İçeriğe atla

Raziye Begüm

Raziye Begüm Sultan
Hüküm süresi1236 − 20 Nisan 1240
Önce gelenRükneddin Firuz
Sonra gelenMüziddin Behram
Ölüm15 Ekim 1240
Delhi
DefinTürkman kapısı yakınları, Delhi
HanedanMemlük Hanedanlığı
Babasıİltutmuş
AnnesiTürkan Hatun
Diniİslam

Raziye Begüm, (d. (?) - ö. 14 Ekim 1240, Delhi), Delhi Türk Sultanlığı hükümdarı.

1236-1240 arasında hüküm sürdü. Delhi Sultanlığı'nın tek kadın hükümdarıdır. Şirin-i Dihlevi" ve "Şirin-i Gûri" mahlaslarıyla şiir yazmıştır.

Babası Delhi Sultanı Şemseddin İltutmuş, annesi Terken Hatun'dur. Babası tarafından 1232 yılında veliaht olarak atandı.[1] İltutmuş'un 1236'da ölümünden sonra vasiyetine aykırı olarak kızı Raziye değil, oğlu Rükneddin Firûz Şah tahta çıkarıldı. Firûz'un ülkeyi yönetmedeki aczi görülünce 6 ay 28 gün sonra devlet erkânının desteği ile tahta Raziye Sultan çıkarıldı; Rükneddin Firûz öldürüldü.[2] Celaletüddin ve Radıyyetüddin lakaplarıyla para bastırdı.[3]

Saltanının başında Nur Türk adlı bir Türk'ün Hindistan'ın değişik bölgelerinden başına topladığı Karmati ve Mülahidelerden oluşan bir grup ile başlattığı isyanı bastırdı. Ardından hakimiyetini tanımayıp Delhi kapılarına dayanan meliklerin isyanını bastırdı. Düzeni sağladıktan sonra Hinduların kuşattığı Rantanbur kalesi'ne yardım gönderdi; kalede kapalı kalan Müslüman emirleri kurtardı.[1]

Delhi'de Raziye Begüm türbesi

Türk emirlerin nüfuzunu kırma düşüncesi ile Habeş asıllı Cemaleddin Yakut'u Emir âhorluk (ahır beyi) makamına getirdi. Bu durumu hoş karşılamayan melikler, kadın elbiseleri ve örtüden çıktığı, cüppe giyip, külah örterek ve fil üzerinde açıkça halk arasında dolaştığı için onu eleştirip yıpratmaya başladılar. 1238'de isyan eden Gaveliyar üzerine ordu gönderdi. Ertesi yıl bizzat sefere çıkarak Lahor valisinin isyanını bastırdı.[3] Delhi'ye döner dönmez Taberhind hakimi Altuniye'nin isyanı üzerine tekrar sefere çıkmak zorunda kalan Raziye Sultan, yakalandı ve Taberhind Kalesi'ne hapsedildi. Delhi'de tahta İltutmuş oğullarından Behram Şah çıkarıldı.

Sultan Raziye'nin esir düşmesinin üzerinden bir ay geçmeden onunla evlenen Altuniye, Raziye'nin tekrar tahtı ele geçirmesi için onunla birlikte hareket etti.[1] Raziye'nin ve Behram Şah'ın ordusu arasındaki mücadele, Behram Şah'ın galibiyeti ile sonuçlandı. İbn-i Batuta'ya göre Raziye Sultan savaşı kaybedince esir olmamak için kaçmış, fakir bir Hindur rençber tarafından öldürülmüştür. Bir başka rivayete göre yakalanıp Behram Şah'ın huzuruna götürüldü ve orada öldürüldü.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Bahriye Üçok, Delhi Müslüman-Türk Sultanlığının Kuruluşu ve Sultan Raziye'nin Saltanatı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 8 Sayı: 1, Tarih 1960" (PDF). 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Aralık 2014. 
  2. ^ Editör: Tufan Gündüz, Orta ve Yeniçağ Türk Devletleri Tarihi, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayın No:2732, Açıköğretim Fakültesi Yayını No:1693
  3. ^ a b "Cengiz Tomar, Radiyye Begüm, İslam Ansiklopedisi" (PDF). 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Aralık 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Halaciler</span> Hindistandaki Delhi Sultanlığını yöneten hanedan

Halaciler, Hindistan'daki Delhi Sultanlığı'nı yöneten hanedanı.

<span class="mw-page-title-main">Delhi Sultanlığı</span> Türk-Hint devleti

Delhi Sultanlığı ya da Sultanat-ı Hint, 1206-1526 yılları arasında Hindistan'da hüküm sürmüş olan sultanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Berkyaruk</span> Büyük Selçuklu Devleti sultanı

Berkyaruk (Temmuz 1081 - 22 Aralık 1104), Büyük Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın oğlu ve 1092-1104 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti'nin hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">I. Tahmasb</span> 2. Safevî şahı

I. Tahmasb, Safevî Devleti'nin ikinci hükümdarıdır.

Celaleddin Firuz Halacı, Delhi sultanı (1290-96).

<span class="mw-page-title-main">Firuz Şah Tuğluk</span>

Firuz Şah Tuğluk, 1351-88 arasında Delhi Sultanlığı'nın yöneten Tuğluklu hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Kutbiddin Aybek</span> Delhi Türk Sultanlığının kurucusu

Kutbiddin Aybek. Delhi Türk Sultanlığı'nın kurucusu ve ilk hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Şemseddin İltutmuş</span>

Delhi Türk Sultanlığı hükümdarı. Aralık 1210'dan, 27 Nisan 1236'ya dek hüküm sürdü.

Müziddin Keykubad, Delhi Türk Sultanlığı hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Alaeddin Halaci</span> Türk Delhi Sultanı

Alaeddin Halaci, aslı adı Ali Gurshap Delhi Sultanlığı'nda iktidarda olan Halaci Hanedanına mensup Türk sultan. Hanedanın en güçlü hükümdarı sayılır. 1296 – 1316 yılları arasında hüküm sürmüştür. Moğolları Hindistan'a sokmayarak birçok defa Moğollara karşı zafer almıştır.

Nasır Ferec tam ismiyle Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadet Ferec bin Berkuk 1399'de ölen babası Berkuk'un yerine daha 10 yaşında iken tahta çıkan ve 1405'te 2 ay süren kısa ara hariç 1412'de bir darbe ile öldürülünceye kadar saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlük Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Tuğluk Hanedanı</span>

Tuğluk Hanedanı, Hindistan'daki Delhi Sultanlığı'nı yöneten Türk kökenli hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Müziddin Behram</span>

Müziddin Behram, Memlûk hanedanının altıncı sultanıydı. Şemseddin İltutmuş'un (1210-36) oğlu ve Razia Sultan'ın (1236-40) üvey kardeşiydi. Kız kardeşi Subedar Malik Altunia tarafından Bathinda'da hapsedilirken kırk şefin desteğiyle kendini Kral ilan etti. Öyle olsa bile, kral olarak iki yılı boyunca, başlangıçta onu destekleyen şefler düzensiz hale geldi ve sürekli olarak birbirleriyle kavga etti. Bu huzursuzluk döneminde 1242'de kendi ordusu tarafından öldürüldü. Ölümünden sonra, üvey kardeşi Rükneddin Firuz'un oğlu yeğeni Alaeddin Mesud tarafından değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şah (Seyyid Hanedanı)</span>

Muhammed Şah Delhi Sultanlığı'nı yöneten Seyyid Hanedanı'nın üçüncü hükümdarıydı. Mübarek Şah'ın yeğeniydi. Amcasının ölümü ile tahta çıkmıştır.. Muhammed Şah, saltanatını çoğunlukla av gezilerine çıkarak geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Memlûk Hanedanı (Delhi)</span>

Memlûk Hanedanı, Delhi Sultanlığı'nı 1206-1290 yılları arasında yöneten ilk hanedan. Delhi Sultanlığı'nı 1526'ya kadar birbirinden bağımsız beş hanedan yönetti. Memlük hanedanı kurulmadan önce Kutbüddin Aybeg, Gurlular'ın bir komutanı olarak 1192'den 1206'ya kadar görev yaptı. Bu dönemde, Ganj ovasına akınlar düzenledi ve yeni bölgeleri hakimiyet altına aldı.

Kırklar Meclisi ; Meclis-i Çihilgânî, Bendegân-ı Türk Çihilgânî, Çihilgân, Çehelganî, Ümerâ-yı Çihilgâni olarak da bilinir. Sultanın isteklerine göre Delhi Sultanlığı'nı yöneten, 40 Türk Memlûk’lu emir (bey) ve melik (vali) den oluşan bir konseydi. Ancak sayıları her zaman 40 değildi. Berenî Târîh-i Fîrûzşâhî adlı eserinde, 25 kişiden bahsediyor. Hindistan yarımadasının Müslüman tarihinde düzenli bir yasama organıydı. Devletin başı olarak; hükümet, askeri ve yargı sisteminde tüm yetki Sultana verilmişti. Ancak etkin bir yönetim için Sultanın yardıma ihtiyacı vardı.

Rükneddin Fîrûz, 1236 yılında yedi aydan daha kısa bir süre boyunca Delhi saltanatının yöneten hükümdar. Şehzadeliği sırasında devletin Badaun ve Lahor eyaletlerini yönetmişti. Babası İltutmuş’un ölümünden sonra tahta çıktı. Ancak Rüknüddin, vaktini zevk peşinde koşarak geçirdi ve idareyi annesi Şah Türkan'a bıraktı. Kötü yönetim sonucu Ruknuddin ve annesine karşı isyanlar baş gösterdi ve her ikisi de tutuklanarak hapse atıldı. Soylular ve ordu daha sonra üvey kız kardeşi Raziye Begüm’ü tahta çıkardı.

Alaaddin Mesud Şah Delhi Sultanlığı'nın yedinci padişahıydı.

Aram Şah veya Erem Şah Delhi Sultanlığı’nın ikinci padişahıydı. Kutbiddin Aybek’in beklenmedik şekilde ölmesinin ardından Lahor’da tahta geçti. Ancak kısa süre sonra İltutmuş tarafından mağlup edilip tahttan indirildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.