İçeriğe atla

Rapanui

Rapanui ya da Rapa Nui ("Büyük Rapa") Büyük Okyanus'ta bulunan Şili'ye bağlı Paskalya Adası'nda yerleşik Polinezyalı yerlilerdir. Paskalya Adası, Rapa Nui olarak da adlandırılır. Günümüzde, Rapanui halkı adanın nüfusunun %60'ını oluşturur. Rapa Nui dilini konuşurlar. 2002 yılı nüfus sayımında, hemen hemen tamamı batı kıyısında bulunan Hanga Roa köyünde yaşayan 3.304 kişi adada yaşamaktaydı.

Ada yerlileri, geleneksel olarak kendilerini "Uzun kulaklar" ve "Kısa kulaklar" adını verdikleri iki ayrı etnik gruba ayırır.

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Okyanusya</span> coğrafi bölge

Okyanusya, Büyük Okyanus'a dağılmış adaları kapsayan ülkelerden ve Avustralya'dan oluşan coğrafi bölgedir. Asya'nın güney ve güneydoğusunda, Antarktika'nın kuzeyinde ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu'nun arasında yer alır. Yüzölçümü 8.970.000 km², nüfusu 35.669.267'dir.

<span class="mw-page-title-main">Baker Adası</span> Honolulunun yaklaşık 3090 km güneybatısında, üzerinde yerleşim olmayan bir atol, A.B.D.nin denizaşırı bölgesi

Baker Adası, İngilizce telaffuz: [ˈbeɪkər] Büyük Okyanus'ta ekvatorun kuzeyinde Honolulu'nun yaklaşık 3090 km güneybatısında bulunan üzerinde yerleşim olmayan bir atol. Hawaii ve Avustralya'nin hemen hemen ortasında bulunan adanın en yakınındaki yerleşim adanın 68 km kuzeyindeki Howland Adası'dır. Birleşik Krallık adayı 1897 ile 1936 arası kendi imparatorluğuna dahil saysa da ada 1857 yılından beri Amerika Birleşik Devletleri'nin toprağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Britanya Hint Okyanusu Toprakları</span> Birleşik Krallıkın Hint Okyanusu üzerinde bulunan denizaşırı bölgesi

Britanya Hint Okyanusu Toprakları, Birleşik Krallık'ın Hint Okyanusu üzerinde bulunan denizaşırı bölgelerinden bir tanesidir. Birleşik Krallık'ın sahip olduğu bu bölge günümüzde sadece Chagos Takımadaları'ndan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya Adası</span> Büyük Okyanusta Şiliye bağlı bir bölge

Paskalya Adası, Büyük Okyanus'un güney doğusunda Şili'ye bağlı bir ada.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya</span> İsanın dirilişini anmak için Hristiyanlarca kutlanan bayram

Paskalya, Hristiyanlıktaki en eski ve en önemli yortu. İsa'nın çarmıha gerildikten sonra 3. günde dirilişi kutlanır. Doğu ve Batı kiliseleri arasında farklılıklar olmakla beraber, Paskalya dönemi yaklaşık olarak mart sonundan nisan sonuna kadar olan dönemdir. Her sene sabit bir tarihte gerçekleşmeyen ve dünya kiliselerinin çoğunda pazar günü kutlanan Paskalya Günü ise, Diriliş Bayramı, Diriliş Pazarı ya da Kıyam Yortusu olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Hotakîler</span>

Hotakî hanedanı Afgan kökenli Gilzai Boyu'ndan (Peştunlar) gelen Mir Üveys Han Hotak tarafından, bugünkü Afganistan'ın Kandehar şehrinde kurulmuştur. Mirüveys ve destekçileri 1709 yılında İran'da hüküm süren Safevî yönetimi zamanında ortaya çıktılar. Mirwais Han yönetime Pers Kralları'nı temsilen gelen Gürcistan doğumlu Kandehar valisini öldürerek başladı. Ardından Mirüveys bölgede bulunan diğer valilerin de öldürülmesini istesi, bunun ile birlikte Afganlar tüm Iran ordusunu mağlup etti ve ordu Safeviler'in başkenti İsfahan'ı da terk etmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Moai</span> Paskalya Adasındaki yekpare som taştan heykeller

Moai Büyük Okyanus'ta, Şili'nin 3703 km. batısındaki Paskalya Adası'nda bulunan som taştan devâsa heykellere verilen isimdir. Polinezya'nın diğer yörelerinde de görülen pagan merâsim alanlarını oluştururlar.

<span class="mw-page-title-main">Rano Raraku</span>

Rano Raraku Paskalya Adası'nın Rapa Nui Milli Parkı'nda Terevaka bölgesinin eteklerinde bulunan volkanik bir kraterdir. Krater volkanik kül bulutu ve tüflerle oluşmuştur. 1800'lü yıllara kadar 500 yıl süre boyunca ada halkı tarafından (Moai) taş ocağı olarak kullanılmıştır. Bölge Dünya Mirası listesine dahildir ve milli parkın yedi bölümünden birinin ismini verir.

<span class="mw-page-title-main">Makemake (mitoloji)</span> Rapanuilerin mitolojisinde insanlığın yaratıcısı, bereket tanrısı; kuşadam kültünün baş tanrısı

Makemake Paskalya Adası yerlileri olan Rapanuilerin mitolojisinde insanlığın yaratıcısı, bereket tanrısı ve "Tangata manu" ya da kuşadam kültünün baş tanrısıdır. Bu kült, adanın daha çok tanınan Moai döneminden sonra gelir.

<span class="mw-page-title-main">I. Victor</span> 14. Katolik Kilisesi papası (ö. 199; pd. 189-199)

Papa Aziz I. Victor Afrika'da doğan ilk papadır. Büyük olasılıkla doğum yeri Romalılar "Afrika Eyaleti"'nde bulunan Leptis Magna'dır. Hakkında fazla ayrıntılı bilgi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Rapa İti</span>

Rapa veya Rapa İti Güney Pasifik'teki Bass Adaları'nda yer alan en büyük ve yerleşimin olduğu tek adadır. Ada geçmişte Oparo ismiyle de bilinirdi. 40 km2 yüzölçümlü adanın nüfusu 500 kişir, en yüksek noktası 650 metredir. Adanın merkezinde Ahuréi kasabası bulunmaktadır. Bölgede bulunan Rapa Nui olarak da bilinen Paskalya Adası ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şili Kızılderilileri</span>

Şili Kızılderilileri, Şili'de yaşayan, Andlar ve Amazonya kültür gruplarından Kızılderili halkları. Şili nüfusunun % 4.6 sına denk gelen 692.000 kişilik nüfusa sahiptirler ve bunun % 85 kadar Mapuçelerden oluşur. Diğer halklar arasında Aymaralar, Keçuvalar, Atakamenyolar, Kollalar, Diaguita, Yaghan ve Kawashkar grupları yer alır. Diğer ufak gruplar arasında Cacahue, Chango, Picunche, Chono, Tehuelche, Cunco ve Selknam sayılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Rongorongo</span>

Rongorongo, 19. yüzyılda Paskalya Adası'nda keşfedilen ve Rapa Nui dilinde kullanılan henüz çözümlenmemiş bir yazı sistemidir. Rongorongo'nun çözümlenmesi amacıyla yapılan birçok girişime rağmen bu girişimlerin hiçbiri başarılı olamamıştır. Bazı takvimsel ve soybilimsel bilgiler olduğu kanıtlanabilecek bilgiler tanımlanmış olsa da, bu gliflerin hiçbiri aslında okunamamıştır. Rongorongo'nun bir yazı olduğu olduğu ve bağımsız bir şekilde icat edildiği kanıtlanırsa, insanlık tarihindeki çok az sayıdaki bağımsız yazı icatlarından biridir.

Rapa Nui, çoğunlukla Paskalya Adası'nda konuşulan bir Doğu Polinezya dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Rapa Nui Millî Parkı</span>

Rapa Nui Milli Parkı, Şili'deki Paskalya Adası'nda bulunan bir ulusal park ve UNESCO tarafından belirlenmiş bir Dünya Mirasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Abemama</span>

Abemama, Büyük Okyanus'ta Gilbert Adaları'nda yer alan ve Kiribati'ye bağlı bir mercan adasıdır. Ada, Tarawa'nın 152 km güneybatısında yer almaktadır. Kariatebike köyü adanın yönetim merkezi olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ahu Tongariki</span> Paskalya Adasındaki taş sahanlık

Ahu Tongariki, Büyük Okyanus'ta, Şili'ye bağlı Paskalya Adası'nda bulunan, ataları onurlandırmak için inşa edilmiş "ahu" denilen taş platformlarının en büyüğüdür.

<span class="mw-page-title-main">Rapa Nui mitolojisi</span>

Pascuense mitolojisi veya Paskalya Adası mitolojisi olarak da bilinen Rapa Nui mitolojisi, Güneydoğu Pasifik Okyanusu'ndaki Paskalya Adası'ndaki Rapa Nui halkının yerel mitlerini, efsanelerini ve inançlarını ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Reimiro</span>

Reimiro, bir zamanlar Paskalya Adası halkı tarafından giyilen hilâl şeklinde boyuna takılan bir süs takısıdır. İsim, Rapanui dilinde rei ve miro ("tekne") kelimesinden gelir. Bu takının hilâl formatı bir Polinezya kanosunu temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Paskalya Adası bayrağı</span>

Paskalya Adası bayrağı, Şili'ye bağlı bir bölge olan Paskalya Adası'nın bayrağıdır. İlk olarak Mayıs 2006'da Şili ulusal bayrağın yanında halka açık bir şekilde göndere çekilmiştir.