İçeriğe atla

Ranunculus bulbosus

Ranunculus bulbosus
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Ranunculales
Familya:Ranunculaceae
Oymak:Ranunculeae
Cins:Ranunculus
Tür: R. bulbosus
İkili adlandırma
Ranunculus bulbosus
L., Sp. Pl.: 554 (1753).

Ranunculus bulbosus,[1] Ranunculaceae familyasından çok yıllık bir çiçekli bitki türüdür. Parlak sarı çiçekleri ve üç loblu uzun saplı bazal yaprakları vardır.

Özellikleri

Düğmeli çinginotunun "soğanı"

Toplam uzunluğu 60 santimetreye kadar büyüyebilen Ranunculus bulbosusun gövde uzunluğu 20 ila 40 santimetre arasında değişmektedir. Dik, dallı, tüylü ve soğanı andıran şişmiş bir tabanı vardır.[2]:120[3] Parlak sarı renkli çiçekler 1.5–3 cm genişliğindedir. Bitkinin çiçeklenme zamanı nisan ayında başlar ve temmuz ayında biter.

Yayılımı

Ranunculus bulbosus'un doğal olarak 60° enlemindeki Kuzey Akdeniz kıyıları, Batı Avrupa ve Türkiye'de yetişmektedir. Kuzey Amerika'nın hem doğu hem de batı bölgelerine sonradan getirilmiştir.[4] Düğmeli çinginotu genel olarak çimlerde, meralarda ve tarlalarda yetişir, besin açısından fakir, iyi drene edilmiş toprakları tercih eder. Saman tarlalarında[5] ve kıyı otlaklarında bulunur.

Türkiye'deki yayılımı

Bu türe Türkiye'nin Rize ve Tokat illerinde rastlanmıştır. Rize'de Ardeşen-Fındıklı sahilyolu ve Fındıklı çevresinde, Tokat'ta ise Almus çevresinde yetişmektedir.[6][7]

Kimyasal bileşenler

Ranunculus bulbosus, düğün çiçekleri familyasındaki diğer bitkiler gibi toksik glikozidler içerir. Bitkinin canlıyken besi hayvanları tarafından tüketilmesi sakıncalıdır. Bitki kuruduğunda ise toksin kaybolur.[3]

Kaynakça

  1. ^ "Ranunculus bulbosa". Natural Resources Conservation Service PLANTS Database. USDA. Erişim tarihi: 18 Ekim 2015. 
  2. ^ New Flora of the British Isles. Fourth. Middlewood Green, Suffolk, U.K.: C & M Floristics. 2019. ISBN 978-1-5272-2630-2. 
  3. ^ a b RH Uva, JC Neal and JM Ditomaso (1997) Weeds of The Northeast, Cornell University Press, Ithaca, NY. pp. 294-295
  4. ^ "Weed management". 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 
  5. ^ "Bulbous Buttercup: Ranunculus bulbosus". 10 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 
  6. ^ Münire Ekmekçigil (2006). "3. 1. 13. 22 Ranunculus bulbosus L. (Sp. Pl. 554 (1753))" (PDF). dspace.ankara.edu.tr. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 
  7. ^ Mahmut Korkmaztürk (2011). "4.12.18. R. bulbosus L. subsp. aleae (Willk.) Rouy & Fouc." (PDF). tez.sdu.edu.tr. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Karahindiba</span> Wikimedia anlam ayrımı sayfası

Karahindiba, papatyagiller (Asteraceae) familyasından yaygın bir bitki türü. Çiçekleri sarı, yaprakları yeşil olsa da bitkinin adına "karahindiba" denilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hibiscus sabdariffa</span>

Kerkede, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bitki türü.

Rize kaplanotu veya bilimsel adıyla Doronicum balansae, papatyagiller familyasından bir bitki türüdür. Ermenistan'ın tehlike altındaki türlerinin listelendiği Kırmızı Kitap'ta yer almaktadır.

<i>Lamium maculatum</i> bitki türü

Lamium maculatum, Karl Koch tarafından tanımlanmış, ballıbabagiller familyasından bir bitki türüdür. Türkiye'nin Rize ve Giresun illerinde görülmüştür. Avrupa, Lübnan, Suriye, Türkiye ve Batı Çin'e endemiktir. 20 ila 80 santimetre uzunluğa erişebilir.

Laz gagageveni veya bilimsel adıyla Oxytropis lazica, Pierre Edmond Boissier tarafından tanımlanmış, baklagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Güney Kafkasya'da yaygın olarak görülen Laz gagagevenine, Türkiye'nin Artvin, Rize, Trabzon, Bayburt, Ağrı ve Giresun illerinde rastlanmıştır. Yaklaşık 2100-2900 metre yükseklikteki alpin çayırlıklarda görülmektedir. Haziran ve temmuz aylarında çiçek açan Laz gagageveni, temmuz ve ağustos aylarında meyve verir. Yaprak uzunluğu 2 ila 6 santimetre arasında değişmektedir. Taç yaprakları açık mavi renklidir. Sarı-beyaz tüylerle kaplıdır.

<i>Persicaria thunbergii</i>

Persicaria thunbergii, Philipp Franz von Siebold ve Joseph Gerhard Zuccarini tarafından tanımlanmış Hugo Gross tarafından Persicaria cinsine dahil edilmiş, Polygonaceae (kuzukulağıgiller) familyasından tek yıllık bir bitki türüdür. Uzak Doğu ve Kafkasya'da yetişen Persicaria thunbergii, Türkiye'de sadece Rize ilinde görülmüştür. Japonya'nın Hokkaidō, Honshū, Shikoku ve Kyūshū bölgelerinde bu türe rastlanmıştır. Rize'de Ardeşen ve Fındıklı arasındaki denize yakın yerlerde yetişmektedir. Genellikle dere, su hendeği ve su kemeri yanlarında yetişir. 30 ila 100 santimetre arasında büyüyebilir. Yaz sonlarında veya sonbaharda çiçek açar. Çiçeğin çapı 4 ila 7 milimetre arasında değişir.

<i>Campanula latifolia</i>

Campanula latifolia, Campanulaceae familyasından bir Campanula türüdür. Avrupa ve Batı Asya'ya özgüdür ve süs bitkisi olarak yetiştirilir. Türkiye'de Karadeniz bölgesinde yetişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pachyphragma macrophyllum</span> Bitki türü

Kocatere veya bilimsel adıyla Pachyphragma macrophyllum, Franz Georg Hoffmann tarafından tanımlanmış ve Nikolaj Adolfovitj Busj tarafından isimlendirilmiş, turpgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Batı Kafkasya, Artvin, Rize, Trabzon ve Ermenistan'a endemik olan kocatere, 0 ila 1900 metre yükseklikteki Karadeniz ormanlarında yetişmektedir. Egzotik tür olarak Büyük Britanya'da yetiştiği rapor edilmiştir. Nisan ve Mayıs aylarında çiçeklenir. Haziran ve Temmuz aylarında meyve verir.

<span class="mw-page-title-main">Crepis conyzifolia</span>

Kuzey kıskısı veya bilimsel adıyla Crepis conyzifolia, papatyagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Güney, Güneydoğu ve Doğu Avrupa, Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesi ve Güney Kafkasya'ya endemik olan kuzey kıskısı, 1625 ila 3000 metre yükseklikteki dağlık kaya ve çayırlarda yetişmektedir. Avrupa'da Alpler, Pireneler, Karpatlar ve Südetler sıradağlarında görülen türün uzunluğu 20 ila 60 santimetre arasında değişmektedir. Ağustos ayında çiçeklenir. Kuzey kıskısının C. c. subsp. djimilensis adlı alt türü Türkiye ve Kafkasya'ya endemiktir. Alt tür, bilimsel adını Rize'ye bağlı Cimil Yaylası'ndan almıştır.

<i>Ranunculus arvensis</i>

Ranunculus arvensis, Carl Linnaeus tarafından tanımlanmış, düğün çiçeği cinsinden tek yıllık bir bitki türüdür. Avrupa, Türkiye, Güneybatı Asya, Kuzey Afrika ve Türkistan'a endemik olan Ranunculus arvensis, Kuzey Amerika ve Avustralya'da da egzotik tür olarak yetiştirilmektedir. Eskiden İngiltere'de yaygın olan Ranunculus arvensis, günümüzde İngiltere'de nadiren görülmektedir. Deniz seviyesinden 1850 metre yüksekliğe kadar, çayırlardaki nemli yerlerde yetişmektedir. Mart ve Haziran ayları arasında çiçeklenir.

<i>Ranunculus constantinopolitanus</i> bitki türü

Ranunculus constantinopolitanus, düğün çiçeği cinsi çok yıllık bir bitki türüdür. Türkiye, Balkanlar, Romanya, Kafkasya, Kuzey Irak, İran, Kıbrıs ve Batı Suriye'ye endemik olan Kâğıthane çiçeği, sulak alan ve nemli çayırlarda yetişmektedir. 20 ila 75 cm uzunluğa erişebilen bitki, Nisan ve Haziran ayları arasında çiçeklenir. Taç yaprakların uzunluğu 8 ve 15 cm arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Telekia speciosa</span> bitki türü

Puğre veya bilimsel adıyla Telekia speciosa, papatyagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Türkiye'nin Karadeniz bölgesi, Orta ve Güney Rusya, Orta Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'ya endemik olan puğre, 300 ila 1700 metre yükseklikteki su kenarları ve küçük ağaç aralarında yetişmektedir. Süs bitkisi olarak yetiştirilen puğrenin iyileştirici özellikleri de vardır. Boya maddesi olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Psephellus pulcherrimus</span>

Zarif tülübaş veya bilimsel adıyla Psephellus pulcherrimus, Carl Ludwig Willdenow tarafından tanımlanmış ve Gerhard Wagenitz tarafından isimlendirilmiş, papatyagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Güney Kafkasya ve Türkiye'nin kuzeydoğusu ve doğusuna endemik olan zarif tülübaş, 2000 ila 3500 metre yükseklikteki kayalık yamaç ve çağıllıklarda yetişmektedir. Temmuz ve Ağustos aylarında çiçeklenir. 30 ila 80 cm uzunluğa erişebilen zarif tülübaş, kayalık bahçe ve taş duvarlarda süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Tercihen güneşli ortamlı tercih eder. Pembe çiçeklerin çapı 5 santimetreye ulaşabilir. Yapraklar gümüşümsü yeşil renklidir. Zarif tülübaş, -12 santigrat dereceye kadar dayanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Lathyrus rotundifolius</span>

Hırıgürü veya bilimsel adıyla Lathyrus rotundifolius, baklagiller familyasından çok yıllık bir mürdümük türüdür. Hırıgürü, 1-2.5 metre uzunluğa erişebilen otsu bir bitkidir. Yaz aylarında dallara yapışan hırıgürünün tuğla kırmızısı çiçekleri vardır. Akrabası olan ıtırşahinin aksine çiçekleri kokusuzdur. -20 °C (-4 °F) sıcaklığa dayanabilse de, güneşli bir yerde yetişmesi gerekir.

<i>Hedysarum hedysaroides</i>

Hedysarum hedysaroides, Fabaceae (baklagiller) familyasından çok yıllık bir bitki türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Tanacetum macrophyllum</span>

Koca pireotu veya bilimsel adıyla Tanacetum macrophyllum, papatyagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Orta Avrupa, Güney Rusya, Kafkasya ve Türkiye'nin Doğu Karadeniz bölgesine endemik olan koca pireotu, 800 ila 2300 metre yükseklikteki gölgeli akarsu kenarları ve meralarda yetişmektedir. Ağustos ayında çiçeklenen koca pireotunun uzunluğu 50 ila 150 santimetre arasındadır. Yapraklar 25–30 cm uzunluğunda 15–16 cm genişliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Traunsteinera sphaerica</span>

Yaylasalebi veya bilimsel adıyla Traunsteinera sphaerica, salepgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Kafkasya ve Türkiye'nin kuzeydoğusuna endemik olan yaylasalebi, 1600 ila 2400 metre yükseklikteki alpin çayırlıklar, otlaklar ve orman kenarlarında yetişmektedir. Haziran ve Temmuz aylarında çiçeklenir. Bitkinin uzunluğu 25 ila 60 cm, mızraksı yaprakların uzunluğu ise 8 ila 13 santimetredir. Bitkinin internodu sarımsı yeşildir. Çiçeklerin rengi beyaz veya soluksu sarıdır. Yaylasalebi, Temmuz ve Eylül ayları arasında meyve verir.

<span class="mw-page-title-main">Centaurea macrocephala</span>

Sarıbaş veya bilimsel adıyla Centaurea macrocephala, papatyagiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür.

<i>Laz yavşanı</i>

Laz yavşanı veya bilimsel adıyla Artemisia verlotiorum, Avrasya'nın büyük bölümünde yaygın olarak bulunan Asteraceae (papatyagiller) familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. Kökeni Doğu ve Güneydoğu Asya'dır.

<i>Centaurium erythraea</i>

Centaurium erythraea, Gentianaceae familyası içinde bulunan bir çiçekli bitki türüdür. Kırmızı kantaron olarak da bilinir