İçeriğe atla

Railway Mania

Liverpool ve Manchester Demiryolunun açılışı

Railway Mania (İngilizce "Demiryolu çılgınlığı"), 1840'larda Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nda bir borsa balonunun bir örneğiydi.[1] Ortak bir yol izledi: Demiryolu hisselerinin fiyatı arttıkça, spekülatörler daha fazla para yatırdı, bu da hisse fiyatı düşene kadar demiryolu hisselerinin fiyatını daha da artırdı. Çılgınlık, 1846'da, yeni demiryolu şirketleri kuran 263 Parlamento Yasası'nın kabul edildiği ve önerilen rotaların toplamı 15.300 km'yi bulan güzergâhlar ile doruk noktasına ulaştı. Söz verilen demiryollarının yaklaşık üçte biri hiçbir zaman inşa edilmedi - şirketler ya zayıf finansal planlama nedeniyle çöktü, daha büyük rakipler tarafından hatlarını inşa edemeden satın alındı ya da yatırımcıların parasını başka işletmelere kanalize etmek için sahte girişimlere dönüştü.[2]

Nedenleri

Dünyanın ilk modern şehirlerarası demiryolu, Liverpool ve Manchester Demiryolu (the L&M), ilk demiryolunu 1830'da açtı ve hem yolcu hem de yük taşımacılığında başarılı olduğunu kanıtladı. 1830'ların sonlarında ve 1840'ların başlarında, İngiliz ekonomisi yavaşladı. Faiz oranları yükselerek, o zamanın ana yatırım kaynağı olan devlet tahvillerine para yatırmayı daha çekici hale getirdi ve siyasi ve sosyal huzursuzluk bankaları ve işletmeleri demiryolları inşa etmek için gereken büyük meblağlarda yatırım yapmaktan caydırdı; L&M'nin maliyeti 637.000£ (2015 enflasyonuna göre 55.210.000 £) idi.

1840'ların ortalarına gelindiğinde ekonomi gelişiyordu ve imalat sanayileri tekrar büyüyordu. İngiltere Merkez Bankası faiz oranlarını düşürerek, devlet tahvillerini daha az çekici yatırımlar haline getirdi ve mevcut demiryolu şirketlerinin hisseleri, sürekli artan miktarda yük ve insan taşıyarak insanları yeni demiryollarına yatırım yapmaya istekli hale getirdikçe patlamaya başladı.

Kaynakça

  1. ^ Campbell, Gareth (2014), "Government Policy during the British Railway Mania and the 1847 Commercial Crisis", British Financial Crises since 1825, Oxford University Press, doi:10.1093/acprof:oso/9780199688661.003.0004, ISBN 978-0-19-968866-1 
  2. ^ Mark Casson (2009). The World's First Railway System: Enterprise, Competition, and Regulation on the Railway Network in Victorian Britain. OUP Oxford. ss. 29, 289, 298, 320. ISBN 9780199213979. 16 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Banka</span> finansal etkinlikte bulunan kurum

Banka, faizle para alınıp verilebilen, kredi, iskonto, kambiyo işlemleri yapan, kasalarında para, değerli belge, eşya saklayan ve bunun dışındaki diğer ticari, finansal ve ekonomik etkinliklerde bulunan kuruluşlara denir. En yaygın üçüncül sektörlerden biridir. Banka sözcüğü İtalyanca banca sözcüğünden Türkçeye geçmiştir. Para bozma gişesi, para bozma yeri anlamına gelir. Kredilendirme faaliyetleri doğrudan banka tarafından veya sermaye piyasaları aracılığıyla dolaylı olarak da yapılabilir. Bankalar genellikle uluslararası bir dizi sermaye standardı olan Basel Anlaşmalarına dayanan asgari sermaye gereksinimine tabidir. Bankalar bir ülkenin finansal sistem ve ekonomisinde önemli bir rol oynadıklarından, yargı alanlarının çoğu bankalar üzerinde yüksek derecede düzenleme uygulamaktadır.

Eurobond ya da Avrovil, devlet ya da şirketlerin, kendi ülkeleri dışında kaynak sağlamak amacıyla, uluslararası piyasalarda yabancı para birimleri üzerinden satışa sundukları, genellikle uzun vadeli borçlanma aracıdır.

Arbitraj fiyat farklılıklarından yararlanarak para, kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Finans</span> Akademik disiplin

Finans, para, döviz ve sermaye varlıklarının incelenmesi ve disiplinidir. Mal ve hizmetlerin üretimi, dağıtımı ve tüketiminin incelenmesi olan ekonomi ile ilgilidir ancak ondan farklıdır. Kapsama dayalı olarak Finansal sistemlerde finansal faaliyetlere ilişkin disiplin, kişisel, kurumsal ve kamu finansmanı olarak ayrılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Tren</span> raylar üzerinde giden ulaşım ve taşıma aracı

Tren, raylar üzerinde bir ya da birkaç lokomotif tarafından çekilen veya itilen vagonlardan oluşan ulaşım aracı. Tren kelimesi Türkçe ve diğer dillere Latince trahereden (çekmek) türeyen eski Fransızca trahinerden gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Para piyasası</span> kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasa

Para piyasası, 1 yıldan kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılandığı finansal piyasa türü. Para piyasalarındaki fonlar genellikle şirketlerin nakit, nakit benzeri veya nakde çevrilebilen dönen varlıklarını finanse etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Portföy</span>

Portföy veya portfolyo, herhangi bir konudaki çalışmaların veya belgelerin bir araya getirildiği dosya. Portföy kavramının sanattan finansa çok çeşitli bir kullanım alanı vardır. Latince portare (taşımak) ve foglio (sayfa) kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye ekonomisi</span> Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından gelişmekte olan olarak tanımlanan piyasa ekonomisi

Türkiye, OECD ve G20'nin kurucu üyesidir ve E7 ülkeleri, GOBLE'ler ve YSÜ'ler arasında sınıflandırılmaktadır. 2023 yılı itibarıyla Türkiye ekonomisi nominal GSYİH'ye göre dünyanın en büyük 17, Avrupa'nın ise Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve İspanya'dan sonra en büyük 6'ıncı ülkesi konumundadır. ekonomisidir. Aynı zamanda SAGP'ye göre dünyanın en büyük 11, Avrupa'nın ise en büyük 5. ekonomisidir. IMF'ye göre Türkiye üst-orta gelirli, karma piyasalı, gelişmekte olan bir ekonomiye sahipken, Dünya Bankası'na göre Türkiye, 2024 yılında kişi başı GSYİH'e göre yüksek gelirli ülkeler sınıfına girecektir. Ülke, dünyada en çok ziyaret edilen dördüncü destinasyondur ve hem çok uluslu hem de ulusal firmalar tarafından kurulan 1.500'den fazla Ar-Ge merkezine sahiptir. Türkiye dünyanın önde gelen tarım ürünleri, tekstil, motorlu taşıtlar, ulaşım ekipmanları, inşaat malzemeleri, tüketici elektroniği ve ev aletleri üreticileri arasında yer almaktadır.

Keynesyen iktisat veya Keynesçilik, adını İngiliz ekonomist John Maynard Keynes'ten alır), toplam talebin ekonomik çıktı ve enflasyonu nasıl güçlü bir şekilde etkilediğine dair çeşitli makroekonomik teori ve modellerdir. Keynesyen görüşe göre, toplam talep ekonominin üretken kapasitesine eşit olmak zorunda değildir. Bunun yerine, üretimi, istihdamı ve enflasyonu etkileyen - bazen düzensiz davranan - bir dizi faktörden etkilenir.

<span class="mw-page-title-main">2008-2012 Küresel Ekonomik Kriz</span> ABD başta olmak üzere gelişmiş ülkeleri etkileyen ekonomik kriz

2008 Ekonomik Krizi veya Büyük Durgunluk, 2008 yılının son aylarında ortaya çıkan ve birçok ülkeyi olumsuz yönde etkileyen ekonomik gelişmelerdir. 1929 Dünya Ekonomik Bunalımıyla kıyaslanan bu kriz özellikle Eylül 2008 ayında gözle görülür hale gelmiştir. ABD'deki taşınmaz mal piyasasının birden değer kaybetmesi ve bunun sonucu olarak tutulu satışlardaki kişisel iflasların artmasının bu krizi tetiklediği sanılmaktadır.

İktisadi kıtlık ya da ekonomik kıtlık kâr amaçlı ekonomik sistem tarafından kar elde etmek amacıyla kasıtlı olarak yaratılan ve bir toplumun sahip olduğu üretim kaynaklarının, mevcut teknolojik gelişmişlik düzeyiyle işletilmesi ile ulaşılan üretim düzeyinin, sonsuz insan ihtiyaçları ve isteklerini karşılamakta yetersiz olduğunu ifade eden iktisadi bir terimdir. Gündelik hayatta kullanılan kıtlık kavramı somut bir yokluğu veya yetersizliği ifade ederken iktisadi anlamıyla kıtlık, mevcut kâr bazlı ekonomik sistem ve üretim teknolojisiyle ulaşılan üretim düzeyi ile ilgili bir yetersizliği ifade eder. Her adım başı üretilmiş envai çeşit ürünlerle dolup taşan çeşitli dükkân ve marketlerin boy gösterdiği günümüzde, ekonomi biliminin temeli olan kıtlığın anlamı üzerine derin düşünmek gereklidir.

2001 Türkiye ekonomik krizi, 21 Şubat 2001 tarihinde patlak veren, Türkiye'nin yıllardır karşılaştığı siyasi ve ekonomik sorunların bir sonucu olarak hem finansal piyasalar hem de Türk Lirası'nin değeri üzerinde yıkıcı etkilerle sonuçlanmış bir ekonomik krizdir.

Klasik iktisat, klasik politik ekonomi ya da Smithyen ekonomi, 18. yüzyılın sonlarında ve 19. yüzyılın başlarından ortalarına kadar özellikle İngiltere'de gelişen politik ekonomide bir düşünce okuludur. Başlıca düşünürleri Adam Smith, Jean-Baptiste Say, David Ricardo, Thomas Robert Malthus ve John Stuart Mill olarak kabul edilmektedir. Bu ekonomistler, üretim ve mübadelenin doğal yasaları tarafından yönetilen, büyük ölçüde kendi kendini düzenleyen sistemler olarak piyasa ekonomilerine dair bir teori üretmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Menkul kıymetler borsası</span>

Menkul kıymetler borsası, hisse senedi komisyoncuları ve tüccarların hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetleri satın alıp satabildiği borsalardır.

<span class="mw-page-title-main">Suriye ekonomisi</span> Ulusal ekonomi

Suriye ekonomisi, tarım, petrol, endüstri ve hizmete dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de ulaşım</span>

Çin'de ulaşım, son yıllarda büyük bir büyüme ve genişleme yaşamıştır. Havaalanları, yollar ve demiryolu inşaatı, Çin'deki önde gelen iş kaynaklarındandır.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere Bankası</span>

İngiltere Bankası, Birleşik Krallık'ın merkez bankasıdır ve çoğu modern merkez bankasının dayandığı modeldir. İngiliz Hükümeti'nin bankeri olarak 1694 yılında kurulan ve halen Birleşik Krallık Hükümeti'nin bankerlerinden biri olan banka, dünyanın en eski sekizinci bankasıdır. Kurulduğu 1694 yılından 1946 yılında Attlee bakanlığı tarafından kamulaştırılana kadar hissedarların özel mülkiyetindeydi.

Rumeli Demiryolları (Fransızca: Chemins de fer Orientaux, romanize: Oryantal Demiryolları; rapor işareti: CO) ya da İstanbul – Viyana Demiryolu, 1870-1937 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Rumeli ve daha sonra Türkiye'nin Doğu Trakya topraklarında faaliyet gösteren bir demiryolu şirketidir. Şirketin inşa ettiği ve işlettiği demiryolu hattı, Osmanlı İmparatorluğu sınırlarındaki beş ana demiryolundan birisi olup Balkanlar'daki ana demiryolu hattıdır. 1889–1937 yılları arasında da ünlü Şark Ekspresi'ne de ev sahipliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şirinyer-Buca şube demiryolu</span> Türkiyede eski bir şube demiryolu hattı

Şirinyer – Buca şube demiryolu, İzmir'de bulunan ve 1860 – 2006 yılları arasında hizmet veren yaklaşık 2,4 kilometre (1,5 mi) uzunluğundaki eski şube demiryolu hattıdır. 1860'da Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC) tarafından inşa edilen hat, 1935'te TCDD'nin denetimine girmiş, 2006'da Şirinyer Tüneli'nin inşası sırasında kapatılmıştır.

Döviz kuru riski, bir finansal işlem şirketin yerel para birimi dışındaki bir para birimi cinsinden ifade edildiğinde ortaya çıkan bir finansal risktir. Döviz kuru riski, işlemin tamamlandığı tarihten önce yerel para birimi ile para birimi arasındaki kurda olumsuz bir değişiklik riski olduğunda ortaya çıkar.