İçeriğe atla

Raf ömrü

Raf ömrü, bir malın kullanıma, tüketime veya satışa uygun olmayan hâle gelmeden depolanabileceği süre veya son kullanım tarihi belli olan bir ürünün satışta kalabileceği süredir. Raf ömrü bir ürünün işlevi veya normal yapısı bozulmadan kullanılmasını öneren süredir.[1] Kozmetikler, yiyecek ve içecekler, tıbbî cihazlar, ilaçlar, patlayıcılar, farmasötik ilaçlar, kimyasallar, lastikler, piller ve diğer birçok çabuk bozulan ürün için geçerlidir.[2] Son kullanma tarihi veya ilaç son kullanma tarihi kavramı ilişkilidir, ancak bazı yargı bölgelerinde yasal olarak farklıdır.

Arka Plan

Raf ömrü, ürünlerin veya taze (hasat edilmiş) ürünlerin, dağıtım, depolama ve teşhir için beklenen (veya belirtilen) koşullar altında belirli bir mal oranının tanımlanmış kalitesinin kabul edilebilir kaldığı, depolanabileceği önerilen maksimum süredir.[3]

Tarım Bakanlığı (Amerika Birleşik Devletleri)'na (USDA) göre, "konserve yiyecekler, donma sıcaklıklarına veya 90 °F (32,2 °C) üzerindeki sıcaklıklara maruz kalmadıkları sürece süresiz olarak güvenlidir". Kutular iyi görünüyorsa, kullanmak güvenlidir. Ezik, paslı veya şişmiş kutuları atın. Çok asitli konserve yiyecekler (domates, meyveler) kalitelerini 12 ila 18 ay, az asitli konserve yiyecekler (etler, sebzeler) 2 ila 5 yıl boyunca korur.[4]

"Tarihe göre satış", genellikle "son kullanma tarihi" denilen konu için daha az belirsiz bir terimdir. Çoğu gıda son kullanma tarihinden sonra bile yenilebilir.[5] Raf ömrü dolmuş bir ürün hala güvenli olabilir, ancak kalite artık garanti edilemez. Çoğu gıda mağazasında, en erken son kullanma tarihli ürünleri depodan satış alanına ve ardından raf önüne taşımayla stok dönüşü kullanılarak atık en aza indirilir, böylece çoğu alışveriş yapan önce bunları alır ve böylece raf ömürleri dolmadan satılmaları muhtemeldir. Bazı mağazalar tarihi geçmiş ürünler sattıkları için para cezasına çarptırılabilir; çoğu, hatta hepsi bu tür ürünleri israf olarak işaretlemek zorunda kalır ve bu da mali kayba neden olur.

Raf ömrü, belirli ürünün bozulma mekanizmasına bağlıdır. Çoğu, çeşitli faktörlerden etkilenebilir: Işığa, ısıya, neme, gazların iletimine, mekanik streslere maruz kalma ve mikroorganizmalar gibi şeylerle kirlenme. Ürün kalitesi genellikle bir parametre (kimyasal bir bileşiğin konsantrasyonu, mikrobiyolojik bir endeks veya nem içeriği) etrafında matematiksel olarak modellenir.[6]

Bazı gıdalar için sağlık sorunları raf ömrünü belirlemede önemlidir. Bakteriyel kirleticiler her yerdedir ve çok uzun süre kullanılmayan gıdalar genellikle önemli miktarda bakteri kolonisince kirletilir, yenmesi tehlikeli hale gelir ve gıda zehirlenmesine yol açar. Ancak, raf ömrü tek başına gıdanın güvenli bir şekilde ne kadar süre saklanabileceğinin doğru bir göstergesi değildir. Örneğin, pastörize süt uygun şekilde soğutulursa son kullanma tarihinden sonra beş gün boyunca taze kalabilir. Ancak, sütün uygunsuz şekilde saklanması son kullanma tarihinden önce bakteriyel kirliliğe veya bozulmaya neden olabilir.[7]

Ayrıca bakınız

  • Soğuk zincir
  • Yemek atıkları
  • Veri bozulması
  • Ambalaj

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2021. 
  3. ^ Gyesley, S. W. (Ocak 1991). "Total System Approach to Predict Shelf Life of Packaged Food Products". Henyon, DK (Ed.). Total Systems Approach to Predict Shelf Life of Packaged Foods. ASTM International.: Food Packaging Technology. ss. 46-50. doi:10.1520/STP14842S. ISBN 978-0-8031-1417-3. ASTM STP 1113-EB. 
  4. ^ "Food_Product_Dating". 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2015. 
  5. ^ See "Expiration dates". Consumer Affairs. 24 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2011. 
  6. ^ Azanha, A.B.; Faria (Temmuz 2005). "Use of mathematical models for estimating the shelf-life of cornflakes in flexible packaging". Packaging Technology and Science. 18 (4). ss. 161-222. doi:10.1002/pts.686. 
  7. ^ "Can You Drink Milk Past Its Sell-by Date?". Dairy Council of California. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pastörizasyon</span> Gıdaların ısı ile muhafaza edilmesi işlemi

Pastörizasyon, gıda sanayide, besin maddelerini hastalık yapıcı mikroorganizmalardan arındırmak amacıyla uygulanan ısıtma yöntemi. İlk kez 1860'larda Fransız bilim insanı Louis Pasteur tarafından geliştirilen ve onun adıyla anılan bu yöntem, mikroorganizmaların ısı yardımıyla tahrip edilmesi esasına dayanır. İçinde enzim ve bakteri bulunan besleyici özelliği olan maddenin 60 °C'den 100 °C dereceye kadar ısıl işlemle öldürme veya etkisiz hale getirilme işlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Gıda katkısı</span>

Gıda katkıları, gıda endüstrisinin gıdanın üretimi, hazırlanması, ambalajlaması ve/veya depolamasında gıdaya dayanıklık, yoğunluk, renk vermek için katılan madde veya madde karışımlarıdır.

Trofoloji, yiyeceklerin birbirleriyle etkileşimini inceleyen bilim dalı. Yiyecek kombinasyonlarının önemi ilk olarak Amerikalı doktor William Howard Hay, MD (1866-1940) tarafından öne sürülmüştü. Daha sonra Hay'in yine bir Amerikalı doktor olan Herbert M. Shelton'un 1940'ta yayınlanan "Food Combining Made Easy" adlı kitabında yiyecekler kategorilere ayrılmıştır. Buna göre belirli yiyeceklerin birlikte yenilmesi yiyeceklerin yeterince sindirilmemesine, midede asit oluşumuna vs. neden olmaktadır. Yiyecek kombinasyonu fikrini popüler kitaplarıyla yaygınlaştıran ve aynı zamanda trofoloji terimini ilk kullanan kişi Daniel Reid ve kendi adıyla anılan rejimin mucidi Fransız yazar Michel Montignac'tır.

<span class="mw-page-title-main">Gıda</span> vücut tarafından tüketilen, enerji sağlayan madde

Yiyecek, canlıların hayatlarını devam ettirebilmeleri için yemek suretiyle tüketmeleri gereken maddelerdir. Belirli bir öğünde tüketilen yiyeceklere yemek denir. Yiyecekler organik veya inorganik maddelerden üretilmiş olabilirler. Yiyeceklerde bulunan ve canlıların yaşamını devam ettirmesi, büyümesi için gerekli olan protein, vitamin, mineral gibi maddelere ise besin veya gıda denir. Ancak gıda sözcüğü "ilaçlar hariç, yaşamı devam ettirmek için tüketilen tüm yiyecek ve içecekler" anlamında da kullanılır. Ultra işlenmiş gıda, kolay yiyecek, organik gıda, abur cubur, fast food, çerez, genetiği değiştirilmiş gıdalar çok tüketilen türlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Gıda işleme</span>

Gıda işleme, tarımsal veya hayvani besin hammaddelerinin gıdaya ya da daha evvel tüketilebilir gıda haline getirilmiş maddelerin başka bir gıda maddesine dönüştürülmesidir. Gıda işleme; tahılın öğütülmesinden un yapımına, evde yemek pişirmekten hazır yemek yapmak için kullanılan karmaşık sanayi yöntemlerine kadar gıda işlemesinin pek çok şeklini kapsar. Gıda işlemesiyle hasat edilmiş ekinler ya da kesilmiş hayvansal ürünlerden pazarlanabilir ve görece uzun raf ömrüne sahip yiyecekler yapılır. Hayvan yemi üretiminde de benzer yöntemler uygulanır. Birincil gıda işleme çoğu gıdaları yenilebilir yapmak için gereklidir. İkincil işleme malzemeleri ekmek gibi bilinen gıdalara dönüştürür. Üçüncül gıda işleme, çok şeker ve tuz içerdiği, çok az lifli olduğu, beslenme ihtiyaçları açısından sağlıksız olduğu, beslenmeyi ve obeziteyi artırdığı için eleştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Gıda güvenliği</span>

Gıda güvenliği gıda kaynaklı hastalıkları engelleyerek, gıdaların işlenmesi ve depolanmasını ele alan bilimsel bir disiplin. Bu potansiyel olarak ciddi sağlık tehlikelerini önlemek için takip edilmesi gereken bir dizi rutinleri içerir. Gıda güvenliği tüketicilerin zarar görmelerini engelleme açısından gıda savunması ile örtüşmektedir. Endüstri ve pazar; pazar ve tüketici arasındaki hattın güvenliği de buna dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Coca-Cola Light Plus</span>

Coca-Cola Light Plus,, The Coca-Cola Company tarafından sunulan vitaminler ve minerallerle takviye edilen Diyet Coca-Cola çeşitidir. ürün aspartam ve asesülfam potasyum karışımı ile tatlandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dondurulmuş gıda</span> Daha uzun süre saklanması amacıyla mekanik veya kriyojenik olarak dondurulmuş yiyeceklerin tümü

Dondurulmuş gıda deniz ürünleri, et, süt ürünleri, balık, meyve, sebze, püre, meyve suyu konsantresi gibi ürünlerin dondurulma ve daha uzun süre saklama yöntemidir. Donma işlemi, kalan nemi buza çevirerek, çoğu bakteri türünün çoğalmasını engelleyerek ayrışmayı yavaşlatır. Gıda endüstrisinde iki süreç vardır: mekanik ve kriyojenik. Donma kinetiği, gıda kalitesini ve dokusunu korumak için önemlidir. Daha hızlı dondurma, daha küçük buz kristalleri üretir ve hücresel yapıyı korur. Kriyojenik dondurma, 196 °C (−320 °F) düşük nitrojen sıcaklığı nedeniyle mevcut en hızlı dondurma teknolojisidir. Ev tipi mutfaklarda modern zamanlarda yemeklerin muhafaza edilmesi, ev tipi buzdolabı dondurucular kullanılarak sağlanır.

<span class="mw-page-title-main">Konserve açacağı</span>

Konserve açacağı, teneke kutuları açmak için kullanılan bir cihazdır. Hollanda'da en az 1772'den beri gıdaların korunması teneke kutular kullanılarak sağlanmış olsa da, ilk konserve açacakları 1855'te İngiltere'de ve 1858'de ABD'de patentlenmesine kadar ortada bir patent durumu bulunmuyordu. Bu ilk açıcılar temelde bir bıçak çeşidiydi, buna karşın 1855 tasarımı günümüzde üretilmeye devam edilmektedir. Bilinen ilk keskin döner kesme diskinden oluşan konserve açacağı 1870'te icat edildi, ancak normal tüketici için kullanımı çok zordu. 1925 yılında çığır açan, kesme çarkını kutunun halkası üzerinde tutmak için ikinci bir tırtıklı tekerleğin eklendiği bir tasarım ortaya çıktı. Bu kullanımı kolay tasarım, en popüler konserve açacağı modellerinden biri haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Konserve kutusu</span>

Bir konserve bankası, teneke, teneke kutu, çelik teneke kutu, çelik ambalaj veya kutu, ince metallerden oluşan ürünlerin dağıtımı veya depolanması için kullanılan bir konteynerdir. Birçok kutu "ucu" açarak kesmeyi gerektirir; diğerleri çıkarılabilir kapaklara sahiptir. Kutular çeşitli içerikleri tutar: yiyecekler, içecekler, yağlar, kimyasallar vb. Konservelerden et konservesi, balık konservesi, deniz lahanası, rumtopf, kondense süt, tuzlu salatalık, surströmming, kokteyl kiraz, konserve bezelye, konserve mısır, konserve mantar, salatalık turşusu, konserve domates, korunmuş limon saklanır. Çelik kutular halk arasında teneke olarak adlandırılan kalaysız çelikten yapılır. Ürün çeşidine göre de kutu iç yüzeyi lak ya da benzeri kaplama malzemeleri ile kaplanarak çeliğin korozyonu önlenmiş olur. Bazı lehçelerde, alüminyum kutular bile "teneke kutular" olarak adlandırılmaktadır. 1901 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde, Amerikan teneke kutularının% 90'ını üreten American Can Company kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Gıda ışınlama</span>

,

<span class="mw-page-title-main">Balık konservesi</span>

Konserve balıklar bir balık işleme ürünüdür. İşlenmiş, kapağı mühürlenmiş konserve kutusu ve teneke kutu gibi hava geçirmez bir kapta ısıya maruz kalmış balık etidir.

<span class="mw-page-title-main">Son kullanma tarihi</span> bir şeyin artık kullanılmaması gereken önceden belirlenmiş tarih

Son kullanma tarihi ya da miat, bir ürünün daha öncesinde tüketilmesi veya kullanılması gerektiğini belirten tarihtir. Söz konusu bir gıda ise, o tarihe kadar tüketilmesi gerektiğini belirtir. Yasa gereği veya çabuk bozulan mallar için öngörülen raf ömrünü dolduran bir şey kullanılmamalıdır. Son kullanma tarihleri, başta gıda ürünleri olmak üzere çeşitli ürünlere uygulanır ve gıda güvenliğinde önemli yer tutar.

<span class="mw-page-title-main">İlaç son kullanma tarihi</span>

İlaç son kullanma tarihi, bir ilaçın üretildiği gibi kullanıma uygun olmayabileceği tarihtir. Tüketiciler, son kullanma tarihi için ilaç ambalajını kontrol ederek bir ilacın raf ömrünü görebilir.

<span class="mw-page-title-main">Gıda kimyası</span>

Gıda kimyası gıdada bulunan başlıca bileşenleri, gıdayı oluşturan renkleri, tatları ve meydana gelen reaksiyonlar gibi pek çok farklı konuları ele almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gıda boyası</span> Yiyecek veya içeceğe eklendiğinde renk veren madde

Gıda katkı maddeleri, gıdaların rengini, görünüşünü, lezzetini, kokusunu vb. duyusal özelliklerini düzenlemek, besleyici değerlerini korumak, dayanıklılıklarını yani raf ömürlerini artırmak gibi amaçlar doğrultusunda kullanılan kimyasal maddeler olarak tanımlanmaktadır.

Mikrobiyoloji, mikroorganizmaları inceleyen biyolojinin alt dallarından biridir. Mikro; gözle görülemeyecek kadar küçük, -biyo; canlı ve -loji; bilim anlamına gelmektedir. Mikrobiyoloji; mikroorganizmaların yapısı, çeşitliliği ve bunların toprak, su, bitki, gıda, hayvan ve insan vücudundaki faaliyetleriyle ilgilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gıda teknolojisi</span>

Gıda teknolojisi, gıda ürünlerinin üretimi, muhafazası, kalite kontrolü, araştırılması ve geliştirilmesi ile ilgilenen bir gıda bilimi dalıdır. Gıda teknolojisine yönelik erken bilimsel araştırmalar, gıdaların korunmasına yönelik olmuştur. Nicolas Appert'in 1810'da konserve sürecini geliştirmesi belirleyici bir olay olmuştur. Appert, bulduğu bu konserve sürecinin konserve olduğunu ve işleminin hangi prensipte çalıştığını bilmemektedir. Ancak bulunan bu konservenin gıda muhafaza teknikleri üzerinde büyük bir etkisi olmuştur. Louis Pasteur'ün şarabın bozulması üzerine araştırma yapmış ve 1864'te bozulmanın nasıl önleneceğine ilişkin açıklaması yapmıştır. Ancak bu bilimsel bilgiyi gıda işlemeye uygulamak için erken bir girişim olmuştur. Pasteur, şarap bozulmasına ilişkin araştırmaların yanı sıra alkol, sirke, şarap ve bira üretimi, sütün ekşimesi gibi konuları da araştırmıştır. Gıda bozulmalarını ve hastalık üreten organizmaları yok etmek için süt ve süt ürünlerini ısıtma işlemi olan pastörizasyonu geliştirmiştir. Pasteur, gıda teknolojisi konusundaki araştırmalarında bakteriyoloji ve modern koruyucu tıbbın öncüsü olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gıda endüstrisi</span>

Gıda endüstrisi, dünya nüfusu tarafından tüketilen gıdanın çoğunu sağlayan karmaşık, çeşitli işletmelerden oluşan küresel bir ağdır. Gıda endüstrileri terimi, gıda maddelerinin üretimi, dağıtımı, işlenmesi, dönüştürülmesi, hazırlanması, muhafazası, nakliyesi, belgelendirilmesi ve paketlenmesine yönelik bir dizi endüstriyel faaliyeti kapsamaktadır. Günümüzde gıda endüstrisi, büyük ölçüde emek-yoğun olan küçük, geleneksel, aile tarafından yürütülen faaliyetlerden büyük, sermaye-yoğun ve son derece mekanize endüstriyel süreçlere kadar uzanan imalat ile son derece çeşitlenmiştir. Birçok gıda endüstrisi neredeyse tamamen yerel tarıma, ürüne veya balıkçılığa bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gıda sosyolojisi</span>

Gıda sosyolojisi, toplumun ilerleyen tarihi ve gelecekteki gelişimi ile ilgili kaygılardan ortaya çıkan gıda çalışmasıdır. Gıda sosyolojisi içerisinde; üretim, hazırlık, tüketim, dağıtım, etik, kültürel vb. konular barındırır. Toplumumuzdaki gıda dağıtımının yönü, gıda tedarik zincirindeki değişikliklerin analizi ile incelenebilir. Özellikle küreselleşme, gıda dağıtım endüstrisinde baskı etkisi yaratarak gıda tedarik zinciri üzerinde önemli etkilere sahiptir.