İçeriğe atla

Radhanitler

Radhanitlerin Hint Okyanusu ticaretinin büyük kısmı bu dhov gibi kıyı kargo gemileri aracılığıyla yapılıyordu.

Radhanitler (İbranice tek. רדהני Radhani, çoğ. רדהנים Radhanim; Arapça الرذنية ar-Raðaniyya), Orta Çağ'da etkin olmuş Yahudi gezgin tüccar kabileleri. Orta Avrupa'yla Rusya ile Hazarya'yı sosyal, kültürel ve ticari açıdan çeşitli bağlar kurmaktaydı.[1]

Radhanitlerin ticari faaliyetleri özellikle 750-830 yılları arasında çok gelişmişti. Radhaniter, Doğu Asya'dan Avrupa'ya kılıç, ipek, kürk, köle ve baharat ihraç ediyorlardı. Arap coğrafyacı ve seyyah İbn Hurdâzbih, 9. yüzyıl ortalarında yazdığı Kitâbü'l-mesâlik ve'l-memâlik'i (Yollar ve İmparatorluklar Kitabı) adlı kitabında, Radhanitlerin Fransızca, Slavca, İspanyolca, Yunanca ve Arapça dillerini konuştuklarını yazar.[2] Bu kadar çok dili konuşarak birçok farklı kültürle ticari ilişkiler kuran Radhanitler, Avrupa ile İran arasında sık sık seyahat eder hatta Çin'e bile giderlerdi.

Rusların 960'larda Atil'i ele geçirmeleri ve ardından Hazar Kağanlığı'nın parçalanmasıyla Hazar Denizi'nin kuzeybatısı Yahudi tüccarların merkezi olmaktan çıktı.

Kaynakça

Özel
  1. ^ Brook, Kevin Alan. "Bir Türk İmparatorluğu: Hazar Yahudileri", Nokta Kitap, İstanbul, 2005, sf. 172, ISBN 975-8823-73-6.
  2. ^ "Jewish Travellers", ed. Elkan N. Adler, George Routledge&Sons, Londra, 1930, sf. 2
Genel
  • Adler, Elkan. Jewish Travellers in the Middle Ages. New York: Dover Publications, 1987
  • Bendiner, Elmer. The Rise and Fall of Paradise. New York: Putnam Books, 1983.
  • Bareket, Elinoar. "Rādhānites". Jewish Civilization: An Encyclopedia. Norman Roth, ed. Routledge, 2002. sf. 558–561.
  • Brook, Kevin. The Jews of Khazaria. 3rd ed. Rowman & Littlefield Publishers, 2018. 978-1-5381-0343-2
  • Dunlop, Douglas M. The History of the Jewish Khazars, Princeton, NJ: Princeton University Press, 1954.
  • Fossier, Robert, ed. The Cambridge Illustrated History of the Middle Ages, vol. 1: 350–950. Cambridge Univ. Press, 1997.
  • Gottheil, Richard, et al. "Commerce".18 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Jewish Encyclopedia. Funk and Wagnalls, 1901-1906.
  • Gil, Moshe. "The Radhanite Merchants and the Land of Radhan." Journal of the Economic and Social History of the Orient 17:3 (1976). 299–328.
  • Gregory of Tours. De Gloria Martyrorum.
  • Rabinowitz, Louis. Jewish Merchant Adventurers: A Study of the Radanites. Londra: Edward Goldston, 1948.
  • Pritsak, Omeljan. "The Khazar Kingdom's Conversion to Judaism." Harvard Ukrainian Studies 3:2 (Eylül 1978).
  • Schipper, Itzhak. "Dzieje Gospodarcze Żydów Korony i Litwy w Czasach Przedrozbiorowych." Żydzi w Polsce Odrodzonej, ed. A. Hafftka et al. Varşova, 1936.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hazarlar</span> İdil kıyıları ve Kırım yarımadası arasında imparatorluk kuran bir Türk halkıdır.

Hazarlar, İdil (Volga) Nehri kıyıları ve Kırım yarımadası arasında imparatorluk kuran bir Türk halkıdır. Yahudi, Bizans ve Arap kaynaklarına göre, Hazar ülkesinde yaşayan halkın büyük çoğunluğunun Uygur, Hazar, Ön Bulgar, Sabir ve Peçenek gibi Türk boyları olduğu bilinmektedir. Hazarların büyük bir bölümü 8. yüzyılda Museviliği benimsemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hazar Kağanlığı</span> Musevi Türk devleti

Hazar Kağanlığı ya da kısaca Hazarlar, 7. ve 11. yüzyıllar arasında; Hazar Denizi'nin çevresinde; Van Gölü'nden, Karadeniz kıyılarından, Kiev'e; Aral Gölü'nden, Macaristan'a kadar olan geniş topraklarda hüküm sürmüş, Doğu Avrupa'da yerleşik bir Türk devletidir. Hazar kelimesi, gez(mek) anlamına gelen kaz- kökünden türemiştir. Ka-zar; gezer yani serbest dolaşan, bir yere bağlı olmayan anlamına gelmektedir. Hudūd al-'Ālam adlı esere göre, Hazar kağanları Ansa' sülalesindendir ve Orta Asya'dan gelmişlerdir. Hazarların bir süre Büyük Hun Devleti'ne bağlı kavimler arasında bulunmuş olmaları ihtimali vardır. 586'dan sonraki Bizans kaynaklarında Hazarlar, "Türkler" olarak geçmektedir.

Pax Khazarica, Hazarların hâkimiyetleri altına almış oldukları milletlere karşı anlayışlı tavırlar ve dini müsamahalar göstermek suretiyle topraklarının geniş bir bölümünde güven ve asayişi sağladığı döneme verilen ad. Bu "mutedil" (ılımlı) siyaset anlamını beraberinde getiren ve yaratıcısı bilinmeyen bu terim, 19. yüzyıldan beri akademisyenler tarafından kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tmutarakan</span>

Tmutarakan, Kerç Boğazı tarafından kontrol edilen ve Azak Denizi koridorundaki Taman Yarımadası'nda yer alan antik şehir. Şu anda Rusya'nın Krasnodar Krayı federal bölgesinde bulunmaktadır.

Samandar, eskiden Hazar Denizi'nin batı kıyısında ve İtil'in güneyinde yer aldığı sanılan Kuzey Kafkasya şehri. Şehrin kesin olarak belli olmasa da, Terek Irmağı'nın kıyısında, bugünkü Kizlyar şehri civarlarında olduğu düşünülmektedir. Bilim insanları Samandar'ı kimin kurduğu hakkında ortak bir kanıya sahip değillerdir. George Gubaroff, şehri Hazar idarecilerin kurduğunu öne sürdü;. çünkü Hazarların Samandar'da beyaz kalenin dışına bir istihkam inşa ettikleri bilinmektedir. Buna karşılık, Svetlana Pletnyova Samandar'ın Farsçada "en uzak kapı" anlamına geldiğini ve dolayısıyla şehrin 6. yüzyılda İranlılar tarafından kurulduğunu yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi antik çağlardan bu yana bugün Suudi Arabistan'da bulunan topraklar üzerindeki Yahudi tarihi anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf (Hazar)</span>

Yusuf, 940'larla 960'lı yıllar boyunca görevde kalmış Hazar kağanı. Bizans İmparatorluğu'yla birçok cephede savaşıp mağlup olan Hazar kağanı II. Aaron'un oğludur. Karısı büyük ihtimalle Alan kralının kızıydı. Kiev Knezliği ve Peçenekler'le savaşlar yapan Yusuf, tahtta kalan Bulan hanedanının son hükümdarı olmuştur.

Bulan, 700'lü yılların ortalarında hüküm süren Hazar kağanı. Adı Göktürkçede sığın geyiği anlamına gelmektedir. Yahudiliğe geçiş tarihi tartışmalıdır. Sabriel adı Yahudi olduktan sonra verilmiştir.

Obadiah, 8. yüzyılın sonu ile 9. yüzyılın başlarında hüküm süren Hazar kağanı. Tarihçiler tarafından Bulan Kağan'ın torunu olarak tanımlanır. Yerine oğlu Hizkiya (Hezekiah) geçmiştir.

Benjamin ya da Benyamin, 9. yüzyılın sonuyla 10. yüzyılın başlarnda hüküm süren Hazar kağanı. Menahem Kağan'ın oğludur.

Cambridge Belgesi olarak da bilinen Schechter Mektubu Kahire Genizası'nda Solomon Schechter tarafından keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Rhineland Katliamları</span>

Rhineland Katliamları, tarihte Birinci Haçlı Seferi'nin ilk aşaması olarak hatırlanır.

<span class="mw-page-title-main">İrbiş</span>

İrbiş, bir dizi Rus kaynağına göre Hazar Kağanlığı'nın kurucusudur. Hazarlar, kökenlerini Aşina soyuna dayandırmaktadır.

Hizkiya, muhtemelen MS dokuzuncu yüzyılın ortalarında yaşamış bir Hazar hükümdarıydı. Hahamları Hazaristan'a getiren ve orada bir yeşiva inşa eden Bulan'ın soyundan gelen Obadiah'ın oğluydu. Hizkiya'nın hükümdarlığı hakkında hiçbir şey bilinmemektedir ve onun adının geçtiği tek belgenin tarihsel gerçekliği ve doğruluğu sorgulanmaktadır. Diğer Bulan hanedanı hükümdarları gibi Hizkiya'nın da Kağan mı yoksa Kağan Beyi mi olduğu belirsizdir, ancak ikincisi daha olasıdır.

Menaşe ben Hizkiya, Hazar Yazışmalarında adı geçen, Türk Hazar hükümdarıydı. Muhtemelen MS dokuzuncu yüzyılın ortalarından sonlarına kadar hüküm sürdü. Obadiah oğlu Hizkiya'nın oğluydu. Onun saltanatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Adının geçtiği tek belgenin tarihsel gerçekliği ve doğruluğu sorgulanmaktadır. Diğer Bulan hanedanı hükümdarlarında olduğu gibi, onun da Kağan mı yoksa Kağan Beyi mi olduğu belirsizdir, ancak ikincisi daha olasıdır.

İsak ben Hanukkah, Hazar Yazışmalarında adı geçen, Hazar hükümdarıydı. Muhtemelen MS dokuzuncu yüzyılın ortalarından sonlarına kadar hüküm sürdü. Onun saltanatı hakkında çok az şey bilinmektedir. Diğer Bulan hanedanı hükümdarlarında olduğu gibi, İshak'ın Kağan mı yoksa Kağan Beyi mi olduğu belirsizdir, ancak ikincisi daha olasıdır. Yerine oğlu Zebulun geçti. Adının geçtiği tek belgenin tarihsel gerçekliği ve doğruluğu sorgulanmaktadır.

Zebulun veya Zevulun ben İshak, Hazar Yazışmalarında adı geçen bir Hazar Türkü hükümdardır. Muhtemelen MS dokuzuncu yüzyılın sonlarında hüküm sürdü. Zebulun'un hükümdarlığı hakkında çok az şey bilinmektedir. Diğer Bulan hanedanı hükümdarlarında olduğu gibi, onun Kağan mı yoksa Kağan Beyi mi olduğu belirsizdir, ancak ikincisi daha olasıdır. Adının geçtiği tek belgenin tarihsel gerçekliği ve doğruluğu sorgulanmaktadır.

Pesah veya Pesakh, Schechter Mektubu'nda adı geçen Hazar Yahudi general.

Mercidabık Savaşı veya Erdebil Savaşı, MS 730 yılında İran'ın kuzeybatısındaki Erdebil şehrini çevreleyen ovalarda gerçekleşti. Hazar kağanının oğlu Barcık liderliğindeki bir Hazar ordusu, 8. yüzyılın başlarında onlarca yıl süren Hazar-Arap Savaşı sırasında Hazarya'ya yapılan Hilafet saldırılarına misilleme olarak Emevi eyaletleri Cibal ve İran Azerbaycan'ını işgal etti.