İçeriğe atla

RBMK

RBMK reaktörü diyagramı
Bir RBMK reaktör çekirdeği düzeninin şematik yandan görünüşü.

Yüksek Güçlü Kanal-Tipi Reaktör (RBMK) (RusçaРеактор Большой Мощности Канальный, Reaktor Bolşoy Moşçnosti Kanalni), Sovyetler Birliği yapımı su soğutmalı ve grafit moderatörlü nükleer enerji reaktörleri serisidir.[1] Reaktör 1950'lerde tasarlanmış olup halen kullanılan en eski reaktör tasarımıdır.

RBMK reaktörlerinin listesi

Renk kodu:

 İşletimde reaktör (şu anda çevrimdışı olan reaktörler dahil)  Açığa alınan reaktör
 Yapım aşamasında reaktör  Tahrip olmuş reaktör  Kapatılmış veya iptal edilmiş reaktör
Yer[2]Reaktö tipi Durumu Net
kapasite
(MWe)
Brüt
kapasite
(MWe)
Çernobil-1 RBMK-1000 1996'da kapatıldı 740 800
Çernobil-2 RBMK-1000 1991'de kapatıldı 925 1,000
Çernobil-3 RBMK-1000 2000'de kapatıldı 925 1,000
Çernobil-4 RBMK-1000 1986'daki kazada tahrip oldu 925 1,000
Çernobil-5 RBMK-1000 1988'de yapımı iptal edildi 950 1,000
Çernobil-6 RBMK-1000 1988'de yapımı iptal edildi 950 1,000
Ignalina-1 RBMK-1500 2004'te kapatıldı 1,185 1,300A
Ignalina-2 RBMK-1500 2009'da kapatıldı 1,185 1,300A
Ignalina-3 RBMK-1500 1988'de yapımı iptal edildi 1,380 1,500
Ignalina-4 RBMK-1500 planlaması 1988'de iptal edildi 1,380 1,500
Kostroma-1 RBMK-1500 1980'lerde yapımı iptal edildi 1,380 1,500
Kostroma-2 RBMK-1500 1980'lerde yapımı iptal edildi 1,380 1,500
Kursk-1 RBMK-1000 2022'ye kadar işletimde[3]925 1,000
Kursk-2 RBMK-1000 2024'e kadar işletimde[3]925 1,000
Kursk-3 RBMK-1000 2029'a kadar işletimde[3]925 1,000
Kursk-4 RBMK-1000 2030'a kadar işletimde[3]925 1,000
Kursk-5BMKER-1000 2012'de yapımı iptal edildi 925 1,000
Kursk-6 RBMK-1000 1993'te yapımı iptal edildi 925 1,000
Leningrad-1 RBMK-1000 2018'de kapatıldı[4]925 1,000
Leningrad-2 RBMK-1000 2021'e kadar işletimde[3]925 1,000
Leningrad-3 RBMK-1000 Haziran 2025'e kadar işletimde[3]925 1,000
Leningrad-4 RBMK-1000 Ağustos 2026'ya kadar işletimde[3]925 1,000
Smolensk-1 RBMK-1000 2028'e kadar işletimde[3]925 1,000
Smolensk-2 RBMK-1000 2030'a kadar işletimde[3]925 1,000
Smolensk-3 RBMK-1000 2034'e kadar işletimde[3]925 1,000
Smolensk-4 RBMK-1000 1993'te yapımı iptal edildi 925 1,000
A 1.500 MWe brüt elektrik gücü ile inşa edilen RBMK-1500, Çernobil felaketinden sonra 1.360 MW'a düşürüldü.
B Kursk-5, bir zamanlar RBMK enerji santrali için planlanan halefi olan MKER sınıfı nükleer santrallerin bitmemiş fiziksel prototipidir. Kursk-5, değiştirilmiş bir RBMK binasında bir MKER reaktör çekirdeğine sahiptir. Henüz hiçbir tipte bir MKER tamamlanmamıştır.

Kuzey Kore'de Yongbyon Nükleer Bilimsel Araştırma Merkezi'nde, RBMK tasarımına benzer bir grafit-moderatörlü Magnox reaktörü bulunmaktadır.]].[5]

Kaynakça

  1. ^ Elmer Eugene Lewis (2008). Fundamentals of Nuclear Reactor Physics [Nükleer Reaktör Fiziğinin Temelleri]. Academic Press. s. 93. ISBN 9780123706317. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2016. 
  2. ^ *Çernobil 1 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  3. ^ a b c d e f g h i j "Nuclear Power in Russia". World Nuclear Association. 15 Nisan 2016. 4 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016. 
  4. ^ "Russia shuts down Soviet-built nuclear reactor -". washingtontimes.com. The Washington Times. 28 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Belfer Center (10 Eylül 2013). Nuclear 101: How Nuclear Bombs Work" Part 2/2. Erişim tarihi: 1 Haziran 2019.  [süre: 00:33:00]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nükleer enerji</span> atomun çekirdeğinden elde edilen enerji türü

Nükleer enerji, atomun çekirdeğinden elde edilen bir enerji türüdür. Kütlenin enerjiye dönüşümünü ifade eden, Albert Einstein'a ait olan E=mc² formülü ile ilişkilidir.

<span class="mw-page-title-main">Çernobil Faciası</span> 1986 yılında Sovyet Ukraynasında yaşanan nükleer kaza

Çernobil Faciası, 26 Nisan 1986 tarihinde Sovyetler Birliği'ne bağlı Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Pripyat şehri yakınlarındaki Çernobil Nükleer Santrali'nin 4 numaralı reaktöründe gerçekleşen nükleer kazadır.

<span class="mw-page-title-main">Çernobil</span> Çernobil felaketinden dolayı mahvolmuş şehir

Çernobil, Ukrayna'nın kuzeyinde Kiev Oblast'ına bağlı Çernobil Hariç Tutma Bölgesi'nde bulunan, Çernobil Nükleer Santrali'nin infilak etmesiyle oluşan Çernobil faciası'ndan dolayı kısmen terk edilmiş bir şehirdir. Şehir tahliye edilmeden önce 14.000 nüfusu bulunurken günümüzde yalnızca 1000 kişi burada yaşamaktadır. Belarus'un Gomel şehrine 160 km. uzaklıktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer reaktör</span> Uranyum, plütonyum vb. atom çekirdeklerinin parçalanmasından yararlanılarak enerji elde edilen kaynak

Nükleer reaktör, zincirleme çekirdek tepkimesinin başlatılıp sürekli ve denetimli bir biçimde sürdürüldüğü aygıtlardır. Nükleer reaktörler bazen nükleer enerjiyi başka bir tür enerjiye çevrilen santraller olarak kullanılırlar.

Bu listede dünya çapında, ticari elektrik üretme maksatlı bütün nükleer santraller vardır. Askeri, deney, araştırma, gemi vb. özel santraller kapsam dışıdır. Listeye, hâlen hizmette bulunanların yanı sıra hizmetten çıkan ve inşaatı sürenler de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Metzamor Nükleer Santrali</span> Ermenistanın Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta yer alan Metzamor şehrinde bulunan nükleer santral

Metzamor Nükleer Santrali, Ermenistan'ın Türkiye sınırına 16 km uzaklıkta yer alan Metzamor şehrinde bulunan nükleer santral. Santralde biri işlevsel olmak üzere 2 adet 408 MW güce sahip VVER-440/230 tipi reaktör bulunmaktadır. Santral Ermenistan'ın başkenti Erivan'a 32 km, Kars'a 100 km, Iğdır'a ise 30 km uzaklıktadır. 2018 verilerine göre santral ülkenin enerji ihtiyacının %27'sini karşılamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fukuşima I Nükleer Santrali kazaları</span> nükleer bir felaket

Fukuşima I Nükleer Santrali kazaları; 2011 Tōhoku Depremi ve Tsunamisi sonrasında, 11 Mart 2011 tarihinde Fukuşima I Nükleer Santrali'nde atmosfere radyoaktif maddelerin denize karışmasına sebep olan olaylar dizisidir. Uzmanlar kazayı Çernobil Felaketinden sonra dünyanın en büyük ikinci nükleer kazası olarak tanımlamakla birlikte, tüm reaktörlerde sorun yaşanması kazaları bugüne kadarki en karmaşık Nükleer kazalardan biri yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nükleer yakıt</span> nükleer enerji elde etmek için kullanılan maddeler

Nükleer yakıt, nükleer enerji elde etmek için kontrollü nükleer füzyon ya da nükleer fisyon yapmak amacıyla kullanılan maddelerdir. Nükleer yakıtlar tüm yakıtlar içinde enerji yoğunluğu en yüksek olanlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Basınçlı su reaktörü</span> reaktör çekirdeğinin yüksek basınçlı su ile soğutulduğu nükleer reaktörler

Basınçlı su reaktörü (PWR), reaktör çekirdeğinin yüksek basınçlı su ile soğutulduğu nükleer reaktörlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Gelişmiş gaz soğutmalı reaktör</span>

Gelişmiş gaz soğutmalı reaktörü (AGR), soğutucu olarak karbondioksit ve nötron moderatörü olarak grafit kullanan ikinci nesil gaz soğutmalı nükleer reaktördür. AGR'ler Magnox reaktöründen geliştirildiler ve termal verimliliğinin gelişmesi için daha yüksek bir gaz sıcaklığında çalışırlar.

IV. Nesil III. Nesil reaktörlerin halefi olarak tasarlanan nükleer reaktör tasarımlarıdır. Birinci nesil sistemlerin çoğu kullanımdan kaldırıldığı için dünya çapında faaliyette olan reaktörlerin çoğu ikinci ve 3 nesil sistemlerdir. Generation IV International Forum, IV. nesil reaktörlerin gelişimini koordine eden uluslararası bir organizasyondur. V. Nesil reaktörler tamamen teoriktir ve henüz uygulanabilir olarak görülmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sıvı florür toryum reaktörü</span>

Sıvı florür toryum reaktörü, bir tür erimiş tuz reaktörüdür. LFTR, yakıt için florür esaslı, erimiş, sıvı tuzlu toryum yakıt çevrimini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Hanford Sahası</span>

Hanford Sahası, Amerika Birleşik Devletleri'nin Washington eyaletindeki Columbia Nehri üzerinde federal hükûmeti tarafından işletilen, çoğunlukla hizmet dışı bir nükleer üretim kompleksidir. 1943'te, Washington'da Hanford'ta Manhattan Projesi'nin bir parçası olarak kurulan saha, dünyanın ilk tam ölçekli plütonyum üretim reaktörü olan B Reaktörü'ne ev sahipliği yapıyordu. Tesiste üretilen plütonyum Trinity bölgesinde test edilen ilk nükleer bomba ve Nagasaki'ye atılan Fat Man'de kullanıldı.

<i>Chernobyl</i> (mini dizi) Çernobil felaketini ele alan 2019 yapımı mini dizi

Chernobyl, İngiliz-Amerikan yapımı beş bölümlük tarihi drama türünde çekilen TV mini dizisidir. Dizi Craig Mazin tarafından yaratılıp yazılmıştır. Yönetmeni ise Johan Renck'dir. Jared Harris, Stellan Skarsgård, Emily Watson ve Paul Ritter gibi isimler dizinin oyuncu kadrosunu oluşturmaktadır. Chernobyl, Amerikan kablo kanalı HBO ile İngiliz televizyon kanalı Sky'ın ortak yapımıdır. Dizinin ilk bölümü ABD'de 6 Mayıs 2019'da, Birleşik Krallık'ta 7 Mayıs 2019'da yayımlanmıştır. Dizi, Nisan 1986'da Sovyetler Birliği'nde meydana gelen Çernobil faciasını ve ardından gelen tasfiye girişimlerini ele almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çernobil Nükleer Santrali</span> Ukraynada yer alan kapalı ama tamamen devreden çıkarılmamış nükleer santral

Çernobil Nükleer Santrali veya resmî adıyla Vladimir İlyiç Lenin Nükleer Santrali, Ukrayna'nın Pripyat şehrinin yakınında yer alan kapalı fakat tamamen devreden çıkarılmamış nükleer santraldir. Santral, Çernobil şehrinin kuzeybatısına 14,5 km; Belarus-Ukrayna sınırına 16 km ve Kiev'in kuzeyine yaklaşık 110 km uzaklıktadır ve Kızıl Orman tarafından çevrelenmektedir. 4 numaralı reaktörde, 1986'daki Çernobil reaktör kazası meydana geldi ve santral günümüzde Çernobil Yasak Bölgesi olarak bilinen geniş bir alanda yer almaktadır. Hem bölge hem de eski santral, Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı tarafından yönetilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Valeri Legasov</span> Sovyet Nükleer Kimyageri, Çernobil Faciası Araştırma Komisyonunun Şefi

Valeri Alekseyeviç Legasov, Sovyet inorganik kimyager ve SSCB Bilimler Akademisi üyesi. Günümüzde Çernobil faciasını inceleyen komisyonun başkanı olarak yaptığı çalışmalarla hatırlanır.

AZ-5 olarak da bilinen bir scram veya SCRAM, fisyon reaksiyonunun derhal sonlandırılmasından etkilenen bir nükleer reaktörün acil olarak kapatılmasıdır. Aynı zamanda kapatmayı başlatan manuel olarak çalıştırılan durdurma anahtarına verilen addır. Ticari reaktör işlemlerinde, bu tür bir kapatma genellikle kaynar su reaktörlerinde (BWR) bir "SCRAM", basınçlı su reaktörlerinde (PWR) bir "reaktör devri" ve bir CANDU reaktöründe EPIS olarak adlandırılır. Çoğu durumda, bir SCRAM, acil kapatma sistemini test etmeye yarayan rutin kapatma prosedürünün bir parçasıdır.AZ-5 acil durum butonu kullanıldığında Grafit ve Bor içeren kontrol çubukları,reaktör içerisine yönelir ve oluşan reaktiviteyi düşürerek acil bir frenleme sistemi gibi reaktörü kapatır.Sovyetler Birliği'nin kullandığı RBMK türü nükleer reaktörlerde kontrol çubuklarının uçları grafit ile kaplı olduğundan dolayı AZ-5 kullanılması tehlikeli sonuçlar doğurabilmekteydi ve en büyük örneği Çernobil Faciası olmuştur.Sovyetler Birliği,bu büyük faciadan sonra RBMK reaktörlerini iyileştirmiş ve AZ-5 RBMK reaktörleri için güvenli hale gelmiştir.

Anatoliy Stepanovych Dyatlov, Çernobil Nükleer Santralinin işletilmesinde eski başmühendis yardımcısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Daya Bay Nükleer Santrali</span>

Daya Bay Nükleer Santrali, Shenzhen, Guangdong, Çin'in doğu ucunda, Longgang Bölgesi'ndeki Daya Körfezi'nde bulunan bir Nükleer enerji santralidir ve Hong Kong'un kuzey doğusundadır. Daya Bay, sırasıyla 1993 ve 1994'te ticari işletmeye başlayan Framatome ANP French 900 MWe üç soğutma döngüsü tasarımına (M310) dayanan iki 944 MWe PWR nükleer reaktörüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Leningrad Nükleer Güç Santrali</span>

Leningrad Nükleer Güç Santrali Rusya’nın Leningrad Oblastı'ndaki Sosnovy Bor kasabasında yer alan nükleer santral.