İçeriğe atla

Río de la Plata Kral Vekilliği

Río de la Plata Kral Vekilliği
Virreinato del Río de la Plata
1776-1814
Río de la Plata Kral Vekilliği bayrağı
Bayrak
Başkent
Resmî dil(ler)İspanyolca

Yaygın dil(ler)Guaraní, Portekizce ve quechua
HükûmetVekillik
Vali/ Cumhurbaşkanı 
• 1835-1852
Juan Manuel de Rosas
• 1852-1852
Vicente López y Planes
• 1852-1860
Justo José de Urquiza
• 1860-1861
Santiago Derqui
Tarihçe 
1 Ağustos 1776
• Buenos Aires'in birinci İngiliz işgali
2 Ocak 1806 (1806-01-02)
• Banda Oriental'in İngiliz işgali
18 Ocak 1807 (1807-01-18)
• Buenos Aires'in ikinci İngiliz işgali
28 Haziran 1807 (1807-06-28)
• Mayıs Devrimi
25 Mayıs 1810 (1810-05-25)
• Valiliğin Cadiz Cortes tarafından feshi
1 Mayıs 1853 (1853-05-01)
• Montevideo'nun çöküşü
23 Haziran 1814
Öncüller
Ardıllar
Peru Kral Vekilliği
Río de la Plata Valiliği
İspanyol Ginesi
Río de la Plata Birleşik Eyaletleri
Paraguay
Charcas eyaleti
Río de la Plata Kral Vekilliği

Río de la Plata Kral Vekilliği, bir zamanlar İspanya'nın Latin Amerika'daki genel valiliklerinden biriydi. Diğerleri Yeni İspanya (Meksika, Orta Amerika ve Karayipler), Yeni Granada (Kolombiya, Venezuela ve Ekvador) ve Peru Kral Vekilliği'ydi (Perú ve Şili).

İsmini, bulundurduğu gümüş (İspanyolca: plata) rezervleri yüzünden La Plata olarak da adlandırılan ve serveti Río de la Plata'dan gemilerle taşınan Bolivya şehri Sucre'den alır. Kral Vekillik, 1776'da Perú'dan ayrılmıştır.

İspanyol kolonilerinin bağımsızlığından sonra Río de la Plata Kral Vekilliği'nden Arjantin, Bolivya, Paraguay ve Uruguay ortaya çıkar. Paraguay, bağımısızlık hareketleri sonucunda 1811'de Uruguay'da 1815'te Río de la Plata Kral Vekilliği'nden ayrılırlar. Bağımsızlık mücadelesine 1810'da Provincias Unidas del Río de la Plata adıyla (o zamanlar Banda Oriental olarak geçer (doğu kıyısı)) Uruguay ve Bolivya'nın Departamento Tarija ile beraber başlayan Arjantin ise, kesin olarak 1816'da İspanyollar'dan bağımsızlığını kazanır. Bolivya 1825 yılında Simon Bolívar vasıtasıyla İspanyol koloni gücünden kurtarılır. Uruguay'ın bağımsızlık mücadeleleri 1816 ile 1828 yılları arasındaki Portekiz/Brezilya işgalinden ve bugünkü Arjantin'den ayrılışından sonra, 1828 yılında kesin olarak başarıya ulaşır.

Okunabilir

  • John Lynch: Spanish Colonial Administration, 1782-1810: The Intendant System in the Viceroyalty of the Rio de La Plata (University of London. Historical Studies). Greenwood Press, London. ISBN 0-8371-0546-3

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Uruguay</span> Güney Amerika ülkesi

Uruguay veya resmî adıyla Uruguay Doğu Cumhuriyeti, Güney Amerika'nın güneydoğusunda bulunan ülkedir. Batı ve güney batısında Arjantin, kuzeyi ve kuzeydoğusunda Brezilya bulunan ülke yaklaşık 176.000 kilometrekarelik bir alana sahiptir. Coğrafi olarak Surinam'dan sonra Güney Amerika’ın en küçük ülkesidir. Nüfusu 3,51 milyon olan Uruguay’da, başkent Montevideo yaklaşık 1,8 milyon kişiye ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Buenos Aires</span> Arjantinin başkenti ve en büyük şehri

Buenos Aires, resmî olarak Buenos Aires Özerk Şehri, Arjantin'in başkenti ve en büyük şehridir. Güney yarımkürenin Paris'i olarak da bilinen şehir, Güney Amerika kıtasının güneydoğu kıyısında, Río de la Plata'nın halicinin batı kıyısında yer almaktadır. "Buenos Aires", Türkçeye "güzel rüzgarlar" veya "güzel hava" olarak çevrilebilirse de, şehrin adı 16. yüzyıldaki kurucularının verdiği orijinal ad olan "Real de Nuestra Señora Santa Maria del Buen Ayre"ye dayanmaktadır. Bu adı Sardunya'daki Bonaria Madonna'dan almıştır. Aynı zamanda birkaç Buenos Aires eyaleti semtini de içeren Büyük Buenos Aires yerleşim bölgesi, yaklaşık 15,6 milyonluk nüfusuyla Amerika'nın en kalabalık beşinci metropol bölgesini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Montevideo</span> Uruguayın başkenti

Montevideo, bir Güney Amerika ülkesi olan Uruguay'ın başkenti, en önemli limanı ve en büyük kentidir. Aynı zamanda en gelişmiş ve modern yönetim otoritelerinin var olduğu yerdir. Ülkenin parlamentosu bu kentte bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bolivya</span> Güney Amerikada denize kıyısı olmayan ülke

Bolivya, resmî adıyla Çokuluslu Bolivya Devleti bir Güney Amerika ülkesidir. Başkenti Sucre olup; La Paz, Cochabamba, Santa Cruz, Potosi diğer önemli şehirlerinden birkaçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Simón Bolívar</span> Büyük Kolombiyanın kurucusu

Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios Ponte-Andrade y Blanco, genellikle bilinen ismiyle Simón Bolívar, günümüzde Kolombiya, Venezuela, Ekvador, Peru, Panama ve Bolivya olarak bilinen ülkelerin İspanyol İmparatorluğu'ndan bağımsızlıklarını kazanmalarına öncülük etmiş Venezuelalı askeri ve siyasi liderdir. Halk arasında El Libertador ya da Amerika'nın Kurtarıcısı olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">CONMEBOL</span> Güney Amerikada futbolun yönetim organı

CONMEBOL, Güney Amerika'da futbolu yöneten kuruluştur. Güney Amerika'daki 10 ülkenin bağlı olduğu konfederasyon, CONMEBOL Libertadores ve Copa Sudamericana turnuvalarını da düzenler.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol İmparatorluğu</span> Beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğu

İspanyol İmparatorluğu, beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğudur. İspanyol İmparatorluğu, İspanya veya İspanya hükümdarları tarafından fethedilen, miras kalan veya el konan arazileri kapsar. Bu arazilere Kuzey ve Güney Amerika'nın geniş kesimleri de dahildir. Hak iddia edilen ancak hiç ele geçirilemeyen topraklar da mevcuttur. Toplam arazilerin yüzölçümü 18. yüzyılın sonunda 18 milyon kilometre kare civarındadır. 16. ve 17. yüzyıllardaki kıtalararası yapısına rağmen koloni imparatorluğu deyimi 1768 yılı itibarıyla kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılda ise devlet yapısı tamamen kolonisel bir yapıya dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Río de la Plata Birleşik Eyaletleri</span> Güney Amerikada tarihî devlet (1810–1831)

Río de la Plata Birleşik Eyaletleri Mayıs Devrimi 1810 ile 19. yüzyılın 30'lu yıllarının ortasına denk gelen zaman diliminde, bugünkü Arjantin, Uruguay ve Bolivya'nın bir departamentosu olan Tarija'ın egemenlik topraklarına verilen isimdi.

<span class="mw-page-title-main">José de San Martín</span> Arjantinli asker (1776-1850)

José de San Martín, Güney Amerikalı devrimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Peru Kral Vekilliği</span>

Peru Kral Vekilliği, önceden Yeni Kastilya Kral Vekilliği olarak adlandırılan Güney Amerika'daki İspanyol kolonisidir.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Savaşı (1879-1884)</span>

Pasifik Savaşı, Şili, Peru ve Bolivya arasında Arica ve Parinacota bölgesi, Tarapacá bölgesi ve Atacama bölgesi için bugünkü Şili'nin kuzeyinde 1879 ile 1884 yılları arasında meydana gelmiştir. Peru ile Bolivya savaş öncesinde gizli bir antlaşma ile Şili'ye karşı ittifaka girmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">2011 Copa América</span>

Copa América 2011 1-24 Temmuz 2011 tarihleri arasında CONMEBOL tarafından Arjantin'de düzenlenen turnuva. 10 Güney Amerika ekibi ile davet edilen Meksika ve Kosta Rika dahil 12 takım mücadele etti. Kupayı finalde Paraguay'ı 3-0 yenen Uruguay kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Uruguay bayrağı</span> Ulusal bayrak

Uruguay bayrağı, Uruguay devleti tarafından göndere 11 Temmuz 1830 yılında çekilerek kullanılmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">2013 Güney Amerika Gençler Şampiyonası</span>

2013 Güney Amerika Gençler Şampiyonası, Güney Amerika Futbol Konfederasyonu'nun (CONMEBOL) 20 yaş altı millî takımlar için 9 Ocak - 3 Şubat tarihleri arasında Arjantin'de düzenlediği futbol turnuvası. Final Grubu'nu ilk sırada tamamlayan Kolombiya, turnuvanın şampiyonu olmuştur.

2014 FIFA Dünya Kupası elemelerinin CONMEBOL bölümü, Güney Afrika'dan turnuvaya katılacak takımları belirlemek için oynanan karşılaşmalar bütünüdür.

2018 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, Rusya'da düzenlenecek olan 2018 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 32 takımdan 4,5 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 2015'in Ekim ayında başlayan maçlar, 2017'nin Ekim ayında sona ermiştir.

2022 FIFA Dünya Kupası Güney Amerika elemeleri, Katar'da düzenlenecek olan 2022 FIFA Dünya Kupası'na katılacak olan 32 takımdan 4,5 takımın belirleneceği elemelerin Güney Amerika ayağına CONMEBOL üyesi 10 takımın tamamı katıldı. 8 Ekim 2020'de başlayan maçlar, 29 Mart 2022'de sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Amerikan bağımsızlık savaşları</span>

İspanyol Amerikan bağımsızlık savaşları, 19. yüzyılda İspanyol Amerikası'nda İspanyol hakimiyeti'ne karşı verilen bağımsızlık savaşlarıdır. Bu savaşlar, Napolyon Savaşları sırasında Fransa'nın İspanya'yı işgalinin başlamasından kısa bir süre sonra başladı ve askeri seferlerin katı dönemi, günümüz Bolivya'sındaki Chacaltaya Muharebesi (1809) ile Meksika'daki Tampico Muharebesi'ne (1829) kadar devam etti.

<span class="mw-page-title-main">2021 Copa América</span> 47. Copa América turnuvası

2021 Copa América, 13 Haziran - 10 Temmuz 2021 tarihleri arasında Brezilya'da düzenlenen, Copa América'nın 47. turnuvası olan etkinliktir. Turnuva başta 12 Haziran - 12 Temmuz 2020 tarihleri arasında 2020 Copa América adıyla Arjantin'de ve Kolombiya'da oynanacaktı; ancak 17 Mart 2020'de CONMEBOL, UEFA'nın 2020 Avrupa Futbol Şampiyonası kararı gibi COVID-19 pandemisi nedeniyle turnuvanın ertelendiğini duyurdu. 1991'den sonra ilk defa stadyumlarda diğer ülke vatandaşları yer almadı.

<span class="mw-page-title-main">Peru-Bolivya Konfederasyonu</span>

Peru-Bolivya Konfederasyonu, Güney Amerika'da kısa ömürlü bir konfederasyon devletiydi. 1836'dan 1839'a kadar Bolivya ve Peru devletlerinin oluşturduğu bir birlik olarak var oldu. İlk ve tek devlet başkanı Bolivya devlet başkanı Andrés de Santa Cruz olurken, konfederasyonun başkenti Tacna'ydı.