İçeriğe atla

QoS (port önceliği)

Port önceliğini anlatan bir diyagram

Ağ İletişimi Hizmet Kalitesi (İngilizce Quality of Service, kısaca QoS), Ağ üzerindeki uygulamaları önceliklendirerek zaman kaybını azaltmayı hedefleyen bir ağ servisi. Bir ağ bağlantısı üzerinden çalışan bir trafik veya program türüne öncelik veren çeşitli tekniklere karşılık gelir. Aynı ağ altyapısı ile çalışan çeşitli uygulamalarda network cihazlarının hangi uygulamaya öncelik vereceğini belirtmeye yarar. Bu sayede kesinti ve paket gecikmelerine daha az tahammül olan uygulamalara öncelik verilir.

Örneklemek gerekirse bir otoyol üzerindeki araç trafiğinde, ambulans, itfaiye, polis gibi araçların geçiş üstünlüğü bulunmaktadır. Bilgisayar ağlarında da benzer şekilde bazı uygulamalar kritik önem arz ederken bazı uygulamalar ise önemsizdir.

Çok fazla kişinin çalıştığı bir iş yerinde, kullanıcıların yoğun internet trafiği, kişisel zevkleri için müzik ve video erişimleri önemli yük oluşturabilir. Bu yoğunluğun şirketin voip telefon hatlarını bozması, banka, muhasebe ve müşteri hizmetleri sunan uygulamaları yavaşlatmasını engellemek gereklidir.

Ağ üzerindeki uygulamaları önceliklendirerek zaman kaybını azaltmayı hedefleyen bir ağ servisidir. Birden çok İnternet kullanıcısının aynı modem üzerinde eş zamanlı İnternette girmesi sonucu bant genişliği düşer.

QoS destekli modemlerde kullanıcıların öncelik tanıdığı portlar, örneğin Voip ve html sayfaları için 80, port tanımlanırsa aynı eş zamanlı kullanılan FTP 21. port öncelikli portun kullanım süresince Lag (veri geçikmesine) uğrar bu süre zarfında sanki hiçbir kullanıcı dosya transferi yapmamışcasına hızlı bir şekilde İnternet paylaşımı sağlanır, bu süre bir sayfanın açılması 2 ila 3 saniye içerisinde olup 80, port kullanımı bitmesiyle FTP portu 21. port eski haline gelerek lag değeri sıfırlanır. çoklu kullanıcılı ADSL modemlerde bu özellik bulunmaktadır.

Qos destekli modemler ve network donanımları hakkında

Bir bilgisayarda birden çok; farklı İnternet bağlantısını kullanan programların veya aynı donanıma bağlı olarak birden fazla kullanıcının aynı süreç içinde İnternet üzerinden veri transferi sonucu, bant genişliği normal olarak düşer. Bu durum neticesinde veri gecikmesi denilen lag olarak tabir edilen bir durum oluşmaktadır.

Mevcut veri trafiğinin doğru ihtiyaçlara cevap verebilmesi için bazı uygulamalara öncelik vermek gerekmektedir. Örneğin p2p programları uzun süreçli dosya indirim işlemleri yaptığı için normalde p2p programları çalıştığı zaman kaba bir örnekle p2p İnternet üzerinde 1 gb lık bir veri indirmektedir ama İnternet sayfa gösterimcisi tarafından herhangi bir İnternet sayfasındaki 1 mb içerikli html sayfa dosyası normal şartlar altında p2p istemcisinin talep ettiği veri transver paketleri arasında sıralanarak gecikecek, çabucak gelecek bir sayfanın açılma süreci uzayacaktır. Bu durumda İnternet sayfasındaki işin önceliğine göre p2p programını İnternet sayfası işlemini halledene kadar kapatmak gerekir.

Özellikle QoS destekli modemlerde kullanıcıların öncelik tanıdığı port öncelikleriyle, örneğin, Voip ve html sayfaları için 80. port kullanılmaktadır, html ve voip kullanımı için bilgisayardan modeme 80. porttan gelecek istem talep paketlerinin diğer tüm portlardan öncelikli olması istenmektedir. Bu sayede QoS önceliği verilen portlardan veri hızlıca aktarılırken, verilmeyen portlarda öncelikli port seçimi sayesinde lag olur.

Kabaca sanki bilgisayarda hiçbir program İnternete bağlanmamış sadece İnternet sayfa gösterimcisi İnternete bağlanmış gibi İnternet sayfası üzerinde yapılması gereken işlemler çabucak neticelenmektedir.

Ayrıca QoS birçok real-time gerçek zamanlı oyunda önemli olan lag sorununun aşılması açısından da önemli bir çözüm yöntemi olmaktadır.

Port önceliği sırası genelde kişinin mevcut öncelikli ihtiyacına göre değişiklik gösterse de genelde ev kullanıcıların tercihleri şu sırayı takip etmektedir:

1 - Bilgisayar oyunları için öncelikl portlar.
2 - İnternet sayfaları için 80. port ve 8080. portlar.
3 - İnternet üzerinde sesli ve görüntülü iletişim ve haberleşme programlarının kullandığı portlar.

QoS Protokolleri

IP ağı için çeşitli QoS mekanizmaları ve şemaları bulunmaktadır.

  • Type of Service (ToS), IPv4 Header ile çalışır. (şimdi yerini DiffServ almıştır )
  • Farklılaştırılmış hizmetler (Differentiated services ) DiffServ
  • Entegre hizmetler (IntServ), Integrated services
  • Kaynak Rezervasyon Protokolü (RSVP), Resource Reservation Protocol
  • RSVP-TE – Kaynak Rezervasyon Protokolü - Trafik Mühendisliği

Qos için bilmeniz gereken bazı tanımlar

  • CIR: Committed Information Rate yani taahhüt edilen veri hızı.
  • PIR: Peak Information Rate yani veri hızı pik noktası.
  • CBR: Committed Burst Size yani taahhüt edilen veri blok boyutu başka bir deyişte işlediğiniz (gönderdiğiniz veya aldığınız) veri paketlerinin garanti edilen boyutu. Kullandığınız uygulamalar ve sistemler farklı boyutlarda veri paketlerinin işlenmesi ihtiyacına sahip olabilir. Şayet kullandığınız veri paketlerinin boyutunu (byte cinsinde) biliyorsanız ihtiyaçlarınız doğrultusunda bu değeri ayarlayabilir ve o büyüklüğe kadar olan veri paketlerinin işlenmesini garanti altına alabilirsiniz. Eğer bu konuya hakim değilseniz varsayılan olarak 0 (sıfır) bırakabilirsiniz. Bu durumda izin verilen veri paket boyutları otomatik olarak işlenecek herhangi bir sınırlama veya kural getirilmeden standart olarak kullanmaya devam edeceksiniz.
  • MBR: Maximum Burst Size yani işlenmesine izin verilen maksimum veri paketi boyutu.
  • Delay: Alıcıya ulasan her ses paketi arasındaki gecikmedir
  • Jitter: Delay'ler arasindaki zaman farkıdır. Gcikmenin artış ivmesi. örneğin ilk paket 3 sn gecikti, ikinci paket 5 sn, üçüncü paket 8 sn gecikti ise bi jitter söz konusudur.

Teorik olarak ses trafigi icin max. delay 150 ms olmasi gerekirken, jitter'in 30 ms olmasi gerekir.

Güncel Bilgi

Çoklu kullanıcı (çoklu port) desteği olan ADSL ve kablo yeni nesil modemlerde bu özellik standart olarak yer almaktadır. Ama bazı maliyet unsurunu küçültme amaçlı ticari firmalar bu özelliği alt modem türlerinde koymayarak müşterinin bu özelliğin ne işe yaradığını öğrenmesi ve daha sonra tekrar modem alması için her modemde bu özellikler yer almayabilir!

Alacağınız modemin kullanıcı kılavuzunun pdf dokümanını iyice inceledikten sonra satıcının alacağınız üründe QoS desteği konuda emin olmadan modem almamanız önerilmektedir.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bilgisayar ağı</span> kaynaklarını paylaşmak üzere birbirine bağlanmış iki veya daha fazla bilgisayarın oluşturduğu yapı

Bilgisayar ağı, küçük bir alan içerisindeki veya uzak mesafelerdeki bilgisayarların ve/veya iletişim cihazını iletişim hatları aracılığıyla birbirine bağlandığı, dolayısıyla bilgi ve sistem kaynaklarının farklı kullanıcılar tarafından paylaşıldığı, bir yerden başka bir yere veri aktarımının mümkün olduğu iletişim sistemidir. En az iki bilgisayarı birbirine bağlayarak bir ağ oluşturulur. 1980'li yıllarla birlikte, Ethernet ve LAN teknolojisinin gelişmesiyle, kişisel bilgisayarlar ve ofisler bilgisayar ağlarına kavuşmuştur. En bilinen ve en büyük bilgisayar ağı, İnternettir.

<span class="mw-page-title-main">VoIP</span>

VoIP, IP üzerinden ses, video veya mesaj gönderilmesidir. İnternet veya bilgisayar ağları üzerinden çalıştığı için genellikle daha ucuz, bazen bedavadır. Bu nedenle günümüzden en çok tercih edilen telekomünikasyon iletişim yönetimidir. Analog hatları VoIP'e dönüştürmek için VoIP Gateway cihazları kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">UDP</span>

UDP, TCP/IP protokol takımının iki aktarım katmanı protokolünden birisidir. Verileri bağlantı kurmadan yollar.

<span class="mw-page-title-main">Modem</span> cihazların internete girebilmesini sağlayan cihaz

Modem veya çevirge, tanım olarak "Modülator" ve "Demodülator" kelimelerinin birleşiminden üretilmiştir. Modem, bilgisayarların genel ağa bağlantısını sağlayan ve bir bilgisayarı uzak yerlerdeki bilgisayar(lara) bağlayan aygıttır. Modem, verileri ses sinyallerine ses sinyallerini verilere dönüştürerek verileri taşır. Geniş ağ kurmak için mutlaka bulunması gereken ağ elemanıdır.

<span class="mw-page-title-main">İnternet iletişim kuralları dizisi</span>

İnternet protokol takımı, bilgisayarlar ve ağ cihazları arasında iletişimi sağlamak amacıyla standart olarak kabul edilmiş kurallar dizisidir. Bu kurallar dizisi temel olarak verinin ağ üzerinden ne şekilde paketleneceğini ve iletilen veride hata olup olmadığının nasıl denetleneceğini belirlemektedir.

RTP, gerçek zamanlı ses, görüntü ya da simülasyon verilerinin uçtan uca taşınmasını sağlayan protokoldür. Bu protokol IETF nin Audio-Video Transport çalışma grubu tarafından geliştirildi. RTP geniş ölçüde telefon, video telekonferans uygulamaları ve web tabanlı bas-konuş özellikleri gibi streaming media gerektiren iletişim ve görsel sistemlerde kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sanal özel ağ</span> Uzaktan erişim yoluyla farklı ağlara bağlanmayı sağlayan internet teknolojisi

Sanal Özel Ağ, uzaktan erişim yoluyla farklı ağlara bağlanmayı sağlayan bir internet teknolojisidir. VPN, sanal bir ağ uzantısı oluşturarak, ağa bağlanan cihazların fiziksel olarak bağlıymış gibi veri alışverişinde bulunmasına olanak tanır. Basitçe, İnternet veya diğer açık ağlar üzerinden özel bir ağa bağlanmayı mümkün kılan bir bağlantı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Güvenlik duvarı</span>

Güvenlik duvarı veya ateş duvarı,, güvenlik duvarı yazılımı, bir kural kümesi temelinde ağa gelen giden paket trafiğini kontrol eden donanım tabanlı ağ güvenliği sistemidir. Birçok farklı filtreleme özelliği ile bilgisayar ve ağın gelen ve giden paketler olmak üzere İnternet trafiğini kontrol altında tutar. IP filtreleme, port filtreleme, Web filtreleme, içerik filtreleme bunlardan birkaçıdır.

Network Address Translation (NAT), TCP/IP ağındaki bir bilgisayarın yönlendirme cihazı ile başka bir ağa çıkarken adres uzayındaki bir IP ile yeniden haritalandırma yaparak IP paket başlığındaki ağ adres bilgisini değiştirme sürecidir.

<span class="mw-page-title-main">İnternet</span> elektronik iletişim ağı

İnternet, bilgisayar sistemlerini birbirine bağlayan elektronik iletişim ağıdır. TDK, internet sözcüğüne karşılık olarak genel ağı önermiştir. İnternet yerine zaman zaman sadece net sözcüğü de kullanılır.

Taşıma katmanı, ulaşım katmanı veya 4. katman üst katmanlardan gelen veriyi ağ paketi boyutunda parçalara böler.

<span class="mw-page-title-main">Uydu interneti</span>

Uydu interneti, uydu üzerinden internet hizmeti alınmasını sağlayan bir sistemdir. Uydu bağlantısı, uydu üzerinden televizyon yayınları alınırken kullanılan çanak antenlere benzer bir anten ile uydu üzerinden yüksek hızlarda veri alıp gönderimini sağlar. Uydu sistemleri çift yönlü ya da tek yönlü olarak ikiye ayrılır. Çift yönlü sistemler uydu donanımı aracılığı ile yüksek hızlarda hem veri göndermenize hem de veri almanıza olanak tanırken tek yönlü bağlantılar yine yüksek hızlarda fakat sadece veri almanıza olanak sağlar. Tek yönlü uydu sisteminde verinin gönderilebilmesi için bir Çevirmeli ağ, GPRS, EDGE vb. bağlantıya ihtiyaç duyulur. Bir web sayfasını açmak Çevirmeli ağ, GPRS, EDGE vb. kullandığınız bağlantı ile gönderilirken karşılığı uydu üzerinden bilgisayara hızlı bir şekilde aktarılır. Ayrıca bazı firmalar internet hizmetinin yanında VoIP, televizyon yayınları hatta canlı yayın geçişleri gibi hizmetler de vermektedir. Bu da uydu internetini telekomünikasyon altyapısı kötü veya olmayan yerlerde kullanımının çok fazla tercih edilmesini sağlamaktadır. Aynı zamanda doğal afetler vb. durumlarda karasal hattın kullanımının imkânsız olması gibi durumlarda ise uydu interneti kesintisiz hizmet vermeye devam eder. Bu da uydu internetinin tercihini bir kat daha artırmaktadır.

UUCP, Unix-to-Unix Copy 'nın kısaltmasıdır. Bu kavram, genellikle uzaktan komut çalıştırmaya ve bilgisayarlar arasında dosya, e-posta ve ağ haberleri taşınmasına imkân sağlayan bilgisayar programı ve protokoller paketi olarak adlandırılır.

Ağ geçidi, bilgisayar ağlarında, başka bir ağa erişim noktası olarak hizmet veren TCP\IP ağında bir düğümdür. Varsayılan ağ geçidi ise bilgisayar ağında bulunan, bir IP adresi, yönlendirme tablosunda herhangi bir hatla eşleşmediği zaman kullandığı bir düğümdür.

Paket anahtarlama uygun boyuttaki bloklar içerisinde tüm verilerin aktarıldığı bir dijital ağ iletişimi yöntemidir. Aktarılan verinin küçük parçalara bölünmüş hali paket olarak isimlendirilir. Paketlerde kullanıcı verisi, yönlendirme, hata düzeltme ve akış kontrolü işlemleri için alanlar mevcuttur.

Tünel protokolü, bir ağ protokolü farklı bir yük-taşıma protokolü içerdiğinde bilgisayar ağ bağlantısı, bir tünel protokolü kullanır. Tünel protokolü kullanılarak, uyumsuz olan bir iletim protokolü üzerinde bir yük-taşıma taşınabilir ya da güvenilmeyen ağlarda güvenli bir yol oluşumu sağlanabilir.

Ağ istihbaratı (Aİ) kavramı ve derin paket kontrolü (DPI), paket yakalama ve iş zekası (BI) teknikleri üzerine inşa edilmiş bir teknolojidir. Gerçek zamanlı olarak inceleyen, protokolleri kullanılan tanımlama ve veri ilişkileri ve iletişim kalıplarının hızlı çözümlenmesi için paket içeriği ve meta ayıklanması yoluyla iletişim ağları çapraz IP veri paketlerini gerektirir. Ayrıca, bazen ağ hızlandırma veya korsanlık olarak anılacaktır.

Ağ donanımı, bir bilgisayar ağındaki aygıtlar arasında iletişim ve etkileşim için gerekli olan elektronik aygıtlardır. Özellikle, bir bilgisayar ağında veri aktarımına aracılık ederler. Son alıcı olan veya veri üreten birimlere host, uç sistemler veya veri terminal ekipmanı denir.

<span class="mw-page-title-main">Ağ simülasyonu</span>

Bilgisayar ağı araştırmalarında, ağ simülasyonu bir yazılım programının gerçek bir ağın davranışını kopyaladığı bir tekniktir. Bu, yönlendiriciler, anahtarlar, düğümler, erişim noktaları, bağlantılar vb. gibi farklı ağ varlıkları arasındaki etkileşimlerin hesaplanmasıyla elde edilir. Çoğu simülatör, durum değişkenlerinin zaman içinde ayrık noktalarda değiştiği sistemlerin modellendiği ayrık olay simülasyonunu kullanır. Ağın ve desteklediği çeşitli uygulama ve hizmetlerin davranışı daha sonra bir test laboratuvarında gözlemlenebilir; ağın/protokollerin farklı koşullar altında nasıl davranacağını değerlendirmek için ortamın çeşitli özellikleri de kontrollü bir şekilde değiştirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Ngrep</span> Özgür bir ağ paket çözümleyicisi

ngrep, Jordan Ritter tarafından yazılmış bir ağ paket çözümleyicisidir. Bir komut satırı arayüzüne sahiptir, pcap kütüphanesine ve GNU regex kütüphanesine dayanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.