P̌ (küçük harf: p̌), Lazca yazarken kullanılan bir Latin harfidir. Yumuşatma işaretli p olarak da bilinmektedir.[1]
p̌ bazı dillerde f harfi mevcut olmadığında "ph" digrafının yerini alır.
Türk alfabesi, Türkçenin yazımında kullanılan Latin alfabesi temelli alfabedir. 1 Kasım 1928 tarihli ve 1353 sayılı yasayla tespit ve kabul edilmiştir.
C, c, ISO temel Latin alfabesi ve Türk alfabesinin üçüncü harfidir. İngilizce söylenişi şeklindedir. Türkçedeki söylenişi [d͡ʒ] şeklindedir.
Latin alfabesi, antik Roma tarafından Eski Latince yazmak için kullanılan Latin harfleri tabanlı alfabedir. 23 harften oluşan Latin alfabesi, Latin harflerini kullanan ilk alfabedir.
Arap harfleri, 7. yüzyılın üçüncü çeyreğinden itibaren Emevi ve Abbasi imparatorlukları aracılığıyla Orta Doğu merkezli geniş bir alana yayılma olanağı bulmuş İslam dininin benimsendiği coğrafyalarda kabul gören, kökeni Arap alfabesine dayalı, ünsüz alfabesi türünde bir yazı sistemidir. Dünyada Latin alfabesinden sonra en çok kullanılan yazı sistemidir.
A, a ISO temel Latin ve Türk alfabesinin ilk harfidir. İngilizce telaffuzu şeklindedir. Şekil olarak ise Yunan alfabesinde bulunan Αlfa'ya benzemektedir.
Ff harfi, Türk alfabesinin 7., Latin alfabesinin 6. harfidir. Türkçede fe diye okunur.
Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.
K-k, Türk alfabesinin 14. harfidir. Türkçede bu harfin işaret ettiği ses ke denilerek isimlendirilir. Sıklıkla, harfin işaret ettiği ses ka denilerek isimlendirilir, ancak TDK'ye göre bu isimlendirme yanlıştır. Bu durumda sesin ince ve kalın şekilleri vardır. Fonetik bakımdan kalın seslilerle birlikte art damak, ince seslilerle birlikte ön damaktan çıkarılan süreksiz ve sert bir sessiz harf olduğundan sesli-sessiz uyumunu gerektirir. Türkçe kelimelerde bu harfin kullanım sıklığı % 4,71'dir. Arap alfabesine dayalı Göktürk, Uygur ve Osmanlı alfabelerinde iki ayrı harf ve ses olarak kaf ve kef yerine bugünkü Türkçede k kullanılmaktadır.
Yerı ya da I (ы). Kiril alfabesinin 29. harfi olan bu harfin Latin alfabesindeki karşılığı "I" veya "Y"dir. İ'ye yakın bir I sesi veya Y gibi telaffuz edilir. Benzeri bir ses olan "İ" ise И harfi ile gösterilir.
Е harfinin harfin Türkçedeki karşılığı "ie"dir. Kelime başlarında ve sonlarında "ye" diye okunur. Örneğin:
Latin harfli alfabeler, dünya üzerinde birçok dilin yazı sisteminde kullanılmaktadır. Aşağıdaki tablolarda bazı alfabeler özetlenmiş ve karşılaştırılmıştır. Yalnızca alfabeleri oluşturan harfler değil aynı zamanda farklı tonları belirtmek için kullanılan tonlama imleri ile diğer sesçil imler de bu tablolarda gösterilmeye çalışılmıştır. Dipnotlarda alfabelerin kendilerine özgü özellikleri belirtilmeye çalışılmıştır.
Laz alfabesi Lazcanın yazılması için kullanılan bir yazı sistemidir. Lazlar Türkiye'de Latin alfabesinden geliştirilmiş bir yazı sistemini, Gürcistan'da ise Gürcü alfabesini kullanmaktadır.
Makedon alfabesi, Makedoncanın yazımı için kullanılan Kiril alfabesidir. 1945'te Tito'nun emri ile Anti-Faşist Makedon Meclisi tarafından oluşturulmuştur. Makedon alfabesi 31 harften oluşmaktadır.
Bet, İbrani alfabesi'nin 2. harfidir - ב. Sayısal değeri 2'dir. Latin alfabesi'ndeki karşılığı genelde "B,b" ve bazen de "V,v"dir. Kiril alfabesindeki "Б, б" harfine eşdeğerdir. Arap alfabesi'nde Be harfiyle aynıdır.
Gimel, İbrani alfabesi'nin 3. harfidir - ג. Sayısal değeri 3'tür. Latin alfabesi'ndeki karşılığı "G, g" dir. Kiril alfabesindeki "Г, г" harfine eşdeğerdir, Arap alfabesinde ise Cim'e mukabildir.
Sameh (ס) İbrani alfabesinin 15. harfi olup Yunan alfabesindeki karşılığı Ksi ve Kiril alfabesinde Ѯ'dir. Ebced hesabındaki değeri 60'tır.
Pe harfi İbrani alfabesinin 17. harfi olup Arap alfabesindeki muadili Fe harfidir. Karşılığı Yunan alfabesinde Pi (Π), Latin alfabesinde P ve Kiril alfabesinde Pe'dir. Kelime başında ve ortasında פ, kelime sonunda da ף olarak yazılır.
Əə Kiril alfabesinin bir harfidir. Genellikle Tatarca, Başkurtça, Kazakça, Türkmence, Kalmukça, Azerice, Abhazca, Dunganca, Hantıca, Mansice, Hakasça dillerinde kullanılan Kiril alfabesinde kullanılan bir harftir. Latin alfabesinde karşılığı Ä ve Ə harfidir. Azericedeki karşılığı Əə dir. [æ] diye okunur. Ama Abhazca'daki fonemi [ʷ] şeklindedir, yani kendisinden önce gelen ünsüzün dudakların yuvarlatılarak söylenmesini sağlar. Kalmık dilinde ve Dungan dilinde ise [ә] diye okunur. Kimi latin alfabelerinde "Ǝɘ" biçiminde de kullanılır. Latin harfleri arasında da yer almaya başlamıştır. Bu biçimiyle günümüzde Azeri Latin alfabesinde kullanılır. Kısa, kapalı, gırtlaktan gelen ve sert bir E harfidir. Normal E harfine göre daha kısa ve serttir. Ayrıca A ve E arası bir ses olarak öngörülür (Æ). Ses ve harf karşılığı olarak Arapçada ve Almancada da bulunur. Türkçede normal e sesinden tam olarak ayırt edilebilmesi günümüzde çok zordur. Azericede yoğun olarak kullanılır. İnce bir harf olduğu halde kalın uyumludur. Bu harfi içeren sözcüklerin aslında Büyük Ünlü Uyumuna uymadığı hâlde kulağı tırmalamıyor olması bu nedenledir. Örneğin: İncə. Türkçede Selçuk ismi Azericede “Səlcuk” olarak yazılır. Kazakçada ise ince harftir ve ince uyumludur. Örneğin: Әріп/Harf, Әке/Baba, Әже/Nine
Paloçka (Ӏ), Slavik olmayan Kiril alfabesi'ndeki kullanılan bir harftir. Bu harf genellikle Kuzey Kafkas dillerinin yazımında kullanılır. Abazalar, Adigeler, Avarlar, Çeçenler, Dargiler, İnguşlar, Kabardeyler, Laklar, Lezgiler ve Tabasaranlar tarafından kullanılır. Harfin büyük ve küçük hali aynıdır. Birçok bilgisayar tarafından doğru gösterilmediği için bu harfin yerine sık sık Latin Alfabesi'ndeki I harfi de kullanılır. Genelde harf /ʔ/ veya /'/ olarak kullanılır.
Haçek, karon veya ters şapka işareti (ˇ), Latin alfabesi kullanan bazı dillerde bulunan bir ayırıcı imdir. Üzerine eklendiği harfin okunuşunu değiştirmek amacıyla kullanılır.