İçeriğe atla

Pyrus communis caucasica

Pyrus communis caucasica
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Rosales
Familya:Rosaceae
Cins:Pyrus
Tür: P. communis
Alt tür: P. c. subsp. caucasica
Üçlü adlandırma
Pyrus communis subsp. caucasica
(Fed.), in P.H.Davis (ed.), Fl. Turkey 4: 163 (1972).

Pyrus communis caucasica (Kafkas yaban armudu), Rosaceae (gülgiller) familyasından bir bitki alt türüdür. Deniz seviyesinden 1.600 metre yüksekliğe kadar olan bölgelerde yetişir. Kafkasya bölgesinin endemik bitkilerinden biridir.

Gürcistan’da yaygın olarak yetişir ve Gürcüce adı olan “panta” (პანტა) Artvin bölgesinde de kullanılmaktadır.[1][2] Hızlı büyüyen ve dikenli bir bitki olan Pyrus communis caucasica, orta boyda ya da uzun bir ağaçtır. Salkım biçiminde beyaz çiçek açar ve uzun saplı yaprağı tek parçadır. Saplı meyvesi yendiği gibi sirke ve votka yapımında kullanılır. Kerestesi kıymetlidir. Pyrus communis subsp. caucasica fidanlarından başka cins armutların aşılanmasında anaç olarak yararlanılmaktadır.

Genel özellikleri

Genellikle dar, oval bir taç geliştiren değişken bir büyüme tarzına sahip bir ağaçtır. Yükseklik yaklaşık 15–20 m, genişlik yaklaşık 10 metredir. Yaşlı ağaçların koyu gri ve bazen neredeyse siyah olan bir gövdesi vardır. Genellikle derin oluklu ve bazen küçük parçalar halinde dökülüor. Genç dallar hafif tüylü başlar, ancak kısa sürede çıplak kalır. Grimsi kahverengiye dönerler ve bazen dikenleri vardır. Yaprakların şekli çok değişkendir. Yuvarlak, oval veya eliptik ve parlak koyu yeşildirler, kenarları keskin testere dişlidir. Beyaz çiçekler Nisan ayı sonlarında bolca çiçek açar. Çiçekler, yaklaşık 4 cm çapında, birlikte 5 ila 9'luk demetler halinde büyür. Yenilebilir, oldukça tatsız armut biçimli meyveler sonbaharda gelişir. Nötr ve kireçli toprak ister ve kuraklığa karşı dayanıklıdır.[3]

Dağılımı

Kafkasya'nın endemik türü olan Pyrus communis subsp. caucasica, Gürcistan'daki 11 yabani armut ağacı türü arasında en yaygın olanıdır ve yerel armut türlerinin atası olarak kabul edilir. Kafkas yaban armudu ağacı ayrıca Macaristan, İran, Makedonya, Moldova, Polonya, Romanya, Rusya, Sırbistan ve Ukrayna’da da görülmektedir. Ancak Kafkas bölgesi dışındaki bu varlığını, bu ağacın Sovyet döneminde uzaktaki bahçelere başka cins armutları aşılamak için anaç fidan olarak dikilmiş olmasına borçludur.

Asırlık armut ağacı: "Panta"

Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Yoncalı köyünde bulunan ve “panta” olarak adlandırılan bir ağacın yaklaşık 1.500 yaşında olduğunu tahmin edilmektedir. Bu ağacın varlığı da Kafkas yaban armudunun uzun ömürlü bir ağaç olduğunu göstermektedir. Çevre genişliği 6,6 metre olan panta armudu ağacı, 2,1 metre çapında ve 18,5 metre boyundadır. Ağacın tescil edilmesi için çalışmalar başlatılmıştır.[4][5]

Panta (პანტა), Gürcüce bir kelime olup yaygın olarak Kafkas yaban armuduna verilen isimdir. Bununla birlikte yaban elmasına da panta denir.[6]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Şavşeti (Gürcüce), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2016, s. 34-39". 9 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  3. ^ "Pyrus communis subsp. caucasica". www.vdberk.com.tr. 24 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2022. 
  4. ^ ""Dünyanın En Yaşlı Armut Ağacı Artvin'de Bulunmuş Olabilir"". 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  5. ^ "en yaşlı armut ağacı Artvin Şavşat Yoncalı köyünde/ The oldest pear tree in the World."". 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020. 
  6. ^ "პანტა", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 26 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Armut</span>

Armut, gülgiller (Rosaceae) familyasının Amygdaloideae alt familyasında sınıflanan Pyrus cinsine ait ağaç nitelikli bitki türleriyle, bu türlerden bazılarının aynı adlı (pomaceous) yenilebilir meyvesidir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu ladini</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Doğu ladini, çamgiller (Pinaceae) familyasından 40-50 metre, bazen de 60 metre boylara ulaşan, 1,5-2 metre çap yapabilen, dolgun ve düzgün gövdeli, sivri tepeli önemli bir orman ağacı türü.

Maçahel, günümüzde Türkiye'in Artvin iline ve Gürcistan'ın Acara Özerk Cumhuriyeti'ne yayılan vadinin ve tarihsel bölgenin adıdır. Daha eski adının Bicihiani'dir. Türkçede Maçahel veya Macahel olarak yazılır. Bölgedeki vadi ve akarsu ile eskiden yapılan tüfeklere ise Maçahela (Machakhela) denir.

<span class="mw-page-title-main">Orman gülü</span> Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı

Orman gülü, fundagiller (Ericaceae) familyasından Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adı. Gösterişli çiçekleri nedeniyle bahçelerde ve saksıda yetiştirilir.

<span class="mw-page-title-main">Demirci, Şavşat</span> Artvin köyü

Demirci, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Yoncalı, Şavşat</span> Artvin, Türkiyede bir köy

Yoncalı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür. Yoncalı, Ekim 2020 yılında farkına varılan ve "panta" olarak adlandırılan asırlık Kafkas yaban armuduyla da tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bergamot</span> Sedef otugiller familyasından bir bitki türü

Bergamot, sedef otugiller (Rutaceae) ortalama 4 m boyunda bir ağaç türü. Esas vatanı Batı Hindistan'dır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir. Çiçekleri beyaz renkli ve küçük olup, meyveleri küre veya armut biçiminde, 5–7 cm çapında etli kısmı ekşi lezzetli, kabuk kısmı limon sarısı renklidir.

<span class="mw-page-title-main">Sultan Dağları</span>

Sultan Dağları, Türkiye'de Akdeniz bölgesinin Göller Yöresi'nde bulunan batı Toros Dağları'nın uzantısı olan yaklaşık olarak 100 kilometre uzunluğunda genç sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'daki ormanlar</span>

Azerbaycan'da 1.021.880 hektar ormanlarla kaplıdır ve bu ülkenin toplam yüz ölçümünün %11,8'i oluşturur. Azerbaycan'daki ormanların hepsi devlete aittir ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekoloji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın sorumluluğu altındadır. Azerbaycan'daki orman biyomları ılıman yaprak döken ormanlar, ılıman geniş ve iğne yapraklı karışık ormanlar, ılıman iğne yapraklı ormanlar ve riparian ormanlardan oluşur. Uzmanlar 8.-9. yüzyıllarda şimdiki Azerbaycan topraklarının %30-35'i ormanlarla kaplı olduğunu tahmin etmektedir ve ormanların çoğu o zaman olduğu gibi bugün de dağlık bölgelerde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ritsa Tabiatı Koruma Alanı</span> Abhazya da tabiat koruma alanı

Ritsa Tabiatı Koruma Alanı, Abhazya'nın Gudauta Bölgesi'nde yer alan korunan bir alandır. Koruma alanının ana hedefi, çevredeki dağlık bölgedeki Ritsa Gölü ile flora ve faunayı korumaktır.

<span class="mw-page-title-main">Tuşeti Tabiatı Koruma Alanı</span>

Tulşeti Tabiatı Koruma Alanı, Gürcistan'ın kuzey-doğu kesimindeki Tuşeti Dağlık bölgesinde yer alan bir koruma alanıdır. Ziyaretçi merkezi Ahmeta Belediyesi'ndeki, Alvani Aşağı Köyü'nde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kafkasya karma ormanları</span>

Kafkasya karma ormanları, Kafkas Dağları, Küçük Kafkas sıradağları ve Karadeniz'in doğu ucundaki Kuzey Anadolu Dağları'nda konumlanmış geniş yapraklı karma ormanlardan oluşan ekolojik bölgedir.

Pyrus regelii, Rosaceae (gülgiller) familyasından Orta Asya'ya özgü bir yabani armut türü.

<i>Pyrus nivalis</i>

Pyrus nivalis, Rosaceae (gülgiller) familyasından bir yabani armut türü.

<i>Tilia dasystyla</i> bitki türü

Tilia dasystyla, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bir ıhlamur türü.

<i>Cyclamen coum</i>

Cyclamen coum, çuhaçiçeğigiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür. 5 ila 8 cm uzunluğa erişebilen bitkinin, yuvarlağımsı kalp şeklinde yaprakları ve pembe kabuk şeklinde çiçekleri vardır. Bahçecilikte yer örtücü süs bitkisi olarak yetiştirilen Cyclamen coum, kışın ve Mart ayında çiçeklendiği için değerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Arabis caucasica</span>

Kafkas kazteresi veya bilimsel adıyla Arabis caucasica, turpgiller familyasından çok yıllık bir bitki türüdür.

<i>Pyrus communis</i> bitki türü

Pyrus communis, Rosaceae (gülgiller) familyasından bir ağaç türü.

<i>Campanula glomerata</i>

Campanula glomerata, Campanulaceae familyasına ait Campanula cinsinden bir çiçekli bitki türüdür. Aynı zamanda İngiltere'nin Rutland bölgesinin resmi çiçeğidir.

Heçeçuri, bir armut cinsinin Gürcüce ve Megrelce adıdır. Gürcistan'ın her tarafında yetişmektedir. Türkiye'nin kuzeydoğu kesiminde de yetişen Heçeçuri, Türkçe “Hececur” veya “Haçaçur” biçiminde adlandırılır. Latince adı Pyrus communis L. olarak bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.