
Kuş; tüyleri, dişsiz gagaları, yumurtladıkları sert kabuklu yumurtalar yoluyla üreyen, yüksek metabolizma hızına sahip, dört odacıklı kalpleri ve hafif ama güçlü bir iskelet yapısına sahip, Aves sınıfını oluşturan sıcakkanlı omurgalı hayvanlar grubudur. Tüm dünyada yaygın olarak yaşayan kuşların boyutları arı sinek kuşunda 5 cm ila deve kuşunda 2,75 m arasında değişir. On bin kadar yaşayan kuş türü bulunur ve bunların yarısından fazlasını ötücü kuşlar oluşturur. Kuşların türlere göre farklılık gösteren kanatları vardır ve kanatsız olduğu bilinen tek grup kivi kuşu ve soyları tükenmiş olan moa ile fil kuşudur. Ön ayakların evrimleşerek kanatlara dönüşmesi kuşlara uçma yeteneği sağlamış ancak daha sonra yine evrimin devam etmesiyle penguenler, deve kuşları ve adalarda endemik olan bazı türler uçma yeteneğini kaybetmişlerdir. Kuşların sindirim ve solunum sistemleri de uçma yeteneğine uyum sağlamıştır. Özellikle deniz kuşları ve bazı su kuşları gibi kuşlar ayrıca evrimleşerek yüzme yeteneği de kazanmıştır.

Archaeopteryx, kuşumsu bir teropod dinozor, uçamayan tüylü dinozorlar ve çağdaş kuşlar arası geçişi simgeleyen en ünlü avialan cinsi. Cins, uzun süre geleneksel olarak kuşlar sınıfında (Aves) sınıflandırıldı; ancak daha güncel çalışmalarda, Avialae kladındaki en ilkel üyelerden biri –ya da deinonychosaur– olarak kabul edilir. 19. yüzyıl sonu ve 21. yüzyıl başı arası dönemde Archaeopteryx, paleontologlar ve popüler kitaplarca bilinen en eski kuş olarak kabul görmekteydi. İlerleyen süreçte Anchiornis, Xiaotingia ve Aurornis gibi daha yaşlı potansiyel avialanlar tanımlandı.

Struthionidae, içinde yaşayan deve kuşları ile soyu tükenmiş akrabaları gibi uçamayan kuşları içeren familyadır. Kendine özgü Struthioniformes takımında yer alır. Soyu tükenmemiş bir cinsinin iki türü bulunmaktadır. Yaşayan türleri Afrika kıtasında yaşamaktadır.

Kuşların evrimi, Jura döneminde başlamış, en eski kuşlar Paraves adlı bir teropod dinozor kladından evrimleşmiştir. Kuşlar, biyolojik olarak Aves sınıfında yer alır. Yaklaşık 150 yıl önce, Geç Jura dönemine yaşamış theropod cinsi dinozor Archaeopteryx lithographica, uzun bir süre en eski kuş olarak kabul edilmiştir. Modern soy bilimciler, kuşları bir dinozor kladı olan Theropoda'ya dahil etmiştir. Yaygın kanıya göre, Aves ve yakın akrabası olan Timsahlar takımı, Archosauria (arkozor) olarak bilinen bir "sürüngen" kladının yaşayan tek üyeleridir. 66 milyon yıl önce yaşanan Kretase-Tersiyer yok oluşundan dört farklı kuş soyu hayatta kaldı ve deve kuşlarına ve akrabalarına (Paleognathae), ördeklere ve akrabalarına (Anseriformes), uçamayan kümes hayvanlarına (Galliformes) ve "modern kuşlara" (Neoaves) hayat verdi.

Avialae, yaşayan tek dinozorlar olan mevcut kuşları (Aves) ve yakın akrabalarını içeren bir kladdır. Genellikle tüm teropod dinozorların çağdaş kuşlarla deinonychosaurlardan daha yakın akraba olanlarını sınıflandırmada kullanılır. Aves sınıfından olmayan Avialae üyelerine de sıklıkla kuş denir.

Ornithothoraces tüm enantiornithes ve euornithes'i içeren bir Avialan kladıdır.

Ornithurae, Ichthyornis, Hesperornis ve modern kuşlar'ın son ortak atasını ve tüm soyundan gelenleri içeren bir avialan grubudur.

Euornithes, Sinornis'ten modern kuşlara daha yakın olan tüm avialanları içeren bir gruptur.

Avebrevicauda, kuyruğunda on veya daha az serbest omur bulunan tüm kuş türlerini (Avialae) içeren bir gruptur. Grup, 2002 yılında Gregory S. Paul tarafından kısa kuyruklu kuşları, uzun sürüngen kuyrukları olan Archaeopteryx gibi atalarından ayırmak için seçildi.

Euavialae, bazal, uzun kuyruklu kuşlar Archaeopteryx ve Jeholornis'ten çok modern kuşlarla daha yakından ilişkili tüm kuş türlerini içeren bir theropod dinozor grubudur.

Jixiangornis, Erken Kretase döneminde yaşamış, ilkel bir kuş cinsidir. Daha sonraki avialanlar gibi, dişleri yoktu, ama aynı zamanda modern kuşların aksine uzun bir kuyruğu vardı. Bazı daha gelişmiş kısa kuyruklu avialanlarda dişler hala mevcut olduğundan, Jixiangornis'in dişsizliği modern kuşlardan bağımsız olarak geliştirmiş gibi görünüyor. Uzun ön ayak en azından bir miktar hava kabiliyetini gösterir.

Gansus, Batı Çin'in şimdiki Kansu ve Liaoning eyaletlerinde bulunan Erken Kretase (Aptian-Albian) döneminin Aptian çağında yaşamış bir su kuşu cinsidir. Fosillerinin bulunduğu kaya katmanları 120 milyon yıl öncesine tarihleniyor. İlk olarak 1984 yılında izole bir sol bacak temelinde tanımlanmıştır. Modern kuşları (Neornithes) ve Ichthyornis ve Hesperornithes gibi soyu tükenmiş ilgili grupları içeren grup olan Ornithurae'nin bilinen en eski üyesidir.

Anchiornithidae, Avialae soyundaki kuşların en bazal familyası olabilecek bir eumaniraptoran familyasıdır. Anchiornithidler, maniraptoran ağacında çeşitli konumlarda sınıflandırılmıştır, bazı bilim adamları onları ayrı bir aile, Troodontidae'nin bir bazal alt familyası, veya Archaeopterygidae familyasının üyeleri olarak avialae veya Paraves içinde evrimsel bir grup dinozor topluluğu olarak sınıflandırır.

Confuciusornis, Çin'in Yixian ve Jiufotang Oluşumlarının Erken Kretase Dönemi'nden 125 ila 120 milyon yıl öncesine tarihlenen, ilkel, karga büyüklüğünde bir avialan cinsidir. Modern kuşlar gibi, Confuciusornis'in dişsiz bir gagası vardı, ancak Hesperornis ve Ichthyornis gibi modern kuşların yakın akrabaları dişliydi, bu da Confuciusornis ve canlı kuşlarda diş kaybının yakınsak bir şekilde meydana geldiğini gösteriyor. Gagası olduğu bilinen en eski kuştur. Adını Çinli ahlak filozofu Konfüçyüs'ten almıştır. Confuciusornis, Yixian Formasyonu'nda bulunan en bol omurgalılardan biridir ve birkaç yüz tam, eklemli örnek bulunmuştur.
Jacques Armand Gauthier Amerikalı bir omurgalı paleontoloğu, karşılaştırmalı morfolog, sistematist ve biyolojide kladistik kullanımının kurucularından biridir.

Enantiornithineler veya enantiornitheanlar olarak da bilinen Enantiornithes, Mezozoik Çağ'dan bilinen en bol ve çeşitli soyu tükenmiş avialan grubudur. Neredeyse tümünün dişleri ve kanatlarında pençe parmakları vardı, ancak bunun dışında dışarıdan modern kuşlara çok benziyorlardı. Seksenden fazla enantiornithine türü adlandırılmıştır, ancak bazı isimler yalnızca tek kemikleri temsil eder, bu nedenle hepsinin geçerli olmaması muhtemeldir. Enantiornithes, Kretase-Paleojen sınırında hesperornithidler ve diğer tüm kuş olmayan dinozorlarla birlikte yok oldu.
Apsaravis, Kretase döneminde Asya'da yaşamış bir bazal ornithuromorf cinsi. Bilinen tek türü olan Apsaravis ukhaana, yaklaşık 78 milyon yıl önce, Geç Kretase döneminin Kampaniyen çağında yaşadı. Fosilleşmiş kalıntıları Moğolistan'ın Gobi Çölü'ndeki Ukhaa Tolgod'da Djadokhta Formasyonunun Camel's Humps alt bölgesinde bulundu. Bunlar Moğol Bilimler Akademisi/Amerikan Doğa Tarihi Paleontolojik Keşif Gezileri Müzesi tarafından 1998 tarla sezonunda toplanmıştır. Norell ve Clarke (2001) tarafından tanımlanmıştır.

Jeholornis, Çin'de Erken Kretase döneminde yaklaşık 122 ila 120 milyon yıl önce yaşamış bir avialan dinozor cinsidir. Jeholornis fosilleri ilk olarak Çin'in Hubei yaletindeki Jiufotang Formasyonu'nda keşfedildi. Daha sonra daha yaşlı Yixian Formasyonu'nda ek örnekleri bulundu.

Jeholornithidae, taksonomisi tartışmalı olan, kalıntıları Çin'deki fosil yataklarında bulunan bir avialan teropod familyasıdır. Tartışma, gruptaki taksonların çoğunun sadece Jeholornis örnekleri olup olmadığı ve ayrıca grubun monofiletik olup olmamasından kaynaklanmaktadır. Kompsornis'in tanımlanmasında yazarlar Wang ve ark. (2020), grubun monofilisinde orta düzeyde destek buldu ve onları Pygostylia'nın ve bazal avialanların kardeşi olarak yerleştirdi. Bu gruplar için herhangi bir filogenetik tanım Zhou ve Zhang tarafından sağlanmamıştır, ancak Wang ve meslektaşları tarafından 2020'de Jeholornithiformes'in "Jeholornis prima'yı içeren ancak mevcut kuşları hariç tutan en kapsayıcı dal" olarak tanımlandığı bir topolojik tanım sağlanmıştır. Bu gruplar için herhangi bir filogenetik tanım Zhou ve Zhang tarafından sağlanmamıştır, ancak 2020'de Wang ve meslektaşları tarafından Jeholornithiformes'in "Jeholornis prima'yı içeren ancak mevcut kuşları hariç tutan en kapsayıcı dal" olarak tanımlandığı bir topolojik tanım sağlanmıştır.

Protopteryx, soyu tükenmiş bir avialan cinsidir ve Kretase döneminin en temel enantiornitheanınıdır. Tip türü, P. fengningensis'tir. İlk olarak 131 milyon yıl önce Çin'in kuzeyindeki Hebei Eyaletindeki Yixian Oluşumu'nun Sichakou Üyesi veya Huajiying Formasyonu'nda keşfedilmiştir. Protopteryx, Daibeigou Oluşumu'nda da bulunmuştur. Protopteryx adı "ilkel tüy" anlamına gelir: "proto-" "ilk" anlamına gelir ve "-pteryx" "tüy" veya "kanat" anlamına gelir. Adı, Protopteryx tüylerinin, tüy ve rami içermeyen iki uzun kuyruk tüyü gibi modern kuşlarınkinden daha ilkel olması gerçeğinden gelmektedir.