Pygmalion (film, 1938)

Pygmalion
	filminin özgün sinema afişi
Yönetmen	Anthony Asquith; Leslie Howard
Yapımcı	Gabriel Pascal
Senarist	George Bernard Shaw; George Bernard Shaw (oyun)
Oyuncular	Leslie Howard; Wendy Hiller; Scott Sunderland
Müzik	Arthur Honegger
Görüntü yönetmeni	Harry Stradling Sr.
Kurgu	David Lean
Stüdyo	Gabriel Pascal Productions
Dağıtıcı	Metro-Goldwyn-Mayer; The Criterion Collection (DVD)
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Romantik, komedi, dram
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	1938
Çıkış tarih(ler)i	16 Mart 1938, Danimarka
Süre	96 dakika
Ülke	İngiltere
Dil	İngilizce

Pygmalion 1938 Britanya yapımı romantik komedi filmidir. Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi Türkiye'de de özgün adı ile gösterilmiştir.

Pygmalion, İrlandalı oyun yazarı George Bernard Shaw'ın 1913 yılında yazdığı aynı adlı tiyatro eserinden uyarlanmıştır. Bu oyun da yine aynı adı taşıyan Yunan mitolojisine dayanıyordu. Bernard Shaw aynı zamanda senaryonun yazılmasına da katkıda bulunmuştur. Anthony Asquith'in filmin başrol oyuncusu Leslie Howard ile birlikte yönettiği bu satirik komedi filminin diğer önemli rollerinde, sinemaya yeni adım atmış olan Wendy Hiller ve Scott Sunderland oynamışlardır. Filmin kurgusunu ise o tarihte henüz yönetmenliğe geçmemiş olan David Lean yapmıştır. Filmin siyah beyaz görüntüleri Harry Stradling Sr.'a aittir.

Üst tabakadan bir bilim insanı, sesbilimci ve konuşma hocası Henry Higgins (Leslie Howard) bataklıktan çıkaracağı kaba saba konuşan bir sokak kadınını (Wendy Hiller) kısa süre içinde büyüleyici bir sosyete gülüne dönüştüreceğine dair arkadaşı ile iddiaya girer ve sonunda yarattığı bu eserine aşık olur. Filmin/oyunun dayandığı Yunan mitolojisinde ise, Kıbrıs'lı bir heykeltıraş olan Pygmalion kendi yonttuğu bir heykele aşık oluyordu.

Aralarında Bernard Shaw'un da bulunduğu senaryo ekibine En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü verilmişti. Film, en iyi film, en iyi erkek ve kadın oyuncu dallarında olmak üzere 3 dalda daha Akademi Ödülü'ne aday gösterilmişti. Venedik Film Festivali'nde ise Leslie Howard'a en iyi erkek oyuncu Volpi Kupası verildi.

Eserin çok sayıda uyarlamaları yapılmıştır. Bunlardan en tanınmışı 1956 tarihli My Fair Lady adlı Broadway müzikali ve bundan uyarlanan aynı adlı 1964 tarihli müzikal filmdir. George Cukor'un yönettiği Audrey Hepburn ve Rex Harrison'lu bu technicolor film tam 8 Oscar kazanmıştı.

Olay örgüsü

Üst tabakadan, varlıklı ve bekar bir aristokrat olan Henry Higgins (Leslie Howard) aynı zamanda bir bilim insanıdır. Bir sesbilimci olan profesör Higgins çalışmalarını İngiliz dili ve diyalektleri üzerinde yoğunlaştırmıştır ve bir konuşmayı kısa bir süre dinleyince sesin sahibinin İngiltere'nin hangi bölgesinden, hatta Londra'nın hangi mahallesi, hatta sokağından olduğunu hemen söyleyebilmektedir. Zamanın yüksek teknolojili aletleri ile donattığı evininin bir bölümünü laboratuvarı haline getirmiş olan profesör güzel konuşma dersleri de vererek birçok insanı sosyeteye kazandırmıştır. Yolda karşılaştığı ve birbirlerinin bilimsel çalışmalarını uzaktan uzağa takip ettikleri kendisi gibi bir fonetik uzmanı olan Albay Pickering'i (Scott Sunderland) birlikte çalışmak üzere evine davet etmiştir.

Her zaman olduğu gibi farklı konuşma şekillerini not ettiği bir saha çalışması için bulunduğu Londra'nın Covent Garden bölgesinde Cockney aksanı ile kaba saba ve argo konuşan, kir pas içindeki çiçekçi kız Eliza Doolittle'la (Wendy Hiller) karşılaşır. Bilimsel alanda kendine güveni sonsuz olan Higgins, meslektaşı ile hemen bir iddiaya girer. Altı ay içinde doğru dürüst konuşmayı bile beceremeyen aşağı tabakadan bu sokak kızını eğitecek ve onu bir düşes yapacaktır ve sürenin sonunda onu sosyeteye tanıştırdıklarında onun bir asil olmadığını kimse fark edemeyecektir. Çiçekçi kızı evine alan profesör onu gece gündüz çalıştırarak önce Cockney aksanından kurtarır, sonra da konuşma sanatının inceliklerini ve görgü kurallarını öğretir. Devreye giren güzellik uzmanlarının da katkısıyla tamamen farklı bir insan haline gelen Eliza'yı sosyeteye taktim etme zamanı gelir. Eliza Doolittle şehrin tüm aristokratlarının davetli olduğu baloda hiç falso vermez, hatta kendine güveni, zarafeti, cazibesi ve güzelliği ile bir Macar soylusu zannedilir. Zafer sarhoşluğu içindeki Higgins işinin bittiğini düşünerek Eliza'yı başından savar. Fakat Eliza kendisini değiştiren bu insana âşık olmuştur. Kısa süre sonra bunun tek taraflı olmadığı anlaşılacaktır.

Pygmalion'un diğer sinema uyarlamaları

George Bernard Shaw'un 1913'te yazdığı original oyunu perdelerini ilk kez Londra'da on 11 Nisan 1914'te açtı. O zamandan beri bu oyunun onlarca sinema uyarlaması yapıldı. Bunların bir kısmı sadık uyarlamalar oldular ama bir kısmı da oldukça serbest uyarlamalardı.

Sadık uyarlamalar

Pygmalion (1935) Siyah-beyaz Alman filmi.
Pygmalion (1937) Siyah-beyaz Hollanda filmi.
Pygmalion (1938) Bu maddenin konusu
Pygmalion (1948) (TV) Siyah-beyaz İngiliz filmi
Kanske en gentleman (1950) Siyah-beyaz İsveç filmi
"Hallmark Hall of Fame: Pygmalion" (1963) Renkli ABD filmi. Julie Harris ve James Donald oynuyor.
My Fair Lady (1964) Renkli ABD müzikal filmi. George Cukor yönetmiş, Audrey Hepburn ve Rex Harrison başrollerde.
Pygmalion (1968) (TV) İsveç
"Pigmalião 70" (1970) Brezilya
Galateya (1977) (TV) Renkli SSCB filmi
Pygmalion (1981) (TV) Renkli İngiliz filmi Twiggy ve Robert Powell oynuyorlar.
Pygmalion (1983) (TV) Renkli ABD filmi. Margot Kidder ve Peter O'Toole başrollerde
Lola Zipper (1991) Renkli Fransız filmi

Serbest uyarlamalar

Pocketful of Miracles (Elmacı Kadın) (1961, Frank Capra)
Born Yesterday (1950, George Cukor)
Educating Rita (1983, Lewis Gilbert)
Gigi (1958, Vincente Minnelli)
Lady for a Day (1933, Frank Capra)
Now, Voyager (1942, Irving Rapper)
Princess Tam Tam (1935, Edmond T. Greville)
The Princess Diaries (2001, Garry Marshall)
Funny Face (1957, Stanley Donen)
Amarilly of Clothesline Alley (1918, Marshall Neilan)

Filmin Türk Sinemasındaki uyarlamaları

Bernard Shaw'un eseri defalarca sinemaya uyarlanmıştır. Bunlardan birisi de 1942 yılında çevrilen Türk filmi Sürtük'tü. Filmde Avni Dilligil, Halide Pişkin, Hulusi Kentmen gibi oyuncular rol alıyordu.^[1]
Eserin bir diğer Türk uyarlaması da 1960 tarihli Aslan Yavrusu adlı Hulki Saner filmidir. Bu filmde de Orhan Günşiray, Leyla Sayar, Suphi Kaner, Ahmet Tarık Tekçe, İsmet Ay, Sami Hazinses ve Mualla Sürer oynuyorlardı.^[2]

Film hakkında notlar

Filmin temasının daha iyi anlaşılabilmesi için, Yunan mitolojisinde anlatılan Pygmalion ve Narkissos mitine, cinsel fetişizmlerden Agalmatophilia (heykel fetişizmi) konusuna ve hayali kukla karakter Pinokyo hikâyesine de bir göz atmak gerekebilir.
Aslında filmde keskin bir alaycılık ve ağır bir toplumsal eleştiri vardır. Bernard Shaw İngiltere'deki sınıfsal ayrılıkların saçmalığına ve gereksizliğine vurgu yapar. Örneğin soylu bilim insanı Henry Higgins (Leslie Howard)'in aristokrat ailesinin de desteği ile ömrü boyunca elde ettiği özellikleri, sokaklarda yaşayan cahil bir çiçekçi kız Eliza Doolittle'ın (Wendy Hiller) sıkı bir çalışmayla ve iyi bir eğitimle sadece 6 ayda elde etmesi mümkün olabilmektedir.

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2008.
^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2008.