İçeriğe atla

Puyi

Aisin-Gioro Puyi
愛新覺羅·溥儀
Mançukuo İmparatoru
Hüküm süresi1 Mart 1934 - 18 Ağustos 1945
Çin İmparatoru
Hüküm süresi2 Şubat 1908 – 12 Aralık 1912
1 Temmuz 1917 – 12 Temmuz 1917
Önce gelenGuangxu
Sonra gelenYuan Shikai
Doğum7 Şubat 1906
Pekin, Çing Hanedanı
Ölüm17 Ekim 1967 (61 yaşında)
Pekin, Çin
Eş(ler)iWanrong
Wen Şu
Tan Yuling
Li Yuqin
Li Şuşian
HanedanAisin Gioro
BabasıZaifeng, Prens Chun
AnnesiYoulan

Puyi (tam adı Aisin-Gioro Puyi 愛新覺羅•溥儀/爱新觉罗·溥仪; d. 7 Şubat 1906 - ö. 17 Ekim 1967) (Wade-Giles: Pu-i), yıl adı Xuantong (Wade-Giles: Hsuan-tung), Qing hanedanı (Mançu) hanedanının son imparatoru ve Mançukuo'nun ilk ve son imparatoru.

Özgeçmiş

Aisin-Gioro Puyi'nin 1908 yılında yapılmış yağlıboya resmi

Qin Hanedanı dönemi

Amcası Guangxu'nun ölümü (14 Kasım 1908) üzerine üç yaşında tahta çıkarıldı, 1911 Devrimi'nin ardından 12 Şubat 1912'de tahttan indirildi. Bununla birlikte Pekin'de sarayda yaşamını sürdürmesine izin verildi ve Henry adını aldı.

Mançukuo dönemi

1924'te gizlice Pekin'den ayrılarak Tianjin'deki Japon kolonisine yerleşti. Japonlarca 9 Mart 1932'de devlet başkanı ilan edildi ve 1934'te de Gangde adıyla Mançokuo (Büyük Mançurya İmparatorluğu)'nun imparatorluğuna getirildi. II. Dünya Savaşı'nın sonunda Ağustos 1945'te Ruslara tutsak düştü.

Sıradan vatandaşlığı

1950'de savaş suçlusu olarak yargılanmak üzere Çin'e iade edildi. 1959'da bağışlandıktan sonra Pekin'de bir botanik bahçesinin makine onarım atölyesinde çalıştı.

"Son İmparator" filmi

Bernardo Bertolucci'nin From Emperor to Citizen (1964-1965; Son İmparator, 1988) adlı otobiyografisinden hareket ederek çektiği The Last Emperor (Son İmparator) filmi 1988'de, en iyi film ve en iyi yönetmen dalları içinde olmak üzere 9 Oscar kazanmıştır.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">V. Karl</span> Kutsal Roma imparatoru, İspanya kralı, Avusturya arşidükü ve Burgonya dükü (1500–1558)

V. Karl ya da Şarlken, Kutsal Roma İmparatoru, İspanya Kralı, Habsburg Hollandası Lordu ve Burgonya Kontu.

<span class="mw-page-title-main">Pinyin</span> Standart Mandarin için Çince yazısında kullanılan romanizasyon sistemi

Pinyin ya da Hanyu Pinyin Standart Mandarin için Çince yazısında kullanılan romanizasyon sistemidir. Yani her biri ayrı bir ideogram olan Çince karakterlerin Latin alfabesi ile yazılıp okunabilmesini sağlar. Bu sistem 1979 yılından itibaren Çin hükûmeti tarafından resmen benimsenmiştir. Pinyin sistemi, hem en yeni hem de Mandarince telaffuzu en yakın sunan romanizasyon yöntemidir. Artık eskimiş olan Wade-Giles sistemi geçmişte yaygın kullanılmasına karşın yavaş yavaş terkedilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">II. Wilhelm</span> Son Alman İmparatoru

II. Wilhelm, son Alman İmparatoru (Kaiser) ve Prusya Kralı'ydı. 15 Haziran 1888'den 9 Kasım 1918'deki feragatına kadar hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Çing Hanedanı</span> Doğu Asyada kurulan Çinin son imparatorluk hanedanı

Çing Hanedanı, 1644-1911 yılları arasında Çin'de hüküm sürmüş hanedandır. Kurucusu, Çin'in kuzeydoğusunda yaşayan Mançuların Aisin Gioro klanıdır; bu nedenle Mançu Hanedanı olarak da adlandırılır. Çin'in son imparatorluk hanedanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Yasak Şehir</span> Çin imparatorluk sarayı

Yasak Şehir, Ming Hanedanı'nından Çing Hanedanı'nın sonuna kadar kullanılmış Çin imparatorluk sarayıdır. Çin'in Pekin şehrinin ortasında bulunmaktadır. Yaklaşık 500 yıl imparator ve hizmetlilerine ev sahipliği yapmış, aynı zamanda Çin hükûmetinin törensel ve politik merkezi olmuştur. 1925'ten beri Saray Müzesi'ni barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Septimius Severus</span> Roma imparatoru

Septimius Severus, sadece Severus olarak da anılır, 193'ten 211'e kadar Roma imparatoruydu. Afrika eyaletinin Leptis Magna şehrinde doğdu. Afrika kökenli ilk Roma imparatorudur. Marcus Aurelius ve Commodus'un hükümdarlıkları döneminde devlet kademelerinde yükseldi. Beş İmparator Yılı'nda İmparator Pertinax'ın ölümünü takiben Severus gücü ele geçirdi.

Wade-Giles, Pekin'de kullanılan Mandarin formu üzerinde kurulu Çince romanizasyon sistemidir. 19. yy. ortalarında Thomas Wade tarafından üretilen bir sistem üzerine gelişmiştir ve Herbert Giles'e ait 1892 basımı Çince-İngilizce sözlük ile son haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Guangxu</span>

Guangxu,, asıl adı Zaitan, Qing (Mançu) hanedanının dokuzuncu imparatoru (1875-1908). Hükümdarlığının büyük bölümünde dul imparatoriçe Cixi yönetime egemen olmuş ve yönetimi modernleştirmesini, çürümeyi önlemeyi amaçlayan reformları yürürlüğe koymasını engellemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Herakleios</span> 610–641 yılları arasındaki Bizans imparatoru

Herakleios veya Heraklius, Bizans İmparatorluğu'nun 610–641 yılları arasındaki imparatorudur. İslam'ın Muhammed tarafından kuruluşu ve yayılışı sırasında Bizans tahtında yer alan imparatordur.

<span class="mw-page-title-main">Mançukuo</span>

Mançukuo, 1 Mart 1932 ile 18 Ağustos 1945 tarihler arasında, Mançurya'da hüküm sürmüş Japon İmparatorluğu himayesindeki kukla devlettir. Başkenti Hsinking'dir. Devlet başkanı ise Mançu kökenli Çin hanedanlarından olan Çing Hanedanı'nın ve Çin İmparatorluğu'nun son üyesi olan Aisin Gioro Puyi'dir.

<i>Son İmparator</i> 1987 ABD yapımı Oscar ödüllü film

Son İmparator, 1987, ABD yapımı Oscar ödüllü film. Çin hanedanı Qing'in son hakanı Puyi'nin yaşam öyküsünü konu edinir. Mark Peploe ve Bernardo Bertolucci tarafından yazılmış, Bertolucci tarafından yönetilmiştir. Bu filmle ilk kez Çin hükûmeti Yasak Şehir'de film çekimine izin vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Marcianus</span>

Marcianus veya Markiyan, 450-457 arasında Doğu Roma İmparatoru (Bizans). İmparator I. Theodosius'la başlayan hanedanın son hükümdarıdır. Marcianus'un imparatorluk döneminde Doğu Roma İmparatorluğu Marcianus'un ülkesini dış tehditlerden koruması ve malî ve ekonomik reformlar uygulaması nedeniyle bir altın çağı olarak değerlendirmektedir. Buna karşılık Marcianus'un Doğu'yu yalıtma politikası ile, Batı Roma İmparatorluğu'nu barbar hücumlarına karşı desteksiz bırakmıştır. Attila'nin Galya ve İtalya seferi ve Vandallar tarafından 455 yılında Roma'nın talan edilmesi Marcianus saltanat döneminde gerçekleşmiştir ve onun döneminde Batı Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasına yol açan kargaşayla çarpıcı bir karşıtlık oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yongle</span>

Yongle, Wade-Giles yazımında Yung-Le, soy sıfatı (Ming) Cheng-Zu ya da (Ming) Ch'eng Tsu ya da (Ming) T'ai Tsung, ös sıfatı (shi) Wen Di, Wade-Giles yazımında Wen Ti, asıl adı Zhu Di, Wade-Giles yazımında Chu Ti, Ming Hanedanının üçüncü imparatoru (1402-1424). Hanedanın gücünü doruk noktasına çıkarmış, başkenti Nanjing'den Pekin'e taşımıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Anastasius</span>

I. Anastasios (Yunanca: Φλάβιος Ἀναστάσιος) (d. 430 veya 431? - ö. 9 Temmuz 518), 491'den itibaren ölümüne kadar hüküm sürmüş Bizans İmparatorluğu imparatorudur. 430/431 yıllarında 'Dyrrhachium'da doğmuş; 11 Nisan 491'de bir saray memuru iken imparatorluğa geçirilmiş ve 518'de Konstantinopolis (İstanbul)’te ölmüştür. Hayatta iken lakabı Dikoros olmuştur; çünkü Anastasios'un bir gözü mavi diğeri kara idi.

<span class="mw-page-title-main">Wu (Han)</span>

İmparator Wu Ti Han Hanedanı'ndan gelen Çin İmparatorluğu'nun yedinci imparatorudur. Asıl adı Liu Che olan imparator, MÖ 141 yılından başlayarak ülkeyi ölümüne dek yönetti. İmparatorluğu döneminde Çin topraklarını çok geniş sınırlara ulaştı. İmparatorluk sınırları batıda Kırgızistan'dan doğuda Kore'ye, güneyde Vietnam'a kadar uzandı. Ülke içine sık sık seferler yapan Hiung-nuları (Hunlar) sistematik çalışmalarla geri püskürttü.

<span class="mw-page-title-main">Moğol Özerk Hükûmeti</span> Japon Imparatorluğuna Bağlı Kukla Devlet

Moğol Özerk Hükûmeti veya Mengukuo ya da Mengjiang, 1 Eylül 1939 ile 19 Ağustos 1945 tarihleri arasında, İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nin Kalgan bölgesinde hüküm sürmüş Japon İmparatorluğu'nun vasal devletidir. Devlet Lideri Çin-Mançu kökenli Çing Handanlığı mensubu Moğol Prensi Demchugdongrub'dur. Yönetimi sırasında tüm Moğol yaşam alanlarını ele geçirmeyi amaçlamıştır.

Transbaykal Cephesi, Sovyetler Birliği tarafından 15 Eylül 1941 tarihinde Transbaykal Askerî Bölgesi'nde kurulmuş cephe. 17. ve 36. ordulardan oluşan cephe Ağustos 1942'de 12. Hava Ordusu'nun katılımıyla genişlemiştir, nihayet, Haziran-Temmuz 1945'te 39. ve 53. ordular, 6. Muhafızlar Tank Ordusu ve Issa Pliyev yönetimindeki Sovyet Moğol Mekanize Süvari Grubu katıldı.

<span class="mw-page-title-main">Theodosius (Mauricius'un oğlu)</span> Bizans imparatoru

Theodosius, Bizans İmparatoru Mauricius'un en büyük oğludur ve 590'dan 602 Kasım tarihindeki bir askeri isyan sırasında tahttan indirilip, infaz edilene kadar ortak imparatordur. Kayınpederi Germanus'un yanı sıra kısa süre ordu birlikleri tarafından Mauricius'un halefi olarak önerildi, ancak ordu sonunda Phocas'tan yana tercih kullandı. Theodosius, babası tarafından Sasani İmparatorluğu'nun yardımını sağlamak için yarım kalmış göreve gönderildi; Theodosius, Mauricius'tan birkaç gün sonra Phocas taraftarları tarafından yakalandı ve idam edildi. Bununla birlikte, idamdan kurtulduğuna dair söylentiler yayıldı, Theodosius olarak adlandırılan bir adamın Bizans'a karşı savaş başlatmak için bir bahane olarak Persler tarafından kullanıldığı ölçüde popüler oldu.

<span class="mw-page-title-main">Wanrong</span> Son Qing İmparatoru Puyinin eşi ve Mançurya Devleti İmparatoriçesi

Wanrong, Gobulo klanının Xuantong İmparatoriçesi olarak da bilinir, Çin'in son İmparatoru Puyi'nin eşidir. 1922'den 1924'te monarşinin kaldırılmasına kadar Çing Hanedanı İmparatoriçesi unvanına sahipti. Aynı zamanda 1934'ten 1945'te monarşinin kaldırılmasına kadar Japon kukla devleti Mançukuo'nun İmparatoriçesiydi. Ölümünden sonra İmparatoriçe Xiaokemin unvanıyla onurlandırıldı.