İçeriğe atla

Purim oyunu

Mart 2009'da Polonya'nın Varşova Yahudi Tiyatrosu'ndaki Purim oyunu performansı

Purim oyunu (Yidiş: פּורימשפּיל, Almanca: Purim-Spiel) Purim bayramı için düzenlenen şenlikli uygulamaların tümü. Genellikle bu oyunlar, Purim'de neler olduğunu ve bu günün neden bir Yahudi bayramı olarak kutlandığını anlatan ana metin olan Ester Kitabı'nın komik bir dramatizasyonlarıdır.

Tarihi

Purim oyunu "Avrupa kültüründe bin yıl hayatta kalan tek gerçek halk tiyatrosu" olarak kabul edilmektedir.[1] Metinleri, tiyatroyu, müziği, dansı, şarkıları, mimleri ve kostümleri bütünleştiren Purim oyunu, Yidiş tiyatrosunun en eski eserlerinden biridir.[2] Purimspiel sözü, Aşkenaz Yahudileri arasında 1500'lerin ortalarında yaygın olarak kullanılan bir kavramdı.[1]

Sefarad topluluğu purim oyunu, New York 1936

18. yüzyılda Doğu Romanya ve Doğu Avrupa'nın bazı bölgelerinde Purim oyunları, Ester'in hikâyesinin bir bahane olduğu, müzik ve dans içeren geniş kapsamlı hiciv gösterilerine dönüşmüştü. 19. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, kutlamalara yön veren anlatılar arasında Daniel, kardeşleri tarafından satılan Yusuf veya İshak'ın kurban edilişi gibi metinleri de yer alıyordu. Hiciv bir sinagog için uygun görülmediğinden, bu etkinlikler genellikle sinagog avlusunda açık havada yapılırdı.

Günümüz

Purim oyunları her yıl gerek birçok Amerikan sinagogunda [3] gerekse birçok Avrupa topluluğunda yapılmaktadır. Fransa'da Purim oyunları, özellikle aktif Aşkenaz topluluklarında yaygın olarak oynanmaya devam etmektedir.[2]

Purim oyunu, Jüdisches Jugendwohnheim Berlin 1938

Günümüz sinagoglarının çoğunda, Purim oyunu çocukların dahil edildiği kostümlerin giyildiği resmi olmayan bir tiyatro oyunu gibi düzenlenir. Purim oyunları popüler şarkıların yanı sıra iyi bilinen müzikallerin parodilerini de içerir.[3][4][5] Tipik olarak, her cemaat her yıl kendi yeni Purim oyununu planlar veya başka bir yerden yeni bir senaryo alır.[6] Purim oyunları genellikle modern sosyal ve politik sorunları İncil'deki anlatı yoluyla hicivli bir şekilde ele almak için kullanılmaktadır. Bu amaçla mevcut gerçeklikle dalga geçmek için eski bir hikâye kullanılmaktadır.[7]

Purim oyununun diğer geleneksel biçimleri arasında çocuklar için kukla gösterileri, Purim hikâyesini Purim karakterlerinin komik maskaralıklarla yeniden canlandırılması gibi aktiviteler de yer almaktadır.[]

Mainz el yazması

2007 yılında Mainz Martinus kütüphanesinde 1751'den kalma bir Purim oyunu el yazması keşfedilmiştir. Purim oyunları genellikle sadece sözlü olarak aktarıldıkları ve nadiren yazıya geçirilirdikleri için oldukça önemli olan bu el yazması 18. yüzyıl Almanya'sındaki canlı Aşkenaz yaşamına işaret etmekte, bu özelliğiyle Yahudi Aydınlanması'nın başlangıcının bir örneği olarak kabul edilmektedir.[8] Mainz'daki el yazması çok sayıda modern dilsel ve kültürel etkiyi de bünyesinde barındırmaktadır.[9]

Kaynakça

  1. ^ a b "The Fascinating Evolution of the Purim-Spiel". ReformJudaism.org. Union of Reform Judaism. 2014. 17 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020. 
  2. ^ a b "Fiche d'Inventaire du Patrimoine Culturel Immatériel de la France: " Pourim-shpil "" [Inventory Sheet of the Intangible Cultural Heritage of France: "Purim-spiel"] (PDF) (Fransızca). France: Ministère de la Culture. 16 Aralık 2015. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "FrenchHeritage" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  3. ^ a b Merwin (20 Şubat 2018). "What's in a Spiel? Plenty". The New York Jewish Week. 18 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Merwin" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  4. ^ Kilgannon (18 Mart 2016). "Purim! The Musical". The New York Times. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Mean Persians: The Purim Musical". Mean Persians. 2019. 12 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Get in on the Act: Yes, You Can Write a Purim Spiel!". Union for Reform Judaism. 27 Şubat 2017. 11 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Purim: A dark story, a crazy party, and a call to leadership". Jewish Telegraphic Agency. 24 Şubat 2017. 11 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ "Handschrift eines jüdischen Purim-Spiels wiederentdeckt". www.uni-mainz.de. 16 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2022. 
  9. ^ Das verbotene Purim-Spiel : "Le-Haman" aus Frankfurt am Main. Andreas Lehnardt, Martinus-Bibliothek. Hs. Wiesbaden. 2021. ISBN 978-3-447-11602-2. OCLC 1255364708. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik</span> tek tanrılı etnik bir İbrahimî din

Yahudilik, Yahudi milletinin kolektif inancını, kültürünü, hukukî kurallarını ve medeniyetini içeren etnik bir dindir. İlk İbrahimî din olmasının yanı sıra insanlık tarihindeki en eski dinler arasında da yer alan Yahudilik, monoteizm temelli dinlerin ilk örneğidir. Yahudilik, riayetkâr Yahudiler tarafından "Avraham'ın YHVH ile yaptıkları sözleşmenin bir ifadesi" olarak yorumlanır. Geniş metinleri ve uygulamaları, çeşitli teolojik pozisyonları ve örgütlenme biçimlerini kapsayan Yahudilik, bir İbrani felsefi görüşü olmakla birlikte aynı zamanda bir dünya görüşüdür. Torah, Tanah'ın bir parçasıdır ve Midraş ile Talmud gibi ikincil metinlerle birlikte temsil edilen tamamlayıcı bir sözlü geleneğin parçasıdır. Dünya çapındaki toplam 14 ila 15 milyon takipçisi ile Yahudilik, en büyük onuncu dindir.

<span class="mw-page-title-main">İbranice</span> Afro-Asyatik dil ailesinin Kenan koluna bağlı bir dil

İbranice (עִבְרִית‎,

Yidiş, Aşkenaz Yahudileri tarafından tarihsel süreçler doğrultusunda, İbranice ve Almancanın karışımından oluşmuş Yüksek-Almanca dil grubunda bulunan bir dildir. Yidiş, Yahudi-Roma savaşlarının sonucu olarak, Romalılar tarafından Avrupa'ya sürülmüş Yahudiler tarafından ilk defa 9. yüzyılda şekillenmeye başladı. İbraniceye çok benzeyen Aramiceden; Latince ve Doğu Avrupa'daki Slav dillerinden de etkilenmiştir. Yazılarında İbrani alfabesi kullanılır. 1990'lardan itibaren çoğunlukla Hasidik ve Haredi Yahudileri olmak üzere, 1,5–2 milyon konuşanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Sinagog</span> Musevi ibadethanesi

Sinagog veya havra, Yahudilik inancına inanan Yahudi ve Samirilerin ibadet etmek için gittikleri ibadethane.

<span class="mw-page-title-main">Aşkenaz Yahudileri</span> Yahudi etnik grup

Aşkenaz/Aşkenazi Yahudileri, İbranice: יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז‎) veya İbranice -im ekinden gelen Aşkenazim, Yahudi-Roma savaşlarından sonra galip gelen Roma tarafından, Anadolu ve İberya üzerinden Avrupa'ya sürgün edilen İbrani kökenli Kenanlı Yahudilerdir.

Azerbaycan Yahudileri Azerbaycan'da yaşayan Yahudilere denir.

Belçika'daki Yahudilerin tarihi 1. yüzyıla kadar uzanır. II. Dünya Savaşı'ndan önce 100.000'i bulan ülkedeki Yahudi nüfusu Holokost'tan sonra nüfusunun yarısından fazlasını kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka'daki Yahudilerin tarihi</span>

Az sayıdaki Danimarka'daki Yahudilerin tarihi 17. yüzyıla kadar dayanır.

Meksika Yahudileri ülkede engizisyonlardan beri yaşamaktadır. Çoğu Meksika şehrinde olmak üzere cemaatin 50,000 üyesi vardır. Diğer Yahudiler Jalisco eyaletinin Guadalajara ve çevre şehirlerinde ve Monterrey, Veracruz, Culiacán ve Tijuana'da yaşamaktadır.

Barbados'taki Yahudilerin tarihi, 1654'te Flemenk Brezilya'dan gelen Sefarad mültecilerin adaya gelmesiyle başlayıp bugüne kadar devam etmektedir. Yahudi mülteciler beraberinde şekerkamışı ve kahve üretim ve tarım bilgilerini beraberinde getirdi; bu uzmanlıkla Barbados şeker üreticiliğinde ön plana çıktı.

Yahudiliğe geçiş, Yahudi cemaatinin üyesi olmayı arzulayan Yahudi olmayan birinin yaptığı dini işlemdir. Yahudiliği tercih etmek, Yahudilik ilkelerine uymayı istemektir. Yahudi milletinin bir parçası olunamaz, çünkü Yahudiler bir etnisitedir. Bu dini geçiş bazen Yahudilikleri şaibeli olanların Yahudiliğini tasdiklemek için de yapılmaktadır.

Beş megilot veya Beş tomar, Tanah'ın üçüncü ana bölümü olan Ketuvim'in içinde bulunur. Bu beş tomar, Ezgiler Ezgisi, Rut kitabı, Ağıtlar, Vaiz ve Ester kitabıdır. Bu beş kitap kısmen kısa ahit kitapları olup Yahudi geleneğinde birlikte gruplandırılmışlardır.

Ester kitabı, Tanah'ın Ketuvim kitabının içinde bulunan beş megiladan biridir. Ester kitabı bir Yahudi bayramı olan Purim'in kökenini oluşturur. Bayram sırasında metnin tamamı, ilki bayramın başladığı akşam ve diğeri ertesi sabah olmak üzere iki kere okunur.

Filistin Yahudileri, tarihin herhangi bir anında Filistin'de yaşamış Yahudilere denir. İsrail devleti kurulmadan önce Filistin Yahudilerine "Yahudi cemaati" anlamına gelen Yişuv denmekteydi. 1881'de Yahudilerin Filistin'e olan göçleri başlamadan önce bölgede yaşayan Yahudilere "Eski Yişuv", 1881'den sonra göç edenlere "Yeni Yişuv" denmeye başlandı. Modern İsrail devleti 1948'de kurulduktan sonra, Filistinli Yahudiler İsrail vatandaşı olduğundan, "Filistinli Yahudi" terimi kullanılmamaya başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Purim</span>

Purim, antik Pers İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudilerin, Haman'ın onları öldürme planından kurtuluşunun anısına kutlanan bir bayramdır. Bu hikâye Tanah'ın Ester kitabında anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudiler</span> Orta Doğu kökenli etno–dinî grup ve antik millet

Yahudiler veya Yahudi milleti, tarihî İsrail ve Yehuda'nın İsrailoğulları ve İbranilerinden köken alan bir etno-dinî grup ve millettir. Yahudilik, Yahudi milletine özel etnik bir din olduğundan Yahudi etnisitesi, milleti ve inancı birbiriyle güçlü bir şekilde ilişki içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna'daki Yahudilerin tarihi</span>

Ukrayna'daki Yahudilerin tarihi bin yıldan fazladır. Yahudi toplulukları, Kiev Rusları zamanından beri Ukrayna topraklarında var olmuş ve Hasidik gibi en farklı modern Yahudi teolojik ve kültürel geleneklerinin çoğunu geliştirmiştir. Dünya Yahudi Kongresi'ne göre, Ukrayna'daki Yahudi cemaati, Avrupa'nın üçüncü en büyük ve dünyanın beşinci en büyük Yahudi cemaatini oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi felsefesi</span> Yahudiler tarafından yürütülen felsefeler bütünü

Yahudi felsefesi, Yahudiler tarafından yürütülen tüm felsefeleri içerir. Modern Haskala ve Yahudi kurtuluşuna kadar Yahudi felsefesi, tutarlı yeni fikirleri Rabbânî Yahudilik geleneğiyle uzlaştırma girişimleriyle meşguldü, böylece yeni ortaya çıkan Yahudi olmayan fikirleri benzersiz bir Yahudi skolastik çerçeve ve dünya görüşü içinde örgütledi. Modern topluma kabul edilmeleriyle birlikte laik eğitime sahip olan Yahudiler, içinde bulundukları dünyanın taleplerini karşılamak için tamamen yeni felsefeler benimsediler veya geliştirdiler.

Yidiş edebiyatı, Aşkenaz Yahudilerinin Yidiş dilinde üretilmiş yazılı eserler bütünü.

<span class="mw-page-title-main">Tiferet Yisrael Sinagogu</span>

Tiferet Yisrael Sinagogu, çoğunlukla Tiferet İsrail olarak yazılır, kurucularından birisi olan Nisan Bak'ın adına istinaden Nisan Bak Shul olarak da bilinir, 1872 ve 1948 yılları arasında Kudüs'ün Eski Şehri'nin Yahudi Mahallesi'nde yer alan önemli bir sinagogdu.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.