Punica (şiir)

Punica, Silius Italicus'un İkinci Pön Savaşı'nı Hannibal'in İspanya seferinden Publius Cornelius Scipio'nun Zama'daki zaferinin sonuna dek anlattığı epik şiiri. On yedi kitaptan oluşan Punica Latin edebiyatındaki en uzun tarihî destandır.

Şiirin konusu, insanın aklına hangi tarihi kaynaklardan yararlandığı sorusunu getirir. Annalistik yani yıllara göre düzenlenmiş resmî kayıt tutma biçemi onun 218'den 202'e dek geçen olayları heybetli bir biçimde Latince olarak anlatma isteğini açığa vurur, Bu Titus Livius'u kaynak olarak kullandığının göstergesidir. Bu konudaki ilk dayanak noktası Livius'un yapıtının mimari iskeletini kullanmasıdır. Silius da Hannibal'in portresini kısa bir girişten sonraya yerleştirmiştir ve Livius gibi Scipio'nun zaferiyle bitirmiştir. Augustus dönemi tarihçisinden geniş olarak yararlanmıştır. Savaşın ilk yılını anlatırken sıkı sıkıya Livius'u izlemiştir. İlk on ya da on bir kitap Livius'un yirmi birinci ve yirmi ikinci kitaplarıyla yirmi üçüncüsünün başındaki olayları kaplar.

Birinci kitap

Savaş, Kartaca Generali Hannibal'in doğasından ve Romalılardan nefret edecek biçimde eğitilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. İlk eylem Hispania'da başlar; Hannibal yardım istemek için Romalılara elçi gönderen Saguntumlulara saldırır. Romalılar da Hannibal Saguntum'a karşı savaşmayı bırakmazsa savaş açma uyarısında bulunur ve Hannibal'e bir elçi grubu yollar.

İkinci kitap

Hannibal'in geri çevirdiği Romalı elçiler, Quintus Fabius Maximus Verrucosus'un karşıt Kartacalı senatörlerin önünde savaş ilan ettiği Kartaca'ya giderler. Saguntumlular kendilerini cesurca savunmalarına ve kişileştirilmiş fides tarafından yardım edilmesine karşın neredeyse teslim olmak üzerelerdir. Canlarına kıymaya karar vermişlerdir. Zaferini Juno'nun ve Tisiphone'nin yardımlarına borçlu olan Hannibal boş kente girer. 391. ve 456. dizeler arasında Hannibal'in kalkanının betimlemesi vardır.

Üçüncü kitap

Bu kitabın ortasında Kartaca güçlerinin ve onların müttefiklerinin sayım dökümü vardır. Roma'nın düşmanlarının sayım dökümünden sonra Silius birdenbire Kartaca tehlikesinin ciddiyetini gösterir: Hannibal Pireneleri ve Alpleri başarıyla geçmiştir. Venüs'ün ricası üzerine Jüpiter tarihî bir kehanetle Hannibal'in gerçek amacını açıklar: "Hac ego Martis / Mole viros spectare paro atque expendere bello."^[A]

Dördüncü ve beşinci kitaplar

Bu kitaplar yurttaşlarının kendilerini savunmaya hazır olmalarına karşın Roma'nın maruz kaldığı yıkıcı üç yenilgiyi anlatır. Kusursuz konsül Publius Cornelius Scipio, Ticinusve Trebia Muharebelerini yitirmiştir. Onun işe yaramayan ardılı Gaius Flaminius da deorum negligentia ile Trasumennus Gölü Felaketi'ne neden olur.

Altıncı ve yedinci kitaplar

Altıncı kitap olayların akışını geciktirir. Italicus, Birinci Pön Savaşı'na geriye doğru geniş bir biçimde göz atarak Marcus Atilius Regulus'un kahramanlıklarını över. Sonra Quintus Fabius Maximus Verrucosus'un diktatör atanması ve onun oyalama stratejisi yedinci kitabı oluşturur.

Sekizinci, dokuzuncu ve onuncu kitaplar

Romalıların Cannae Muharebesi'nde yenilmesi bu kitapların konusunu oluşturur. Trasumennus Gölü Muharebesi'nde olduğu gibi komutan felaketten sorumludur: Konsül Gaius Terentius Varro yeni Flaminius'tur. Görev arkadaşı Lucius Aemilius Paullus da onun gibidir.

On birinci kitap

Bu kitap, altıncı kitaptaki Trasumennus Gölü Muharebesi'nden sonraki ani yıkımda olduğu gibi bir ara bölüm oluşturmaktadır. Hannibal Capua'ya girer ve Venüs Kartacalılara saldırmaları için cupidoları yollar.

On ikinci kitap

Bu kitap ilk Roma başarısını anlatır: Nola Muharebesi'nde Marcus Claudius Marcellus Hannibal'i yener. Buna karşın Hannibal teslim olmak bir yana başkente yönelir.

On üçüncü kitap

Savaşın olumlu olmaya başlayan yazgısı sürmektedir. Hannibal amaçlarına ulaşamadan Roma'yı terk eder. Capua'yı da yitirir. Öte yandan Hispania'daki Scipio da yenik düşer.

On dördüncü, on beşinci, on altıncı ve on yedinci kitaplar

Muzaffer Romalı komutanlar son dört kitabın konusunu oluştururlar. Marcellus Syracusae'yı ele geçirirken, Scipio da İspanya'da başarılıdır.

• Conte, Gian Bagio (1994). Latin Literature: A History (İngilizce). Joseph B. Solodow, çev. Londra: Johns Hopkins University Press. 
• Erim, Müzehher (1987). Latin Edebiyatı. İstanbul: Remzi Kitabevi. 
• Paratore, Ettore (1969). La Letteratura Latina dell'Eta Imperiale (İtalyanca). Milano: Sansoni/Academia. 
• Riposati, Benedetto (1973). Storia della Letteratura Latina (İtalyanca). Roma: Societa Editrice Dante Aligieri. 
• Rose, H. J. (1966). A Handbook of Latin Literature (University Paperbacks) (İngilizce). Londra: Methuen & Co. 
• von Albrecht, Michael (1997). A History of Roman Literature (İngilizce). 2. New York: E. J. Brill. 

• The Latin Library'de Punica 24 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

 İşbu madde Fatma Gül Özaktürk tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.