İçeriğe atla

Publius Cornelius Scipio (MÖ 236'da doğan prokonsül)

16. yüzyılda İtalyalı bir sanatçının Scipio izlenimi

Publius Cornelius Scipio, bilinen adıyla Scipio Africanus, diğer adlarıyla Afrikalı Scipio, Scipio Africanus-Major, Yaşlı Scipio Africanus veya Büyük Scipio (MÖ 236, Roma-MÖ 183, Liternum), İkinci Pön Savaşı sırasında general ve Roma Cumhuriyeti'nde bir devlet adamıdır. Birisi aynı adlı Publius Cornelius Scipio olan iki oğlu vardı ki, kendisi sağlık sorunları nedeniyle politik kariyer yapamamıştır (bu nedenle oğlu Scipio, ileride Publius Cornelius Scipio Minor olarak bilinecek çocuğu evlat edinmiştir), diğer oğluysa MÖ 174'te praetor olan Lucius'tur.[1]

İlk yılları

MÖ 236'da Romalı patrici bir ailede doğan Publius Cornelius Scipio'nun çocukluğu ve Aemilia ile olan evliliği (Paullus Aemilianus'un kızı) hakkında fazla bir bilgi yoktur; ancak gençliğinde askeri bir eğitimi kendisiyle aynı isimli babasının yanında görmüştür. İkinci Pön Savaşı sırasında konsül olarak görev alan babasıyla beraber görevdeydi, hatta Ticinus nehri dolaylarında Hannibal'in Numidyalı atlıları tarafından orduları kanatlardan saldırıya uğramıştı ve inisiyatif alarak ordunun bir kısmını ve tabii ki yaralanan babasını kurtardı, sonuç kesin bir yenilgi olsa da askeri yetenekleri için bir kıstas olmuştu.[1] İkinci Pön Savaşı devam ederken askeri bir tribün olarak hizmet verdi, MÖ 216'da Cannae Muharebesi'nde Roma tarihinin en felaketli gününde savaş meydanında sağ kurtuldu. Dağılan orduyu toparladı ve sağ kalan askerleri örgütledi,[2] daha sonra yaklaşık 4000 askerle Canusium'da yerleşti, MÖ 213'te askeri kariyerden sivil kariyere geçti ve aday olup aedilis olarak seçildi; ancak yaşı tutmadığı için kazandığı seçime itiraz edilmişti; Scipio ise "Roma vatandaşları seçtiyse yeterince olgunum" cevabını vermiştir. MÖ 211'de felaketli olaylar art arda geldi, zira İspanya'da Ebro Nehri ötesine ulaşan Kartacalılar Scipio'nun baba ve amcasını öldürmüştü. Bu nedenle Scipio askeri kariyerine geri dönmek zorunda kaldı.[1]

İlk kariyeri

MÖ 210'da İspanya üzerine bir kuvvet sevk edilmesi kararını alan Romalılar uygun bir isim arıyordu; ancak hiçbir tecrübeli general bu görevi üstlenmedi. Genç Scipio görev için adaylığını açıkladı ve senatonun da onayını aldı. Bu durum cumhuriyet tarihinde bir ilkti çünkü ilk defa İtalya dışı için geçerli bir imperium yetkisi praetor ve konsül olmayan birine verilmişti. İspanya'daki askeri varlığının misyonunu sadece Kartacalıların Hannibal ile bağlantısını kesmek değil, aynı zamanda babasının saldırgan politikalarını uygulamak olarak belirledi. MÖ 209'da ilk olarak cüretkar bir hedef belirledi ve Kartacalıların İspanya'daki kalbi olan Yeni Kartaca üzerine yürüdü. Hispanik balıkçılardan yeni Kartaca kıyılarında gelgit olduğunu öğrendi kuşatmada bu durumu kullandı. Şehrin kuzey duvarlarına hücum edildi, hem Kartaca'nın en önemli üssünü elde etti hem de büyük miktarda erzak ve gümüş sağladı.

Bir yıl sonra Baetica'da Hasdrubal Barca'nın ordusunu yendi. Bu savaşta alışılmış Roma taktiklerini terk etmişti. Art birliklerin ön safları desteklediği ve ana merkez hattın sabit olduğu klasik Roma savaş düzeni, bu savaşta merkez hattın hafif birliklerin perdelemesiyle ikiye ayrılıp düşman üzerine saldırmasıyla terk edildi. Hasdrubal Barca savaştan kaçıp Hannibal'in yanına iltica etti. MÖ 206'da bugünkü Sevilla yakınlarında İlipa Savaşı'nda Mago Barca ve Gisco'nun oğlu Hasdrubal'in komuta ettiği Kartaca ordusunu yenilgiye uğrattı. Veteran Roma piyadelerini kanatlara sevk edip merkeze yığılan Kartacalı kuvvetleri kanatlardan ezdi. Mago ve Hasdrubal savaş meydanından kaçtı ve akabinde Roma Cadiz'i de zapt edip İspanya üzerinde tam Roma hakimiyeti tesis edildi. Tüm bu başarılardan sonra MÖ 205'te konsül seçildi ve Güney İtalya'da durumunu koruyan Hannibal'i ciddiye almayıp planlarını Sicilya ve Kuzey Afrika'ya çevirdi. Senato içinde muhalif görüşlere rağmen gönüllü birlikler topladı ve nihai hedef olarak gördüğü Kuzey Afrika'ya yürümek istiyordu.[2]Cannae felaketi sonrası fidye ile kurtulanları da bu birliğe ekleyip önce Sicilya'ya gitti. Senatodaki muhaliflerini boşa düşürüp Locri şehrini Hannibal'den aldı (kuşatma için Pleminius'u bırakmıştı). MÖ 204'te 35.000 askerle Afrika'ya ayak bastı ve Utica'yı kuşattı. MÖ 203'ün başlarında Numidyalı yeni müttefikiyle beraber Hasdrubal (Gisco'nun oğlu) ve yandaşı Numidyalıların kampına baskın düzenleyip yaktı. Romalılar, Numidyalı süvarileri bünyelerine katarak Kartacalıların avantajını kapmışlardı. Tunus'un da Romalılarca düşürülmesi sonrası, Hannibal acil olarak İtalya'dan çağrıldı (MÖ 202). Scipio ordusunu Masinissa'nın süvarileriyle birleştirdi ve bir zamanlar Hannibal'in yaptığı gibi savaş meydanını ve şartları seçmişti. Hannibal ise büyük ama eğitimsiz bir orduya sahipti, ayrıca orduda 80 eğitimsiz savaş fili vardı. Scipio, bu savaşta pek çok şey öğrendiği Hannibal Barca ile karşı karşıyaydı. Hannibal'in fillerini etkisiz hale getirmek için piyade hatları arasında koridorlar açıldı ve avcılar filleri kışkırtarak bu koridorlara çektiler. Paniğe kapılan filler dönerek Kartaca saflarına saldırdılar. Bunun üzerine Scipio, süvarilerini Kartaca süvarilerini savaş meydanından uzaklaştırmakla görevlendirdi. Romalıların Numidyalı süvarileri çok hızlı ve etkiliydiler. Hannibal ise ordusunun geri çekilmesine izin vermeyip hattı genişletti ve Romalılar tarafından kuşatılmamak için kanatları yaydı. Tüm bunlar olurken Romalı süvariler art kuvvetlerini de kanatlara yayan Hannibal'in ordusunun arkasına aniden yöneldiler. Savaş kesin Kartaca mağlubiyetiyle bitti. Hannibal, savaştan firar etti ve Kartaca, kayıtsız şartsız teslim oldu. Belirleyici çatışma sonucu imzalanan Hannibal Barışı (II. Pön Savaşı sonrası imzalanan antlaşmanın adıdır) Kartaca için sonun başlangıcını teşkil ediyordu. Tarihçi Polybius'a göre Roma'nın emperyal vizyonundaki sıçramanın mihenk taşı bu savaş olmuştur. MÖ 201'de bu zaferin onuruna kendisine Africanus unvanı verildi.[1]

Zama Muharebesi'nden bir kesit

Olgunluk çağı

MÖ 199'da censor oldu ve senatonun en kıdemli üyesi seçildi. Roma'da Helen hayranı bir damarı temsil ediyordu ve ateşli muhalifleri vardı, özellikle Marcus Porcius Cato Scipio ailesine karşıtlık güdüyordu. Scipio MÖ 194'te ikinci kez konsül seçildi ve bu dönem hareketli bir siyasi hayatı oldu, zira Selevkos kralı III. Antioch'un Yunanistan üzerindeki tehdidi sonucu Makedonya kralı V. Filip elinde bulundurduğu Yunanistan topraklarından çekildikten sonra Roma'da da Yunanistan'ın tahliyesi fikri ortaya atılmıştı ve Scipio konsüllüğü boyunca bu fikre karşı çıktı. Bir yıl sonra Afrika ve Asya'da elçilik görevi gördü ve Antioch'un Yunanistan üzerine atılırken bir Roma ordusunca püskürtülmesi sonucu doğu seferi tertip edildi ve imperium yetkileri Scipio Africanus ve kardeşi Lucius'a verildi. Antioch'a karşı savaşta hastalanan Africanus değil de kardeşi Lucius Cornelius Scipio Asiaticus öne çıktı ve MÖ 190'da Magnesia'da (bugünkü Manisa) Antioch'u yendi. Bu zaferinden ötürü de Asiaticus unvanını almıştır.[1]

Son yılları ve ölümü

Ömrünün son yılları siyasi muhaliflerinin saldırıları altında geçmiştir. Özellikle Marcus Porcius Cato ateşli söylevler sonucu Scipio ve çevresi hakkında davalar açıyordu. Kardeşi Lucius'un imperium yetkisi uzatılmadı ve birkaç yıl içinde Antioch'tan 500 talent para almakla suçlandı. Tüm suçlamalar düşse de Scipio ve ailesinin etkinliği kırılmıştı. Roma'dan Liternum'a gitti ve gönüllü sürgün oldu. Tarımla uğraştı ve ömrünün kalanını Roma'ya kırgın geçirdi. MÖ 183'te hayatını kaybetti ve ölümünden önce cenazesinin Liternum'da gömülmesini kararlaştırmıştı.[1]

Mirası

Antik çağın en mühim portrelerinden biri olan Scipio, zamanında oldukça mistik ve tanrısal bakışlarla bile değerlendirilmiştir. Jupiter'in soyundan geldiği bile iddia edilmiştir. Dönemi için oldukça normal bir tavırdır, tıpkı Büyük İskender'in haleflerinin ululanması gibi. Scipio, Roma'nın kaderinin dönüm noktasında bulunan bir isimdir, elde ettiği başarılarla Roma; Kartaca, Suriye ve Küçük Asya'ya diz çöktürmüştü. Polybius'a göre abartılı olmakla birlikte tüm zamanın en önemli insanı ilan edilmiştir ki kazandığı üne bakarak bu bakışı anlayabiliyoruz. Özellikle MÖ 211-199 arasında tartışmasız en etkin Romalıydı ve Hispanik kabileler, barbarlar gibi komşu ülkelerde kral olarak saygı görüyordu. Kültürel anlamda antik Yunan kültürüne açık bir soyluydu ve bu konuda yaşlı Cato gibi tutucu Romalıların tepkisini çekmiştir. Büyük bir komutan, yetkin bir devlet adamı olan Scipio yeni savaş düzenleri uygulamış ve döneme damgasını vurmuştur. Ünü zamanını aşmış olan bu Romalı, Rönesans ve Hümanizma dönemlerinin de gözde figürüydü.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Hunt and Scullard, Patrick and Howard Hayes. "Scipio Africanus". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2020. 
  2. ^ a b Baker, Simon (2017). Eski Roma (4.Basım bas.). İstanbul: Say Yayınları. ss. 54-58. ISBN 978-605-02-0157-4. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pön Savaşları</span> Kartaca Savaşları

Pön Savaşları, Kartaca Savaşları olarak da bilinir. Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında, MÖ 264-146 yılları arasında, Akdeniz deniz ticaretini ele geçirmek ve elde tutmak için yapılan ve üç evre olarak gerçekleşen savaşlardır. Döneminin bilinen en geniş çaplı savaşlarıdır. Pön sözcüğü, Latince'deki Punicus sözcüğünden türetilmiş bir sözcük olup "Kartacalı" anlamına gelmektedir ve Kartacalıların Fenike kökenini belirten bir sözcüktür.

<span class="mw-page-title-main">Hannibal</span> Kartacalı general

Hannibal veya Annibal MÖ 247 – MÖ 183/181 yılları arasında yaşamış Sami ırkından gelen Kartacalı politikacı ve general. Tüm zamanların en büyük askeri dehalarından biri olarak kabul edilen Hannibal, Scipio ve Philopoemen ile birlikte çağının üç büyük generalinden biriydi. Scipio onu şimdiye kadar yaşamış en büyük generallerden biri olarak kabul eder, Epirli Pyrrhus'u ikinci sıraya yerleştirir, kendisini de üçüncü olarak kabul eder. Aynı sıralama Hannibal'a sorulduğunda o, Büyük İskender'in en büyük general olduğunu söyler. İkinci olarak Pyrrhus'u gösterir, kendisini de üçüncü sıraya koyar. Askeri tarihçi Theodore Ayrault Dodge Hannibal'ı "Stratejinin Babası" olarak nitelendirir ve en büyük düşmanı olan Roma'nın bile onu yine kendi taktikleriyle alt ettiğini belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Cannae Muharebesi</span> Kartaca ile Roma arasında yapılan II. Pön Savaşının başlıca üç çatışmasından birisi

Cannae Muharebesi, Kartaca ile Roma arasında yapılan II. Pön Savaşı'nın başlıca dört çatışmasından biridir. Bu muharebe, MÖ 2 Ağustos 216 tarihinde, güneydoğu İtalya'nın Cannae kasabası yakınlarında gerçekleşmiştir. Muharebe sonunda konsül Lucius Aemilius Paullus ve Gaius Terentius Varro komutasındaki Roma ordusu, Hannibal komutasındaki Kartaca ordusu tarafından imha edilmiş ve başta Capua olmak üzere birkaç şehir devletinin Roma ile bağları kopmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Zama Muharebesi</span> zama muharebesi

Zama Muharebesi, MÖ 19 Ekim 202 tarihinde II. Pön Savaşının belirleyici muharebesidir.

Mago Barca, Kartacalı Hamilcar Barca’nın üçüncü oğlu, Barca ailesinin üyesi, 2.Pön Savaşlarında önemli rol oynayan; Hispania, Galya ve İtalya’daki Roma ordularına karşı savaşan Kartaca ordu komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Hasdrubal Barca</span>

Hasdrubal Barca, Hamilcar Barca'nın ikinci oğlu ve II. Pön Savaşında Kartaca komutanlarından biridir. Hannibal ve Mago Barca'nın kardeşi.

<span class="mw-page-title-main">Magnesia Muharebesi</span>

Magnesia Muharebesi, Temmuz M.Ö. 190 yılında Selefkî hükümdarı III. Antiokhos ordusu ile Konsül Lucius Cornelius Scipio ve kardeşi Lucius Cornelius Scipio Asiaticus komutasındaki Roma ordusu ve müttefiki Pergamon (Bergama) Kralı II. Eumenes arasında Manisa yakınlarında yapılan bir meydan muharebesidir. Romalılar bu muharebede çok üstün bir galibiyet kazanmışlardır ve o zamana kadar büyük kısmı Selefkîler tarafından idare edilmekte olan Anadolu'nun içişleri de tümüyle efektif olarak Roma idaresine geçmiştir. Bu muharebe için ana kaynaklar başlıca Romalı tarihçi olan Titus Livius ve Yunan kökenli Roma tarihçisi Appianus'un kaleme aldıkları tarihleridir.

<span class="mw-page-title-main">Lipari Adaları Deniz Muharebesi</span>

Lipari Adaları Muharebesi, Birinci Pön Savaşı sırasında Roma Cumhuriyeti ile Kartaca donanmaları arasındaki ilk silahlı çatışmadır. Bir muharebeden çok bir pusudan oluşan çatışmada Kartaca zafer kazanmıştır.

Lilybaeum Muharebesi, Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasındaki İkinci Pön Savaşı'nın ilk deniz muharebesidir. Kartaca, Sicilya'ya bir dizi baskın düzenlemek için 35 ağır savaş gemisi göndermişti. İlk baskının Lilybaeum'a yapılması planlanmıştı. Siraküza Kralı II. Hiero'nun verdiği alarm üzerine 20 ağır savaş gemisinden oluşan bir Roma donanması harekete geçmiş ve muharebede birkaç Kartaca savaş gemisini ele geçirmiş, Kartaca baskınını başarısız kılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Pön Savaşı</span> M.Ö 218 ile 201 yılları arasında Roma ile Kartaca arasında gerçekleşen ikinci savaş

İkinci Pön Savaşı ya da diğer adlarıyla Hanibal Savaşı, Kartaca Savaşı MÖ 218 - MÖ 201 yılları arasında Roma ve Kartaca devletleri arasında batı ve Doğu Akdenizde meydana gelmiş büyük savaştır. Numidyalı ve Berberi kabilelerinin ve diğer Avrupa uluslarınında katılımıyla geniş çapta bölgeyi etkilemiştir. Pön Romalılar'ın Kartacalılara verdiği isimdir.

Ron Geçişi Muharebesi, İkinci Pön Savaşı'nın bir muharebesidir. Hannibal Barca komutasındaki Kartaca ordusu, MÖ 218 yılı sonbaharında İtalya'ya doğru yürüyüşü sırasında, Nehrin doğu yakasında bir Kelt kabile konfederasyonuyla çatışmaya girmiştir. Roma yanlısı ve Roma ordusu lehine hareket eden kelt savaşçıları, nehrin doğu yakasında Marsilya'da kamp kurdular. Amaçları Kartaca Ordusu'nun İtalya üzerine ilerlemesini önlemekti. Nehir geçişi için alınan bu önlemi gören Hannibal bir karşı önlem almıştır. Buna göre Bomilcar'ın oğlu Hanno komutasında bir görev kuvveti, nehri başka bir noktadan geçerek Kelt kampının gerisine sarkacaktır. Planlanan bölgeye ulaşan Hanno dumanla işaret verdiğinde Hannibal de ordunun büyük kısmıyla nehri geçmeye başlamıştır. Kelt kuvvetleri Hannibal'in ordusu karşısında toplanmışlardı. Bu durumdan yararlanan Hanno saldırıya geçti ve kesin bir bozgun sağladı. Kartaca kuvvetlerinin kazandığı bu zafer, her ne kadar Roma kuvvetleri karşısında elde edilen bir başarı değilse de savaşın gidişatı üzerinde derin bir etki yaratmıştır. Kartaca ordusu Ron boylarında durdurulabilmiş olsaydı İtalya topraklarına girişi aynı yıl içinde olmayabilirdi. Hannibal için bu zafer, Hİspanya dışında elde ettiği ilk büyük başarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kartaca Kuşatması (y. 149-146 MÖ)</span>

Kartaca Muharebesi Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasında savaşılan Pön Savaşlarının üçüncüsünün tek ve son silahlı çatışmasıdır. MÖ 149 yılında bir kuşatma harekâtı şeklinde başlamış ve 146 yılında Kartaca şehri ve devletinin yıkılması ve bir daha ayağa kalkamayacak şekilde tamamen ortadan kaldırılmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Trebia Muharebesi</span>

Trebia Muharebesi, MÖ 218 ile 201 yılları arasında geçen İkinci Pön Savaşının MÖ 218 yılı Aralık ayında Hannibal’ın komuta ettiği Kartaca ile Roma Cumhuriyeti ordusu arasındaki ilk büyük çarpışması olup gündönümü zamanlarına tekabül etmektedir. Roma’nın ağır kayıplar verdiği savaş alanının kendi kısımlarında başarılı yaklaşık 2,5 lejyonunu Piacenza'ya geri çekmeyi başarmakla birlikte Roma’nın ağır kayıplarla büyük bir hezimete uğradığı çarpışmadır. Hannibal bu çarpışmada kendisini Roma’dan üstün bir duruma getiren dikkatli ve yenilikçi taktik yeteneğini uygulayarak büyük başarı ve ün kazandı. Aceleci ve dar görüşlü karşıt Roma komutanı Konsül Tiberius Sempronius Longus, kendisinin fiziksel koşulların uygun olmayışına rağmen cephe saldırısına tahrik edildiğini ve bir tuzağın içine çekildiğini fark etmekte başarısız oldu.

<span class="mw-page-title-main">Publius Cornelius Scipio (MÖ 211'de ölen konsül)</span>

Publius Cornelius Scipio, Roma Cumhuriyeti'nin bir general ve devlet adamı idi.

Tiberius Sempronius Longus, İkinci Pön Savaşı'nda Romalı komutan ve konsül, Publius Cornelius Scipio'nun çağdaşı. MÖ 218'de, Sempronius, 160 Adet gemi ile Afrika'ya kuvvet ve destek toplamak üzere, Scipio ise İberya'ya Hannibal'ın yolunu kesmek üzere gönderildi. Bu günlerde, Sempronius Lilybaeum'dan hareket ederek Sicilya'dan Kartacalıların elinde bulunan Malta adasını ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Pön Savaşı</span>

Üçüncü Pön Savaşı, MÖ 149 - MÖ 146 döneminde eski Fenike kolonisi olan Kartaca Cumhuriyeti ile antik Roma Cumhuriyeti arasından yapılan üçüncü ve son savaştır.

Lilybaeum Kuşatması, Birinci Pön Savaşı'nde Kartaca ile Roma Cumhuriyeti arasındaki MÖ 249'de yapılan bir kuşatma muharebesidir. Bu muharebede Roma Cumhuriyeti'nin o yılki iki konsülü, "Publius Claudius Pulcher" ve "Lucius Junius Pullus" ile "Gaius Atilius Regulus Serranus" ve "Lucius Manlius Vulso Longus" komutalarındaki yaklaşık 100.000 kişilik bir donanma ve ordu, Kartacalı general Himilco komutasında Lilybaeum kalesini savunan yaklaşık 10.000 kişilik nispeten çok küçük bir Kartaca ordusunu bu kalede kuşattı. Bu kuşatma devam etmekte iken Drepana Deniz Muharebesi yapıldı; bu deniz muharebesini Kartaca donanması kazandı ve galip gelen Kartacalılar Roma ordusunu Sicilya'ya getiren donanma filosunu tahrip ettiler. Bunun üzerine Romalı ordusu Lilybaeum Kuşatması'nı kaldırıp geri çekilmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Quintus Fabius Maximus</span> 275–203 yılları arasında yaşamış Romalı devlet adamı ve asker

Quintus Fabius Maximus Verrucosus Cunctator (Oyalayan/Geciktirici) MÖ 275–203 yılları arasında yaşamış Romalı devlet adamı ve asker. Cunctator (Geciktirici) mahlasını II. Kartaca Savaşı'nda Hannibal'e karşı olası çatışmalardan kaçınarak, Romalılara gücünü toplaması için zaman kazandırması sebebiyle almıştır. Roma gücünü toparladıktan sonra yavaş bir yıpratma stratejisi uygulamıştır. Bu nedenle adı yani Fabius, siyaset literatüründe temkinli politikayı ifade etmektedir. İngiliz Fabian Derneği adını Fabius'dan almıştır. Verrucosus (siğilli) mahlasını üst dudağında bulunan bir siğil sebebiyle almıştır. Ovicula lakabını "kuzu gibi sakin" olmasından dolayı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Scipio Aemilianus</span>

Scipio Aemilianus Romalı devlet adamı, politikacı ve asker. Üçüncü Pön Savaşı ile Kartaca'yı tarihten silen ve hafızalara kazınan helenofil Romalı.

Maharbal (Pönce: 𐤌‬𐤄‬𐤓𐤁‬𐤏𐤋, MHRBʿL ; mö.3. yüzyıl'da Hannibal komutasındaki süvari birliğinden sorumlu bir Numidya ordusu komutanı ve İkinci Pön Savaşı sırasında ikinci komutanıydı. Maharbal, Hannibal'in çok yakın arkadaşıydı ve ona büyük hayranlık duyuyordu. Kartaca'nın Roma'ya karşı savaş alanındaki başarısı için kritik bir komutandı. Hannibal, İtalyan seferi boyunca süvarilerde sayısal üstünlüğünü sürdürdü ve bu nedenle ordusuna bir avantaj sağlamak için onlara ve Maharbal'a güvendi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.