İçeriğe atla

Pterosauromorpha

Pterosauromorpha
Yaşadığı dönem aralığı: 236 myö
Üst triyas-66[1] 
PreЄ
J
Lagerpeton chanarensis, iskelet restorasyonu (bilinen parçalar beyazla gösterilmiş)
Dimorphodon macronyx, iskelet restorasyonu
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Ornithodira
Klad:Pterosauromorpha
Kuhn-Schnyder & Rieber, 1986
Alt gruplar

Pterosauromorpha ("teruzor benzeri formlar" anlamına gelir), teruzorları ve onlara dinozorlardan ve onların yakın akrabalarından (yani Dinosauromorpha) daha yakın olan tüm taksonları içeren, Ornithodira'nın iki temel ayrımından biridir.[2][3] Teruzorlara ek olarak, Pterosauromorpha ayrıca Lagerpetidae bazal kladını ve diğer bazı Geç Triyas ornitodiranlarını (Maehary ve Scleromochlus) içerir.[4][5][6][7]

Kaynakça

  1. ^ Claudia A. Marsicano; Randall B. Irmis; Adriana C. Mancuso; Roland Mundil; Farid Chemale (2016). "The precise temporal calibration of dinosaur origins". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 113 (3): 509-513. Bibcode:2016PNAS..113..509M. doi:10.1073/pnas.1512541112Özgürce erişilebilir. PMC 4725541 $2. PMID 26644579. 
  2. ^ Padian, K. (1997). "Pterosauromorpha". Currie, P. J.; Padian, K. (Ed.). The Encyclopedia of Dinosaurs. Academic Press. ss. 617-618. ISBN 978-0-12-226810-6. 
  3. ^ de Queiroz, K.; Cantino, P. D.; Gauthier, J. A., (Ed.) (2020). "Pterosauromorpha E. Kuhn-Schnyder and H. Rieber 1986 [B. Andres and K. Padian], converted clade name". Phylonyms: A Companion to the PhyloCode. Boca Raton: CRC Press. ss. 1195-1199. ISBN 978-1-138-33293-5. 
  4. ^ Kammerer, C. F.; Nesbitt, S. J.; Flynn, J. J.; Ranivoharimanana, L.; Wyss, A. R. (2020). "A tiny ornithodiran archosaur from the Triassic of Madagascar and the role of miniaturization in dinosaur and pterosaur ancestry". Proceedings of the National Academy of Sciences (İngilizce). 117 (30): 17932-17936. doi:10.1073/pnas.1916631117Özgürce erişilebilir. ISSN 0027-8424. PMC 7395432 $2. PMID 32631980. 
  5. ^ Ezcurra, M. D.; Nesbitt, S. J.; Bronzati, M.; Dalla Vecchia, F. M.; Agnolin, F. L.; Benson, R. B. J.; Brissón Egli, F.; Cabreira, S. F.; Evers, S. W.; Gentil, A. R.; Irmis, R. B. (2020). "Enigmatic dinosaur precursors bridge the gap to the origin of Pterosauria" (PDF). Nature (İngilizce). 588 (7838): 445-449. doi:10.1038/s41586-020-3011-4. ISSN 0028-0836. PMID 33299179. 27 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ekim 2023. 
  6. ^ Baron, M. G. (2021). "The origin of Pterosaurs". Earth-Science Reviews (İngilizce). 221: 103777. doi:10.1016/j.earscirev.2021.103777. ISSN 0012-8252. 
  7. ^ Kellner, A.W.A.; Holgado, B.; Grillo, O.; Pretto, F.A.; Kerber, L.; Pinheiro, F.L.; Soares, M.B.; Schultz, C.L.; Lopes, R.T.; Araújo, A.; Müller, R.T. (2022). "Reassessment of Faxinalipterus minimus, a purported Triassic pterosaur from southern Brazil with the description of a new taxon". PeerJ. 10: e13276. doi:10.7717/peerj.13276Özgürce erişilebilir. PMC 9074864 $2. PMID 35529502. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Demir oksit</span>

Demir oksitler, demir ve oksijenden oluşan kimyasal bileşiklerdir. Sadece birkaç demir oksit tanınır. Hepsi siyah manyetik katılardır. Genellikle stokiyometrik değildirler. Oksihidroksitleri, belki de en iyi bilineni pas olan ilgili bir bileşik sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Teruzor</span> soyu tükenmiş sürüngen takımı

Teruzor veya pterozor Pterosauria takımına ait soyu tükenmiş uçan sürüngenler kladıdır. Geç Triyas'tan Kretase'nin sonuna kadar yani Mesozoyik'in büyük bir bölümünde yaşadı. Teruzorlar, uçabildiği bilinen en eski omurgalıdır. Ön ayak bileklerinden çıkan dördüncü parmak uzayarak; deri, kas ve diğer dokulardan oluşan zardan kanatlarına destek oluyordu.

<span class="mw-page-title-main">Kuş kalçalı dinozorlar</span> Dinozor takımı

Kuş kalçalı dinozorlar veya Ornithischia, kuşlarınkini andıran kalça yapılarıyla karakterize edilen ve çoğunlukla otçul dinozorlardan meydana gelen soyu tükenmiş bir klad. Ornithischia veya "kuş kalçalı" kelimesi Eski Yunanca "kuşa ait" anlamına gelen ornith- (ὀρνιθ-) ve "kalça eklemi" anlamına gelen ischion (ἴσχιον), çoğul haliyle ischia kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Ancak kuşlar teropod dinozorlardan olduğu için bu grupla yalnızca uzaktan akrabadır.

Teruzor cinsleri listesi, yerel dilde yazılan terimler de dahil olmak üzere Pterosauria takımına dahil edilen tüm cinsleri alfabetik bir sıralama ile göstermektedir. Liste yaygın bir şekilde kabul edilmiş olan geçerli tüm cinslerin adlarını içerdiği gibi günümüzde artık geçerli olmayan cins isimlerine, şüpheli olarak görülen adlara, resmi olarak yayınlanmayan veya açıklanmamış olan terimlere, bunun yanında daha geçerli olan isimlerin genç sinonimlerine ve de artık teruzor olarak kabul edilmeyen canlı gruplarının isimlerine de buna dair bilgi vermek açısından yer vermektedir. Aşağıdaki listede toplam olarak 179 farklı cins ismi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dromaeosauridae</span> tüylü dinozor familyası

Dromaeosauridae, gelişmiş bir tüylü teropod dinozor familyasıdır. Genellikle küçük ve orta boylu tüylü etoburlar olup Kretase döneminde evrimleşmişlerdir. Dromaeosauridae adı, Dromaeosaurus adlı tip cinsten gelir. Grubun fosilleri, Kuzey Amerika, Avrupa, Asya, Güney Amerika ve Antarktika'da bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Eosimiyen</span> tarih öncesi primat familyası

Eosimiyen (Eosimiidae), en eski simiyenler olduğu düşünülen bir soyu tükenmiş primat familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Avemetatarsalia</span> arkozor sürüngen kladı

Avemetatarsalia, 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır. Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır. Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Anurognathidae</span> küçük teruzorları içeren bir familya

Anurognathidae, Geç Jura ve Erken Kretase dönemlerinde Avrupa, Asya ve muhtemelen Kuzey Amerika'da da yaşamış, kısa kuyruklu, küçük bir teruzor familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İnterlökin 10</span>

İnterlökin 10 (IL-10), anti-inflamatuar sitokindir. Aynı zamanda insan sitokin sentez inhibitör faktörü (SSIF) olarak da bilinir. Mikrop kaynaklı antijenlere karşı oluşan immun cevabı negatif yönde düzenlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Holozoa</span>

Holozoa, hayvanları ve en yakın tek hücreli akrabalarını içeren ancak mantarları hariç tutan bir canlı grubudur. Holozoa ayrıca tunik cinsi Distaplia için kullanılan eski bir isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Filozoa</span>

Filozoa, Opisthokonta içindeki monofiletik bir gruptur. Bunlar hayvanları ve onların en yakın tek hücreli akrabalarını içerir.

<span class="mw-page-title-main">Atlantogenata</span> memeli kladı

Atlantogenata, Xenarthra ve Afrotheria kladlarını içeren, önerilmiş bir plasentalı memeli grubudur. Bu gruplar, muhtemelen Kretase'de sırasıyla Güney Amerika ve Afrika kıtalarında ortaya çıkmış ve yayılmıştır. Boreoeutheria ile birlikte Placentalia'yı oluştururlar. Bu gruplandırmanın monofilisi, bazı genetik kanıtlarla desteklendi.

<span class="mw-page-title-main">Parahoxozoa</span> klad

ParaHoxozoa, Bilateria, Placozoa ve Cnidaria'dan oluşan bir hayvan kladıdır. Bu kladın diğer iki hayvan soyu olan Ctenophora ve Porifera ile ilişkisi tartışmalıdır. Bazı filogenomik çalışmalar, Ctenophora'nın Parahoxozoa'nın kardeş grubu, Porifera'nın da diğer hayvanlarla kardeş grubu olduğunu destekleyen kanıtlar sunmuştur (örn.). Bazı araştırmalar, Porifera'nın Parahoxozoa'nın ve Ctenophora'nın diğer hayvanların kardeş grubu olduğunu destekleyen kanıtlar sunmuştur (örn.).

<span class="mw-page-title-main">Percomorpha</span>

Percomorpha, ton balığı, denizatı, kaya balığı, çiklit, yassı balık, lapina, levrek, fener balığı ve kirpi balığını içeren ışınsal yüzgeçli balık grubu.

<span class="mw-page-title-main">Archosauriformes</span> sürüngen kladı

Archosauriformes, Geç Permiyen'de bir süre önce arkozoromorf atalarından gelişen diapsid sürüngenlerin bir kladıdır. Jacques Gauthier (1994) tarafından, Proterosuchidae ve Archosauria'nın [timsahları, teruzorları ve dinozorları içeren grup] son ortak atası ve tüm soyundan gelenler olarak tanımlandı. Phil Senter (2005), onu Proterosuchus ve Archosauria'yı içeren özel klad olarak tanımlar.

<span class="mw-page-title-main">Novialoidea</span> teruzor kladı

Novialoidea en geç Erken Jura'dan en geç Geç Kretase'ye kadar yaşamış, fosilleri Antarktika hariç tüm kıtalarda bulunmuş, soyu tükenmiş bir macronychopteran teruzor kladıdır.

<i>Darwinopterus</i> bazal ve kısa kuyruklu teruzorlar arası geçiş fosili

Darwinopterus, Çin'de keşfedilen ve adını doğa bilimci Charles Darwin'den alan bir teruzor cinsidir. 30 ila 40 arasında fosil örneği tespit edilmiştir; tümü, 160.89-160.25 milyon yıl öncesine, orta Jura dönemine tarihlenen Tiaojishan Oluşumu'ndan toplanmıştır. Tip türü, D. modularis, Şubat 2010'da tanımlanmıştır. D. modularis, hem uzun kuyruklu (rhamphorhynchoid) hem de kısa kuyruklu (pterodaktiloid) teruzorların özelliklerini gösteren bilinen ilk teruzordu ve iki grup arasında bir geçiş fosili olarak tanımlandı. İki ek tür, D. linglongtaensis ve D. robustodens, sırasıyla Aralık 2010 ve Haziran 2011'de aynı fosil yataklarından tanımlandı.

<span class="mw-page-title-main">Paleoproterozoyik</span>

Paleoproterozoyik, 2,5 milyar yıl öncesinden, 1,6 milyar yıl öncesine uzanan, Proterozoyik Üst Zaman'ın üç bölümünden ilki olan jeolojik zamandır. Paleoproterozoyik yerkürenin jeolojik tarihindeki en uzun zamandır. Kıtalar ilk kez bu zamanda stabilize oldu.

<span class="mw-page-title-main">Triyas-Jura yok oluşu</span>

Sıkça Triyas sonu yok oluşu olarak da adlandırılan Triyas–Jura (Tr-J) yok oluşu, 201,3 milyon yıl önce gerçekleşmiş olup Triyas ve Jura dönemleri arasındaki sınırı belirler. Fanerozoyik'te hem kara hem okyanuslardaki yaşamı derinden etkileyen beş büyük yok oluştan biridir. Denizlerde konodont sınıfının tamamının ve deniz canlısı cinslerinin %23-34'ü bu yok oluşla ortadan kalktı. Karada, krokodilomorflar, teruzorlar ve dinozorlar dışındaki bütün arkozoromorfların nesli tükendi. Önceden bolca bulunan aetozorlar, fitozorlar ve rauisukitler gibi grupların nesli tükendi. Jura öncesinde birçok büyük temnospondil amfibinin ve hâlâ hayatta olan birtakım memeli olmayan terapsidin nesli tükendi. Ancak Tr–J sınırı ile kara omurgalıları arasındaki bağlantı, kara fosillerinin Triyas'ın son katı olan Resiyen'deki eksikliğinden ötürü hâlâ tartışmalıdır. Korunan canlılar arasında bitkiler, dinozorlar, teruzorlar ve memeliler bulunur. Bu durum dinozorlar ve teruzorların gelecek 135 milyon yıl boyunca Dünya üzerindeki baskın hayvanlar olmasına yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Modern insanın yakın zamanlı Afrika kökeni</span>

Paleoantropolojide, "Afrika'dan Çıkış" teorisi, yeni tek köken hipotezi, yer değiştirme hipotezi veya yakın zamanlı Afrika kökeni modeli olarak da adlandırılan modern insanın yakın zamanlı Afrika kökeni, anatomik olarak modern insanların, coğrafi kökeni ve ilk göçlerinin bilim dünyasında yaygın kabul gören modelidir. Homo erectus ve daha sonra da Homo neanderthalensis'in, kısaca homininlerin Afrika dışına ilk yayılışlarının izini süren bir modeldir.