İçeriğe atla

Pteria Muharebesi

Koordinatlar: 39°55′00″N 35°20′00″E / 39.9167°K 35.3333°D / 39.9167; 35.3333
Pteria Muharebesi
II. Kiros'un seferleri
TarihSonbahar MÖ 547
Bölge
Pteria, Kapadokya
Sebep Lidya'nın Pteria'yı işgali
Sonuç Galibi yok
Taraflar
Lidya KrallığıAhameniş İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
KroisosII. Kiros
Güçler
95,000[1] 20,000[2]
Kayıplar
Ağır Ağır

Pteria Muharebesi (Grekçe: Πτερία), MÖ 547'de II. Kiros'un Pers kuvvetleri ile Kroisos'un Lidya kuvvetleri arasındaki çatışmadır. Bu galibi olmayan muharebede her iki ordu da ağır kayıplar verdi.

Arka plan

Kroisos, Pers ayaklanmasını ve uzun zamandır rakip olduğu Medlerin yenilgisini öğrenerek bu olaylar dizisini, Kalde, Mısır ve Sparta da dahil olmak üzere birçok Yunan şehir devleti ile ittifak yapıp Lidya'nın doğusunda sınırlarını genişletmek için kullanmaya çalıştı.[3] İşgalden önce Kroisos, Delfi Kâhini'nden tavsiye istedi. Kahin, belli belirsiz bir şekilde, "Kral Kroisos, Halys Nehri'ni geçerse, büyük bir imparatorluğun yıkılacağını" öne sürdü.[4] Kroisos bu sözleri kendi lehinde kabul etti ve ironik şekilde Pers İmparatorluğu'nu değil, kendi imparatorluğunu sona erdirecek bir savaşı başlattı.[4]

Kroisos seferine Kapadokya'yı istila edip Halys Nehri'ni geçerek ve bölgenin o zamanlardaki başkenti olan Pteria kalesini[5] ele geçirerek başladı. Şehir yağmalandı[a] ve sakinleri köleleştirildi.[7]

Cyrus, Lidya saldırısını durdurmak için ilerledi.[8] Kuzey Mezopotamya'yı ülkesine kattı, Ermenistan, Kapadokya ve Kilikya ise gönüllü şekilde teslim oldu.[8]

Muharebe

İki ordu düşmüş şehrin yakınında karşı karşıya geldi.[9] Muharebe akşama kadar sürdü, çetin geçti ama galibi yoktu.[9] Her iki taraf da önemli kayıplar verdi; sonrasında, sayıca az olan Kroisos, Halys'i geçerek geri çekildi.[9] Kroisos'un geri çekilme kararı, müttefikleri Babil, Mısır ve özellikle Sparta'dan gelecek takviyeleri beklemek ve kışı kendi avantajına kullanıp operasyonları askıya almak için stratejik bir karardı.[3][10]

Neticesi

Kışın gelmesine rağmen Kiros, Sardis'e yürüyüşüne devam etti.[10] Kroisos'un ordusunun dağılması, Lydia'yı, Kroisos'u neredeyse Sardis'e kadar takip eden Kiros'un beklenmedik kış seferine maruz bıraktı.[10] Rakip krallar, Kiros için kesin bir zaferle sonuçlanan Sardis'ten önce Thymbra Muharebesi'nde tekrar savaştı.[11]

Notlar

  1. ^ McMahon ve Steadman, Kroisos'un Pteria'yı yıktığını belirtir.[6]

Kaynakça

Özel
  1. ^ Tucker 2010, s. 563.
  2. ^ Eggenberger 1985, s. 386.
  3. ^ a b Briant 2002, s. 35.
  4. ^ a b Mikalson 2003, s. 56.
  5. ^ Brosius 2006, s. 11.
  6. ^ McMahon & Steadman 2011, s. 564.
  7. ^ Allen 1910, s. 315.
  8. ^ a b Shahbazi 2012, s. 123.
  9. ^ a b c Herodotus 1998, s. 35.
  10. ^ a b c Young 1988, s. 34.
  11. ^ Young 1988, ss. 34-35.
Genel
  • Tucker, Spencer C. (2010). Battles That Changed History: An Encyclopedia of World Conflict. ABC-CLIO. 
  • Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. Pennsylvania University Press. 
  • Eggenberger, David (1985). An Encyclopedia of Battles: Accounts of Over 1,560 Battles from 1479 B.C. to the Present. Courier Dover Publications. 
  • Brosius, Maria (2006). The Persians. Routledge. 
  • Allen, T.W. (1910). "The Homeric Catalogue". The Journal of Hellenic Studies. Cilt 30. The Society for the Promotion of Hellenic Studies. s. 292-322. 
  • Herodotus (1998). The Histories. Waterfield, Robin tarafından çevrildi. Oxford University Press. 
  • McMahon, Gregory; Steadman, Sharon R., (Ed.) (2011). The Oxford Handbook of Ancient Anatolia (10,000-323 BCE). Oxford University Press. 
  • Mikalson, Jon D. (2003). Herodotus and Religion in the Persian Wars. University of North Carolina. 
  • Shahbazi, A. Shapour (2012). "The Achaemenid Persian Empire (550-330 BCE)". Daryaee, Touraj (Ed.). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. 
  • Young, T. Cuyler (1988). "The early history of the Medes and the Persians and the Achaemenid empire to the death of Cambyses". Boardman, John; Hammond, N.G.L.; Lewis, D.M.; Ostwald, M. (Ed.). The Cambridge Ancient History. IV: Persia, Greece and the Wester Mediterranean, c.525-479 B.C. Cambridge University Press. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lidya</span> Anadoluda Tunç Çağının sonlarından başlayarak MÖ VI. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge

Lidya, Anadolu'da Tunç Çağı'nın sonlarından başlayarak MÖ 6. yüzyıla kadar hüküm süren Lidya medeniyetinin merkezini oluşturan tarihî bölge. Esas olarak Gediz Nehri ve Küçük Menderes vadilerini kapsayan, günümüzde yaklaşık olarak Manisa ve Uşak illerine denk gelen bölgedir. Lidya medeniyetinin tarih sahnesinden çekilmesinden sonra da Roma İmparatorluğu dönemine kadar bu isimle anılmıştır. Kuzeyinde Misya, güneyinde Karya, doğusunda Frigya, batısında ise İyonya bölgeleri bulunmaktadır.

<i>Herodot Tarihi</i>

Histories, Herodot'un Batı edebiyatı'nda tarihin kurucu eseri olarak kabul edilir. Tamamen tarafsız bir kayıt olmasa da, Batı'nın bu konulardaki en önemli kaynaklarından biri olmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kral Yolu</span> kral yolu

Kral Yolu veya tam ismi ile Pers Kral Yolu Pers İmparatorluğu kralı I. Darius zamanında MÖ 5. yüzyılda onarılmış ve yeniden düzenlenmiş bir antik anayoldur. Bu yol büyük imparatorluk boyunca Efes'ten Persepolis'e kadar hızlı ulaşımı kolaylaştırmak için yapmıştır. Bu kuryeler dokuz günde 2.699 kilometre seyahat edebiliyorlardı. Yunan tarihçi Herodot, "Dünya'da Pers kuryelerinden daha hızlı seyahat eden başka bir şey yoktur." cümleleri ile onları övmektedir. Benzer bir şekilde, "Ne kar ne yağmur ne sıcaklık ne de gecenin karanlığı onların görevlerini yapmalarına engeldi." cümlesi ise bu kuryelerin gayriresmî sloganlarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Ahameniş İmparatorluğu</span> MÖ 6. yy.-MÖ 4. yy. arasında hüküm sürmüş bir İran imparatorluğu

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Kiros</span> Ahameniş İmparatorluğunun kurucusu ve ilk hükümdarı

II. Kiros, yaygın olarak Büyük Kiros olarak bilinir, Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusudur. Persis kökenli olan bu hükümdar, Med İmparatorluğu'nu yenerek ve Antik Yakın Doğu'nun tüm önceki medeni devletlerini kucaklayarak Ahameniş Hanedanı'nı iktidara getirdi, geniş bir alana yayıldı ve sonunda Batı Asya'nın çoğunu ve Orta Asya'nın büyük bir bölümünü fethederek o dönemde insanlık tarihinin en büyük siyasi topluluğu haline gelecek bir yapı yarattı. Ahameniş İmparatorluğu'nun en geniş topraklarına ulaştığı dönem, Büyük Darius döneminde gerçekleşmiştir. Darius'un egemenliği batıda Balkanlar'dan ve Güneydoğu Avrupa'nın geri kalanından, doğuda İndus Vadisi'ne kadar uzanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Medler</span> Antik İranlılar

Medler, İran'ın kuzeybatı bölgesinde yaşayan eski İran halklarından biridir. Yunanlar bu halkın yaşadığı bölgeye Medya adını vermişlerdir. Medler ilk kez Asur kralı III. Salmaneser'in dönemindeki yazılarda "Mada" adı ile kaydedilmişlerdir. Medler'in şu anki adı Antik Yunan dilindeki Mêdos'tan (Μῆδος) gelmektedir. Asurlular "Medyan ülkesi", Kurmada, Mata veya Manda olarak kendilerinden bahsederken, Babiller onları Ummān-manda olarak adlandırdılar.

<span class="mw-page-title-main">Kroisos</span> Lidya kralı

Kroisos, MÖ 585'ten, Pers kralı Büyük Kiros tarafından mağlup edildiği MÖ 547/546 yılına kadar hüküm sürmüş Lidya kralı. Mermnad Hanedanı'ndan gelmektedir ve Alyattes'in oğludur. Herodotus'un aktardığına göre 14 yıl hüküm sürmüştür. Zenginliğiyle bilinmekte olan Kroisos'un, Delphoi tapınağına gönderdiği armağanlar, Herodotus ve Pausanias tarafından aktarılmıştır. Daha önceki elektron sikke basımını bırakarak, altın ve gümüş olmak üzere, yani iki ayrı metalden sikke bastırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lidyalılar</span>

Lidyalılar Anadolu grubunun ayırt edici Hint-Avrupa Lidya dilini konuşan, batı Anadolu bölgesindeki Lidya'da yaşayan Anadolu kökenli bir halktı. Dilleri, Hitit dili ile benzerlik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">I. Serhas</span> Ahameniş İmparatorluğunun beşinci kralı

I. Serhas veya Kserkses (خشايارشا)‎)(hükümdarlık: MÖ 486 – 465) Ahameniş İmparatorluğu'nun Pers kralıydı. Yunanca Eski Pers hükümdar adlarından Xšayāršā (Hşayarşa) sözcüğünden gelen Serhas, "kahramanlar kralı" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Orontid Hanedanı</span>

Orontid Hanedanı veya Yervanduni Hanedanı, MÖ 6. yüzyılda kurulan Ermenistan Satraplığı'nı yöneten İrani kökenli hanedandır. Bu hanedanın Helenleşmiş ve sonrasında Greko-Pers olarak anılan bir kolu Kommagene Krallığı'nı kurmuştur.

Ardis veya Ardisos, Mermnad hanedanlığının ikinci kralı olan Lidya hükümdarı. Gigis'in oğludur. Heredot'a göre 49 yıl hüküm sürmüştür. Yerine oğlu Sadyattes geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Thymbra Muharebesi</span> Lidya Krallığı ile Ahameniş İmparatorluğu arasında muharebe

Thymbra Muharebesi Lidya Krallığı'ndan Kroisos ile Ahameniş İmparatorluğu'ndan II. Kiros arasındaki savaşta belirleyici olan muharebedir. Kiros, Kroisos'u Pteria Muharebesi'nden sonra Lidya'ya kadar takip ettikten sonra, MÖ 547 Aralık'ta Sardis'in kuzeyindeki ovadaki savaşta Kroisos'un kısmen dağılmış ordusunun kalıntılarıyla karşılaştı. Kroisos'un ordusu yaklaşık iki kat daha büyüktü ve birçok yeni asker ile takviye edilmişti, ancak Kiros yine de onu kesin olarak mağlup etti. Bu belirleyici oldu ve 14 günlük Sardis Kuşatması'ndan sonra şehir düştü ve Lidya, Persler tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Arses (Pers hükümdarı)</span> MÖ 338den 336ya kadar on ikinci Ahameniş kralıdır

Arses, krallık adıyla da bilinen IV. Artaserhas, MÖ 338'den 336'ya kadar on ikinci Ahameniş Kralların kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">Pactyes</span>

Pactyes Lidya, MÖ 546 civarında Persli Büyük Kiros tarafından fethedildiğinde sivil idareden ve Kroisos'un altınını toplamaktan sorumlu tutulan Lidyalı idi:

Halen, Sardis'i Tabalus adlı bir Pers'e emanet ederek ve bir Lidyalı olan Pactyes'i Kroesus ve Lidyalıların altınını üstlenmesi için görevlendirerek, kendisi Kroesus'u da yanına alarak ve ilk başta İyonyalıları hiç hesaba katmadan Ekbatana'ya doğru yola çıktı. Çünkü Babil, Baktriyalı ulus, Sakalar ve Mısırlılar onun ellerindeydi; kendisi bunlara karşı bir orduya liderlik etmeyi ve İyonyalılara karşı başka bir komutan göndermeyi düşünüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Pteria (Kapadokya)</span>

Pteria Kuzey Kapadokya'da bulunan bu antik kent Asurluların başkentiydi. Herodot'a göre M.Ö. 547 yılında Lidya kralı Kroisos tarafından ele geçirilip yıkılmıştır. Ayrıca Büyük Kiros ile Kroisos arasında kazananı belirsiz bir savaş olan Pteria Muharebesi'nin de geçtiği yerdi.

<span class="mw-page-title-main">Nabonidus Kroniği</span> eski Babil metni, daha geniş bir Babil metni serisinin parçası

Nabonidus Kroniği, kil tabletler üzerine çivi yazısı ile yazılmış, daha geniş bir Babil Tarihi serisinin parçası olan eski bir Babil metnidir. Esas olarak Yeni Babil İmparatorluğu'nun son kralı olan Nabonidus'un hükümdarlığını, Pers Kralı II. Kiros'un Babil'i fethini ele alır ve Kiros'un oğlu II. Kambises'in MÖ 556'dan MÖ 539'dan sonraki bir zamana kadar süren hükümdarlığının başlangıcıyla sona erer. Kiros'un iktidara yükselişine dair nadir bir çağdaş anlatım sunar ve bu döneme dair bilginin ana kaynağıdır; Amélie Kuhrt bunu "Babil'in Düşüşü'ne dair en güvenilir ve ölçülü [antik] anlatım" olarak tanımlar.

Teispidler başlangıçta antik Anshan'daki güney Zagros'u yöneten Ahameniş Hanedanı'nın Demir Çağı koludur. Hanedanlığın krallığı daha sonra güneybatı Asya'da geniş bir alanı fetheden ve daha sonra I. Darius altında Ahameniş İmparatorluğu olarak bilinen imparatorluğu kuran II. Kiros döneminde genişletilmiştir. Teispidlerin ünvanı, II. Kiros'un kendisini ve atalarını bir Elam geleneği olarak Anşan Kralı ünvanıyla tanımladığı Kiros Silindiri'nde kayıtlıdır. Teispes, aynı adı taşıyan ata ve kurucu olduğundan, hanedan ayrıca I. Kiros, I. Kambises, II. Kiros, II. Kambises ve Bardiya'yı da içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Pers İsyanı</span> Persiste Büyük Kirosun Med İmparatorluğuna karşı yürüttüğü sefer

Pers İsyanı veya Med-Pers Savaşı, MÖ 6. yüzyılın ortalarında Med Kralı Astyages'in Persis'e karşı yürüttüğü askeri bir seferdir. Klasik kaynaklar Persis'in Med yönetimine karşı ayaklanan Med Krallığı'nın bir vasalı olduğunu iddia etse de döneme ait kanıtlar bunu doğrulamamaktadır. Büyük Kiros önderliğindeki Persler, bazı savaşlardan sonra galip gelerek Med topraklarını fethedip Ahameniş İmparatorluğu'nu kurmuşlardır.

Hyrba Muharebesi, Persler ile Medler arasında MÖ 552 civarında gerçekleşen ilk muharebedir. Bu aynı zamanda Perslerin ayaklanmasından sonraki ilk muharebedir. Bu eylemler (çoğunlukla) Büyük Kiros tarafından yönetilmiş ve antik Ortadoğu'nun güçlerini değiştirmiştir. Perslerin muharebedeki başarısı, Perslerin ilk imparatorluğunun kurulmasına yol açmış ve Kiros'un bilinen dünyanın hemen hemen tamamını on yıl sürecek fethetmesinin başlangıcı olmuştur. Muharebenin ayrıntılı bir anlatımını yapan tek otorite Şamlı Nikolaos olsa da, Herodot, Ktesias ve Strabon gibi diğer tanınmış tarihçiler de kendi anlatımlarında muharebeden bahsetmektedirler.

Bu madde Lidya'nın hem efsanevi hem de tarihi bilinen krallarını listeler. Lidya, MÖ 1. binyılda Batı Anadolu'da bulunan antik bir krallıktır. MÖ 2. binyılda bir ülke olarak ortaya çıkmış olabilir ve bir zamanlar Maeonia olarak adlandırılmış olabilir; Herodot, Lidyalılar olarak tanınmadan önce halkın Maeonlular olarak adlandırıldığını söyler. Herodot ve diğer kaynaklar Maeoniae, Heracleidae (Heraklidler) ve Mermnadae olmak üzere üç hanedandan söz eder. İlk iki hanedan efsanevidir, ancak Herakleid hanedanının sonraki üyeleri en azından yarı efsanevidir. Mermnadae tarihi bir topluluktur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.