İçeriğe atla

Psionik

Psionik, 1950'li ve 60'lı yılların Amerikan bilimkurgusunda, mühendislik ilkelerini (özellikle elektronik) duyular dışı algılama, telepati ve psikokinezi gibi paranormal veya psişik olayların incelenmesini (ve kullanılmasını) uygulayan, önerilen bir disiplindi.[1] Psi ("psişik fenomen" anlamında) ile elektronikteki -onik sözcüklerinin karışımından oluşan bir terimdir.[1][2][3][4] "Psionik" kelimesi, bilimkurgu camiasında bir sanat terimi olarak oluşmuş[5] ve her zaman öyle kalmıştı ve -editör John W. Campbell, Jr.'ın tanıtım çabalarına rağmen- akademik parapsikologlar arasında bile hiçbir zaman genel bir geçerliliğe ulaşamamıştı. Terimin 1951'de icat edilmesinden sonraki yıllarda, hiçbir bilimsel kanıtın "psiyonik" yeteneklerin varlığını desteklemediği giderek daha belirgin hale geldi.[6]

Etimoloji

1942'de iki yazar -biyolog Bertold Wiesner ve psikolog Robert Thouless- British Journal of Psychology'de (İngiliz Psikoloji Dergisi) yayınlanan bir makalesinde "psi" terimini (Yunan alfabesinin 23. harfi olan ψ psi) parapsikolojiye kazandırmıştı.[7] (Bu Yunanca karakter, "zihin" veya "ruh" anlamına gelen Yunanca ψυχή [psyche] sözcüğünün baş harfi olduğu için uygun olarak seçilmiştir.[8][9]) Amaç, "psi"nin, bilinen herhangi bir fiziksel veya biyolojik mekanizma tarafından açıklanamadığına inanılan deneyimler olan duyular dışı algılama ve psikokinezideki "bilinmeyen etkeni" temsil etmesiydi.[10][11] 1972 tarihli bir kitapta[12] Thouless, kendisinin ve Wiesner'ın bilimkurgu çevrelerinde kullanılmadan önce "psi" teriminin bu kullanımını icat ettikleri konusunda ısrar etti ve niyetlerinin, önceden var olan bir mekanizma teorisini önermeyecek olan "ESP" (Extrasensory perception; (tr: Duyular dışı algılama) den daha tarafsız bir terim sağlamak olduğunu açıkladı.[13]

"Psionik" sözcüğü ilk kez bilimkurgu yazarı Jack Williamson'ın 1951'de Astounding Science Fiction dergisinde yayınlanan The Greatest Invention[14] (tr: En Harika Buluş) adlı kısa romanında ortaya çıktı.[15] Williamson bunu aynı hikâyede anlatılan hayali bir "zihinsel enerji birimi" olan "psion"dan türetmiştir. (Ancak daha sonra bu terim, Astounding dergisindeki kurgusal olmayan makalelerde editör John W. Campbell tarafından geriye dönük olarak "psişik elektronik"in bir birleşik sözcüğü olarak tanımlandı.[16][17]) Yeni kelime, daha önceki radyonik terimine benzetilerek türetilmiştir.[1][18] ("Radyonik", radyo sözcüğünü elektronik ile birleştirdi ve 1940'larda,[19] 20. yüzyılın başlarındaki doktor ve sözde bilim adamı Albert Abrams'ın çalışmalarına atıfta bulunmak üzere tasarlandı.) Aynı benzetme daha sonra bilimkurgu temalı bir dizi yeni sözcükte de ele alındı; özellikle biyonik (biyo- + elektronik; 1960'ta ortaya çıktı)[20] ve kriyonik (kriyo- + elektronik; 1967'de ortaya çıktı).[21]

Arka plân

1930'larda, John W. Campbell'ın "akla uygulanan mühendislik [ilkeleri]" olarak yorumlanan "yeni bir zihin bilimi" konusundaki erken coşkusunu teşvik etmede üç adam çok önemliydi.[22] Bunlardan ilki, Campbell'in MIT'de öğrenciyken (1928-31) arkadaş olduğu, "sibernetiğin babası" olarak bilinen matematikçi ve filozof Norbert Wiener'di. İkincisi, Campbell orada bir lisans öğrencisiyken (1932-34), Duke Üniversitesi'ndeki parapsikoloji laboratuvarında "ESP" araştırmalarıyla zaten ünlü olan parapsikolog Joseph Banks Rhine'di.[23][24] Üçüncüsü akademik olmayan bir kişiydi: Charles Fort, 1932 tarihli kitabı Wild Talents'ta (tr: Vahşi Yetenekler) telepati ve diğer "anormal fenomenler" yaşayan insanların ifadelerine olan inancını güçlü bir şekilde teşvik eden yazar ve paranormal popülerleştiriciydi.

Sıradan insanların, insan beyninin (potansiyel olarak muazzam) yeteneklerinin yalnızca küçük bir kısmını kullandıkları fikri, bir üniversite öğrencisi olarak kendi bilimkurgu yazılarını ilk yayınladığında Campbell için özel bir "evcil hayvan fikri" haline gelmişti.[25] 1932 tarihli bir kısa öyküde, "tarih boyunca hiçbir insan beyninin düşünme kısmının yarısını bile kullanmadı" demiştir.[26] Beş yıl sonra yayınlanan başka bir hikâyeye yazdığı bir notta bu fikrini sürdürmüştü:

Zihnin toplam kapasitesi, şu anda bile, tüm niyet ve amaçlar için sonsuzdur. Tüm ekipman işleyen bir birime bağlanabilirse, ortaya çıkan zekâ, çok fazla zorluk çekmeden bir dünyayı fethedebilmelidir.

— John W. Campbell, "The Double Minds", Thrilling Wonder Stories[27]

1939'da editörlüğünü yaptığı Unknown dergisindeki bir başyazısında şunları yazdı:

Bu bilinmeyen kütlenin [insan beyninin] telepatide doğrudan zihinle buluşmanın ötesini hissetmesi ve görmesi, durugörü yoluyla olayların gerçekliğini doğrudan algılaması için tahmin edilemeyen bir güce sahip olması o kadar garip bir şey mi?

— John W. Campbell, Unknown[28]

Campbell, Charles Fort ile birlikte aramızda zaten farkında olmadan gizli "psi güçleri" olan birçok kişi olduğuna inanıyordu ve bu güçlerin gelişimini insan evriminde "bir sonraki adım" olarak görerek bu inancı bir adım daha ileri götürdü. Campbell, kariyeri boyunca yeni bir "bilimsel psikoloji" için zemin aramıştı ve daha yaratıcı bilimkurgu yazarlarından biri olan L. Ron Hubbard'ın "Dianetik"inin parlak buluşunun formüle edilmesinde etkili oldu.[29][30] Campbell'ın Dianetik'e olan coşkusu - daha sonra Scientology Kilisesi'ne dönüştü - 1949 ve 1950'de çok sıcaktı, ancak Hubbard'ı son kez gördüğünde 1951'de önemli ölçüde soğumuştu.[31]

Geçmiş

Campbell'ın teşvikiyle veya onun yönlendirmesiyle, 1950'lerin ortalarında dergide bilimkurgu hikayelerinde sık sık "psiyonik" yetenekler ortaya çıkmaya başladı ve karakterlere olağanüstü veya doğaüstü yetenekler kazandırdı.[32] İlk örnek, Murray Leinster'ın 1955'in başlarında yayınlanan The Psionic Mousetrap (tr: Psiyonik Fare Kapanı) adlı kısa romanıydı.[30][33] Kurgudaki psişik yeteneklerin örnekleri, ister doğaüstü varlıklara atfedilsin, ister başka türlü, "psiyonik" modasından önce ortaya çıkmıştı. Ancak The Encyclopedia of Science Fiction'ın[34][35] editörleri, 1950'lerin ortalarından 1960'ların başlarına kadar uzanan, savaş sonrası bilimkurgu türünde bir "psi-boom" (Campbell'in tasarladığı) olgusunu tarif edip tanımlıyordu. Örnek olarak James Blish'in Jack of Eagles (1952), Theodore Sturgeon'un More Than Human (1953), Wilson Tucker'ın Wild Talent (1954) ve Frank M. Robinson'un The Power (1956) adlı eserlerinden bahsediyorlardı. Alfred Bester'ın The Demolished Man (1953) adlı eseri, "psi" yeteneklerine sahip insanların tamamen bütünleştiği bir toplumu betimleyen bir çalışmanın öncü bir örneğidir. "Psi-boom" (tr: Psi patlaması) yılları Soğuk Savaş'ın en karanlık ve en paranoyak dönemine denk geldiğinden, telepatinin casuslukta kullanımına ilişkin pek çok örneğin (örneğin Randall Garrett'ınkiler) üretilmesi doğaldır. Edebi süreklilik açısından The Encyclopedia of Science Fiction'ın editörleri şunu belirtmektedir:

Elbette tüm psişik güçler, güçlü sihirbazların repertuvarındaydı ve çoğu, esrarengiz aşk romanlarında ön plana çıkıyordu.

— The Encyclopedia of Science Fiction,, ss. 972.[36]

1956'da Campbell, Hieronymus makinesi olarak bilinen bir psiyonik aygıtın tanıtımını yapmaya başladı. Onu sözdebilimsel ve hatta şarlatanlık örneği olarak gören bilim adamlarının şüpheciliğiyle karşı karşıya kaldı.[37][38]

1957'de Martin Gardner, Fads and Fallacies in the Name of Science (tr: Bilim Adına Tuhaflıklar ve Yanılgılar) adlı kitabının güncellenmiş baskısında, psiyonik çalışmasının "Dianetik veya Ray Palmer'ın Shaver (tr: Tıraş Makinesi) hikâyelerinden bile daha komik" olduğunu yazdığında, rüzgârın bir kısmı psiyoniklerin yelkenlerinden çıkarıldı ve Campbell'in inanç ve iddialarını bilim karşıtı saçmalık olarak eleştirdi.[37]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c Williams, William F. (2000) [1999 by Facts On File]. Encyclopedia of Pseudoscience: From Alien Abductions to Zone Therapy. Reprinted. Chicago: Fitzroy Dearborn. ss. 279-298. ISBN 1579582079. OCLC 44604048. 
  2. ^ "psionic" [psionik]. Online Etymology Dictionary (İngilizce). 3 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2014. 
  3. ^ Joyce, Judith (2011). The Weiser Field Guide to the Paranormal: Abductions, Apparitions, ESP, Synchronicity, and More Unexplained Phenomena from Other Realms. San Francisco, California: Weiser Books. s. 157. ISBN 978-1609252984. Psionic is a word invented in the 20th century as an umbrella term to describe human paranormal behavior. It refers to all powers of the mind—from the passive (telepathy or clairvoyance) to the active (telekinesis or pyrokinesis). Psionics is the study of all these powers. 
  4. ^ Gardner, Martin (1957), Fads and Fallacies in the Name of Science (Expanded/revised ed.), New York: Dover Publications, s. 346.
  5. ^ Nicholls, Peter: Entry, "Psionics" in Clute, John; Nicholls, Peter (1995), The Encyclopedia of Science Fiction, New York: St. Martin's Press, p. 971. This brief entry states that "psionics" is "a common item of s[cience] f[iction] terminology, referring to the study and use of psi powers, under which head it is discussed."
  6. ^ Cordón, Luis A. (2005). Popular Psychology: An Encyclopedia. Wesport, Connecticut: Greenwood. s. 182. ISBN 0313324573. The essential problem is that a large portion of the scientific community, including most research psychologists, regards parapsychology as a pseudoscience, due largely to its failure to move beyond null results in the way science usually does. Ordinarily, when experimental evidence fails repeatedly to support a hypothesis, that hypothesis is abandoned. Within parapsychology, however, more than a century of experimentation has failed to conclusively demonstrate the mere existence of paranormal phenomenon, yet parapsychologists continue to pursue that elusive goal. 
  7. ^ Thouless, R. H. (1942). "Experiments on paranormal guessing". British Journal of Psychology. Cilt 33. London, England: Wiley-Blackwell. ss. 15-27. doi:10.1111/j.2044-8295.1942.tb01036.x. 
  8. ^ "Parapsychology FAQ Page 1". parapsych.org. Parapsych. 28 Şubat 2008. 26 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2014. 
  9. ^ "Glossary of Psi (Parapsychological) Terms (L-R)". parapsych.org. Parapsych. 24 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2014. 
  10. ^ Irwin, Harvey J.; Watt, Caroline A. (2007). An Introduction to Parapsychology. 5. Jefferson, North Carolina: McFarland & Company. s. 6. ISBN 978-0786430598. 
  11. ^ Wynn, Charles M.; Wiggins, Arthur W. (2001). Quantum Leaps in the Wrong Direction: Where Real Science Ends...and Pseudoscience Begins. Joseph Henry Press. s. 152. ISBN 978-0309073097. 
  12. ^ Thouless, Robert Henry (1972), From Anecdote to Experiment in Psychical Research, Routledge & Kegan Paul Books.
  13. ^ Nicholls, Peter and Brian Stableford: Entry, "Psi Powers" in Clute, John; Nicholls, Peter (1995), The Encyclopedia of Science Fiction, New York: St. Martin's Press, s. 971.
  14. ^ Williamson, Jack (Temmuz 1951), The Greatest Invention, Astounding Science Fiction, ss. 56–96.
  15. ^ Nevala-Lee, Alec (2018), Astounding: John W. Campbell, Isaac Asimov, Robert A. Heinlein, L. Ron Hubbard, and the Golden Age of Science Fiction, New York: Dey Street Books/HarperCollins, s. 303 ve n. s. 470. Nevala-Lee's text has 1950, but his citation has the correct date (1951).
  16. ^ Campbell, John W. (Şubat 1956), "The Science of Psionics", Astounding Science Fiction.
  17. ^ Williamson, Jack (1984), Wonder's Child: My Life in Science Fiction; New York: Bluejay Books, s. 189.
  18. ^ Raso, Jack (1992). Mystical Diets: Paranormal, Spiritual, and Occult Nutrition Practices. Buffalo, New York: Prometheus Books. s. 268. ISBN 0879757612. 
  19. ^ Entry "Radionic" in the Oxford English Dictionary, 2. baskı. (1989), Cilt XIII, s. 105. The earliest citation in this sense (number 2) is from 1947.
  20. ^ Entry "Bionics" in the Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary, 10. baskı. (1993), s. 115.
  21. ^ Entry "Cryonics" in the Merriam-Webster’s Collegiate Dictionary, 10. baskı. (1993), s. 280.
  22. ^ Bould, Mark (2011). The Routledge Companion to Science Fiction. Paperback. Londra: Routledge. s. 410. ISBN 978-0415453790. Erişim tarihi: 11 Aralık 2015. 
  23. ^ "Full text of 'Who Goes There?'". 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2018. 'I guess you and I, Doc, weren't so sensitive – if you want to believe in telepathy.' 'I have to,' Copper sighted. 'Dr. Rhine of Duke University has shown that it exist, shown that some are much more sensitive than others.' 
  24. ^ Larry McCaffery (Temmuz 1991). "An Interview with Jack Williamson". Science Fiction Studies. Cilt 18, Bölüm 2. ISSN 0091-7729. 15 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. He had gotten interested in the work that Joseph Rhine was conducting in psi phenomena at Duke University. I had written With Folded Hands without consultation with Campbell at all. He liked it and accepted it for publication, but he suggested that I look into Rhine. 
  25. ^ Nevala-Lee, Alec (2018), Astounding: John W. Campbell, Isaac Asimov, Robert A. Heinlein, L. Ron Hubbard, and the Golden Age of Science Fiction, New York: Dey Street Books/HarperCollins, s. 67.
  26. ^ Campbell, John W. (İlkbahar/Yaz 1932), "Invaders from the Infinite", Amazing Stories Quarterly, s. 216.
  27. ^ Campbell, John W. (Ağustos 1937), "The Story Behind the Story", Thrilling Wonder Stories (note to the short story "The Double Minds").
  28. ^ Campbell, John W. [writing as "Don A Stuart"] (Nisan 1939), "Strange Worlds", Unknown, s. 162.
  29. ^ Nevala-Lee, Alec (2018), Astounding: John W. Campbell, Isaac Asimov, Robert A. Heinlein, L. Ron Hubbard, and the Golden Age of Science Fiction, New York: Dey Street Books/HarperCollins, passim.
  30. ^ a b Westfahl, Gary (2005), The Greenwood Encyclopedia of Science Fiction and Fantasy, Westport, Connecticut: Greenwood Press, s. 167.
  31. ^ Nevala-Lee, Alec (2018), Astounding: John W. Campbell, Isaac Asimov, Robert A. Heinlein, L. Ron Hubbard, and the Golden Age of Science Fiction, New York: Dey Street Books/HarperCollins, s. 302.
  32. ^ Anderson, Poul (1981). Fantasy. 1. Tom Doherty Associates. s. 270. ISBN 9780523485157. 
  33. ^ Leinster, Murray (Mart 1955), The Psionic Mousetrap, Amazing Stories.
  34. ^ Nicholls, Peter and Brian Stableford: Entry, "ESP" in Clute, John; Nicholls, Peter (1995), The Encyclopedia of Science Fiction, New York: St. Martin's Press, ss. 390–391.
  35. ^ Nicholls, Peter; Stableford, Brian (18 Kasım 2019). Clute, John (Ed.). The Encyclopedia of Science Fiction, Themes : ESP. Gollancz. 30 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 
  36. ^ The Encyclopedia of Science Fiction, s. 972.
  37. ^ a b Gardner, Martin (1986). Fads and Fallacies in the Name of Science. 2. New York: Dover Publications. ISBN 0486203948. 
  38. ^ Sladek, John (1974). The New Apocrypha: A Guide to Strange Science and Occult Beliefs. New York: Stein and Day. s. 269. ISBN 9780812817126. 

Konuyla ilgili yayınlar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ursula K. Le Guin</span> Amerikalı yazar (1929-2018)

Ursula Kroeber Le Guin, aralarında kendi yarattığı Hain ve Yerdeniz kurgusal evrenlerinde geçen bilimkurgu ve fantezi eserlerinin de bulunduğu spekülatif kurgu çalışmaları ile tanınmış Amerikalı yazardır. İlk eseri 1959 yılında yayımlanan Le Guin'in edebiyat kariyeri neredeyse altmış yıl sürmüş ve bu süre zarfında yirmi roman ve yüzden fazla kısa öykünün yanı sıra çeviri, eleştiri, şiir, tiyatro, çocuk ve genç edebiyatı ürünleri de ortaya koymuştur. Genellikle bir bilimkurgu ve fantezi yazarı olarak tanımlanan Le Guin aynı zamanda "Amerikan Edebiyatının önemli bir sesi" olarak anılmıştır. Kendisi ise daha çok bir "Amerikan romancısı" olarak bilinmeyi tercih ettiğini söylemiştir.

Bilimkurgu, bilim kurgu ya da bilim-kurgu, yakın ya da uzak gelecek ile ilgili öykülerin bugün olası olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını da kullanarak oluşturulmasıdır. Bilimkurgu bazen geçmişi de kurgulayabilir. Bilimkurgu kitap, sanat eserleri, televizyon, film, bilgisayar oyunları, tiyatro eserleri ve diğer kitle iletişim araçlarında bulunabilir. Yapısal ve pazarlama bağlamında bilimkurgu güncel gerçeklik içinde bulunmayacak kurgusal ögeler içeren yaratıcı çalışmaları tanımlamak için kullanılabilir. Bu tanımlama fantastik, korku ve ilgili türleri de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Görünmezlik pelerini</span>

Görünmezlik pelerini, çeşitli bilimkurgu eserlerinde ve filmlerinde karşılaşılan futuristik bir tema ve günümüzde bilimadamları tarafından üzerinde çalışılan gerçek bir konudur.

Duyular dışı algılama veya altıncı his, parapsikologların telepati, durugörü, prekognisyon gibi beş duyunun ötesindeki her türlü paranormal algılamaları belirtmek üzere kullandıkları bir terim olup, Türkçede DDA veya DDİ kısaltmasıyla, İngilizcede ise ESP kısaltmasıyla ifade edilir. Bilimsel konsensüs, duyular dışı algılamanın bilimsel bir olgu olmadığı yönündedir. Terim ilk kez 1870'te Sir Richard Burton tarafından kullanılmış, 1930'larda J.B. Rhine tarafından popüler hale getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay operası</span> Bilimkurgu alt türü

Uzay operası, bilimkurgunun çoğunlukla uzayda geçen, heyecan verici maceraların yer aldığı ve romantizmin vurgulandığı bir alt türüdür. Uzay operasının muhtemelen en önemli özelliği karakterleri, mücadeleleri, güçleri ve temaları olağanüstü niteliğe taşımasıdır. İlk uzay operaları 1930'lu ve 1940'lı yıllarda ucuz dergilerde yayımlanıyordu. 1970'lerden önce uzay operası, kalitesiz ve ucuz bir bilimkurgu filmini ifade diyordu. Ancak George Lucas'ın çektiği Yıldız Savaşları: Bölüm IV - Yeni Bir Umut 1977 yılında gösterime girdiğinde hem eleştirel hem de finansal açıdan çok başarılı oldu ve türe olan olumsuz bakış açısını değiştirdi.

<span class="mw-page-title-main">Robert J. Sawyer</span> Kanadalı bilimkurgu yazarı

Robert James Sawyer bir Kanadalı bilimkurgu yazarıdır. 18 tane basılmış romanı ve Analog Science Fiction and Fact, Amazing Stories, On Spec, Nature ve birçok antolojisi bulunmaktadır. Sawyer yazdığı eserlerle 40'ın üzerinde ödül almıştır. Nebula Ödülü (1995), Hugo Ödülü (2003), ve John W. Campbell Onur Ödülü(2006). bunlardan önemli olanlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kurgusal evren</span>

Kurgusal evren, gerçekte var olmayan, kurgusal öykülerde kullanılmak üzere tasarlanmış bir evrendir. Edebiyat, film ve video oyunlarında sıkça kullanılan kurgusal evrenler kendine gerçek yaşamda da yer bulabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Kornberg</span> Amerikalı biyokimyager (1918 – 2007)

Arthur Kornberg, Yahudi kökenli Amerikalı biyokimyager. 1959 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü deoksiribonükleik asit'in (DNA) biyolojik sentez mekanizmalarını keşfi nedeniyle New York Üniversitesi'nden Dr. Severo Ochoa ile birlikte kazanmıştır.

Yaban Diyarlardaki Yabancı, Amerikalı yazar Robert A. Heinlein'ın 1961 tarihli bilimkurgu romanı. Kitap Mars'ta doğan ve Marslılar tarafından büyütülen bir insan olan Valentine Michael Smith'in erken yetişkinlik çağında Dünya'ya gelişini ve dünya kültürü ile etkileşimini anlatır. Kitabın ismi Exodus Kitabı'nda geçen bir deyime kinayedir. Daha sonra yazılan sürümleri ile kitap "şimdiye kadar yazılmış en ünlü bilimkurgu romanı olarak nitelendirilmektedir".

<span class="mw-page-title-main">Harry Harrison</span>

Harry Harrison Amerikalı ünlü bilimkurgu yazarı. II. Dünya Savaşı sırasında ABD Hava Kuvvetleri'nde görev yapan, daha sonra çizgi roman çizerliği yaparken bilimkurguyla tanışan Harrison, ilk öyküsünü dönemin önde gelen bilimkurgu dergisi Astounding Science Fiction 'da yayımladı.

<span class="mw-page-title-main">Peter Nicholls</span>

Peter Nicholls Avustralyalı edebi akademisyen, eleştimen ve yazardır. John Clute'la birlikte Bilimkurgu Ansiklopedisi 'nin yaratıcısı ve ortak editörüdür.

<span class="mw-page-title-main">İslam edebiyatı</span>

İslam edebiyatı, herhangi bir dilde İslâmî bakış açısıyla yazılmış edebiyattır.

<span class="mw-page-title-main">Frederik Pohl</span>

Frederik George Pohl Jr., Amerikalı bilimkurgu yazarı ve editör; kariyerinin 75 yıldan fazla süren bir kariyeri vardı.

<span class="mw-page-title-main">Ursula K. Le Guin bibliyografyası</span> Amerikan yazar ve eleştirmen

Ursula K. Le Guin (1929–2018) spekülatif kurgu, gerçekçi kurgu, kurgu dışı, senaryo, libretto, deneme, şiir, konuşma, çeviri, chapbook ve çocuk edebiyatı dallarında eser vermiş bir Amerikalı yazar ve edebiyat eleştirmenidir. Eserlerinin arasında kurgusal Yerdeniz dünyasında ve Hain Evreni'nde geçen kısa ve uzun öyküler ile romanların yanı sıra, diğer roman ve öyküler de sayılabilir. Her ne kadar genellikle bilimkurgu yazarı olarak sınıflandırılsa da eleştirmenler eserlerinin gerçekten sınıflandırılmasının zor olduğunu belirtmiştir.

Who Goes There?, Amerikalı yazar John W. Campbell, Jr.'ın bilimkurgu öykülerinden oluşan bir koleksiyon. 1948'de Shasta Publishers tarafından 200'ü Campbell tarafından imzalanmış olan 3 bin kopya halinde yayınlandı. 1951 filmi Başka Bir Dünyadan Şey ve John Carpenter tarafından yönetilen 1982 versiyonu Şey, koleksiyona adını veren kısa hikâyeden uyarlandı. Hikâyeler esasında Astounding SF dergisinde Campbell'in kalem adı Don A. Stuart tarafından yayınlandı.

John Frederick Clute, 1969'dan beri İngiltere ve ABD'de yaşayan yazar, bilimkurgu ve fantezi edebiyatı eleştirmeni. Hakkında "bilimkurgu tarihinin önemli bir parçası" ve "günümüz bilimkurgusunun belki de en önde gelen eleştirmeni" yorumları yapılmıştır. 1982'de İngiliz Interzone dergisini kuran 8 kişiden biridir.

Fantastik bilimkurgu, hem bilimkurgu hem de fantezinin unsurlarını eşzamanlı olarak kullanan veya birleştiren spekülatif kurgu şemsiyesi içindeki karma bir türdür. Bir bilimkurgu öyküsünde, dünya bilimsel olarak mümkün olarak sunulur, bilim fantezi dünyası ise gerçek dünyanın bilimsel yasalarını ihlal eden unsurlar içerir. Yine de, bilim fantezisi dünyası mantıklıdır ve genellikle bu ihlallerin bilim benzeri açıklamalarıyla sağlanır.

Hafif bilimkurgu, sert bilimkurgunun aksine tanımlanan iki farklı tanımı olan bir bilimkurgu kategorisidir. "Sert" bilimleri araştıran sert bilimkurgunun aksine, "hafif" bilimleri araştıran bilimkurguya atıfta bulunabilir. Aynı zamanda, insan duygularını, sert bilimkurgunun bilimsel doğruluğu veya inandırıcılığına göre önceliklendiren bilimkurguya da atıfta bulunabilir.

Sert bilimkurgu ya da saltık bilimkurgu, bilimsel doğruluk ve mantık kaygısıyla karakterize edilen bir bilimkurgu kategorisidir. Terim ilk olarak 1957'de P. Schuyler Miller tarafından Astounding Science Fiction dergisinin Kasım sayısında John W. Campbell'ın Uzay Adaları romanının bir incelemesinde kullanıldı. Sert bilimkurguya benzetilerek oluşturulan tamamlayıcı hafif bilimkurgu terimi ilk olarak 1970'lerin sonlarında ortaya çıktı. Bu terim, Isaac Asimov'un matematiksel sosyoloji üzerine kurulu Vakıf serisi gibi genellikle "sert" bilimkurgu olarak kabul edilen örnekler olmasına rağmen, "sert" (doğal) ve "hafif" (sosyal) bilimler arasındaki popüler ayrıma benzetilerek oluşturulmuştur. Bilimkurgu eleştirmeni Gary Westfahl, her iki terimin de katı bir sınıflandırmanın parçası olmadığını ve bunun yerine, yorumcuların ve yorumcuların faydalı bulduğu hikâyeleri karakterize etmenin yaklaşık yolları olduğunu savunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kurguda Güneş</span>

Güneş Klasik Antik Çağdan bu yana kurguda mekân olarak kullanılmış olsa da uzun süre boyunca görece seyrek olarak ilgi gördü. İlk tasvirlerin çoğunda Güneş, bir zamanlar gök cisimlerinde yaşam olduğuna dair yaygın kozmik çoğulculuk inanışına uygun olarak Dünya benzeri ve dolayısıyla da yaşanabilir bir gök cismi olarak gösterildi ve üzerinde yaşayan canlılar anlatıldı. Astronominin gelişmesiyle birlikte, özellikle sıcaklığı olmak üzere Güneş hakkında daha fazla bilgi edinilmesiyle birlikte çok egzotik yaşam biçimleri dışında Güneş sakinleri konu olarak kullanılmamaya başlandı. Bunun yerine konu daha çok Güneş'in kaçınılmaz ölümü ve bunun Dünya üzerindeki yaşama ne tür felaketler getireceği üzerine yoğunlaştı. Güneş'in enerjisinin kaynağının nükleer füzyon olduğunun anlaşılmasından önce yazarlar arasında önde gelen varsayım ısı ve ışık kaynağının yanma olduğu ve görece kısa bir sürede de yakıtının biteceği yönünde oldu. Güneş enerjisinin gerçek kaynağının 1920'lerde keşfedilmesinden sonra bile Güneş'in ışığının azalması ya da tamamen sönmesi olası felaketi önlemek için Güneş'in yeniden enerjisine kavuşmasını sağlamak isteyen girişimlerin bulunduğu kıyamet sonrası kurgusunda sıklıkla karşılaşılan bir tema oldu. Güneş'in felakete neden olmasının başka bir yaygın yolu da patlaması ya da novaya dönüşmesiydi. Güneş patlaması gibi diğer mekanizmalar da ara sıra görülen bir temadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.