İçeriğe atla

Psikoloji temel bilimi

Psikoloji
dizisinin bir parçası
Temel bilimler
Uygulamalı psikoloji
Kavramlar
Listeler
  • Disiplinler
  • Örgütler
  • Psikologlar
  • Psikoterapistler
  • Araştırma yöntemleri
  • Kuramlar
  • Zaman çizelgesi
  • Dizin

Psikoloji temel bilimi, psikoloji alanında yapılan araştırmaların bazıları, uygulanan psikolojik disiplinlerde yapılan araştırmalardan daha "temel" dir ve doğrudan bir uygulaması yoktur. Psikoloji içerisindeki temel bilim yönelimini yansıttığı düşünülen alt disiplinler arasında biyolojik psikoloji, bilişsel psikoloji, nöropsikoloji vb. alt dallar sayılabilmektedir. Bu alt disiplinlerdeki araştırmalar, metodolojik titizlik ile karakterizedir. Psikolojinin temel bilim olarak kaygı, davranış, biliş ve duyguların altında yatan yasaları ve süreçleri anlamaktır. Temel bilim olarak psikoloji, uygulamalı psikoloji için bir temel sağlar. Uygulamalı psikoloji, aksine, temel psikolojik bilimlerin ortaya koyduğu psikolojik ilkelerin ve teorilerin uygulanmasını içerir; bu uygulamalar zihinsel ve fiziksel sağlık ayrıca eğitim gibi alanlarda sorunların üstesinden gelmeyi veya refahı artırmayı amaçlamaktadır.

Anormal Psikoloji

Anormal psikoloji, zihinsel bir bozukluğu tetikleyen veya anlaşılmayan alışılmadık davranış, duygu ve düşünce kalıplarını inceleyen psikolojinin bir dalıdır. Birçok davranışın anormal olduğu düşünülse de, psikolojinin bu dalı tipik olarak klinik bağlamdaki davranışlarla ilgilenmektedir.[1][2] Anormal psikoloji, bireye zararlı psikolojik durumları değerlendirmeyi, anlamayı ve tedavi etmeyi amaçlayan uygulamalı bir psikoloji alanı olan klinik psikolojiden farklıdır. Bununla birlikte, anormal psikoloji alanı klinik çalışma için bir zemin sağlar. Psikopatoloji, altta yatan bir patolojiyi öneren anormal psikolojide kullanılan bir terimdir.

Biyolojik psikoloji

Biyolojik psikoloji,[3] biyopsikoloji veya psikobiyoloji[4] olarak da bilinen davranışsal sinirbilim, biyoloji prensiplerinin insanlarda ve diğer hayvanlarda fizyolojik, genetik ve gelişimsel davranış mekanizmalarının araştırılmasına uygulanmasıdır.[5] Biyolojik psikologlar, tüm davranışları sinir sistemine bağlı olarak görür ve davranışın nörolojik temelini inceler. Davranışsal sinirbilim, bilişsel sinirbilim ve nöropsikolojide alınan yaklaşım budur. Nöropsikolojinin amacı, beynin yapısı ve işlevinin belirli davranışsal ve psikolojik süreçlerle nasıl ilişkili olduğunu anlamaktır. Nöropsikoloji özellikle normal psikolojik işlevi anlamaya çalışırken beyin hasarı ile ilgilidir. Bilişsel sinirbilimciler genellikle belirli bir görev sırasında beynin hangi bölgelerinin aktif olduğunu gözlemlemelerine yardımcı olabilecek nörolojik görüntüleme araçlarını kullanırlar.

Bilişsel psikoloji

Bilişsel psikoloji, algı, öğrenme, problem çözme, akıl yürütme, düşünme, bellek, dikkat, dil ve duyguların altında yatan zihinsel süreçler de dahil olmak üzere biliş çalışmasını içerir.[6] Bilişsel bilim, bilişsel psikologlar, bilişsel sinirbilimciler, yapay zeka, dilbilimciler, insan-bilgisayar etkileşimi, hesaplamalı sinirbilim, mantıkçılar ve sosyal bilimcileri içeren disiplinlerarası bir araştırma girişimidir. Hesaplamalı modeller bazen ilgilenilen fenomenleri simüle etmek için kullanılır. Hesaplamalı modeller, zihnin işlevsel organizasyonunu incelemek için bir araç sağlarken, sinirbilim daha çok beyin aktivitesi ile ilgilidir.

Gelişim psikolojisi

Gelişim psikolojisi, insanların yaşamları boyunca nasıl ve neden değiştiklerine dair bilimsel bir çalışmadır. Başlangıçta bebekler ve çocuklar ile ilgilenen alan, ergenlik, yetişkin gelişimi, yaşlanma ve tüm yaşam süresini kapsayacak şekilde genişlemiştir. Gelişim psikologları, düşünme, duygu ve davranışların yaşam boyunca nasıl değiştiğini açıklamayı amaçlamaktadır. Bu alan; fiziksel gelişim, bilişsel gelişim ve sosyal duygusal gelişim olmak üzere üç temel boyuttaki değişim süreçlerini incelemektedir.[7] Gelişim psikolojisi insan zihninin gelişimi ve yaşam seyri üzerindeki davranışıyla ilgilidir. Gelişim psikologları, insanların dünya içinde nasıl algıladıkları, anladıkları ve harekete geçtiklerini ve bu süreçlerin yaşlandıkça nasıl değiştiklerini anlamaya çalışırlar. Entelektüel, bilişsel, sinirsel, sosyal veya ahlaki gelişime odaklanabilirler. Çocukları araştıran gelişimsel araştırmacılar, doğal ortamlardaki gözlemler ve çocukların doğrudan deneysel görevlere katılmaları da dahil olmak üzere bir dizi benzersiz araştırma yöntemi kullanmaktadır. Bazı deneysel görevler, hem çocuk için hem de bilimsel olarak yararlı olan özel olarak tasarlanmış oyunlara ve etkinliklere benzemektedir. Gelişim psikologları, bebeklerin zihinsel süreçlerini incelemek için yöntemler bile geliştirmiştir. Gelişim psikologları, çocukları incelemenin yanı sıra, yaşlanmanın zihinsel süreçlerle ilişkisini de incelemektedir.

Deneysel psikoloji

Deneysel psikoloji, bir içerik alanı öznesi yerine psikolojiye metodolojik bir yaklaşımı temsil eder. Deneysel psikoloji, sinirbilim, gelişim psikolojisi, sansasyon, algı, dikkat, öğrenme, hafıza, düşünme ve dil gibi psikoloji alanındaki çeşitli alanlara kendini verir. Deneysel bir sosyal psikoloji dahi mevcuttur. Deneysel psikologlar, davranış ve bilişin altında yatan süreçleri keşfetmeye yardımcı olmak için deneysel yöntemler kullanan araştırmacılardır.[8]

Evrim psikolojisi

Evrimsel psikoloji, sosyal ve doğa bilimlerinde psikolojik yapıyı modern bir evrimsel perspektiften inceleyen teorik bir yaklaşımdır.[9] Evrimsel psikolojinin bir amacı, bellek, algı ya da dil gibi psikolojik özellikleri ve süreçleri, insanların evrim tarihinde ortaya çıkan uyarlamalar açısından açıklamaktır. Özelliklerin ve süreçlerin rastgele mutasyonların ve doğal seleksiyonun fonksiyonel ürünleri olduğu düşünülmektedir. Evrimsel biyologlar, kalp, akciğerler ve bağışıklık sistemi gibi fizyolojik mekanizmaları benzer terimlerle görürler. Evrimsel psikoloji aynı düşünceyi psikolojiye de uygular. Evrimsel psikologlar, insan davranışlarının çoğunun, insanın ata ortamlarındaki sorunları çözmek için gelişen psikolojik adaptasyonların kümülatif sonucu olduğu görüşünü ileri sürer. Örneğin, Steven Pinker, insanların özel olarak okuma ve yazma kapasitesini miras alırken, dil edinimi için özel zihinsel kapasiteleri miras aldığını, dil edinimini neredeyse otomatik hale getirdiğini varsaymaktadır. Evrimsel psikoloji sadece psikolojinin bir alt disiplini değildir, aynı zamanda evrim teorisi, evrimsel biyolojinin biyoloji için olduğu gibi bütün psikoloji alanını entegre eden temel, metatheoretik bir çerçeve sağlayabilir.[10][11][12]

Matematiksel psikoloji

Matematiksel psikoloji, algısal, bilişsel ve motorik süreçlerin matematiksel modellenmesine dayanan psikolojik araştırmalara bir yaklaşımı temsil eder. Matematiksel psikoloji, ölçülebilir uyaran özellikleri ve ölçülebilir davranış ile ilgili yasaya benzer kuralların oluşturulmasına katkıda bulunur. Davranışın niceliği matematiksel psikoloji için temel olduğundan, ölçüm matematiksel psikolojide merkezi bir konudur. Matematiksel psikoloji psikometrik teori ile yakından ilişkilidir. Bununla birlikte, psikometrik uzmanlar çoğunlukla statik, özellik benzeri değişkenlerdeki bireysel farklılıklarla ilgilenmektedir. Aksine, matematiksel psikolojinin odak noktası, algı ve biliş gibi alanlarda süreç modelleridir. Matematiksel psikoloji, deneysel paradigmalardan elde edilen verilerin modellenmesiyle yakından ilgilidir ve deneysel psikoloji ve bilişsel psikoloji ile yakından ilişkilidir.[13]

Nöropsikoloji

Nöropsikoloji, belirli psikolojik süreçler ve açık davranışlarla ilgili olduğu için beynin yapısının ve işlevinin incelenmesini içerir. Nöropsikolojik araştırma, beyin lezyonu olan insan ve hayvanların çalışmalarını içerir. Nöropsikologlar ayrıca insanlarda ve diğer primatlarda bireysel beyin hücrelerinde (veya hücre gruplarında) elektriksel aktivite üzerinde çalışmışlardır. Nöropsikoloji nörobilim, nöroloji, bilişsel psikoloji ve bilişsel bilim ile çok şey paylaşmaktadır.[14]

Kişilik psikolojisi

Kişilik psikolojisinin amacı, bireylerde kalıcı davranış, düşünce ve duygu kalıplarını araştırmaktır. Kişilik psikologları özellikle bireysel farklılıklarla ilgilenmektedir.[15] Kişilik psikolojisi çerçevesinde, karakter teorisyenleri kişiliği sınırlı sayıda temel psikolojik özellik açısından analiz etmeye çalışırlar. Bu tür araştırmalar büyük ölçüde istatistiksel yöntemlere bağlıdır. Önerilen özelliklerin sayısı değişimler göstermiştir.Bununla birlikte, beş büyük kişilik özelliği olarak bilinen ampirik güdümlü bir teori üzerinde bazı fikir birlikleri mevcuttur.

Psikofizik

Psikofizik, fiziksel uyaranlar ile ürettikleri duyumlar ve algılamalar arasındaki ilişkiyi nicel olarak araştırır. Psikofizik "uyaran ve duyum arasındaki ilişkinin bilimsel olarak incelenmesi" olarak tanımlanmıştır.[16] Psikofizik, algısal sistemlerle ilgili araştırmalarda kullanılabilecek bir dizi yöntemi içerir. Modern psikofizik uygulamaları büyük ölçüde ideal gözlemci analizlerine ve sinyal algılama teorisine dayanır.

Sosyal Psikoloji

Sosyal psikoloji, bireylerin düşüncelerinin, duygularının ve davranışlarının başkalarının gerçek, hayal edilen ve ima edilen varlığından nasıl etkilendiğine dair bilimsel bir çalışmadır.[17] Sosyal psikoloji, insanların birbirleri hakkında nasıl düşündükleri ve birbirleri ile olan ilişkileri ile ilgilidir. Sosyal psikologlar, bireysel davranışlar üzerindeki sosyal etkiler (örneğin, uygunluk ve ikna), inanç oluşumu, tutumlar ve stereotipler gibi konuları inceler. Sosyal biliş, insanların sosyal bilgileri nasıl işlediğini, hatırladığını ve deforme ettiğini keşfetmeye yardımcı olmak için sosyal ve bilişsel psikolojiyi bütünleştirir. Grup dinamikleri üzerine araştırmalar, liderlik ve iletişimin doğasını anlamakla ilgilidir.

Ek Alanlar

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Anormal Psikoloji 26 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
  2. ^ Barlow, David (2012). Abnormal Psychology: An Integrative Approach. Belmont, CA, USA: Wadsworth Cengage Learning. ss. 1–4. ISBN 978-1-111-34362-0
  3. ^ Breedlove, Watson, Rosenzweig, Biological Psychology: An Introduction to Behavioral and Cognitive Neuroscience, 6/e, ISBN 978-0-87893-705-9 s.2
  4. ^ Psychobiology, Merriam-Webster Çevrimiçi Sözlük
  5. ^ Thomas, R.K. (1993). "INTRODUCTION: A Biopsychology Festschrift in Honor of Lelon J. Peacock". Journal of General Psychology. 120 (1): 5.
  6. ^ "American Psychological Association (2013). Glossary of psychological terms 27 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Apa.org. Erişim tarihi: 2014-08-13.
  7. ^ "Developmental Psychology Studies Human Development Across the Lifespan". www.apa.org. 2014-07-09 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2017-08-28
  8. ^ Pashler, H. (Ed)(2002) Stevens' Handbook of Experimental Psychology; New York: Wiley
  9. ^ Schacter, Daniel L.; Gilbert, Daniel T.; Wegner, Daniel M. (2010). Psychology 19 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Macmillan. s. 26. ISBN 978-1-4292-3719-2
  10. ^ Cosmides, L.; Tooby, J. (13 Ocak 1997). "Evolutionary Psychology: A Primer 24 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Center for Evolutionary Psychology. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016.
  11. ^ Buss, D. M. (1995). "Evolutionary psychology: A new paradigm for psychological science 12 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (PDF). Psychological Inquiry. 6: 1–30. DOI:10.1207/s15327965pli0601_1
  12. ^ Carmen, R.A., et al. (2013). Evolution Integrated Across All Islands of the Human Behavioral Archipelago: All Psychology as Evolutionary Psychology. EvoS Journal: The Journal of the Evolutionary Studies Consortium, 5, ss. 108–26. ISSN 1944-1932 (PDF 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  13. ^ Estes, W. K. (2001-01-01), "Mathematical Psychology, History of 18 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", in Smelser, Neil J.; Baltes, Paul B. (eds.), International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, Pergamon, ss. 9412–9416, DOI:10.1016/b0-08-043076-7/00647-1, ISBN:978-0-08-043076-8, 2019-11-23 alındı
  14. ^ Posner, M. I.; Digirolamo, G. J. (2000). "Cognitive neuroscience: Origins and promise". Psychological Bulletin. 126 (6): 873–889. DOI:10.1037/0033-2909.126.6.873. PMID 11107880.
  15. ^ Friedman, Howard; Schustack, Miriam (2016). Personality: Classic theories and modern research. USA: Pearson. ISBN 978-0-205-99793-0
  16. ^ Gescheider G (1997). Psychophysics: the fundamentals. Somatosensory & Motor Research. 14 (3rd ed.). ss. 181–8. ISBN:978-0-8058-2281-6.
  17. ^ Allport, G. W (1985). "The Historical Background of Social Psychology". In G. Lindzey and E. Aronson (ed.). The Handbook of Social Psychology. New York: McGraw Hill. s. 5.

İlgili Araştırma Makaleleri

Psikoloji veya Ruh bilimi, içgüdüsel davranışları ve zihni inceleyen bilimdir. Bilinçli ve bilinçsiz olayların yanı sıra daha çok duygu ve düşüncenin incelemesini içeren Psikoloji, çok kapsamlı bir bilimsel alandır. Bu alanda uzman olan ve aynı zamanda bilgi araştırması yapanlara psikolog denir. Psikologlar, beyinin ortaya çıkan özelliklerini ve ortaya çıkan özelliklerle bağlantılı tüm fenomenleri anlamaya çalışırlar ve bu şekilde daha geniş nöro-bilimsel araştırmacı grubuna katılırlar. Psikoloji bilimi, bir sosyal bilim olmasına rağmen aynı zamanda doğa bilimleri olarak da kategorize edilebilir. Özellikle beyin biyolojisi bilgisini oldukça kullanır ve geliştirir.

Sosyal biliş sosyal etkileşimde rol oynayan bilgiyi işleme, kodlama, depolama ve hatırlama gibi bilişsel süreçlerdir. İnsanların kendilerini kuşatan fiziksel, sosyal çevrelerini ve çevreleriyle olan ilişkilerini, diğer insanlar ve kendileri hakkında nasıl izlenim oluşturduklarını, nasıl hissettiklerini ve düşündüklerini ve bu türden bir düşünce biçiminin yargıları ve davranışları nasıl etkilediğini incelemektedir. Toplumsal bağlamdan etkilenen ve toplumsal bağlamı etkileyen bilişsel süreç ve yapıları incelemektedir Ancak sosyal biliş terimi diğer psikoloji ve bilişsel sinirbilim alanlarında yaygın şekilde kullanılmaktadır. Bu alanlarda sosyal biliş terimi çoğunlukla otizm ve diğer bozukluklar nedeniyle kesintiye uğrayan çeşitli sosyal becerilere karşılık gelmektedir. Bilişsel sinirbilim alanında ise sosyal bilişin biyolojik temelleri araştırılmaktadır. Benzer şekilde Gelişim psikolojisi alanında da sosyal biliş becerileri gelişimsel perspektifle incelenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sosyal psikoloji</span> toplumun insanların düşüncelerini ve davranışlarını nasıl etkilediğini araştıran bilim dalı

Sosyal psikoloji bireylerin düşüncelerinin, iç dünyalarının ve davranışlarının başkalarının gerçek, hayalî ve anlaşılan oluşundan nasıl etkilendiğine dair bir bilimsel çalışmadır. Bu alanda araştırma yapanlar genellikle psikolog veya sosyolog'lardan oluşmaktadır. Buna rağmen bütün sosyal psikologlar hem birey, hem de topluluk bazında çalışırlar. Benzerliklerine rağmen iki alan amaçları, yaklaşımları, yöntemleri ve terimlerinde farklılaşırlar. Biyofizik ve kavrama psikolojisi gibi sosyal psikoloji de disiplinlerarası bir alandır.

<span class="mw-page-title-main">Türk Psikologlar Derneği</span>

Türk Psikologlar Derneği merkezi Ankara'da olan bir sivil toplum kuruluşudur.

Bilişsel psikoloji, düşünme, hissetme, öğrenme, anımsama, karar verme, dil, problem çözme ve yargılama gibi zihinsel süreçlerin en geniş anlamda incelenmesidir. Yani bilişsel psikologlar insanların bilgiyi anlama, saklama ve bilincine geri getirmeleriyle ilgilenirler. Bilişsel psikologlar zihinsel süreçlerin incelenebileceğine ve incelenmesi gerektiğine inanırlar. Her ne kadar bilişsel süreçler doğrudan gözlenemeseler de, davranışlar gözlenebilir ve bu davranışların altında yatan bilişsel süreçler hakkında çıkarımlar yapılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Deneysel psikoloji</span>

Deneysel psikoloji, psikolojiye doğa bilimleri gözlüğüyle bakar ve onu bilimsel yöntem yardımıyla anlamaya çalışır. Deneysel psikolojinin odaklandığı konular davranışı belirleyen süreçler ve zihinsel yaşamın doğasıdır. Bu dal, psikolojik bilgi birikimini günlük yaşamda karşılaşılan sorunları çözmekte kullanan uygulamalı psikoloji ve zihinsel hastalıkları terapi yoluyla ortadan kaldırmayı amaçlayan klinik psikolojiden ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Evrimsel psikoloji</span> evrim teorisinin sosyal ve doğa bilimlerinde uygulanması

Evrimsel psikoloji (EP), bellek, algı, dil gibi psikolojik özellikleri çağdaş evrimsel bir bakış açısıyla inceleyen bilim dalıdır. Evrimsel psikoloji, bunun yanında insanın hangi psikolojik özelliklerinin, ne tür bir uyarlanma geliştirdiğini, yani doğal seçilim veya cinsel seçilimin işlevsel sonuçlarını belirlemeye çalışır. Kalp, akciğer ve bağışıklık sistemi gibi fizyolojik mekanizmalar hakkındaki uyarlanımcı düşünce ile evrimsel biyolojideki düşünce ortaktır.

Matematiksel psikoloji, psikoloji araştırmalarında algı, biliş ve motor süreçlerinin matematiksel modellemelerini ve ölçülebilir davranışların ölçülebilir uyarıcı karakteristikleriyle ilişkili olan kanun-benzeri kuralların kurulmasını temel alan bir yaklaşımdır. Pratikte "ölçülebilir davranış", "görev performansı" tarafından oluşturulmuştur.

Sosyal sinirbilim, biyolojik sistemlerin sosyal süreçleri ve davranışları nasıl gerçekleştirdiklerini anlamaya ve sosyal süreçler ve davranış teorilerini bilgilendirmek ve düzeltmek için biyolojik kavram ve yöntemleri kullanmaya adanmış disiplinlerarası bir alandır. İnsanlar temelde bireyciden ziyade sosyal bir türdür. Bu sebeple Homo sapiens bireyin ötesinde çiftler, aileler ve gruplardan şehirler, medeniyetler ve kültürlere kadar çeşitli organizasyonlar oluşturabilir. Bu ortaya çıkan yapılar, onları desteklemek için nöral ve hormonal mekanizmalarla birlikte gelişmiştir çünkü sonuçta ortaya çıkan sosyal davranışlar, bu organizmaların çoğalmayacak kadar uzun süre yavruların hayatta kalmasına, çoğalmasına ve bakımını sağlamasına yardımcı olmuştur. "Sosyal sinirbilim" terimi, üç ayda bir 1988-1994 yılları arasında yayınlanan "Sosyal Sinirbilim Bülteni" adlı bir yayında ilk olarak ortaya kondu. Terim daha sonra John Cacioppo ve Gary Berntson tarafından 1992'de Amerikalı Psikolog'da yayınlanan bir makalede popüler hale getirildi. Cacioppo ve Berntson, sosyal sinirbilimin meşru babaları olarak kabul edilir. Halen genç bir alan olan sosyal sinirbilim, beynin sosyal etkileşimlere nasıl aracılık ettiğine odaklanarak duyuşsal sinirbilim ve bilişsel sinirbilim ile yakından ilgilidir. Sosyal bilişin biyolojik temelleri sosyal bilişsel sinirbilimde incelenir

Bilişsel nörobilim, odak noktası mental süreçlerde görev alan beyindeki sinirsel bağlantılar olmak üzere, genel anlamda bilişin altında yatan biyolojik süreçleri inceleyen bilim alanıdır. Bilişsel aktivitelerin beyindeki sinirsel devreler tarafından nasıl etkiilendiği veya kontrol edildiği sorularını ele alır. Bilişsel nörobilim, hem nörobilim hem de psikolojinin bir dalıdır ve davranışsal nörobilim, bilişsel psikoloji, fizyolojik psikoloji ve duyuşsal nörobilim gibi disiplinlerle örtüşür. Bilişsel nörobilim, bilişsel bilimdeki teorilere, nörobiyoloji ve hesaplama modellemesine dayanan kanıtlara dayanır.

Sağlık psikolojisi bir tıbbi psikoloji altdalıdır. Sağlık, hastalık ve sağlık hizmetlerindeki psikolojik ve davranışsal süreçlerin incelenmesidir. Psikolojik, davranışsal ve kültürel faktörlerin fiziksel sağlık ve hastalığa nasıl katkıda bulunduğunu anlamakla ilgilenir. Psikolojik faktörler sağlığı doğrudan etkileyebilir. Örneğin, hipotalamik-hipofiz-adrenal ekseni etkileyen kronik olarak meydana gelen çevresel stres faktörleri kümülatif olarak sağlığa zarar verebilir. Davranışsal faktörler de bir kişinin sağlığını etkileyebilir. Örneğin, belirli davranışlar zamanla zararlı olabilir veya sağlığa iyi gelebilir. Sağlık psikologları biyopsikososyal bir yaklaşım benimser. Başka bir deyişle, sağlık psikologları sağlığı sadece biyolojik süreçlerin değil, aynı zamanda psikolojik, davranışsal ve sosyal süreçlerin ürünü olarak anlarlar.

<span class="mw-page-title-main">Psikolojik adaptasyon</span>

Psikolojik adaptasyon, çevresindeki bir organizmaya fayda sağlayan işlevsel, bilişsel veya davranışsal bir özelliktir. Psikolojik adaptasyonlar evrimleşmiş psikolojik mekanizmaların (EPM'ler) kapsamına girer, ancak, EPM'ler daha az kısıtlı bir kümeye işaret eder. Psikolojik adaptasyonlar sadece bir organizmanın ortama uygunluğunu artıran işlevsel özellikleri içerirken, EPM'ler evrim süreçleri yoluyla geliştirilen herhangi bir psikolojik mekanizmaya işaret eder. Bu ek EPM'ler, bir türün evrimsel gelişiminin yanı sıra, artık türün uygunluğuna fayda sağlamayan körelmiş özelliklerdir. Bir özelliğin körelmiş olup olmadığını söylemek zor olabilir, bu nedenle kimi literatür daha yumuşaktır ve körelmiş özelliklere artık adapta olabilme işlevselliğe sahip olmasalar bile adaptasyon olarak kabul eder. Örneğin, yabancı düşmanlığı tutum ve davranışlarının hastalıktan kaçınma ile ilgili bazı EPM etkileri olduğu görülmektedir, ancak, bazı ortamlarda bu davranışlar bir kişinin zindeliği üzerinde kötü bir etkiye sahip olabilir. Psikolojik adaptasyon ilkeleri Darwin'in evrim teorisine dayanır ve evrimsel psikoloji, biyoloji ve bilişsel bilim alanları için önemlidir.

Psikolog, psikolojik yaklaşımları uygulayan; zihinsel durumları, algısal, bilişsel, duygusal ve sosyal süreçleri ve davranışları inceleyen bir profesyoneldir. Psikologların çalışmaları genellikle bireylerin birbirleriyle ve çevreleriyle nasıl ilişki kurduğunun deneysel, gözlemsel bilgileri ve yorumunu içerir.

Anormal psikoloji, zihinsel bir bozukluğu tetikleyen veya anlaşılmayabilecek alışılmadık davranış, duygu ve düşünce kalıplarını inceleyen psikolojinin bir dalıdır. Birçok davranışın anormal olduğu düşünülse de, psikolojinin bu dalı tipik olarak klinik bağlamdaki davranışlarla ilgilenir. Anormal veya aykırı kabul edilen davranışları anlama ve kontrol etme konusunda uzun bir geçmiş tarihi vardır ve alınan yaklaşımda genellikle kültürel farklılıklar vardır. Anormal psikoloji alanı, farklı koşullar için birden fazla nedeni tanımlar, genel psikoloji alanından ve başka yerlerden çeşitli teoriler kullanır ve hala çok sayıda “anormal” ile kastedilene bağlıdır. Geleneksel olarak psikolojik ve biyolojik açıklamalar arasında, zihin-beden sorununa ilişkin felsefi bir düalizmi yansıtan bir ayrım vardır. Zihinsel bozuklukları sınıflandırmaya çalışırken farklı yaklaşımlar da vardır. Anormal üç farklı kategori içerir; subnormal, olağanüstü ve paranormaldirler.

Psikoloji, davranış ve zihinsel süreçlerin bilimidir. Öncelikli hedefi, hem genel prensipler oluşturarak hem de spesifik vakaları araştırarak bireyleri ve grupları anlamaktır.

Askerî psikoloji dost ve düşman kuvvetlerinde veya sivil topluluklardaki davranışları anlama, tahmin etme ve karşı koymaya yönelik psikolojik teorilerin ve ampirik verilerin araştırılması, tasarımı ve uygulanmasıdır. Askerî harekâtların yürütülmesi için istenmeyen, tehdit edici veya potansiyel olarak tehlikeli olabilecek davranışlara özel önem verilmektedir. Askerî psikoloji, askeri zaferler için askerî birlikler arasındaki dayanıklılığı teşvik etmek ve düşman güçlerine karşı koymak için psikolojinin çoklu alt disiplinlerini kullanır. Askerî psikoloji altında incelenen stres ve zihinsel hastalıklar askeriyeye özgü değildir. Ancak, askerler genellikle savaş ve savaş ortamlarında benzersiz stres kombinasyonlarıyla karşılaşırlar ve stresle ilişkili psikiyatrik bozukluklar yaşayabilirler. Askerî personelin karşılaştığı sorunların özel örnekleri arasında Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), suçluluk, aile ve partner zorlukları, kâbuslar ve geri dönüşler sayılabilir. Uygulamalı askerî psikoloji özellikle danışmanlık ve askerî personelin ve ailelerinin stres ve yorgunluğunun tedavisi üzerine odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Psikoloji tarihi</span>

Psikolojinin tarihi, çok eski uygarlıklara uzanmaktadır. Psikoloji "davranış ve zihinsel süreçlerin bilimsel olarak incelenmesi" olarak tanımlanmaktadır. İnsan zihnine ve davranışına felsefi ilgi, Mısır, İran, Yunanistan, Çin ve Hindistan'ın eski uygarlıklarına dayanmaktadır.

Kantitatif psikoloji veya Nicel psikoloji, insan veya hayvan psikolojik süreçlerinin matematiksel modellemesi, araştırma tasarımı ve metodolojisi ve istatistiksel analizine odaklanan bilimsel bir çalışma alanıdır. İnsan yeteneklerini ölçmek için testler ve diğer cihazları içerir. Kantitatif psikologlar, psikolojik ölçüm teorisi ve tekniği ile ilgili bir alan olan psikometri olanlar da dahil olmak üzere çok çeşitli araştırma yöntemleri geliştirir ve analiz eder.

Psikoloji felsefesi, modern psikolojinin teorik temellerinde yatan birçok konuyu ifade eder.

Bu liste, farklı psikoloji dallarının bir listesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.