Psikoloji veya Ruh bilimi, içgüdüsel davranışları ve zihni inceleyen bilimdir. Bilinçli ve bilinçsiz olayların yanı sıra daha çok duygu ve düşüncenin incelemesini içeren Psikoloji, çok kapsamlı bir bilimsel alandır. Bu alanda uzman olan ve aynı zamanda bilgi araştırması yapanlara psikolog denir. Psikologlar, beyinin ortaya çıkan özelliklerini ve ortaya çıkan özelliklerle bağlantılı tüm fenomenleri anlamaya çalışırlar ve bu şekilde daha geniş nöro-bilimsel araştırmacı grubuna katılırlar. Psikoloji bilimi, bir sosyal bilim olmasına rağmen aynı zamanda doğa bilimleri olarak da kategorize edilebilir. Özellikle beyin biyolojisi bilgisini oldukça kullanır ve geliştirir.
Psikoterapi, bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının çözümünü, ruh sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan tekniklerin genel adı. Psikoterapi her zaman sadece tek tek bireyleri konu almaz, zaman zaman incelenen tüm bir ailenin etkileşimsel meseleleri zaman zamansa incelenen bir çiftin birbiriyle olan ilişkisindeki bazı sorunların ruh sağlığı temelindeki kökleri olabilir. Ruh-zihin sağlığına dair sorunların psikolojik, sosyolojik veya somatik boyutları olabilir.
Psikiyatri ya da ruh hekimliği, ruhsal durumların teşhisi, korunması ve tedavisine adanmış tıbbi uzmanlık alanıdır. Bunlar ruh hali, davranış, bilişsellik ve algılarla ilgili çeşitli konuları içerir.
Nöropsikoloji, insan beyninin yapı ve fonksiyonlarının belirli psikolojik olaylarla olan ilişkisini anlamayı ve nörolojik bozuklukların yol açtığı davranışsal ve bilişsel etkilerin teşhis ve tedavisini hedefleyen psikoloji dalıdır.
Rehabilitasyon veya Rehab şu anlamlara gelebilir:
- Rehabilitasyon hastanesi - bir hastane türü
- Psikiyatrik rehabilitasyon ya da psikososyal rehabilitasyon, psikiyatrik hastalık teşhisi almış kişilerin toplumsal yaşama kazandırılmasını ele alan bir psikiyatri branşı
- Uyuşturucu rehabilitasyonu, alkol, eroin, kokain gibi psikoaktif maddelere bağımlılık için yapılan tıbbi veya psikolojik tedavi sürecini anlatmak için kullanılan terim
- İtfaiye rehabilitasyonu, bir itfaiyecinin ateş altına acil tıbbi müdahalesinin itfaiyeciler tarafından sağlanması
- Arazi rehabilitasyonu, bazı süreçler sonrası hasar alan arazinin restorasyon süreci
- Mesleki terapi, insanlara "güncel iş becerileri" veya "iş için gerekli beceriler"i kazandırmayı amaçlayan terapi
- Nörokognitif rehabilitasyon, kognitif (bilişsel) veya motrisite hastalıklar için kullanılan bir rehabilitasyon metodolojisi
- Fizyoterapi, optimum nöromüsküloskeletal fonksiyonu edinme veya geri kazanmayı amaçlayan tedavi
- Fizik tedavi ve rehabilitasyon, fiziksel engelli kişilerin, mevcut kapasitelerini en üst düzeye çıkarmak, bağımlılıklarını azaltmak ve yaşam kalitelerini yükseltmek amacını taşıyan, bir tıp dalı.
- Siyasi rehabilitasyon, politikacı ve politik parti üyelerinin gözden düştükten sonra tekrar popülerliklerini kazanma süreci
- Rehabilitasyon mühendisliği, engelli kişilerin sorunlarını çözmek amacıyla teknolojik cihazların tasarımı, geliştirilmesi, adaptasyonu, testi, değerlendirilmesi, onaylanması ve dağıtımıyla ilgilenen mühendislik bilimleri
- Rehabilitasyon (nöropsikoloji), hastalık veya travma nedeniyle kaybolan veya azalmış nörolojik fonksiyonu iyileştirilmesini hedefleyen tedavi
- Rehabilitasyon (penoloji), kriminal davranışların rehabilitasyonu
- Felç rehabilitasyonu, felç sonrası iyilişme süreci
- Telerehabilitation, telekomünikasyon ağları ve internet üzerinden rehabilitasyon hizmetlerinin dağıtımını
- Mesleki rehabilitasyon, mesleki rehaberlik, mesleki eğitim ve seçici yerleşimi içeren sürekli ve koordine rehabilitasyonu süreci
- Yaban hayatı rehabilitasyonu, yaralı yaban hayvanlarının, yaban hayatına tekrar kazandırılmasını amaçlayan tedavisi
- Yaban Hayatını Araştırma ve Rehabilitasyon Derneği
- Türkiye İşitme Konuşma Rehabilitasyon Vakfı
- Pulmoner rehabilitasyon, akciğer rahatsızlığı olan kişilerde ilaç tedavisi yanı sıra uygulanan ve etkinliği kabul edilmiş multidisipliner bir rehabilitasyon programı
Akademik disiplinlere genel bir bakış ve güncel bir rehber olarak aşağıda ana hatlar verilmiştir:
Tıp, Türkiye'de üç ana akademik bölüm altında gruplandırılmıştır.
Matematiksel psikoloji, psikoloji araştırmalarında algı, biliş ve motor süreçlerinin matematiksel modellemelerini ve ölçülebilir davranışların ölçülebilir uyarıcı karakteristikleriyle ilişkili olan kanun-benzeri kuralların kurulmasını temel alan bir yaklaşımdır. Pratikte "ölçülebilir davranış", "görev performansı" tarafından oluşturulmuştur.
Psikopatoloji, duygu, düşünce ve davranış bozukluğu, ruhsal bunalım, anormal/uyumsuz davranış üzerine araştırma dalıdır. Bu terim genel olarak psikiyatride patolojinin hastalık süreci olarak kullanılır. Medikal olmayan psikoloji dilinde Anormal psikoloji de psikopatoloji olarak kullanılır.
Bengi Semerci, profesör doktor unvanı bulunan Türk psikiyatrist, hekim, akademisyen ve yazar.
Aaron Temkin Beck, Amerikalı psikiyatr. Bilişsel davranışçı terapinin kurucusu olarak kabul edilmektedir. 1954 yılında geçtiği Pensilvanya Üniversitesi'nin psikiyatri bölümünde vefatına kadar emekli öğretim üyesi olarak çalışmalarına devam etmekteydi. Ayrıca Beck, dört çocuğundan birisi olan, Dr. Judith Beck tarafından yönetilen bir araştırma ve eğitim merkezi olan, Beck Enstitüsü'nün de kurucusudur.
Nöropsikiyatri ya da organik psikiyatri, sinir sistemi hastalıklarına atfedilebilen zihinsel bozukluklarla ilgilenen bir tıp dalıdır. Ortak eğitim almış olan psikiyatri ve nöroloji disiplinlerinden önce geldi ancak psikiyatri ve nöroloji daha sonra bölünmüş ve tipik olarak ayrı ayrı uygulanmaktadır. Bununla birlikte, nöropsikiyatri büyüyen bir psikiyatri uzmanlığı haline gelmiştir ve aynı zamanda nöropsikoloji ve davranışsal nöroloji alanlarıyla da yakından ilişkilidir.
Bilişsel nöropsikiyatri, akıl hastalığını ve psikopatolojiyi normal psikolojik işlev modelleri açısından anlamayı amaçlayan, bilişsel psikoloji ve nöropsikiyatriden alanlarından ortaya çıkmış, büyümekte olan çok disiplinli bir alandır. Bozulmuş bilişsel mekanizmaların nöral substratları ile ilgili araştırmalar bilişsel nöropsikiyatri ile temel nörobilimi birbirine bağlar. Alternatif olarak BNP, değişimlerinin veya bozulmalarının etkilerini inceleyerek normal psikolojik süreçleri ortaya çıkarmanın bir yolunu sunar.
Psikolog, psikolojik yaklaşımları uygulayan; zihinsel durumları, algısal, bilişsel, duygusal ve sosyal süreçleri ve davranışları inceleyen bir profesyoneldir. Psikologların çalışmaları genellikle bireylerin birbirleriyle ve çevreleriyle nasıl ilişki kurduğunun deneysel, gözlemsel bilgileri ve yorumunu içerir.
Psikoloji, davranış ve zihinsel süreçlerin bilimidir. Öncelikli hedefi, hem genel prensipler oluşturarak hem de spesifik vakaları araştırarak bireyleri ve grupları anlamaktır.
Psikoloji temel bilimi, psikoloji alanında yapılan araştırmaların bazıları, uygulanan psikolojik disiplinlerde yapılan araştırmalardan daha "temel" dir ve doğrudan bir uygulaması yoktur. Psikoloji içerisindeki temel bilim yönelimini yansıttığı düşünülen alt disiplinler arasında biyolojik psikoloji, bilişsel psikoloji, nöropsikoloji vb. alt dallar sayılabilmektedir. Bu alt disiplinlerdeki araştırmalar, metodolojik titizlik ile karakterizedir. Psikolojinin temel bilim olarak kaygı, davranış, biliş ve duyguların altında yatan yasaları ve süreçleri anlamaktır. Temel bilim olarak psikoloji, uygulamalı psikoloji için bir temel sağlar. Uygulamalı psikoloji, aksine, temel psikolojik bilimlerin ortaya koyduğu psikolojik ilkelerin ve teorilerin uygulanmasını içerir; bu uygulamalar zihinsel ve fiziksel sağlık ayrıca eğitim gibi alanlarda sorunların üstesinden gelmeyi veya refahı artırmayı amaçlamaktadır.
Klinik sinirbilim, beyin ve merkezi sinir sistemi hastalıklarının ve bozukluklarının altında yatan temel mekanizmaların bilimsel çalışmalarına odaklanan bir sinirbilim dalıdır. Bu tür bozuklukları tanımlamanın ve teşhis etmenin yeni yollarını ve nihayetinde yeni tedaviler geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Tıbbi psikoloji bir psikoloji altdalıdır. Tıbbi psikoloji alanı, sağlık psikolojisi, klinik psikoloji, rehabilitasyon psikolojisi, pediatrik psikoloji, nöropsikoloji ve klinik psikofarmakoloji disiplinlerini içerebilir. Tıbbi psikologlar, hastanın psikolojik ve fiziksel sağlığını iyileştirmek için psikolojik teoriler, bilimsel psikolojik bulgular, psikoterapi, davranış değiştirme, bilişsel, kişilerarası, aile ve yaşam tarzı terapisi uygular.
Uygulamalı Psikoloji, insan ve hayvan davranışlarına ilişkin pratik sorunlarını çözmek için psikolojik yöntemlerin ve bilimsel psikolojinin bulgularının kullanılmasıdır. Eğitim ve örgüt psikolojisi, İşletme yönetimi, Hukuk, Sağlık, Ürün tasarımı, Ergonomi, davranış psikolojisi, motivasyon psikolojisi, psikanaliz, nöropsikoloji, psikiyatri ve ruh sağlığı gibi alanlar psikolojik ilkelerin ve bilimsel bulguların uygulanmasından etkilenen alanlardan sadece birkaçıdır.
Bu liste, farklı psikoterapi yöntemlerinin bir kısmıdır.
