İçeriğe atla

Prunus subg. Cerasus

Kontrol Edilmiş

Kiraz Ağacı (Prunus subg. Cerasus) Prunus adlı bitkilerin bir alt cinsidir. Çiçekleri genellikle küçük korymbler veya birkaç şemsiye şeklindedir (örneğin P. serrula), ancak bazı türlerin kısa salkımları vardır (örneğin P. maacki). Meyvesi olan kiraz sert çekirdekli bir meyvedir ve yanlarında belirgin bir oyuk yoktur.[1]

Kiraz Ağacı, Prunus avium
Meyvesi için değil, süs ağacı olarak bakılan bir kiraz ağacı, sakura. Prunus itosakura

Türe ait ağaçlar gerçek kiraz olarak adlandırılan meyveyi verirler. Halk arasında en çok bilinen ve tüketilen tatlı kiraz meyvesini veren Prunus avium adlı ağaç da bu cinsin üyesidir. Cinsin diğer pek çok türü de sakura olarak bilinen süs ağacı olarak yetiştirilmektedir.

Türler

  • Prunus apetala (Siebold & Zucc.) Franch. & Sav. – dişli kiraz
  • Prunus avium (L.) L. – kiraz, tatlı kiraz, yabani kiraz, mazzard
  • Prunus campanulata Maxim. – Tayvan kirazı, Formosan kirazı veya çan çiçekli kiraz
  • Prunus canescens Bois. – gri yapraklı kiraz
  • Prunus cerasus L. – vişne
  • Prunus clarofolia C.K.Schneid. – parlak yapraklı kiraz
  • Prunus conadenia Koehne
  • Prunus conradinae Koehne
  • Prunus crataegifolia Hand.-Mazz. – alıç yapraklı kiraz
  • Prunus cyclamina Koehne -
  • Prunus discadenia Koehne
  • Prunus discoidea (T.T.Yu & C.L.Li) Z.Wei & Y.B.Chang
  • Prunus dolichadenia Cardot
  • Prunus emarginata (Douglas ex Hook.) Walp. – Oregon kirazı veya acı kiraz
  • Prunus fruticosa Pall. – Avrupa cüce kirazı, cüce kirazı, Moğol kirazı veya bozkır kirazı
  • Prunus incisa Thunb. – Fuji kirazı
  • Prunus jamasakura Siebold ex Koidz. – Japon dağ kirazı veya Japon tepe kirazı
  • Prunus leveilleana (Koidz.) Koehne – Kore dağ kirazı
  • Prunus maackii Rupr. – Mançurya kirazı veya Amur Chokerry
  • Prunus mahaleb L. – Saint Lucie kirazı, kaya kirazı, kokulu kiraz veya mahlep kirazı
  • Prunus maximowiczii Rupr. – Miyama kirazı veya Kore kirazı
  • Prunus nipponica Matsum. – Takane kirazı, tepe kirazı veya Japon Alp kirazı
  • Prunus pensylvanica L.f. – pin kiraz, ateş kirazı veya yabani kırmızı kiraz
  • Prunus pseudocerasus Lindl. – Çin vişnesi veya Çin kirazı
  • Prunus rufa Wall ex Hook.f. – Himalaya kirazı
  • Prunus rufoides C.K.Schneid. – kuyruk yapraklı kiraz
  • Prunus sargentii Rehder – kuzey Japon tepe kirazı, kuzey Japon dağ kirazı veya Sargent kirazı
  • Prunus serrula Franch. – Kağıt kabuğu kirazı, huş ağacı kabuğu kirazı veya Tibet kirazı
  • Prunus serrulata Lindl. – Japon kirazı, tepe kirazı, Doğu kirazı veya Doğu Asya kirazı
  • Prunus speciosa (Koidz.) Ingram – Oshima kirazı
  • Prunus takesimensis Nakai – Ulleungdo kirazı
  • Prunus yedoensis Matsum. – Yoshino kirazı veya Tokyo kirazı

Diğer pek çok Prunus cinsinin verdiği meyveye de halk arasında kiraz dense de, bunlar bu alt türe ait değillerdir ve gerçek kiraz olarak adlandırılmaz.[2] Örneğin;

  • Çalı kirazları: (P. japonica), (P. humilis), (P. tomentosa) (P. prostrata)
  • Kuş kirazları (P. padus, P. grayana, P. napaulensis, P. ssiori), (P. virginiana), (P. serotina), (e.g. P. laurocerasus, P. myrtifolia, P. pleuradenia), (P. ilicifolia) (P. i. subsp. lyonii)
  • Afrika kirazları (P. africana)

Kaynakça

  1. ^ "Cerasus in Flora of China". eFloras.org. 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2021. 
  2. ^ Shi, Shuo; Li, Jinlu; Sun, Jiahui; Yu, Jing; Zhou, Shiliang (Kasım 2013). "Phylogeny and Classification of Prunus sensu lato ( R osaceae)". Journal of Integrative Plant Biology (İngilizce). 55 (11): 1069-1079. doi:10.1111/jipb.12095. ISSN 1672-9072. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İsveç</span> Kuzey Avrupada bir ülke

İsveç, resmî adıyla İsveç Krallığı, Kuzey Avrupa'daki İskandinavya yarımadasında yer alan bir ülkedir. Ülkenin sınır komşuları batı ve kuzeyden Norveç, doğudan ise Finlandiya'dır. İsveç bunun dışında güneyinde yer alan Öresund Köprüsü ile Danimarka'ya bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Meşe</span>

Meşe, Quercus cinsine bağlı anavatanı Kuzey Yarım küre olan yaygın bir türdür. Asya, Avrupa ve Kuzey Afrika'da serin ılıman bölgelerden tropikal enlemlere kadar uzanan yaprak döken ve yaprak dökmeyen türleri içerir. Kuzey Amerika, Meksika'da 109'u endemik olmak üzere yaklaşık 160 tür bulunur. Amerika Birleşik Devletleri'nde yaklaşık 90 tür ile en fazla meşe türüne sahiptir. Meşe çeşitliliğinin en büyük ikinci bölgesi ise yaklaşık 100 türle Çin'dir. Anadolu'da ; Tüylü Meşe, Saplı Meşe, Sapsız Meşe, Saçlı Meşe, Macar Meşesi, Istranca meşesi,Anadolu Palamut Meşesi gibi türler yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu kestanesi</span> bitki türü

Anadolu kestanesi, kayıngiller (Fagaceae) familyasında anavatanı güney Avrupa ve Asya olan, 20–35 m boy, 2 m çap yapabilen bir kestane türü.

<span class="mw-page-title-main">Akçaağaç</span> bitki cinsi

Akçaağaç ya da Acer, genellikle akçaağaç olarak bilinen ağaçların ve çalı'ların bir cinsidir. Cins, Sapindaceae familyasına yerleştirilir. Çoğu Asya'ya özgü olan yaklaşık 132 tür vardır, ayrıca Avrupa, kuzey Afrika ve Kuzey Amerika'da bir miktar vardır. Yalnızca bir tür, Acer laurinum, Güney Yarımküre'ye kadar uzanır. Türkiye'de Ova akçaağacı, Çınar yapraklı akçaağaç, Dağ akçaağacı, Beşparmak akçaağaç, Toros akçaağacı, Doğu akçaağacı, Tatar akçaağacı, Kayın gövdeli akçaağaç, Gürgen yapraklı akçaağaç gibi türler doğal olarak yetişir. Kırmızı akçaağaç, Japon akçaağacı, Şeker Akçaağacı ve Dişbudak yapraklı akçaağaç gibi türler park ve bahçelerde peyzaj amaçlı kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Prunus avium</span> gülgiller (Rosaceae) familyasından meyve ağacı

Prunus avium, gülgiller (Rosaceae) familyasından Kuzey Akdeniz kıyıları, Güney Kafkasya, Hazar Denizi ve Kuzeydoğu Anadolu'da doğal olarak bulunan meyve ağacı. Meyvesi olgunlaşmadan önce pembe bir çiçek açar. Kiraz meyvesini veren temel ağaç türüdür ve meyvesi tatlı kiraz olarak adlandırılır. Kiraz meyvesi veren diğer ağaç türleriyle birlikte Prunus subg. Cerasus alt cinsini oluşturur ve bu cinsin en bilinen üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kaplan</span> Asyaya özgü büyük kedi

Kaplan, kedigiller (Felidae) familyasından etçil bir memeli hayvan türü ve büyük kediler ailesinin dört üyesinden biridir. Panthera cinsinin en büyük kedisidir. Turuncu-kahverengi renge sahip kürkünün üzerindeki, koyu dikey çizgileri ile kolayca tanınabilir. Genellikle geyik ve yaban domuzu gibi toynaklıları avlayan bir süper avcıdır. Bölgeseldir ve genellikle yalnız ama sosyal bir avcıdır, yavruların yetiştirilmesi ve avlanmayı öğrenebilmesi için geniş bitişik yaşam alanlarına ihtiyaç duyarlar. Kaplan yavruları, bağımsız bir birey olmadan ve kendi yaşam alanlarını kurmak için ayrılmadan önce, anneleriyle yaklaşık iki yıl kalırlar.

<i>Solanum</i>

Solanum, Solanaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir. 1753'te Carl Linnaeus tarafından tanımlanmıştır. Besin mahsulü, patates, domates ve patlıcan gibi besinlerin bir kısmı bu cinse bağlıdır. Bazı Solanum türleriyle ilişkili zehirlenme vakaları nadir değildir ve ölümcül olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Maya uygarlığı</span> Kızılderili Maya halkları tarafından kurulan Kolomb öncesi Amerika uygarlıklardan biri (y. 250–1700)

Maya uygarlığı, Kızılderili Maya halkları tarafından kurulan Kolomb öncesi Amerika uygarlıklardan biridir. Bir Orta Amerika uygarlığı olan Maya uygarlığı, binlerce yıl boyunca Meksika'nın güneydoğusundan, Honduras, El Salvador ve Guatemala'ya kadar uzanan Mezoamerika bölgesinde hüküm sürmüştür. Meksika'nın güneydoğusunda beş devlet kurmuş Mayalar, tarihleri boyunca yüzlerce lehçe üretmişlerdir ve bu lehçelerden bazıları günümüzde hâlen konuşulan 21-44 Maya dilinin oluşumunu sağlamıştır. Bu uygarlık MÖ 600 dolaylarında yükselişe geçmiş, MS 3. yüzyılda altın çağına adım atmış, kent-devletlerinin siyasi kargaşalar sonucunda çöktüğü MS 900'e dek, geniş bir alanda varlığını sürdürmüş ve İspanyol işgaliyle de sona erme sürecine girmiştir. Maya uygarlığı birçok bakımdan sona ermişse de, yaygın inanışın aksine Mayalar yok olmamışlardır, hâlen bu ülkelerde yaşamakta ve Maya dillerinden bazılarını konuşmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Rosaceae</span> çilek, armut, elma, badem ve benzeri türleri içine alan, ayrı taç yapraklı iki çeneklilerden, örneği gül olan bir bitki familyası

Rosaceae (gülgiller), Rosales takımına bağlı bir bitki familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Aşıklı Höyük</span>

Aşıklı Höyük, Aksaray'a bağlı Kızılkaya Köyü'nün yakınlarında yer alan arkeolojik bir alandır. Radyokarbon örneklerinin sonuçlarına göre, Aşıklı Höyük'te yerleşiklik MÖ 9. bin yılda başlar ve MÖ 8. bin yıl sonuna dek sürer. Yerleşme yaklaşık olarak MÖ 8200-7500 arasına tarihlenmektedir. Aşıklı topluluğu, bu bin yıla yakın süreç boyunca yerleşimi hiç terk etmez. Bu kesintisiz iskan süreci, yerleşim düzeni ve mimaride radikal değişim ve dönüşümler ile ve aynı zamanda ekonomide ve teknolojide oldukça yavaş ve kademeli bir değişim ile birlikte takip edilebilmektedir. Bu bağlamda Aşıklılılar, bölgede yerleşikliğe geçen ilk avcı-toplayıcılardandır ve gerek ilk yerleşiklik süreçleri gerekse de bin yıllık iskan süreci içerisinde yerleşikliğe adaptasyon ile birlikte yaşam biçimleri teknik, sosyal, kültürel, bilişsel boyutlarda tümüyle okunabilmektedir. Kısaca diyebiliriz ki, insanlık tarihinin en önemli değişim ve dönüşüm süreçlerinden biri olarak avcı-toplayıcı ve göçer yaşamdan yerleşik yaşama geçiş süreci Orta Anadolu'nun Volkanik Kapadokya Bölgesi'nde Aşıklı Höyük özelinde izlenebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İğde</span>

İğde (Elaeagnus), bir tür meyve ve bu meyveyi veren İğde ağacı türlerine verilen genel addır. İğde Türkçe kökenli bir kelime olup küçük boy yemiş anlamındaki yiğde kelimesinden evrilmiştir. Azotu kökünde depolayabilme özelliği sayesinde en verimsiz topraklarda dahi yetişir. Ayrıca kuraklığa dayanıklılığı sebebiyle pek çok türü erozyonla mücadeledede kullanılabilmektedir. Yaz kış yeşildir ve yapraklarını döker. Türkiye'de özellikle Güneydoğu ve İç Anadolu bölgesinde yetişir. Bağ ve bahçe kenarlarında çit bitkisi olarak da kullanılır. Böbrek rahatsızlığı olan kişilere bolca yemeleri tavsiye edilmektedir. Meyveleri zeytin büyüklüğünde ve sarı-kahverengi olup, yenilebilir. Bağırsak bozukluklarını ve ağız pasını gidermek için de kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Sultan Dağları</span>

Sultan Dağları, Türkiye'de Akdeniz bölgesinin Göller Yöresi'nde bulunan batı Toros Dağları'nın uzantısı olan yaklaşık olarak 100 kilometre uzunluğunda genç sıradağlardır.

<span class="mw-page-title-main">Carpinus betulus</span>

Adi gürgen, huşgiller (Betulaceae) familyasından kerestesi değerli bir orman ağacı türü.

<span class="mw-page-title-main">Guava</span> Mersingiller familyasından bir bitki türü

Guava Yaklaşık 100 kadar türü bulunur. Anavatanı Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika'nın kuzeyidir. Günümüzde Güney Asya, Hawaii, Karaipler ve Afrika'da ziraati yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Takson yazarı botanikçiler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Botanikçi, botanik denilen bitki bilimi uzmanı olan bilginlerdir. Taksonomiyle ilgilenen ve takson yazarı olan botanikçilerin adları Uluslararası Botanik Adlandırma Koduna (ICN) göre keşfettikleri/tanımladıkları/adlandırdıkları takson ile birlikte kullanılır ve genellikle yayım yılı ve tam soyadı ya da bir kısaltmayla gösterilir.

<span class="mw-page-title-main">Aokigahara</span> Japonyada Fuji Dağının kuzeybatısındaki bir orman

Aokigahara (青木ヶ原), aynı zamanda İntihar Ormanı veya Ağaçlar Denizi olarak bilinen, Japonya'da Fuji Dağı'nın kuzeybatısında yer alan 35 kilometrekare (14 sq mi)'lik bir ormandır. Ormanın zemini, MS 864 yılında Fuji Dağı'nın püskürmesiyle meydana gelen magmatik kayaçlardan oluşmaktadır. Birkaç kayalık ve ormanın batısında yer alan buz mağaraları ormandaki turistik yerlerdendir. Ağaçların rüzgârı engelleyecek kadar yoğun olması ormana adını vermiştir. Ayrıca zemindeki lav gözenekleri sesi emerek ortamı daha da sessizleştirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fasiyasyon</span>

Fasiyasyon olarak telaffuz edilir ve şerit püskül olarak da bilinir, normalde tek nokta etrafında ve yaklaşık olarak silindirik doku oluşturan damarlı bitkilerde apikal meristem de anormal büyümenin nispeten nadir bir durumudur, bunun yerine tepe büyüme yönüne dik olarak uzar, böylece düz, şerit gibi, püsküllü veya özenle bükülmüş doku üretir. Fasyasyon, bazı durumlarda bitki parçalarının ağırlık ve hacim olarak artmasına da neden olabilir. Bu doğa olayı gövdede, kökte, meyvede veya çiçek başında meydana gelebilir.

<i>Crataegus</i> bitki cinsi

Crataegus Rosaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Kiraz</span> etli ve sert çekirdekli meyve türü

Kiraz, Prunus cinsine ait birçok ağacın meyvesine verilen addır. Etli bir sert çekirdekli bir meyvedir.