İçeriğe atla

Prunus avium

Başlığın diğer anlamları için Kiraz (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Prunus avium
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Rosales
Familya:Rosaceae
Oymak:Amygdaleae
Cins:Prunus
Tür: P. avium
İkili adlandırma
Prunus avium
(L.) L., Fl. Suec., ed. 2: 165 (1755).
Dağılımı
Çiçek açmış bir kiraz ağacı.
Beyaz Kiraz ağacı

Prunus avium, gülgiller (Rosaceae) familyasından Kuzey Akdeniz kıyıları, Güney Kafkasya, Hazar Denizi ve Kuzeydoğu Anadolu'da doğal olarak bulunan meyve ağacı. Meyvesi olgunlaşmadan önce pembe bir çiçek açar. Kiraz meyvesini veren temel ağaç türüdür ve meyvesi tatlı kiraz olarak adlandırılır. Kiraz meyvesi veren diğer ağaç türleriyle birlikte Prunus subg. Cerasus alt cinsini oluşturur ve bu cinsin en bilinen üyesidir.

Dünyadaki Üretimi

En Çok Kiraz Üreten Ülkeler - 2007
 Türkiye398.1
 ABD310.7
 İran225.0
 İtalya145.1
 Rusya100.0
 Suriye75.0
 İspanya72.6
 Ukrayna68.2
 Romanya65.2
 Yunanistan62.8
Dünya Geneli2,083.1
Kaynak: Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü[1]

Ekoloji

Meyveler, meyve etini sindiren ve tohumları dışkılarında dağıtan çok sayıda kuş ve memeli türü tarafından kolayca yenir. Bazı kemirgenler ve birkaç kuş (özellikle Bayağı kocabaş) içindeki çekirdeği yemek için çekirdekleri açar.

Yapraklar, kasa taşıyan güve Coleophora anatipennella gibi Lepidoptera dahil olmak üzere bazı hayvanlar için yiyecek sağlar.

Ağaç, kabuktaki yaralardan bir sakız salgılar ve bu sayede böcekleri ve mantar enfeksiyonları dışlamak için yaraları kapatır.[2]

Prunus avium ile Prunus fruticosa (cüce kiraz) arasındaki antik çaprazlamalar (melezlemler) yoluyla Prunus cerasus (vişne)'nin iki türün örtüştüğü alanlarda ana türlerinden biri olduğu düşünülmektedir. Her üç tür de birbirleriyle üreyebilir. Prunus cerasus artık kendi başına bir türdür, melez olmanın ötesinde gelişmiş ve stabilize olmuştur.[3]

Kullanımı

Meyvesi taze olarak yenir. Hoşaf, reçel ve konservesi yapılır. Ayrıca Giresun ilinde 'kiraz tuzlusu kavurma' adıyla yemeği yapılmaktadır.[4]

Diğer kullanımlar

'Prunus avium burlat - (Toulouse şehri Doğal Tarih Müzesi, MHNT)

Kabuk yaralarındaki sakız aromatiktir ve sakız yerine çiğnenebilir.

Kiraz meyvesinin saplarından, idrar söktürücü (diüretik), damarları büzen kan durdurucu ve öksürük ilaçları hazırlanabilir.[5]

Bitkiden yeşil boya da hazırlanabilir.[5]

Yabani kiraz, Avrupa'da tarım arazilerinin ağaçlandırma için çok kullanılır ve ayrıca yabani yaşam ve sağlık dikimleri için de değerlidir. Birçok Avrupa ülkesinde yabani kiraz için gen koruma ve/veya yetiştirme programları vardır.[6]

Kültür

Yunan mitolojisinde karşılığı doğum ve yenilenme, Çin'de ise ölümsüzlüktür. Giresun ili ismini kiraz meyvesinden almıştır. Kerasus kiraz meyvesinin Roma dönemindeki adıdır. (Kerasus-Gerasus-Geresun-Giresun) Japonya'da kiraz dendiğinde insanlar duraksar. Çünkü bu onlara ölümlü dünyayı hatırlatır ve kiraz çiçekleri 7 gün ağaçta durduktan sonra solmadan düşer.

Fotoğraflar

  • Kiraz'ın çiçek açması baharın geldiği anlamına da gelir.
    Kiraz'ın çiçek açması baharın geldiği anlamına da gelir.

Kaynakça

  1. ^ "FAOSTAT: ProdSTAT: Crops". Food and Agriculture Organization. 2007. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2009. 
  2. ^ Vedel, H., & Lange, J. (1960). Trees and Bushes in Wood and Hedgerow. Metheun & Co. Ltd., London.
  3. ^ Stocks, Christopher (2009). "Britain's forgotten fruits". Flora. 1: 1-200. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017. 
  5. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; pfaf isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  6. ^ Russell (2003), Wild cherry - Prunus avium: Technical guidelines for genetic conservation and use (PDF), European Forest Genetic Resources Programme, s. 6, 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 19 Haziran 2022 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Erik</span> meyve

Erik, gülgiller (Rosaceae) familyasından Prunus cinsinden meyvesi yenen bazı ağaç türlerinin ortak adı.

<span class="mw-page-title-main">Kızılcık</span>

Kızılcık, kızılcıkgiller (Cornaceae) familyasından bir ağaç türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Vişne</span> meyve

Vişne, gülgiller (Rosaceae) familyasından kiraza benzeyen ve tadı kiraz tadından daha ekşi olan bir meyve türü.

<span class="mw-page-title-main">Karayemiş</span>

Karayemiş (Prunus laurocerasus), gülgiller (Rosaceae) familyasından küçük beyaz renkli çiçekler açan, daha çok rutubetli ve gölgeli yerlerde yetişen 5–15 m boyunda, yaprak dökmeyen bir ağaç türü. Türkiye'de çeşitli yöresel adlarla bilinmektedir. Yaygın olarak "Karayemiş" adıyla bilinen bitki, "Gürcü kirazı", "Laz kirazı", "Laz üzümü", "Laz yemişi", "Tanal", "Tçkoo" adlarıyla da bilinmektedir.

<i>Prunus</i>

Prunus, gülgiller (Rosaceae) familyasından kiraz, karayemiş, kayısı, şeftali, badem ve erik gibi meyve ağaçlarını içeren cins.

<span class="mw-page-title-main">Limon</span> turunçgillerden bir meyve

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hünnap</span> Bitki türü

Hünnap, cehrigiller (Rhamnaceae) ailesinden bahar aylarında hoş kokulu sarı renkli çiçekler açan, dikenli bir ağaç türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Elma</span> gülgillerden bir meyve

Elma, gülgiller (Rosaceae) familyasından kültürü yapılan bir meyve türü.

<span class="mw-page-title-main">Badem</span>

Badem, gülgiller (Rosaceae) familyasının Prunoideae alt familyasından meyvesi yenebilen küçük bir ağaç türüdür. Badem bu ağacın meyvesidir. Şeftali ile birlikte Prunus'un alt cinsi Amygdalusun içinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kiraz eriği</span>

Kiraz eriği, gülgiller (Rosaceae) familyasından Doğu Avrupa, Güneybatı ve Orta Asya'ya özgü bir ağaç türü.

<span class="mw-page-title-main">Hint cevizi</span>

Hint cevizi ya da Muskat (Myristica), portakal ağacına benzeyen, anavatanı Banda Adaları olan bir tropik ağaç cinsi ve baharat olarak kullanılan meyvesi. Hindistan cevizi ile ad benzerliği dışında ilgisi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Liçi</span>

Liçi, başlıca olarak Çin'in güneyinde yetişen bir meyve. Geçmişte kral meyvesi olarak anılmış olan bu meyve Çin'de vergi olarak da halktan toplanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şeftali</span> meyve ağacı türü

Şeftali, ilk evcilleştirildiği ve ekildiği Kunlun Dağları'nın kuzey yamaçları ve Tarim Havzası arasındaki Kuzeybatı Çin bölgesine has, yerli yaprak döken bir ağaçtır.

<span class="mw-page-title-main">Pomelo</span>

Şadok Çin greyfurdu diye de bilinen pomelo sedef otugiller ailesinin alt oymaklarından Turunçgillere bağlı Citrus cinsinin bir türü olan ağaca ve meyvesine verilen addır. Pomelo aynı zamanda turunçgiller içinde en büyük meyvelere sahip olan türdür. Meyvelerinin çapı 15–25 cm'i bulabileceği gibi. Ağırlıkları 2 kilograma kadar çıkabilir. Jeruk Bali, lusho fruit, ya da jabong, pompelmous ya da Tamil lehçesinde pampa limāsu,, Pompous limonu bilinen diğer adlarıdır.

Kiraz, Prunus cinsine ait birçok ağacın meyvesine verilen addır.

Lapiș Ormanı, IUCN kategori IV doğa koruma alanı, Romanya'nın kuzeybatısında, Sălaj ili'nin batısında, Nușfalău köyü yakınında,Șimleu Silvaniei'den 9 km uzaklıkta yer alır.

Cerasus hippophaeoides, gülgiller (Rosaceae) familyasından Türkiye'nin endemik bir bitki türüdür. Türkçede "Denizdutu Kirazı" olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kiraz</span> etli ve sert çekirdekli meyve türü

Kiraz, Prunus cinsine ait birçok ağacın meyvesine verilen addır. Etli bir sert çekirdekli bir meyvedir.

<span class="mw-page-title-main">Kiraz çiçeği</span>

Kiraz çiçeği veya sakura, Prunus cerasus cinsine ait ağaçların çiçeğine verilen isimdir. "Sakura" genellikle meyvesi için değil, süs ağacı olarak yetiştirilen Prunus serrulata gibi türlerin çiçeklerini ifade eder Kiraz çiçeklerinin vanilyaya benzer güzel bir kokuya sahip olduğu ve genellikle mumlara ve tütsülere ilham kaynağı olduğu söylenir. Yabani kiraz ağacı türleri, özellikle Kuzey Yarımküre'de yaygındır.

<span class="mw-page-title-main">Prunus subg. Cerasus</span>

Kiraz Ağacı (Prunus subg. Cerasus) Prunus adlı bitkilerin bir alt cinsidir. Çiçekleri genellikle küçük korymbler veya birkaç şemsiye şeklindedir, ancak bazı türlerin kısa salkımları vardır. Meyvesi olan kiraz sert çekirdekli bir meyvedir ve yanlarında belirgin bir oyuk yoktur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.