Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.
Pekari, pekarigiller (Tayassuidae) familyasından olan çift toynaklı orta büyüklükteki memelilere verilen ortak addır. Kuzey Amerika'nın güneybatısında ve Orta Amerika ile Güney Amerika'nın tamamında bulunurlar. Domuzgiller ve su aygırıgiller ile akraba olan pekariler genellikle 90 ile 130 cm. uzunluğunda ve 20 ile 40 kg. ağırlığındadır.
Ayak, birçok omurgalıda bulunan anatomik bir yapıdır. Ağırlık taşıyan ve hareket etmeye olanak sağlayan bir uzvun terminal kısmıdır. Ayakları olan birçok hayvanda, ayak, bacağın terminal kısmında, genellikle pençeler veya tırnaklar da dahil olmak üzere bir veya daha fazla segment veya kemikten oluşan ayrı bir organdır.
Daman, kırsıçanı veya hiraks olarak da bilinir, yaklaşık tavşan büyüklüğünde otçul hayvanlardan oluşan memeli familyası Procaviidae üyelerine verilen genel ad. Procaviidae, birbirinden çok farklı vücut yapısına sahip hayvanlardan oluşan Afrotheria üst takımına ait Hyracoidea takımının tek familyasıdır. Bazı sınıflandırmalarda yaşayan en yakın akrabaları filler (Proboscidea) ve deniz inekleri (Sirenia) ile Paenungulata adlı grupta toplanırlar.
Palaeomastodon Afrika'da 36-35 milyon yıl önce yaşamış hortumlular takımından soyu tükenmiş bir hayvan cinsi. Fillerin ve mastodonların ataları olduğuna inanılır. Bu cins Moeritherium ile akrabadır.
Palorchestes Palorchestidae familyasında sınıflandırılan, soyu tükenmiş, keseli ve otçul bir memeli cinsidir. Bu cins Avustralya'ya endemikti ve geç Miyosen'den Buzul Çağı'nın sonuna kadar yaşadı.
Diacodexis, Eosen'de Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da yaşamış, küçük bir ilkel çift toynaklı cinsi.
Protocetus atavus, Orta Eosen'de Mısır'da yaşamış bir ilkel balina türüdür. Protocetus, ilk keşfedilen protocetiddi. Fosilleri Mısır, Kahire yakınlarında Orta Lütesiyen tetis denizinde, kireç taşında bulunan bir kafatasına ve bir dizi ilişkili omur ve kaburgaya dayanmaktadır.
Harpagolestes, orta Eosen ila Oligosen dönemleri arasında, Avrasya ve Amerika'da yaşamış bir Mesonychid cinsidir.
Miacis, ilk olarak Erken Eosen'de ortaya çıkan ve Erken Eosen ila Geç Eosen dönemleri arasında yaşamış, soyu tükenmiş bir ilkel etçil memeli cinsidir. Miacis cinsi monofiletik değildir, Carnivoramorpha içindeki kök gruba ait çeşitli türlerin koleksiyonu haline gelmiş bir taksondur. Bu nedenle, Miacis türlerinin çoğu, "modern etçil memelilerin takımı olan Carnivora'nın atalarını temsil eden erken etçiller" olarak tanımlanırlar. Bununla birlikte, Miacis cognitus türü kök grubuna değil taç grubu Carnivora'nın iki alt takımından biri olan Caniformia'ya yerleştirilir.
Notharctus, geç ve orta Eosen boyunca Kuzey Amerika ve Avrupa'da yaşamış bir adapiform primat cinsidir.
Danuvius guggenmosi, Güney Almanya'da 11.6 milyon yıl önce, Orta - Geç Miyosen döneminde yaşamış soyu tükenmiş bir bazal hominid türüdür; ayrıca Danuvius cinsinin tek üyesidir. O sırada bölge muhtemelen mevsimsel iklime sahip bir ormanlıktı. Bir erkek numunenin yaklaşık 31 kg (68 lb) ve iki dişi numunenin 17 ve 19 kg ağırlığında olduğu tahmin edilmiştir. Hem cins hem de tür Kasım 2019'da tanımlanmıştır.
Necrolemur, Batı Avrupa'daki Eosen yataklarından soyu tükenmiş bir omomyid primat cinsidir.
Hyracodon, Eosen ila Oligosen dönemleri arasında yaşamış, soyu tükenmiş bir tek toynaklı cinsi.
Mesopithecus, 11 ila 4 milyon yıl önce Avrupa ve Asya'da yaşamış soyu tükenmiş bir köpeksi maymun cinsidir. Mesopithecus, vücut uzunluğu yaklaşık 40 santimetre olan modern bir makağı andırıyordu. Uzun, kaslı uzuvları ve esnek parmakları olan ince bir vücuda sahip olarak hem yürümeye hem de tırmanmaya uyarlanmıştır. Dişleri, öncelikle yumuşak yaprak ve meyve yediğini gösterir. Bir zamanlar soyu tükenmiş bu maymunların gri langurların atası olabileceği düşünülüyordu, ancak daha yakın tarihli bir çalışma bunların kalkık burunlu maymunlar ve douclarla daha yakından ilişkili olduklarını öne sürüyor.
Ambopteryx, Çin'in Geç Jura döneminin Oxfordiyen aşamasına ait bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Hem tüyleri hem de yarasa benzeri zarımsı kanatları olan ikinci dinozordur. Bu türde keşfedilen ilk dinozor olan Yi qi, 2015 yılında tanımlanmıştır ve Ambopteryx'in kardeş taksonudur. Holotip örneğinin bir alt yetişkin veya yetişkin olduğu düşünülmektedir. Numunenin vücut uzunluğu 32 santimetre ve ağırlığı 306 gram olduğu tahmin edilmektedir. Cins yalnızca bir tür içerir: Ambopteryx longibrachium.
Protoceras, Kuzey Amerika'ya özgü Protoceratidae familyasından, Oligosen ila Erken Miyosen dönemleri arasında yaşamış çift toynaklı cinsidir.
Phenacodus, yaklaşık 55 milyon yıl önce geç Paleosen'den orta Eosen'e kadar soyu tükenmiş bir memeli cinsidir. Phenacodontidae ailesini ve Perissodactyla takımını simgeleyen toynaklıların en eski ve en ilkellerinden biridir.
Devegiller'in evrimi, ilk olarak Eosen Döneminde Kuzey Amerika'daki subtropikal ormanlarda ortaya çıkmalarıyla başladı. Oradan, ilk develer, iki ayrı evrim çizgisi haline gelene kadar, büyüyen bedenler ve değişen ayaklarla uzun yolculuklar yaptılar. Bazıları, 3 milyon yıl önce Panama Kıstağı üzerinden Güney Amerika'ya göç etti ve günümüzün lamalarına, vikunyalarına, alpakalarına ve guanakolarına evrimleşti. Diğerleri, geç Miyosen'de Asya'ya ve sonunda Afrika'ya geçmek için Bering Boğazı üzerindeki kara köprüsünü kullandılar ve yol boyunca, bugün bildiğimiz develere dönüştüler. Moleküler genetik çalışmalar tek ve çift hörgüçlü devenin son ortak atasının 5 ila 8 milyon yıl önce yaşadığını göstermiştir. Asya'daki en eski devegil kalıntıları 5 milyon yıllıktır. Tüm devegillerin son ortak atasının 11 ila 25 milyon yıl önce yaşadığı düşünülüyor.
Astrapotherium, küçük bir file veya büyük bir tapire belli belirsiz benzeyen, soyu tükenmiş bir Güney Amerika memelisidir. Bununla birlikte, filler veya tapirlerle ilişkili değildi, bunun yerine soyu tükenmiş diğer Güney Amerika toynaklılarıyla ilişkiliydi. Fosilleri Erken Miyosen'den Orta Miyosen'e tarihlendirilmiştir. A. magnus türü fosil kalıntıları Arjantin'deki Santa Cruz Formasyonu'nda bulunmuştur. Arjantin ve Şili'deki Deseado, Sarmiento ve Aisol Formasyonlarında başka fosiller de bulunmuştur.
