İçeriğe atla

Proton-K

Proton-K
Uluslararası Uzay İstasyonu'nun Zvezda modülünü taşıyan Proton-K'nın fırlatılışı
AmaçAğır yük fırlatma aracı
ÜreticiHruniçev
Menşei ülkeSSCB
Rusya
Boyut
Yükseklik50 metre (160 ft)
Çap7,4 metre (24 ft)
Kademeler3 veya 4
Kapasite
LEO için yük
Ağırlık19.760 kg (43.560 lb)
Rekor: Zvezda ile 22.776 kg (50.212 lb)[1]
İlgili roketler
Roket ailesiUniversal Rocket
TüretilenlerProton-M
Fırlatma geçmişi
DurumHizmet dışı
Fırlatma yerleriBaykonur Siteleri 81 & 200
Toplam fırlatmalar310
Başarı(lar)275 (%&0000000000000089.00000089)
Başarısızlık(lar)24
Kısmi başarısızlık(lar)11
İlk uçuş10 Mart 1967[2]
Son uçuş30 Mart 2012
Birinci kademe
Yükseklik21,2 metre (70 ft)
Çap7,4 metre (24 ft)
Boş ağırlık31.100 kilogram (68.600 lb)
Brüt ağırlık450.510 kilogram (993.200 lb)
Gücünü veren6 RD-253-14D48
Maksimum itme kuvveti10.470 kilonewton (2.350.000 lbf)
Özgül itici kuvvet316 saniye
Yanma süresi124 saniye
YakıtN2O4/UDMH
İkinci kademe – 8S811K
Yükseklik14 metre (46 ft)
Çap4,15 metre (13,6 ft)
Boş ağırlık11.715 kilogram (25.827 lb)
Brüt ağırlık167.828 kilogram (369.997 lb)
Gücünü veren4 RD-0210
Maksimum itme kuvveti2.399 kilonewton (539.000 lbf)
Özgül itici kuvvet327 saniye
Yanma süresi206 saniye
YakıtN2O4/UDMH
Üçüncü kademe
Yükseklik6,5 metre (21 ft)
Çap4,15 metre (13,6 ft)
Boş ağırlık4.185 kilogram (9.226 lb)
Brüt ağırlık50.747 kilogram (111.878 lb)
Gücünü veren1 RD-0212
Maksimum itme kuvveti613,8 kilonewton (138.000 lbf)
Özgül itici kuvvet325 saniye
Yanma süresi238 saniye
YakıtN2O4/UDMH

Proton-K (GRAU endeksi 8k82k'dan sonra Proton 8K82K olarak da adlandırılan), Proton roketlerinden türetilen bir Sovyet fırlatma aracıydı. Hruniçev tarafından inşa edildi ve Kazakistan Baykonur Uzay Üssü'ndeki 81 ve 200 numaralı sitelerden fırlatıldı.

10 Mart 1967'deki ilk uçuş, Zond programının bir parçası olarak Soyuz 7K-L1'i taşıdı. Proton/Soyuz/Zond uçuşları, (sözde) Ay Yarışı sırasında Sovyet kozmonotlarını Ay'a indirme amacıyla (gerçekleştirilemeyen), Soyuz uzay aracının son derece eliptik veya ay çevresindeki yörüngelere yaptığı birkaç mürettebatsız test uçuşundan oluşuyordu.

30 Mart 2012'de, 310. ve son fırlatılışı yapılarak modernize edilmiş Proton-M öncesinde hizmet dışı bırakıldı.

Kaynakça

  1. ^ "Zvezda Service Module". Khrunichev. 16 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2017. 
  2. ^ McDowell, Jonathan. "Proton". Orbital and Suborbital Launch Database. Jonathan's Space Page. 5 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NASA</span> ABDde uzay programı çalışmalarından sorumlu kurum

NASA, Amerika Birleşik Devletleri'nin uzay programı çalışmalarından sorumlu olan kurum. 29 Temmuz 1958 tarihinde ABD Başkanı Dwight Eisenhower tarafından kurulmuştur. Daire, 1 Ekim 1958 tarihinden itibaren askerî amaçlardan ziyade sivil alanda barışçıl bir şekilde faaliyet göstermeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Uzay Yarışı</span> Soğuk Savaş sırasında, ABD ve SSCB arasında yaşanan uzay rekabeti (1955–1975)

Uzay Yarışı, Amerika Birleşik Devletleri ile Sovyetler Birliği arasında 20. yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşen resmî olmayan uzay rekabetidir. Kökeni, II. Dünya Savaşı'ndan sonra iki ülke arasında balistik füze temelli nükleer silahlanma yarışına dayanmaktadır. Uzaya uydu, roket ve sonda yollamak, insan göndermek; Ay'a insan indirmek gibi çabalar içermektedir. Bu yarış, aynı zamanda ABD ile SSCB arasındaki Soğuk Savaş'ın (1947–1991) bir parçasıdır. Uzay Yarışı, yapay uyduların öncü fırlatmalarını, Ay'a, Venüs'e ve Mars'a yollanan robotik uzay sondalarını ve alçak Dünya yörüngesinde ve nihayetinde Ay'da insanlı uzay uçuşunu getirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Aleksey Leonov</span> Sovyet kozmonot, uzayda yürüyen ilk insan (1965)

Aleksey Arhipoviç Leonov,, Sovyet kozmonot ve uzayda yürüyen ilk insan.

<span class="mw-page-title-main">Apollo-Soyuz Test Projesi</span>

Apollo - Soyuz Test Projesi (ASTP), ABD ve SSCB'nin ortaklaşa yürüttüğü bir uzay projesi, ilk uluslararası insanlı uzay uçuşu.

<span class="mw-page-title-main">Vladimir Komarov</span>

Vladimir Mihailoviç Komarov, Sovyet kozmonotu, bir uzay uçuşunda hayatını kaybeden ilk insan.

<span class="mw-page-title-main">Uzay aracı</span> araştırma yapmak üzere uzaya gönderilen insanlı veya insansız araçların ortak adı

Uzay aracı ya da uzay gemisi, Dünya'nın atmosferi dışında, özellikle dış uzayda çalışmak üzere tasarlanmış araç ya da makinedir. Uzay araçları insanlı ya da insansız olabilir. Bir uzay aracı telekomünikasyon, Dünya'nın gözlemlenmesi, meteoroloji, yolbul, uzay kolonizasyonu, gezegen keşfi, uzay turizmi, uzay savaşımı, uzay ortamında insan ve kargo taşınması gibi görevler için yapılmış olabilir. Bu tanım aynı zamanda yapay uyduları da kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz programı</span>

Soyuz programı 1960'lı yılların başında Sovyetlerin Ay projesi kapsamında başlatılan insanlı uzay uçuşu projesi. Bu proje kapsamında Soyuz uzay aracı ve Soyuz roketi geliştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz (uzay aracı)</span> Rus yapımı uzay aracı serisi

Soyuz bugün hala hizmette olan 1960'larda Korolyov Tasarım Bürosu tarafından Sovyet uzay programı için tasarlanmış bir uzay aracı serisidir. Soyuz, Voskhod uzay aracının başarılı bir ardılı olarak aslında Sovyet İnsanlı Ay programının bir parçası olarak inşa edilmiştir. Soyuz uzay aracı bugüne kadar dünyada bir Soyuz roketi üzerinde en çok kullanılan ve en güvenilir fırlatma aracı olmuştur. Soyuz roketi tasarımı sırayla 8K74 ya da R-7A Semyorka gibi bir Sovyet kıtalararası balistik füzesi olan Vostok fırlatıcısına dayanmaktadır. Tüm Soyuz uzay araçları Kazakistan'daki Baykonur Uzay Üssünden fırlatılmıştır.

Soyuz 7, Sovyetler Birliği tarafından 12 Ekim 1969'da gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 8 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defa üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

Soyuz 8, Sovyetler Birliği tarafından gerçekleştirilen uzay uçuşu. Soyuz 6 ve Soyuz 7 ile birlikte üç araç ve yedi kozmonotun görev aldığı bir uçuşun parçasıydı. Bu uçuşta, tarihte ilk defe üç uzayaracı birlikte görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">LK</span>

.Sonradan Sovyetler Birliği Ay programını iptal edince yapım çalışmaları iptal edildi.

<span class="mw-page-title-main">Soyuz 26</span>

Soyuz 26 10 Aralık 1977'de başlayan Sovyet uzay uçuşu. Uzay istasyonu Salyut 6 ile kenetlenme sağlayan ilk uçuş. Sovyetler'in uzayda neredeyse kalıcı bir varlık gösterdikleri dönemin başını oluşturur. Uçuş sırasında çeşitli rekorlar kırılmıştır. Ayrıca, Salyut 6'nın çift kapısı olması sayesinde, tarihte ilk kez üç uzay aracının birbiriyle kenetlenmesi sağlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İnsansız uzay gemisi</span> otomatik olarak uzayda uçabilen ve insansız uzay uçuşları için kullanılan uzay gemileri

İnsansız uzay gemisi ya da insansız uzay aracı, otomatik olarak uzayda uçabilen ve insansız uzay uçuşları için kullanılan uzay gemilerine verilen genel addır. Ne derece insanlardan bağımsız, yani özerk olduğu gemi modelleri arasında farklıdır. Uzaktan kumandalı, uzaktan güdümlü ya da tamamen özerk (robotik) olabilirler. Mesela Salyut 7, Mir ve UUİ'nun modülü Zarya, insansız uzaktan güdümlü şeklide istasyonu işletebilme, her iki yeniden ikmâl aracı ve yeni modüllerle kenetlenme imkânına sâhipti. En yaygın insansız uzay gemileri robotik uzay gemileri, insansız yeniden ikmâl araçları, uzay sondaları ve uzay rasathaneleridir. Her insansız uzay gemisi robotik olmamaktadır. Meselâ uzaya yollanan bir yansıtıcı top, robotik değildir.

<span class="mw-page-title-main">Ay'a aslında gidilmediği iddiası</span>

Ay'a aslında gidilmediği iddiası, Apollo Projesi ile insanoğlunun Ay'a gidilmediğini, aslında tüm projenin bir aldatmacadan ibaret olduğu iddialarıdır. Kamuoyunda önemli miktarda taraftar toplamıştır. Bu iddialar, tarihçiler ve uzay araştırmaları camiasınca kabul edilmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Roskosmos</span> Rusya uzay ajansı

Roskosmos Devlet Uzay Etkinlikleri Kuruluşu, Rusya'nın uzay bilimleri programı ile genel havacılık ve uzay araştırmalarından sorumlu devlet kurumudur.

Uzay yolculuğu, 20. yüzyılda Konstantin Tsiolkovsky ve Robert H. Goddard tarafından geliştirilen teorik ve pratik atılımların ardından insan başarısının bir parçası haline geldi. Sovyetler Birliği, yörüngeye ilk uydu, ilk erkek ve ilk kadını uzaya göndererek savaş sonrası Uzay Yarışında önder oldu. ABD, 1969'da Ay'a ilk insan inişi ile Sovyet rakiplerini yakaladı. Uzay yarışı sona ermesini takiben, uzay uçuşu harika uluslararası işbirliği ile karakterize edilmiştir ve bu Dünya yörüngesine ucuz erişim ve ticari girişimler için bir genişleme oluşturmuştur. Gezegenler arası sondalar Güneş sistemindeki gezegenlerinin hepsiniziyaret etmiş ve insanlar yörüngede Mir ve ISS gibi uzun süre uzay istasyonlarında kalmıştır. Çin, insanlı misyonlar da dahil olmak üzere önemli uzay uçuş yeteneğine sahip üçüncü ülke olarak ile ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin uzay programı</span> 1930lu yıllardan dağılıncaya kadar SSCB tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programları

Sovyetler Birliği'nin uzay programı, 1930'lu yıllardan 1991'de dağılıncaya kadar eski Sovyetler Birliği (SSCB) tarafından yürütülen roket ve uzay keşif programlarından oluşuyordu. Altmış yıllık geçmişi boyunca, bu öncelikle sınıflandırılmış askeri program, uzay uçuşlarında bir takım öncü başarılar göstermişti, bunlar; ilk kıtalararası balistik füze (R-7), ilk uydu, Dünya yörüngesine ilk canlı taşıma görevi, uzayda ve Dünya yörüngesinde ilk insan, uzayda ve yörüngedeki ilk kadın, ilk uzay yürüyüşü, Ay'la ilk çarpışma, Ay'ın karanlık tarafının ilk görüntüsü ve insansız olarak Ay'a yumuşak iniş, ilk uzay gezgincisi, otomatik olarak ayıklanan ve Ay'dan Dünya'ya getirilen ilk Ay örneği ve ilk uzay istasyonundan oluşmaktadır. İlk gezegenler arası sondalar, kayda değer başka kayıtlar içeriyordu: Venera 1 ve Mars 1, sırasıyla Venüs ve Mars'a uçmuş, Venera 3 ve Mars 2, ilgili gezegen yüzeyi ile çarpışmış ve Venera 7 ve Mars 3 bu gezegenlere yumuşak iniş yapmıştır.

Kayıp Kozmonotlar veya Hayalet Kozmonotlar, Gagarin'den önce kimi Sovyet kozmonotlarının uzaya girdiklerini iddia eden bir komplo teorisidir; ancak varlıkları Sovyet ya da Rus uzay otoriteleri tarafından kamuya açıklanmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">AS-203</span>

AS-203, 5 Temmuz 1966'da fırlatılan Saturn IB roketinin mürettebatsız bir uzay uçuşuydu. Amacı, daha sonra Apollo programında astronotları Dünya yörüngesinden Ay'a doğru bir yörüngeye yükseltmek için kullanılacak olan, S-IVB roket aşaması yeniden başlatma kabiliyetinin tasarımını doğrulamak olduğu için hiçbir komuta ve hizmet modülü taşımıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Zond 5</span>

Zond 5 Sovyetler Birliğinin Zond programına ait bir uzay aracıydı. Eylül 1968'de Ay'a seyahat eden ve Ay çevresinde yörüngede dönen ilk uzay gemisi, hayvanları içeren ilk Ay görevi ve Dünya'ya güvenli bir şekilde dönen ilk uzay gemisi oldu. Zond 5, aralarında iki kaplumbağa, meyve sineği yumurtaları ve bitkilerin de bulunduğu ilk karasal organizmaları Ay yakınlarına taşıdı.Rus kaplumbağaları uçuş sırasında biyolojik değişikliklere uğradı ancak değişikliklerin öncelikle açlıktan kaynaklandığı ve uzay yolculuğundan çok az etkilendikleri sonucuna varıldı.