İçeriğe atla

Protoceras

Protoceras
Yaşadığı dönem aralığı: 33,9-20,4 myö
Oligosen-Barstoviyen[1] 
Protoceras celer'in iskeleti
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Artiodactyla
Familya:Protoceratidae
Alt familya:Protoceratinae
Cins:Protoceras
Marsh, 1891
Tip tür
Protoceras celer
Marsh, 1891
Türler
  • P. celer (Marsh 1891)
  • P. neatodelpha (Patton & Taylor 1973)
  • P. skinneri (Patton & Taylor 1973)

Protoceras ("ilk boynuzlu"), Kuzey Amerika'ya özgü Protoceratidae familyasından, Oligosen ila Erken Miyosen dönemleri arasında yaşamış çift toynaklı cinsidir.[1]

Charles R. Knight tarafından dişi ve erkeğin restorasyonu

Taksonomi

Othniel Charles Marsh, 1891'de protoceras cinsini P. celer tip türü ile ilk defa tanımladı. Marsh Protoceras'ı, çift toynaklılar içinde kendi ailesine sahip olacak şekilde Protoceratidae'ye atadı. Daha sonra Carroll (1988) tarafından da Protoceratidae'ye atanmıştır. Ancak son analizler (örn. Prothero ve Ludtke, 2007), onu, Paratoceras ile birlikte Protoceratinae alt familyasında sınıflar.[1]

Morfoloji

Erkek Protoceras celer'in kafatası

Protoceras, yaklaşık 1 metre uzunluğundaydı ve vücut şekli bir geyiği andırıyordu. Diğer bazı protoceratidler gibi, kafatasında üç çift kör boynuz vardı. Hayatta bunlar muhtemelen bir zürafanın kemikleri gibi deriyle kaplıydı. Protoceras cinsel olarak dimorfikti: dişilerin kafatasının arkasında, erkeklerde aynı çiftten daha kısa olan sadece bir çift boynuzu vardı. Erkekler muhtemelen bu boynuzları sergilemek, kadınları etkilemek veya rakipleri korkutmak için kullandılar. Boynuzların oryantasyonu nedeniyle, erkekler muhtemelen onları önden değil yanlara doğru göstermişlerdir.[2]

Protoceras en eski ve en ilkel protoceratidlerden biriydi, hala üst kesici dişlere ve dört fonksiyonel ayak parmağına sahipti (daha sonra türlerin sadece iki fonksiyonel, toynaklı parmağı vardı). Geç Oligosen çöllerinde oreodont Leptauchenia'nın yanında yaşadı..

Kaynakça

  1. ^ a b c "Protoceras". paleobiodb.org. 10 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2021. 
  2. ^ The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals. Londra: Marshall Editions. 1999. s. 272. ISBN 1-84028-152-9. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Koyun</span>

Koyun (Ovis), keçiler ile birlikte Caprinae alt familyası içerisinde yer alan bir memeli cinsi. Cinsin coğrafi olarak ve nüfusça en yaygın türü Evcil koyun olmaktadır, ancak pek çok yabani tür de Ovis cinsine aittir.

<i>Triceratops</i> kuş kalçalı dinozor cinsi

Triceratops, 68-66 milyon yıl önce Kuzey Amerika'da yaşamış otobur bir kuş kalçalı dinozor cinsi. Kretase döneminin sonunda pek çok canlının yokolduğu büyük felakete kadar yaşamış son dinozorlardandır. Triceratops, iri, dört ayaklı bedeni; büyük, kemikli bir yaka ve üç boynuz taşıyan başı; günümüz gergedanlarına olan benzerlikleri ile en kolay tanımlanabilen dinozor türlerinden biridir. Ayrıca, bilinen en büyük etobur dinozorlardan olan Tyrannosaurus ile aynı alanı paylaşmıştır ve muhtemelen onunla savaşan hayvanlardandır.

<span class="mw-page-title-main">Çift toynaklılar</span> memeli takımı

Çift toynaklılar, memelilerin eteneliler (Placentalia) infra sınıfına ait bir takım. Takım, su aygırları, domuzlar, pekariler, geyikler, koyun ve keçiler gibi karasal canlıların yanında balinaları da içerir. Yaklaşık 270 adet karada yaşayan çift toynaklı türü mevcuttur. Bunlardan özellikle boynuzlugiller familyasına ait türler, insanlar için ticari açıdan çok önemlidir. Çift toynaklılar, günümüzün en başarılı otçul kara canlılarındanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Tek toynaklılar</span> memeli takımı

Tek toynaklılar ya da tek parmaklılar, memeliler (Mammalia) sınıfından otobur hayvanları barındıran bir takımdır. Ayaklarında genelde tek sayıda toynağı bulunan bu takımdaki hayvanlar büyük ve çok büyük hayvanlar olarak nitelenebilir. Çift toynaklılar takımının geviş getiren hayvanlarının aksine tek toynaklılar bitki selülozunu midede değil bağırsaklarda sindirir. Atgiller, gergedanlar ve tapirler mevcut tek toynaklılardır.

<span class="mw-page-title-main">Sığır</span> geviş getirenlerden, boynuzlu büyükbaş evcil hayvanların genel adı

Sığır, memeliler (Mammalia) sınıfının, çift toynaklılar (Artiodactyla) takımının, boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasından evcil büyükbaş hayvan. Çoğunlukla evcil olan, kaba ve hantal yapılı, kuyrukları püsküllü, boynuzlu büyükbaş hayvanlardır. Mideleri dört gözlüdür ve geviş getirirler. Üst çenelerinde kesici dişleri bulunmaz. Otları alt çenelerinin dişleriyle keserler. Boynuzları daimidir. Kırıldığında bir daha yeniden çıkmaz.

<span class="mw-page-title-main">Okapi</span>

Okapi, zürafagiller (Giraffidae) familyasından geviş getiren bir çift toynaklı türü.

<span class="mw-page-title-main">Toynaklılar</span> memeli kladı

Toynaklılar, memelilerin Ferungulata grubundan, pençelerini toynak biçiminde geliştirmiş bir memeli üst takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ceratopsia</span> kuş kalçalı dinozor kladı

Ceratopsia veya Ceratopia, Kretase döneminde şimdiki Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da yaşamış, otçul bir kuş kalçalı dinozor grubudur. Bilinen en eski ceratopsian olan Yinlong downsi, 161,2 ile 155,7 milyon yıl önce yaşamıştır. Son ceratopsian türü olan Triceratops prorsus'un ise, 66 milyon yıl önce meydana gelen Kretase-Tersiyer yok oluşunda soyu tükendi.

<i>Diacodexis</i> tarih öncesi çift toynaklı cinsi

Diacodexis, Eosen'de Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da yaşamış, küçük bir ilkel çift toynaklı cinsi.

<i>Protocetus</i> tarih öncesi balina cinsi

Protocetus atavus, Orta Eosen'de Mısır'da yaşamış bir ilkel balina türüdür. Protocetus, ilk keşfedilen protocetiddi. Fosilleri Mısır, Kahire yakınlarında Orta Lütesiyen tetis denizinde, kireç taşında bulunan bir kafatasına ve bir dizi ilişkili omur ve kaburgaya dayanmaktadır.

<i>Anthracotheriidae</i> tarih öncesi çift toynaklı familyası

Anthracotheriidae, su aygırları ve balinalarla ilişkili soyu tükenmiş, su aygırı benzeri çift toynaklıların parafiletik bir familyasıdır. En eski cins olan Elomeryx, ilk olarak Orta Eosen'de Asya'da ortaya çıktı. Familya Afrika ve Avrasya'da dağıldı ve birkaç tür Oligosen sırasında Kuzey Amerika'ya ulaştı.

<span class="mw-page-title-main">Mezonikid</span> soyu tükenmiş toynaklı familyası

Mezonikidler, Paleosen ile Oligosen devirleri arasında Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış etçil toynaklıları içeren bir familyadır.

<span class="mw-page-title-main">Dichobunidae</span> bazal çift toynaklı familyası

Dichobunidae, Eosen ila Oligosen dönemleri arasında, Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış çift toynaklıları içeren bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Cainotheriidae</span> tarih öncesi çift toynaklı familyası

Cainotheriidae, Avrupa'da, Geç Eosen'den Orta Miyosen'e kadar yaşamış bir çift toynaklı familyasıdır. Çoğunlukla karstik yataklarda korunmuş olarak bulunurlar.

<i>Entelodon</i> Eosen-Oligosen devrelerinde Avrasyada yaşamış çift toynaklı cinsi

Entelodon, Avrasya'ya özgü soyu tükenmiş bir entelodont çift toynaklı cinsidir. Cinsin fosilleri, yaşları Priaboniyen'den erken Oligosen'in Rupeliyen çağına kadar değişen Paleojen tabakalarında bulunur.

<i>Protoceratidae</i>

Protoceratidae, Eosen döneminden erken Pliyosen dönemine kadar Kuzey Amerika'da yaşamış bir çift toynaklı ailesidir.

<i>Phenacodus</i> tarih öncesi toynaklı cinsi

Phenacodus, yaklaşık 55 milyon yıl önce geç Paleosen'den orta Eosen'e kadar soyu tükenmiş bir memeli cinsidir. Phenacodontidae ailesini ve Perissodactyla takımını simgeleyen toynaklıların en eski ve en ilkellerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Litopterna</span> Güney Amerikaya özgü toynaklı grubu

Litopterna, Paleosen ila Pleyistosen devirleri arasında Güney Amerika ve Antarktika'da yaşamış toynaklı grubu. En iyi bilinen örneği Macrauchenia'dır.

<i>Lantiyen insanı</i> Asyada bulunmuş hominid fosili

Lantiyen insanı, 1963'te Lantian County, Loess Platosu'ndaki Chenchiawo Köyü'nden neredeyse tam bir çene kemiğinden ve 1964'te keşfedilen Gongwangling Köyü'nden kısmi bir kafatasından bilinen, bir Homo erectus alt türüdür. Kalıntıların ilki yaklaşık 710-684 bin yıl öncesine, ikincisi ise 1.65-1.59 milyon yıl öncesine dayanıyor. Bu, Lantiyen insanını Afrika'nın ötesinde keşfedilmiş ikinci en yaşlı H. erectus ve Doğu Asya'nın en yaşısı yapar. Fosilleri ilk olarak 1964 yılında Woo Ju-Kan tarafından tanımlandı ve bir diğer H. erectus olan Pekin insanının atası olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Megacerops</span>

Megacerops, atlarla akraba, soyu tükenmiş tarayıcı bir gergedan grubu olan Brontotheriidae familyasının tarih öncesi tek toynaklı soyu tükenmiş bir cinsidir. Geç Eosen döneminde Kuzey Amerika'ya endemikti ve yaklaşık Şablon:Ma/2 milyon yıl önce var oldu.