 |
|---|
Esperanto hareketi Tarihsel Gelişim Zamenhof · Proto-Esperanto Unua Libro · Fundamento Boulogne deklarasyonu Manifesto of Rauma Montevideo Çözümü Prague Manifestosu Esperanto modern evrimi |
Kültür ve medya Esperantist · Esperantuyo Kulübler · Filmler La Espero · Kütüphaneler Edebiyat · Müzik Anadili olanlar Popüler kültür · Semboller Zamenhof Günü Argo |
Ulusal Dernekler Bitanya Türkiye'de Esperanto |
Organizasyonlar ve Hizmetler Amikeca Reto · Kurso de Esperanto · Esperanto Akademi · Encyclopedia Pasporta Servo · TEJO · UEA · Esperanto işçi hareketi · SAT · Plouézec Toplantıları · Dünya Kongresi · Avrupa – Demokrasi – Esperanto · Avrupa Esperanto Birliği · Panamerican Kongresi · Avrupa Gençlik Haftası · Skolta Esperanto Ligo · Gençlik Kongresi · Uluslararası Gençlik Kongresi |
Esperantido · Reformlu |
İlgili konular |
Proto Esperanto veya Ön Esperanto (Esperanto: Pra-Esperanto) 1887'de Unua Libro'nun yayınlanmasından önce Zamenhof'un dil projesinin evrimindeki herhangi bir aşama için kullanılan modern bir terimdir.
Esperanto dili, yaşayan diğer diller gibi gelişmekte ve değişmektedir. Örneğin son dönemlerde dili cinsiyetsizleştirmek için "ri" zamiri kullanılmaya başlanmıştır.
Esperanto (
İdo, ana dilleri farklı olan insanlar arasında anlaşmayı kolaylaştırmayı amaçlayan bir yapay dildir. 1907'de icat edilmiştir.
Esperantist; Esperanto yapay dilini konuşabilen, anlayabilen, gerektiğinde kullanabilen; seviyesi (level, düzey) kaç olursa olsun bütün kişilere Esperantist denir.
Anadili Esperanto olanlar, Esperanto soyu gibi bir soya bağlı değillerdir, çünkü Esperanto dili evrenseldir, bir soya bağlı değildir. Anadili Esperanto olanların anne ve babası aynı ırktan olmayıp ortak olarak bildikleri tek dil Esperanto ise, evde Esperanto dilinde konuşulur ve çocuk da onları taklit ederek Esperanto'yu ana dili olarak öğrenir.
Rose Adası Cumhuriyeti, 1968 yılında İtalyan mühendis Giorgio Rosa'nın Adriyatik Denizi'nde 400 metrekarelik platform üzerinde inşa ettirdiği kısa ömürlü mikro ulus. Resmî dili Esperantodur. Esperantonun resmî dil ilan edildiği ilk ve tek devlettir.
Esperanto Dünya Kongresi, Esperanto konuşan kişilerin bir araya geldiği yıllık kongredir. Neredeyse kırılamayacak kadar ve yüz yıldan fazla bir rekorla uluslararası Esperanto kongreleri arasında en uzun geleneğe sahiptir. Kongreler I. Dünya Savaşı ve II. Dünya Savaşı haricinde 1905'ten beri düzenli olarak her sene yapılmaktadırlar. 1920'den beri de organizatör Esperanto Dünya Derneği olmuştur.
Unua Libro uluslararası dil Esperanto'yu tarif eden ilk yayındır. Esperanto'nun yaratıcısı Dr. L.L. Zamenhof tarafından hazırlanıp Temmuz 26, 1887 tarihinde Varşova 'da ilk kez olarak Rusça dilinde yayımlanmıştır. Sonraki beş yıl içinde Rusça, İbranice, Lehçe, Fransızca, Almanca ve İngilizce dillerinde kopyaları yayımlanmıştır. Bu kitapçık içinde Lord's Prayer duası, bazı İncil sureleri, bir mektup, şiir, dilin gramerinin temel 16 kuralı ve 900 kelimeden meydana gelen temel vokabüleri içermekteydi. Zamenhof kitabında, "uluslararası bir dil, ulusal dil gibi, ortak bir değerdir" ilanında bulunarak dili kamuya mal etmiştir. Zamenhof eserini "Doktoro Esperanto" takma adı ile imzalamıştır. Bu yeni dili öğrenmeye başlayanlar dile doktorun bu takma adından "Esperanto" demeye başlayınca kısa zamanda bu isim dilin resmi adı haline gelmiştir.
Esperanto edebiyatı aslında bu yapay dilin resmi yayımının öncesinde, Esperanto dilinin yaratıcısı L. L. Zamenhof tarafından başlamıştır. Zamenhof geliştirmekte olduğu dile şiir ve düzyazılar tercüme ederek dilin eksiksizliğini ve anlaşılabilirliğini test etmiş ve birkaç tercümesini dilin ilk kitabı olan Unua Libro'nun ekleri olarak yayımlamıştır. Dilin başka erken konuşmacıları şiirler, hikâyeler ve kompozisyonlar yazmışlardır; Henri Vallienne Esperanto dilinde ilk romanı yazan kişi olmuştur. Bir avuç şiirin dışında, Esperantonun ilk 20 yılındaki edebiyat ürünlerinin çoğu bugün sadece tarihsel ilgiye değer olarak görülmektedirler.
Dünya Esperanto Derneği ya da Dünya Esperanto Birliği, Esperanto konuşanların 121 ülkeden üyeleri ile ve Birleşmiş Milletler ve UNESCO ile resmi ilişkileri olan en büyük uluslararası organizasyonudur. Bireysel Üyelerin yanı sıra, 17 adet ulusal Esperanto organizasyonu da UEA ile bağlantılıdır. Şimdiki başkanı Hint dil bilimci Probal Dasgupta'dır.
Fundamento de Esperanto L. L. Zamenhof'un, 1905 ilkbahar döneminde basımlanan kitabıdır. 9 Ağustos 1905'te Boulogne Bildirgesi'nin dördüncü maddesi tarafından Boulogne-sur-Mer, Fransa, Esperanto Dünya Kongresi'nde Esperanto için resmi bir kaynak olarak yapılmıştır:
Zamenhof Day, diğer adı ile; Esperanto Günü, yapay dil olan Esperanto'nun yaratıcısı L. L. Zamenhof'ın 15 aralık olan doğum günü anısına kutlanan gündür. Genellikle Esperanto kültüründe kutlanır.
Kurso de Esperanto Yapay bir dil olan Esperanto dilini öğretmek amacıyla üretilmiş, özgür ve açık kaynak kodlu yazılımlı, on iki ünitelik dil öğretim seti. Bu dile tamamen yabancı olanların, optimize edilmiş alıştırmalar sayesinde, iki haftalık süre zarfında dilin temel kurallarını öğrenmesini amaçlar.
Esperantido, Esperantodan türetilmiş yapay bir dildir. Esperantido başlangıçta Ido dili için kullanılmaktaydı. Esperantido kelimesi, Esperanto ile bir "çocuk, bir genç (hayvandan) ya da yavru" (ido) anlamına gelen -id- (-ido) ekinden türetilmiştir. Dolayısıyla, Esperantido kelimenin tam anlamıyla "Esperanto soyundan gelenler" anlamına gelir.
Esperanto hareketi veya Esperantizm, uluslararası yapay dil olan Esperanto'nun kullanımını yaygınlaştırma hareketidir. Hareket, sadece ulusal dillerin desteklenmesini değil, aynı zamanda Esperanto'nun da desteklenmesini amaçlar. Esperantoyu temsil eden bayrak, sol üst köşede beyaz zeminde yerleştirilmiş yeşil bir yıldız içerir. Yeşil alan umudu, beyaz barış ve tarafsızlığı simgeler. Beş köşeli yıldız beş kıtayı temsil eder. Esperanto hareketini benimseyen kişiye Esperantist denir.
Pasporta Servo, Esperanto dilini konuşanlar tarafından misafirperverliği artırmak için kullanılan, web sitesi üzerinden erişilebilen bir sosyal ağ pansiyon hizmetidir. Esperanto kültürü dahilinde, yıllık 3 geceye kadar ücretsiz olarak diğer Esperanto konuşmacılarını evlerinde ağırlamak isteyen insanların çevrimiçi ulaşmayı sağlamakta ve Dünya Esperanto Gençlik Örgütü (TEJO) tarafından sürdürülmektedir. Platform hediye kültürüyle işlemektedir ve ev sahiplerinin konaklama için ücret almasına izin verilmez.
LL Zamenhof 1870'lerde ve 80'lerde Esperanto'yu geliştirdi ve 1887'de bu dil hakkındaki ilk yayını Unua Libro'da yayınladı. Esperanto konuşmacılarının sayısı o zamandan beri kademeli olarak arttı, ancak hükûmetlerden ve uluslararası kuruluşlardan çok fazla destek görmedi ve bazen yasa dışı ilan edildi veya bastırıldı.
Avrupa Esperanto Birliği AB üye devletlerinin ulusal Esperanto derneklerinin birliğidir. Her iki yılda bir kongreler düzenliyor. Temmuz ve Ağustos 2007'de Maribor, Slovenya'daki kongrede 28 ülkeden 256 delege ve iki Avrupa Parlamentosu üyesi yer aldı.
Avrupa – Demokrasi – Esperanto Avrupa Parlamentosu seçimlerine katılan bir seçim listesidir. Partinin ana platformu, François Grin'in bir raporunun sonuçlarına dayanarak uluslararası iletişimi ekonomik ve felsefi açıdan daha verimli ve adil hale getirmek için Esperanto'nun AB'nin resmi dili olarak tanıtılmasıdır.
Esperanto alfabesi, yapay bir dil olan Esperanto dilinde kullanılan alfabedir. Esperanto alfabesi 28 harften oluşmaktadır. İçinde Y harfi bulunmaz.
Esperanto sembolleri, Esperanto Bayrağı başta olmak üzere Esperanto dilini temsil eden sembollerdir. Esperanto dilinin en ünlü sembolü olan bayrak Verda Stelo 1905'te Esperantistler arasında karşılıklı tanımanın bir sembolü olarak kullanılmak üzere kabul edildi.