Jura veya Jura dönemi, Mezozoyik Zaman'ın Triyas'tan sonra gelen, yani ikinci dönemidir. 200 milyon yıl öncesi ve 145 milyon yıl öncesi arasındadır. Jura, adını o döneme ait kireçtaşı tabakalarının ilk belirlendiği Avrupa Alplerindeki Jura Dağları'ndan almıştır. Jura döneminin başlangıcında, süper kıta Pangea iki kara kütlesine bölünmeye başlamıştı: kuzeyde Lavrasya ve güneyde Gondvana. Bu, daha fazla kıyı şeridi yarattı ve karasal iklimi kurudan nemliye kaydırdı; Triyas'ın kurak çöllerinin çoğunun yerini yemyeşil yağmur ormanları aldı.
Kertenkeleler veya kelerler (Lacertilia), çoğu okyanus ada zincirinin yanı sıra Antarktika hariç tüm kıtalarda yaşayan 6.000'den fazla türü olan, yaygın bir pullu sürüngen grubudur. Grup, yılanları ve Amphisbaenia'yı kapsamadığı için parafiletiktir; bazı kelerler, bu iki dışlanan grupla diğer kelerlerden daha yakından ilişkilidir. Kelerlerin boyutları, birkaç santimetre uzunluğundaki bukalemun ve gekolardan 3 metre uzunluğundaki Komodo ejderine kadar değişir.
Kocaayak veya Yeti, bazılarının Himalayalar'da yaşadığına inandığı, primat-benzeri, büyük bir yaratıktır. Her ne kadar varlığına inananlar mevcut olsa da bilim adamlarının çoğu, yetinin var olduğu ihtimalinin eldeki verilere göre çok zayıf olduğunu ve bu nedenle onun efsanevi bir yaratık olduğu fikrindedir. Batı'da ona verilen isim, yeti, Tibetçe yeh-teh lafından gelmektedir ki bunun anlamı "dağ hayvanı" olup ayrıca Meh-Teh, Miçe, Dzu-teh, Migoi, Mirka Kang Admi adlarıyla da bilinmektedir.
Mezozoyik Zaman, Triyas, Jura ve Kretase Dönemi'ni kapsayan, günümüzden yaklaşık 252 milyon yıl öncesinden 66 milyon yıl öncesine kadarlık süreyi kapsayan, yerküre tarihindeki sondan bir önceki jeolojik zamandır. Dinozorlar gibi arkozor sürüngenlerinin baskınlığı; bol miktarda açık tohumlu bitki ve eğrelti otları; sıcak bir sera iklimi; ve Pangea'nın tektonik olarak parçalanması gibi olaylar ve koşullar, Mezozoyik Zaman'ı diğer jeolojik zamanlardan ayırır. Mezozoyik, Fanerozoyik'in ikinci zamanı olup karmaşık canlıların evrimleşmesinden sonra gelen üç zamanın ortasında yer alır.
Triyas, 251,902 milyon yıl önce (myö) Permiyen Dönemi'nin sonundan 201,4 myö Jura Dönemi'nin başlangıcına kadar 50,5 milyon yılı kapsayan jeolojik bir dönem ve sistemdir. Triyas, Mezozoyik Zaman'ın ilk ve en kısa dönemidir. Dönemin hem başlangıcı hem de sonunda büyük yok oluşlar görülmüştür. Triyas Dönemi, Erken Triyas, Orta Triyas ve Geç Triyas olmak üzere üç devreye ayrılır.
Gondvana (Gondwana), Prekambriyen dönemi sonunda Antarktika, Avustralya, Afrika, Güney Amerika, Hindistan, Arabistan ve Madagaskar'ın birleşmesinden oluşmuştur. Geç Prekambriyen dönemi sonunda birleşen bu jeolojik yapı, erken Jura döneminde ilk parçalanma aşamasına gelmiştir.Birkaç kratonun birikmesiyle oluşur. Gondwana paleozoyik dönemin en büyük kitasal kabuğudur. Dünya yüzeyinin beşte biri kadar bir alan kaplamaktadır. Süper kıta olabilmek için Euramercia ile birleşti. Mesozoyik doneminde Gondwana ve pangea yavaş yavaş ayrıldı. Gondwana kalıntıları Güney Amerika, Afrika, Antarktika, Avustralya, Hindistan yarımadası ve Arabistan'da dahil olmak üzere bugünün kıta alanının yaklaşık üçte ikisini oluşturmaktadır. Gondvana (Gondwana) ismi Avusturyalı jeolog Eduard Suess tarafından üst Paleozoyik ve Mezozoyik yaşlı formasyonları bulunan merkez Hindistan'daki Gondwana bölgesine izafeten verilmiştir, zira bu bölge diğer güney kıtalarındaki bazı formasyonlara jeolojik yaş ve litolojik özellikler yönünden benzemektedir. ”Gondwana” terimi, bazı bilim adamları tarafından bölge ve süper kıta arasında açık bir ayrım yapmak için tercih edilmektedir.
Terapsitler (Therapsida), memelileri ve soyu tükenmiş akrabalarını içeren, gelişmiş bir sinapsit kladıdır. Başka bir deyişle terapsitler, Sinapsida'nın hayatta kalan tek sınıfı olan memelilerin tümünü ve onların soyu tükenmiş akrabalarını içeren sphenacodont grubudur. Ancak bu isim, daha çok memeli olmayan terapsitler için kullanılır.
Dinozorlar, 232-234 milyon yıl önce orta Triyas devrinin son zamanı olan Ladinyan döneminde arkozorlardan evrildiler. Dinozorlar iyi araştırılmış bir grup olup kafatası alnının üst kemiğinin mevcut olmaması, ön kol ile omuz eklemi arasındaki uzun kol kemiği olan humerus üzerinde deltopektoral aralık çıkıntısının eksikliği gibi birçok özellikler incelenerek tanımlanırlar.
Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.
Saurischia, kuşları (Aves) ve kuşlarla kuş kalçalı dinozorlara göre daha yakın akraba olan tüm dinozorları barındıran iki ana dinozor grubundan biridir.
Kimmerya, güney yarımkürede Gondvana'dan parçalanan ve Kuzey yarımkürede ise Avrasya'ya eklenen antik bir kıta veya mikrolevhaların ve mikrokıtaların bulunduğu bir çizgidir. Bugün ise Türkiye, İran, Afganistan, Pakistan, Tibet, Çin, Myanmar, Tayland ve Malezya'nın parçalarından oluşmaktadır. Kimmerya, Erken Permiyen sırasında Tetis Okyanusu'nun Gondvana tarafındaki kıyılarından parçalandı ve Yeni Tetis Okyanusu arkasında açıldığında, Permiyen sırasında Eski Tetis onun önünde kapandı. Kimmerya, Gondvana'dan doğudan batıya, Avustralya'dan ise Doğu Akdeniz'e kadar yükseldi. Birçok enlem boyunca uzandı ve çok çeşitli iklim bölgelerine yayıldı.
Avemetatarsalia, 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır. Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır. Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.
Reptiliomorpha, amniyotları ve amniyotlarla yaşayan amfibilerden daha yakın bir ortak atayı paylaşan dört üyelileri içeren bir gruptur. Vallin ve Laurin (2004) tarafından Homo sapiens'i içeren ancak Ascaphus truei'yi içermeyen en kapsamlı grup olarak tanımlanmıştır.
Sinodontlar veya Cynodontia, ilk olarak Geç Permiyen'de ortaya çıkan ve Permiyen-Triyas yok oluşu olayından sonra geniş ölçüde çeşitlenen bir terapsit grubudur. Sinodontlar, etoburluk ve otçulluk dahil olmak üzere çok çeşitli yaşam tarzlarına sahipti. Geç Triyas sırasında ortaya çıkmış olan probainognatiyen sinodontlar (Probainognathia), oldukça gelişmişlerdir ve hâla yaşayan sinodontlar olan memelileri içerirler. Diğer tüm sinodont soyları yok olmuştur. Bilinen son memeli olmayan sinodont grubu olan Tritylodontidae'nin son kalıntılarına Erken Kretase'de rastlanmıştır.
Probainognatiyenler (Probainognatia), Eucynodontia kladının iki ana grubundan biridir. Gruba dahil en eski canlılar etçil veya böcekçildi, ancak bazı gruplar sonunda otçul diyetler de geliştirdi. En erken ve en bazal probainognatiyen, Güney Afrika'nın Orta Triyas'ında (Anisiyen) yaşamış Lumkuia'dır, ancak probainognatiyenler Geç Triyas'ın orta Noriyen aşamasına kadar belirgin değildiler. Triyas'ın sonundaki yok oluştan üç grup hayatta kaldı: Her ikisi de Jura'ya kadar hayatta kalan Tritheledontidae ve Tritylodontidae –ikincisi Kretase'ye kadar hayatta kaldı – ve memelilerin ortaya çıkmasına neden olan Mammaliaformes.
Dinosauriformes, dinozorları ve onların en yakın akrabalarını içeren bir arkozor sürüngen kladıdır. Tüm dinosauriformlar, kısaltılmış ön ayaklar ve kısmen ila tamamen delikli bir asetabulum, geleneksel olarak dinozorları tanımlamak için kullanılan kalça yuvasındaki delik gibi çeşitli özelliklerle ayırt edilir. Bilinen en eski dinosauriform türü, yaklaşık 245 milyon yıl önce, orta Triyas döneminin Anisiyen yaşı kadar erken yaşamış olabilecek bir silesaurid olan Asilisaurus'tur.
Alwalkeria, Geç Triyas'ta Hindistan'ta yaşamış bir bazal saurischian dinozor cinsidir. Küçük, iki ayaklı bir omnivordu.
Mbiresaurus(anlamı: Mbire kertenkelesi) Zimbabve'nin Geç Triyas yaşlı (Carnian) Pebbly Arkose formasyonundan ilkin sauropodomorpha dinozorların yok olmuş bir cinsidir. Bu cins tek bir tür içerir. Mbiresaurus Afrika'nın bilinen en erken tanımlı dinozorlarından biridir.
Camelotia, günümüz İngiltere'sinin Geç Triyas veya Erken Jura döneminden gelen bir sauropodomorf dinozor cinsidir. Paleontologlar, hangi aileye ait olabileceği konusunda bölünmüş durumdalar; geçmişte, Camelotia genellikle prosauropodlara atanmıştır, ancak bu ilkin dinozor grubu sürekli bir değişim içindedir. Cins artık ilk gerçek dev otçul dinozorları içeren Melanorosauridae ailesinin bir üyesi olarak düşünülüyor.
Postosuchus anlamına gelen Postosuchus, Geç Triyas döneminde şu anda Kuzey Amerika olarak bilinen yerde yaşayan P. kirkpatricki ve P. alisonae olmak üzere iki türden oluşan soyu tükenmiş bir rauisuchid sürüngen cinsidir. Postosuchus, modern timsahları içeren arkozorların soyu olan Pseudosuchia soyunun bir üyesidir. Adı, Teksas'ta P. kirkpatricki türü türlerin birçok fosilinin bulunduğu bir yer olan Post Quarry'den gelir. Triyas sırasında, zamanının küçük dinozor yırtıcılarından daha büyük olan, bölgesinin en büyük avcılarından biriydi. Muhtemelen dicynodonts gibi büyük hantal otçulları ve kendisinden daha küçük diğer birçok canlıyı avlayan bir avcıydı.
