İçeriğe atla

Proje teslim yöntemleri

Proje teslim yöntemi, bir kuruluş veya mal sahibi tarafından bir başka kuruluşla yasal anlaşmalar yaparak bir yapının tasarım, inşaat, işletme ve bakım hizmetlerini organize etmek ve finanse etmek için kullanılan bir sistemdir.

Türler

Yaygın olarak kullanılan proje teslim yöntemleri:

Tasarla-İhale-Yap (TİY)

Tasarla-İhale-Yap'da mal sahibi, bir mimar veya mühendis ile bir dizi planlar ve ayrıntılı bir şartnameden oluşan sözleşme belgeleri geliştirir. Yüklenicilerden bu belgelere dayalı olarak teklifler istenir; daha sonra en düşük maliyetli ve sorumlu teklif sahibine bir sözleşme verilir. Bu, kamu sektörü altyapı projeleri için geleneksel modeldir.

Yapım Yönetimi ile Tasarla-İhale-Yap (YY ile TİY)

Yapım Yönetimine sahip TİY, Tasarla-teklif et-inşa et yaklaşımının değiştirilmiş bir versiyonudur Kısmen tamamlanmış sözleşme belgeleriyle, bir mal sahibi, aracı olarak hareket etmesi için bir inşaat yöneticisi tutar. Belgelerin önemli bir kısmı tamamlandığında, inşaat müdürü uygun taşeronlardan teklif ister. Bu, inşaatın daha hızlı ilerlemesine izin verir ve mal sahibinin projede bulunan risklerin bir kısmını inşaat yöneticisi ile paylaşmasına izin verir.

Tasarla-Yap (TY) veya Tasarla-İnşa et (Tİ)

Tasarla-yap'da, bir mal sahibi bir proje için kavramsal bir plan geliştirir, ardından projenin tasarımı ve inşası için mimarların ve inşaatçıların ortak girişimlerinden teklifler ister. Bu, özel finansman içermeyen kamu altyapı projeleri için geleneksel modele bir alternatiftir.

Tasarla-Yap-İşlet-Bakım (TYİB)

TYİB'de, tamamlanan projenin işletim ve bakımını aynı orijinal sözleşmeye dahil ederek TY'ye göre bir adım ötede.

Entegre Proje Teslimi (EPT)

Entegre Proje Teslimi (İngilizce: Integrated Project Delivery), proje verimliliğini artırmak ve proje tesliminde "atığı" azaltmak amacıyla tüm katılımcıları (insanlar, sistemler, iş yapıları ve uygulamaları) tasarım, üretim ve inşaatın tüm aşamalarına dahil etmeyi amaçlar. Nihai ürüne doğrudan değer katmayan tüm süreçlerle ilgilidir.[1][2][3] EPT, yalın inşaat felsefesi (İngilizce: lean construction) ile yakından ilişkilidir.

Kamu-özel ortaklığı (PPP veya 3P)

Bir kamu-özel ortaklığı (İngilizce: public–private partnership), belirli bir süre boyunca projeyi tasarlamak, inşa etmek, finanse etmek ve bazen işletmek ve sürdürmek için bir kamu kuruluşu ile özel sektörden bir kuruluş arasındaki işbirliğine dayalı bir düzenlemedir.
Aşağıdaki modeller genellikle 3P projeleri için kullanılır, ancak bazen özel sektör projeleri için de kullanılırlar.

Yap-Finans et (YF)

Özel sektör, inşa eder ve maliyetini finanse eder. Sonra sorumluluğu kamuya devreder. Risk ve katılım açısından, bu model özel sektör için yelpazenin alt ucundadır.[4]

Yap-İşlet-Devret (YİD)

Ana madde: Yap-İşlet-Devret
Yap-İşlet-Devret, proje tesliminin eksiksiz bir entegrasyonunu temsil eder: aynı sözleşme, projenin tasarımını, inşasını, operasyonlarını, bakımını ve finansmanını belirler. Belirli bir imtiyaz süresinden sonra tesis sahibine geri devredilir.

Yap-Sahip ol-İşlet-Devret (YSİD)

YSİD'nin YİD'den farkı, özel sektörün tesisin sahibi olması. İmtiyaz süresi boyunca, özel şirket, projede daha yüksek bir marj elde etmeye çalışırken, yatırım ve bakım maliyetlerini geri kazanmak için tesisin sahibi ve işletme görevini üstlenir. YSİD, demiryolu taşımacılığı ve enerji üretimi gibi projelerde kullanılmıştır.[5]

Yap-Sahip ol-İşlet (YSİ)

Bir YSİ projesinde, projenin mülkiyeti proje şirketinde kalır. Bu nedenle, özel şirket, projenin herhangi bir kalıntı değerinden faydalanır. Bir YSİ planı, büyük miktarda finansman ve uzun geri ödeme süresi içerir. YSİ projelerinin bazı örnekleri su arıtma tesislerinden görülmektedir.[6]

Yap-Kirala-Devret (YKD)

YKD kapsamında, özel bir kuruluş bir proje inşa eder ve bunu devlete kiralar. Bu şekilde proje üzerindeki kontrol proje sahibinden kiracıya geçer. Diğer bir deyişle, mülkiyet hissedarlarda kalır ancak işletme kiraya verilir. Kiralamanın sona ermesinden sonra, varlığın mülkiyeti ve operasyonel sorumluluk, önceden kararlaştırılan bir fiyat üzerinden devlete devredilir.

Tasarla-Yap-Finans et-Bakım (TYFB)

Özel sektör bir varlığı tasarlar, inşa eder ve finanse eder ve uzun vadeli bir anlaşma kapsamında zorlu tesis yönetimi veya bakım hizmetleri sağlar. Tesis sahibi (genellikle kamu sektörü) tesisi işletir. Bu model, özel sektör risk ve katılımı yelpazesinin ortasında yer almaktadır.[4]

Tasarla-Yap-Finans et-Bakım-İşlet (TYFBİ)

Tasarla-inşa et-finanse et-işlet, mülkiyet devri olmaması dışında, YSİD'ye çok benzeyen bir proje teslim yöntemidir. Ayrıca yüklenici, sözleşme süresinin sonuna kadar finansman riskini üstlenir. Sahibi daha sonra bakım ve çalıştırma sorumluluğunu üstlenir. Bu model, ücretli yollar gibi belirli altyapı projelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Özel inşaat şirketi, gerçek sahibi olan devlet için bir altyapı parçasının tasarımından ve inşasından sorumlu olur. Ayrıca, özel kuruluş inşaat ve işletme döneminde finansman sağlama sorumluluğuna sahiptir.[7] Genellikle kamu sektörü, inşaat sonrası varlığın kullanımı için özel sektöre ödeme yapmaya başlar. Bu, Avrupa Sayıştayı'na göre AB'de en yaygın kullanılan modeldir.[8]

Tasarla-Yap-İşlet-Devret (TYİD)

Bu finansman seçeneği, müşterinin projenin içeriği hakkında hiçbir bilgisi olmadığında yaygındır. Bu nedenle projeyi tasarlaması, inşa etmesi, işletmesi ve ardından devretmesi için bir şirkete devredilir. Bu tür projelere örnek olarak rafineri inşaatları gösterebilinir.[9]

Tasarla-İnşa et-Yönet-Finans et (TİYF)

Devletin belirlediği şartlara göre bir tesisi tasarlamak, inşa etmek, yönetmek ve finanse etmek için özel bir kuruluşa emanet edilir. Proje nakit akışları, devletin tesisin kirası için yaptığı ödemeden kaynaklanmaktadır. TİYF modelinin bazı örnekleri cezaevleri veya kamu hastaneleridir.

Teslimat yöntemi yaygınlığındaki eğilimler

Tasarla-İhale-Yap (TİY) şu anda çoğu özel projede ve kamu projelerinin çoğunda kullanılıyor olsa da, tarihsel olarak tercih edilen baskın teslimat yöntemi olmamıştır. Geçmiş yüzyılların inşaatçıları, kamuda ve özel sektörde hem tasarımcı hem de inşaatçı olarak görev üstlendiler. Amerika Birleşik Devletleri'nde, Ohio'daki Zane Post Road ve New York City'deki IRT, 1933'e kadar çoğu altyapı projesinde olduğu gibi, başlangıçta daha entegre dağıtım yöntemleri altında geliştirildi.[10]

Özel sektör katılım düzeyi

Kamu proje tesliminde özel sektör katılımının düzeyleri
Altyapı ihtiyacını belirleyin Çözüm öneren proje tasarımı Proje finansmanı Yapımı Operasyon Bakım onarım Mülkiyet İmtiyaz?
İhale-yapKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Tasarla-ihale-yapKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Tasarla-yapKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Tasarla-yap-finanse etKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Tasarla-yap-finanse et-bakımKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Tasarla-yap-finanse et-işletKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Tasarla-inşa et-finans-bakım-işletKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Yap-finans etKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
İşletme ve bakım sözleşmesiKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Yok
Yap-işlet-devretKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Geçici
Yap-kirala-devretKamu sektörü Özel sektör Kamu sektörü Özel sektör Geçici
Yap-sahip ol-işlet-devretKamu sektörü Özel sektör Geçici
Yap-sahip ol-işletKamu sektörü Özel sektör Var
Pazar odaklı tekliflerÖzel sektör Kamu sektörü Yok

Kaynakça

  1. ^ "Integrated Project Delivery - A Working Definition" (PDF). American Institute of Architects California Council, 15 Mayıs 2007. 22 Kasım 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2008. 
  2. ^ "Integrated Project Delivery: A Guide". American Institute of Architects 2007 version 1. 9 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2008. 
  3. ^ "Integrated Project Delivery - An Example Of Relational Contracting". Lean Construction Institute, 18 Kasım 2004. 29 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2008. 
  4. ^ a b The Canadian Council for Public-Private Partnerships, "Definitions & Models", https://www.pppcouncil.ca/web/P3_Knowledge_Centre/About_P3s/Definitions_Models.aspx 28 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  5. ^ Project Finance in theory and practice. Academic Press. 2007. s. 414. ISBN 978-0-12-373699-4. 
  6. ^ Public Private Partnerships: the worldwide revolution in infrastructure provision and project finance. Edward Elgar Publishing. 2007. ss. 268. ISBN 978-1-84720-226-0. 
  7. ^ Innovative Project Delivery Methods for Infrastructure. Finnish Road Enterprise. 2002. s. 120. ISBN 978-952-5408-05-8. 
  8. ^ The European Court of Auditors (2018), "Special Report: Public-Private Partnerships in the EU: Widespread shortcomings and limited benefits", https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR18_09/SR_PPP_EN.pdf 11 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  9. ^ [design-build-approacheshttp://www.dnaindia.com/mumbai/report_worli-haji-ali-sea-link-will-be-ready-in-4-years_1402669 "Arşivlenmiş kopya"]. 1 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2022. 
  10. ^ Salem, O., Salman, B., & Ghorai, S. (2017). Accelerating construction of roadway bridges using alternative techniques and procurement methods. Transport, 33(2), 567-579. https://doi.org/10.3846/16484142.2017.1300942

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Güneydoğu Anadolu Projesi</span>

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Fırat ve Dicle nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralleri ve sulama tesislerinin yanı sıra kentsel ve kırsal altyapı, ulaştırma, sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan entegre projedir. Projenin toplam maliyeti 32 milyar dolardır.

İl, Türkiye Cumhuriyeti'nin taşra teşkilatlanmasında en büyük mülkî yönetim birimi. Osmanlı Devleti'nde uygulanan vilayet sisteminin Türkiye'de ilkin sistem olarak, 1960'ta da isim olarak güncellenmesi ile bu şekli ve ismi almıştır.

Finansal kiralama veya İngilizce adıyla leasing, işletmelerin kuruluş veya büyüme dönemine geçtiklerinde, yatırımlarını gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları orta vadeli finansman yöntemlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Finans</span> Akademik disiplin

Finans, para, döviz ve sermaye varlıklarının incelenmesi ve disiplinidir. Mal ve hizmetlerin üretimi, dağıtımı ve tüketiminin incelenmesi olan ekonomi ile ilgilidir ancak ondan farklıdır. Kapsama dayalı olarak Finansal sistemlerde finansal faaliyetlere ilişkin disiplin, kişisel, kurumsal ve kamu finansmanı olarak ayrılabilir.

Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli, geniş anlamda bir kamu altyapı yatırım veya hizmetinin finansmanı özel bir şirket tarafından karşılanarak gerçekleştirilmesi ve kamu tarafından belirlenen bir süre için işletilmesi ve yine bu süre içinde ürettiği mal veya hizmeti, tarafların karşılıklı saptadıkları bir tarife uyarınca kamu kuruluşlarına satması ve sürenin sonunda işletmekte olduğu tesisleri bakımı yapılmış, eksiksiz ve işler durumda ilgili kamu kuruluşuna devretmesidir.

Harita mühendisliği, yeryüzünün tamamının veya bir parçasının çeşitli tekniklerle metrik anlamda ölçülmesi ve elde edilen mekansal verilerin bilgisayar ortamında işlenip değerlendirilmesi sonrası belirli standartlara veya prensiplere göre harita ve planlara dönüştürülmesi, ayrıca konum ve mekanla ilgili her türlü ölçüm, hesaplama, analiz ve görselleştirme çalışmaları ile ilgilenen mühendislik dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı</span> Türkiyede bir bakanlık

Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı'na bağlı olarak çalışan çevre, şehircilik ve iklim değişikliği işlerinden sorumlu bakanlıktır.

<span class="mw-page-title-main">İnşaat</span> bir bina veya altyapının inşası veya montajı süreci

İnşaat ya da yapım, bina, altyapı, endüstriyel sanayi yapıları gibi insan ihtiyaçlarına karşılık gelen, üretime dayalı her çeşit yapının amacına uygun inşa edilme sürecidir. İnşaat tipik olarak bilinen bir müşteri için yerinde gerçekleşirken, imalattan imalata farklı olarak, belirlenmiş bir alıcı olmadan benzer ürünlerin seri üretimini de gerektirir. Sanayi yapıları gelişmiş ülkelerdeki gayrisafi yurtiçi hasılanın % 6 ila % 9'unu oluşturur. İnşaat planlama, tasarım ve finansman ile başlar; proje inşa edilinceye ve yapı kullanıma hazır oluncaya kadar devam eder.

<span class="mw-page-title-main">İslam Kalkınma Bankası</span>

İslam Kalkınma Bankası 7 Aralık 1973'te, tamamı İslam Konferansı Örgütü'ne üye 7 ülke tarafından, geri kalmış İslam ülkelerini kalkındırmak amacıyla kurulmuş olan kurum. Merkezi Cidde'dedir. Başkanlığını Dr. Ahmad Mohamed Ali Al MADANI yürütmektedir. İslam Konferansı Teşkilatı üyesi ülkeler arsında ticaretin arttırılması bankanın stratejik amaçları arasında olup bunun için finansman imkânları sağlamaktadır. Ticaret kredilerini için 2005 yılından beri banka şemsiyesi altında faaliyet gösteren Uluslararası İslam Ticaret Finans Kuruluşu ticaretin gelişmesine önemli katkı sağlamaktadır. Türkiye, İcra Kurulunda Dr. Selim C. Karataş tarafından temsil edilmektedir. Banka’nın amacı, İslam felsefe ve prensipleri (Şeriat) doğrultusunda, üye ülkelerin ve Müslüman toplumların münferit veya birlikte ekonomik kalkınmalarına ve sosyal gelişmelerine katkıda bulunmaktır. Banka’nın kuruluş amacı doğrultusundaki fonksiyonları aşağıdaki şekilde özetlenebilir: • Üye ülkelerdeki kuruluşlara veya verimli projelere sermaye iştirakinde bulunmak, • Üye ülkelerdeki kamu ve özel sektör projelerine kredi sağlamak, • Üye ülkeler arasındaki ticaretin geliştirilmesine yardımcı olmak ve bu amaçla gerekli çalışmaları yapmak, • Üye ülkeler arası teknik işbirliğine yardımcı olmak ve teknik yardım sağlamak, • Üye ülkelerde kalkınma faaliyetlerine katkıda bulunan personele eğitim imkânları sağlamak, • Müslüman ülkelerdeki ekonomik, mali ve bankacılık faaliyetlerinin İslami kurallara uygun şekilde yürütülmesi yönünde araştırmalar yapmak. Kuruluş Tarihi : 1974 Üye sayısı : 56 Merkezi : Cidde - Suudi Arabistan Üyeler:

Kamu sektörü, çeşitli kamu hizmetlerinin sağlanması ile ilgili bir ekonomik sektördür. Ekonominin hem kamu hizmeti hem de kamu işletmelerinden oluşan parçasıdır. Kamu işletmeleri veya devlet mülkiyeti, kamu mülkiyetinde olan, kendi kendini finanse eden ticari işletmelerdir. Kamu sektörünün yapısı birçok ülkeye göre değişir, ancak çoğu ülkede devlet dairesi, belediye, bakanlık, ordu, polis, altyapı, toplu taşıma, eğitim ve sağlık gibi hizmetleri içerir.

Karma ekonomi, kamu hizmetleri, güvenlik, askeriye, refah ve eğitim gibi hem özel işletmeleri hem de kamulaştırılmış devlet hizmetlerini kabul eden bir ekonomik sistemdir. Karma ekonomi aynı zamanda halkı, çevreyi veya devletin çıkarlarını korumaya yönelik bir tür düzenlemeyi de teşvik eder.

<span class="mw-page-title-main">İslami bankacılık</span>

İslami bankacılık olarak adlandırılan sistem, aktivitelerini şeriatı esas alarak belirlemektedir. Şeriat, ödünç verilen paradan para kazanmayı yasaklamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı</span>

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) özel sektörün uluslararası pazardaki rekabet gücünü Ar-Ge ve inovasyon faaliyetlerini destekleyerek artırmak amacıyla kuruldu. “Kanunla kurulmuş vakıf” niteliğine sahip olan TTGV, kamu ve özel sektör ortaklığı temelinde özerk bir yapıya sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Avrasya Tüneli</span> İstanbul Boğazında karayolu tüneli

Avrasya tüneli ya da İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi, temeli 26 Şubat 2011 tarihinde atılan Asya ve Avrupa yakalarını, Kennedy Caddesi’nde Kumkapı ile D-100 Karayolu’nda Koşuyolu mevkii güzergâhında deniz tabanının altından bağlayan ve boğaz geçişine imkân sağlayan karayolu tünelidir. Toplam güzergâh tünel ve bağlantı yolları ile 14,6 kilometredir. Kumkapı ile Koşuyolu arasında yoğun trafikte 100 dakikaya varan seyahat süresinin 5 dakikaya kadar indirilmesi hedeflenmiştir.

Proje yönetimi, belirli bir projenin hedef ve amaçlarına ulaşıp bitirilmesi için kaynakların planlanması, organize edilmesi, tedarik edilmesi ve yönetilmesi disiplinidir.

<span class="mw-page-title-main">Geomatik mühendisliği</span>

Geomatik mühendisliği, harita mühendisliği ya da jeodezi ve fotogrametri mühendisliği, stratejik öneme sahip bir mühendislik dalıdır. Bilgi ve uzay teknolojilerindeki gelişmeler gün geçtikçe geomatik mühendisliğinin önemini artırmaktadır. Geomatik mühendisliği, uzay jeodezisi, dijital fotogrametri, uydu görüntüleri işleme ve çözümlemeleri, küresel uydu sistemleri, coğrafi-kent-arazi bilgi sistemleri, mühendislik ölçmeleri, lazer tarama teknolojisi, dijital kadastro ve tapu veri tabanları, imar uygulamaları, dijital harita üretimi ve afet bilgi sistemleri alanlarında çalışmalar yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eskişehir Büyükşehir Belediyesi</span>

Eskişehir Büyükşehir Belediyesi, Eskişehir'in büyükşehir sınırlarının içinde belediye işlerini yürüten kamu kuruluşudur. Mevcut belediye başkanı Ayşe Ünlüce'dir. Eskişehir 1993 yılında Büyükşehir statüsüne geçmiştir.

Türkerler Holding, Türkiye'de inşaat, enerji, sağlık, gayrimenkul, tekstil sektörlerinde faaliyet gösteren holding. 1993 yılında, Kazım Türker tarafından kuruldu. Merkezi Ankara'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Bayındırlık hizmetleri</span>

Bayındırlık hizmetleri, devlet tarafından finanse edilen ve inşa edilen, büyük toplumda rekreasyon, istihdam ve sağlık ve güvenlik kullanımları için geniş bir altyapı projeleri kategorisidir. Bunlar arasında kamu binaları, ulaşım altyapısı, kamusal alanlar, kamu hizmetleri ve genellikle uzun vadeli fiziksel varlıklar ve tesisler bulunur. Genellikle kamu altyapısı ve kamu sermayesi ile değiştirilebilir olsa da, bayındırlık işleri ekonomik bir bileşen taşımayabilir, bu nedenle daha geniş bir terimdir.

İnşaat hukuku; inşaat, mühendislik ve ilgili alanlarla ilgili konuları inceleyen bir hukuk dalıdır. Özünde sözleşme hukuku, ticaret hukuku, planlama hukuku, iş hukuku ve haksız fiil hukukunun bir karışımıdır. İnşaat hukuku, sözleşme, ihmal, garantiler ve kefaletler, hacizler ve diğer teminatlar, ihale, inşaat alacakları ve ilgili danışmanlık sözleşmeleri dahil olmak üzere çok çeşitli hukuki konuları kapsar. İnşaat hukuku, finans kurumları, bilirkişiler, metraj uzmanları, mimarlar, inşaatçılar, mühendisler, inşaat işçileri ve planlamacılar dahil olmak üzere inşaat sektöründeki birçok katılımcıyı etkilemektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.