İçeriğe atla

Prohorovka Muharebesi

Prohorovka Muharebesi
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Tarih12 Temmuz 1943
Bölge
Prohorovka
Sonuç Stratejik Sovyet savunma başarısı
Stratejik Alman yenilgisi
Taraflar
 Almanya Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Nazi Almanyası Paul HausserSovyetler Birliği Pavel Rotmistrov
Güçler

2. SS Panzer Kolordusu

  • 1. SS Panzer Tümeni "Leibstandarte SS Adolf Hitler"
  • 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich"
  • 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf"

Voronej Cephesi

  • 1.Tank Ordusu
  • 69. Ordu

Step Cephesi

  • 5. Muhafız Tank Ordusu
  • 29. Tank Kolordusu
  • 5. Muhafız Mekanize Kolordusu

Prohorovka Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Alman 4. Panzer Ordusu ile Sovyet 5. Muhafız Tank Ordusu arasında gerçekleşen muharebedir. Askeri tarihteki en büyük tank savaşlarından biridir.

Wehrmacht, Zitadelle Harekâtı'nı 5 Temmuz 1943'te başlattı. Alman üst komutanlığının hedefi, Kursk girintisindeki çok sayıdaki Sovyet birliğini imha etmekti. Kızıl Ordu'yu muharebe alanında imha etmek, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi yeniden Wehrmacht'a kazandıracaktı. Operasyon, beş Alman cephe ordusu tarafından Kursk girintisinin her iki tarafında bir kıskaç hareketi ile kesilip koparılması ile sonuçlanacaktı. Sovyet Üst Komutanlığı Stavka, bir Alman taarruzu beklemekteydi ve Derinliğine Harekât doktrinine uygun bir şekilde savunma mevzilerini hazırladı. Sovyetler Birliği mareşali Georgi Jukov Stalin'i, Kızıl Ordu'nun savunmada kalarak Alman kuvvetlerini yıpratması yönünde ikna etti. Alman kuvvetleri, Kızıl Ordu savunması karşısında yeterince yıprandığında Stavka, Alman ileri unsurlarını imha etmek için opreatif ihtiyatlarını savaşa sürecektir.

Kursk Savaşı sona erdiğinde Kuzey'de Alman kuvvetleri durdurulmuştu. Buna karşın Güney'de, Wehrmacht ve Waffen-SS birlikleri Prohorovka yönünde daha derin bir girme sağlamışlardı. Kızıl Ordu, operatif ihtiyatlarının planladığından daha erken olarak muharebeye sokmak zorunda kaldı. Iki tarafın zırhlı kuvvetleri arasında 12 Temmuz 1943 tarihinde gerçekleşen bu çatışmalar, tarihin en büyük tank muharebelerinden biri olarak bilinir.

Bu muharebe, Kursk girintisindeki Sovyet kuvvetlerinin kuşatılması için kilit bir muharebedir. Çekişmenin doruk noktasına ulaşması ve ardından sönmesidir. Alman saldırısı, hedeflerine ulaşmada başarısız oldu, fakat birkaç taktik muharebeyi kazandı. Sovyetler de bir dizi savunma çatışmalarında başarılıydılar ve Alman düzenlerinin kendi hatlarını yarıp geçmesini engellediler. Öte yandan Alman mevzilerine yönelen karşı taarruzları, püskürtüldü. Savaşın sonunda her iki tarafın güçleri de ağır kayıplara uğramıştı. Sovyet kayıpları çok yüksektir, ancak operasyonel ve stratejik insan gücü ve malzeme kaynakları, Kızıl Ordu'nun stratejik ve operasyonel inisiyatifini elde tutmasını olanaklı kılacak derecede geniştir. Bu savaş, Doğu Cephesi'nde bir Alman zaferi beklemenin, gerçekçi olmadığını gösteriyordu. Alman orduları, savaşın devamında, stratejik savunma durumunda kalacaktır.[1]

Öncesi

Alman 6. Ordu'su, 1942 – 1943 kışında Stalingrad Muharebesi'nde imha edilmişti. Sonraki Sovyet harekâtları; Uranüs Harekâtı, Kış Fırtınası Harekâtı ve Küçük Satürn Harekâtı Güney Ordular Grubu'nun konumunu tehdit etti. Bu harekâtlar başarılı olursa, tüm Ordular Grubu imha olabilirdi. Operasyonların sonucunda, ancak 70.000 kayıpla Kafkasya'daki Alman istilası son buldu. .[2] Stalin, daha parlak bir başarı için Kızıl Ordu'ya, Don Nehri'nde Rostov'a hareketle Güney Ordu Grubu'nu kuşatmayı emretti. Kızıl Ordu ilerledi ancak, aşırı yayılmıştı. Kızıl Ordu'nun bu durumunu fark eden Erich von Manstein, Üçüncü Harkov Muharebesi olarak bilinen harekâtı düzenledi. İkinci Harkov Muharebesi'nin bir tekrarı gibi, motorize Alman kuvvetleri, Sovyet ileri unsurlarını kanat açıklıklarından bir kıskaç harekâtıyla çevirerek imha etti. Alman zaferi, Wehrmacht ve SS kuvvetlerinin 14 Mart 1943 tarihinde Harkov'u yeniden ele geçirmelerine ve Kızıl Ordu birliklerini Don Nehri'nin kuzeyine sürmelerine olanak verdi. Muharebeler sonucunda Sovyet hatlarında kuzeyden güneye yaklaşık 240 km.lik bir girinti oluştu. Almanlar, 9.000 esir aldıklarını ve Sovyet kayıplarının 23 bin olduğunu belirtir. Sovyet rakamları ise ölü ya da yaralı olarak 45 bin kayıptır. .[2]

Bu arada Almanlar Belgorod'u da geri aldılar, fakat Kızıl Ordu Kursk'u elde tuttu. Harkov'un ilerisinde Alman ilerleyişi, bir süre sonra giderek daha güçlenen Sovyet direnişi karşısında duracak kadar yavaşladı. Her iki tarafın da taarruzları sürdürecek gücü kalmamıştı ve bu şeklilde Kursk civarı, Sovyet hatlarında bir çıkıntı olarak kaldı. Adolf Hitler ve Alman Yüksek Komutanlığı, bir sonraki büyük çaplı taarruzlarında, Sovyet operatif ve stratejik ihtiyatlarını imha etme girişimi için, görece dar olan Kursk çıkıntısını seçti. Doğu Cephesi'nde dengenin yeniden kurulması ve stratejik inisiyatifin geri alınması için Alman Yüksek Komutanlığı'nın izleyeceği yol bu olacaktı. .[2] Sovyet istihbaratı, gelecek Alman yaz taarruzlarının Kursk bölgesini hedef alacağını saptadı. Kursk'taki Sovyet stratejik savunması, 1941'de Moskova'dakinden farklı olarak cephe boyunca bir savunma hattı halinde kurulmamıştı. Bu kez, 100 km.’nin üstünde bir derinlikte güçlü bir savunma düzeni hazırladılar. Sovyetler, 600-700 km. derinlikte, 2.000 km.lik bir cephe hattında, 10 cephe ordusu, 40 bileşik ve 5 tank ordusunu topladı. .[3] Stavka, taarruz eden Alman kuvvetlerini, birden çok hat halinde ağır biçimde tahkim edilmiş mevzilerde zorlayarak yıpratmayı amaçlayan bir savunma stratejisini onayladı. Alman taarruzunun hızı kesildiğinde, Sovyet operatif zırhlı ihtiyatlarının başlatacağı bir karşı taarruzla zayıflamış olan düşman kuvvetleri imha edilecekti.

Kuvvetler

Almanya

2. SS Panzer Kolordusu kumandanı Paul Hausser

Katılan Alman kuvvetleri esasen, önceki günlerde kayıplara uğramış olan üç Waffen-SS tümenidir. Harekâta, 1. SS Panzer Tümeni "Leibstandarte SS Adolf Hitler", 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich" ve 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf", sadece 35 tanesi Tiger I olmak üzere 456 Panzer ve 137 Taarruz topu ile katılmıştır. Bir başka tugayın daha savaşa katılmış olması mümkündür. 10. Panzer Tugayı, 23 Haziran 1943 tarihinde kurulmuştu ve 45 Tiger tankından oluşan bir kuvvetti. Fakat muharebeye katılıp katılmadığı bilinmemektedir. Bu tugayın 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich"’e katılarak onun tank mevcudunu 70’e çıkarmış olması mümkündür. Muharebeye katılır durumdaki tank ve taarruz toplarının toplam sayısı 11 Temmuz itibarıyla 400’dür, bunların 70 tanesi Tiger’dir. .[4] Sovyet kaynakları, Almanların 500-700 tankları olduğunu iddia etmektedir.[5] Alman kaynakları 12 Temmuz öncesi tank mevcutları için tam değildir. Mevcut Alman kaynaklarına göre 11 Temmuz’da 1., 2. ve 3. SS panzer tümenlerinde 204 tank bulunmaktadır. Sırasıyla 77, 95 ve 122. Bir sonraki gün olan 12 Temmuz’da 1. SS Panzer Tümeni "LSSAH" için tank mevcuduna ilişkin rakam bilinmemektedir. Fakat diğer iki tümen için 103 ve 121 rakamlarını verilir. 13 Temmuz'da 70, 107 ve 74 tank olduğu belirtilir. 14 Temmuz'da ise 78, 115 ve 73. 15 Temmuz'da genel bir azalmayla 85, 99 ve 77. Son kayıt, 16 Temmuz içindir ve üç tümende 96, 103 ve 96 tank bulunduğı belirtilir. [5] 2. SS Panzer Kolordusu Kursk Savaşı'na 494 tankla başlamıştı ve 12 Temmuz'da tank mevcudu tam olarak 200'e düşmüştü. .[6]

Alman hava gücü bir Luftwaffe Kolordusu'dur, 8. Hava Kolordusu. Kolordu'nun 5 Temmuz 1943 itibarıyla 966 uçaklık bir gücü vardır. .[7] Kayıplar, geçen bir haftada fazla değildi. Luftwaffe Genelkarargahı, 5-8 Temmuz arasında kayıpların sadece 41 uçak olduğunu rapor etti. Kursk çıkıntısının güney kesiminde 5-31 Temmuz tarihleri arasında 220 uçağın kaybedildiği biliniyorsa da, 8-11 Temmuz tarihleri arasındaki kayıplar konusunda açık bir bilgi yoktur. .[7]

Sovyetler Birliği

Sovyet tarafında Prohorovka Muharebesine katılan ana kuvvet, 5. Muhafız Tank Ordusu'dur. Ne var ki bu tankların oldukça önemli bir kısmı, T-70 hafif tanklardır. 5. Muhafız Tank Ordu'sundaki zırhlı araçların dökümü şöyledir. 409 T-34, 188 T-70, 31 Churchill, 48 kundağı motorlu top (SU-122 ve SU-76) ve bir miktar KV-1 ağır tank. Savaşla ilgili bazı açıklamalarda iddia edilenin tersine, hiçbir SU-152 ve SU-85, muharebe alanına çıkmadı. Sovyet kaynaklarına göre bu silahlardan 2. Muhafız Tank Kolordusu'nda, 2. Tank Kolordusu'nda ve 1529. Kundağı Motorlu Top Alayı'nda yoktu. .[8][1]

Kızıl Ordu, 2. Muhafız Tank Kolordusu, 29. Tank Kolordusu ve 18. Tank Kolordusu ile ilk kademeye yerleşdi. Sovyet 5. Mekanize Kolordusu ve zayıflamış olan 2. Tank Kolordusu yedekte tutulmuştur. 29. Tank Kolordusu 212 tank ve kundağı motorlu topluyla mevzilenirken, 18. Tank Kolordusu, 144 tankıyla 11 Temmuz öğleden sonra mevziye girdi. Her iki birlik de gün içinde muharebeye katıldı, Sovyet tanklarının toplam sayısı muhtemelen 500'e yakındı. Sovyet 1. Tank Ordusu da Alman 48. Panzer Kolordusu'na taarruz etti, fakat bu çatışma doğrudan Prohorovka Muharebesi ile bağlantılı değildi. Neticede araştırmalar, 294 Alman ve 616 Sovyet zırhlı muharebe aracı'nın savaşa katıldığını göstermektedir. Bu sayı en fazla 429 Alman ve 870 Sovyet zırhlı muharebe aracıdır.[9]

Bölgedeki Sovyet hava unsurları zayıf bir güçtür. Kızıl Ordu Hava Kuvvetleri'ne bağlı 2. Hava Ordusu, bir önceki hafta içinde uğradığı büyük kayıplara karşın 472 uçakla muharebelere katılabilmiştir. Bu filonun 266 avcı, 160 bombardıman ve 90 İyuşin avcı-bombardıman uçağı vardı. Sovyet 17 Hava Ordusu da savaşa katılmıştır. O da ağır kayıplara uğramıştı, fakat yine de 300 uçakla savaşa katılabildi. Bu şartlarda hava gücünün akıllıca kullanılması gerekiyordu. .[10]

Savaş öncesi

Alman ilerlemesi

2. SS Panzer Alayı 8. Bölüğü (Tiger I bölüğü)'ne bağlı Panzer VI "Tiger I" (Temmuz 1943)

Yeni model ağır silahların cepheye ulaşması için birkaç kezlik ertelemelerin ardından, Alman saldırısı 5 Temmuz 1943 tarihinde başladı. 2. SS Panzer Kolordusu'nun öncülüğünde General Hermann Hoth'un 4. Panzer Ordusu, Sovyet savunmasının yoğun mayın tarlaları, piyade mevzileri ve incelikle düzenlenmiş tanksavar cepheleri içinde 15–20 km. muharebe ederek ilerledi. Taarruz, üçüncü savunma hattına, 35 km. derinliğe kadar ilerledi fakat burada 1. Tank Ordusu tarafından durduruldu.

2. SS Panzer Kolordusu 5-11 Temmuz süresince, 1. Tank Ordusu ile 69. Ordu arasında bir kama gibi girdi. Güç olmasına karşın 4. Panzer Ordusu, Sovyet ana savunma kuşaklarını yarıp geçmeyi başardı. Almanlar, 5 Temmuz'dan itibaren 1.000 Sovyet tankını imha ettiklerini iddia ettiler. Sadece 48. Panzer Kolordusu, 1.300 Sovyet askeri öldürdüklerini ve 7.000 tutsak aldıklarını iddia etti. Aynı Kolordu, 170 Sovyet tankını imha ettiğini ya da ele geçirdiğini ve buna ilaveten 180 ağır havanı, tanksavarlar ve topçu ateşiyle imha ettiğini iddia etti.[11]

2. SS Panzer Kolordusu üçüncü Sovyet savunma hattını yarıp geçti. Almanlar yanlış olarak Sovyet savunmasını yardıklarını ve ertesi gün bu olanaktan yararlanacaklarını düşündüler.[11] Son Sovyet ihtiyat kuvvetlerini de yendiklerini düşünüyorlardı. Almanların bilmediği, General İvan Konev komutasındaki Step Cephesi'nin bir karşı taarruz için hazır beklediği idi. 11 Temmuz'daki Alman başarısı ardından General İvan Konev'in itirazlarına karşın Mareşal Georgi Jukov, General Pavel Rotmistrov komutasındaki 5. Muhafız Tank Ordusu'nun ve 5. Muhafız Ordusu'nun, Alman tehdidini karşılamak için serbest bırakılmasına izin verdi. 42. Muhafız Tümeni derhal muharebeye katıldı. Sovyet kuvvetleri zorlu bir yürüyüşün ardından 11 Temmuz gecesi Prohorovka'ya ulaştılar.[12] Sovyet kuvvetleri, karşı taarruzlarını başlatmak için hazırdılar.

Alman taarruz planları

Prohorovka'da Alman planı, Zitadelle Harekâtı'nın bir an önce tamamlanması için, Güney'deki Sovyet savunmasında bir gedik açarak, kıskacın Kuzey kanadıyla temas sağlamaya dayanıyordu. Saldırı, 48. Panzer Kolordusu’nun Psyol Nehri’ne karşı bir taarruz girişimiyle aynı zamana denk geldi. Prohorovka mevzileri birincil taktik hedefti. Bu bölgede 4. Panzer Orduru’nun savunma hatlarını yarmasıyla bu mevzilerin alınması umuluyordu. Bunun gerçekleşmesi Wehrmacht’a, Sovyet savunmasının operatif ve stratejik derinliğine ulaşarak Kursk girintisindeki Sovyet kuvvetlerini kuşatmayı tamamlama olanağı kazandıracaktır.

Sovyet karşı taarruz planları

Kursk Savaşı, 11 ve 12 Temmuz’da kritik bir evreye ulaştı. 2. SS Panzer Kolordusu’nun sağladığı girme, Sovyet 1. Tank Ordusu’nu kuşatılma tehdidinde bıraktı. Mevki, Voronej Cephesi’nin kalbi durumundaydı. Mareşal Jukov, 11 Temmuz’da, ikisi Step Cephesi’nden olmak üzere beş Sovyet ordusunun taarruzunu emretti. Bu kuvvetler, Alman ileri unsurlarına karşı 12 Temmuz’da taarruza geçti.[13] Sovyet ordularının General Mikhail Katukov komutasındaki 1. Tank Ordusu ile birlikte Alman kuvvetlerine taarruz ederek tuzağa düşüreceği ve imha edileceği düşünülüyordu. Diğer üç ordu, 48. Panzer Kolordusu’na ve 52. Kolordu’ya saldırırken 5. Muhafız Tank Ordusu’nun taarruzu 2. SS Panzer Kolordusu’nu hedef aldı.

5. Muhafız Tank Ordusu’nun taarruz planında önemli eksiklikler vardı. Yeterli ölçüde bir hazırlık ateşi açılmaması, saf halindeki tankların yüksek hızda kullanılması, tankların zırh ve silahlarındaki eksikliklerin giderilmemesi ve asıl taarruzu, bir ölçüde Alman birliklerince korunmaya başlanmış olan tank hendeklerinin olduğu bölgeden yürütmek gibi. Dahası, Sovyet hava unsurları kuzey kesimde toplandı ve Prohorovka üzerinde Luftwaffe’ye tam bir hava hakimiyeti bıraktı. Sovyet yer – hava iletişiminin başarısızlığı, harekâtın ilk saatlerinde ağır kayıplara neden olarak durumu daha da güçleştirdi.

Savaş

Öğleden önceki çatışmalar

2. SS Panzer Kolordusu 12 Temmuz’da saat 06:50’de taarruza başladı. Aynı sırada Kızıl Ordu da kendi saldırı hamlesine başladı. Her iki tarafın hava unsurları kendi destek noktalarına hareket ettiler ve geniş çaplı bir hava savaşı başladı. 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich", saat 07:10’da “...çok güçlü düşman hava faaliyeti...’nden söz etmektedir.[14] Kursk Savaşı sırasında ilk defa Sovyet Hava Orduları Güney’de Luftwaffe’den daha fazla çıkış yaptılar. Luftwaffe’nin 8. Hava Kolordusu yaklaşık 654 çıkış yaparken, Sovyet 2. ve 17. Hava Orduları 893 çıkış yaptılar.[15] Alman uçakları, 8. Hava Kolordusu Komutanı Hans Seidemann’dan, 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich"’in ileri harekâtını örtme emri aldılar.

Hava savaşı, her iki tarafın kara kuvvetlerinin taarruzları için de tehlikeli bir durum ortaya çıkardı. Daha kuzeyde 48. Panzer Kolordusu’nun taarruzu, iki Alman hava filosu tarafından dağınık biçimde destekleniyordu.[15] Yeterli hava desteği olmadan ve Sovyet uçaklarının akınları karşısında 48. Panzer Kolordusu savunmaya çekilmek zorunda bırakıldı. 11. Panzer Tümeni savaş ceridesine, “Bazı Alman hava etkinliğinin olduğunu ama Sovyet hava etkinliğinin daha fazla olduğunu” ve “pike bombadıman akınları oluğunu” kaydetti. Hava kuvvetlerinin başlattığı baskıyı artırmak için 48. Panzer Kolordusu, Sovyet 10. Tank Kolordusu ve 1. Tank Ordusu tarafından muharebeye çekildi.[15] Öte yandan Luftwaffe de saldırıya geçti. Heinkel He 111’ler, Sovyet 69. Ordusu’na ve 5. Muhafız Tank Ordusu’na saldırdılar. Her iki tarafın avcı filoları o denli zayıftı ki, 12 Temmuz’da hiç kayıp raporu olmamıştır.[15] Luftwaffe’nin 48. Panzer Kolordusunu korumadaki yetersizliği sonucunda taarruz durmuştur.

2. SS Panzer Tümeni "Das Reich", herhangi bir şaşırtma taarruzu olmaksızın, 5. Muhafız Tank Ordusu'na desteksiz bir taarruz başlattı. Aynı anda 5. Muhafız Tank Ordusu da 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich"’e saldırdı.[15] 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf" için Alman planı, Tümen’in Psyol Nehri'nin kuzeyine taarruz ederek oradaki köprübaşını genişletmekti. "Das Reich" ve "LSSAH" tümenleri bu taarruza katılmadı ve "Totonkopf" Tümeni, başarıyı rapor edene kadar savunmada kalacaklardı.

Sovyet taarruzu saat 09:15'te başladı. 5. Muhafız Tank Ordusu, yaklaşık 430 tank ve taarruz topu’nu bir cephe taarruzunda bir araya getirdi. Bu taarruzu 70 tank ve taarruz topundan oluşan ikinci bir dalga izledi.[16] Taarruz, bir yıkım oldu. Luftwaffe, çok sayıda Stuka’lar, Fw 190’lar ve Hs 129’larla hızla karşılık verdi. Sovyet tankları açık arazide bu saldırıya yakalandı.[16] Alman tank toplarının ve topçunun ateş desteğiyle de taarruz bozguna uğradı. Savaş alanı infilak eden Sovyet tanklarından yükselen kalın duman sütunlarıyla kaplandı. Sovyet 29. Tank Kolordusu’na bağlı 31. Tank Tugayı’nın raporu şöyleydi. “Düşman topçu ateşi ve uçakları karşsından ağır tank kayıplarına uğradık. Saat 10:30’da tanklarımız Komsomolet Devlet Çiftliği’ne ulaştı fakat, sürekli hava taarruzları nedeniyle daha fazla ilerleyemiyorlar ve savunmaya geçtiler.” [16] Sabah yapılan taarruzda, 5. Muhafız Tank Ordusu'na bağlı 18. ve 29. tank kolordularının toplam tank kaybı 400 kadardır. Bu kolorduların tank mevcudu 800 idi.

Bu başarısızlığın bir nedeni, hava ve yer koorsinasyonundaki eksikliktir. Sovyet hava taarruz unsurları, düşmanın ani manevrasına yeterince hızlı karşılık veremedi. Üstelik Sovyet 2. ve 17. Hava Orduları, 48. Panzer Kolordusu'na saldırınca, Luftwaffe'ye engellenmemiş bir geçit bırakılmış oldu. Luftwaffe, bu yolla açıkta kalan Sovyet zırhlılarına saldırdı.[16] Sovyet 31. Tank Kolordusu Komutanı gönderdiği raporda, “Saat 13:00’e kadar bizim uçaklarımızın hava korumasından yoksunduk” demektedir. 5. Muhafız Tank Ordusu, “bizim uçaklarımız, özellikle avcı kuvvetlerimiz, tümüyle yetersizken düşman uçakları, savaş düzenimiz üzerinde tüm savaş boyunca abartmasız asılı durdular.” diye yakınmıştır.

Öğleden sonraki çatışmalar

5. Muhafız Tank Ordusu'nun ihtiyatları, 3. Panzer Kolordusu'nun saldırısını karşılamak üzere güneye gönderilmek zorunda kalındı. İhtiyatların 2. SS Panzer Kolordusu'na karşı bir saldırı için kullanılmış olmasıyla, büyük bir bozgundan kurtulma umutları da son buldu. Fakat Alman ilerlemesi de başarısız oldu. Korkunç kayıplara karşın, Sovyet tank orduları bulundukları hattı ellerinde tuttular ve 2. SS Panzer Kolordusu'nu hatlarını yarmaktan alıkoydular. Öğleden önce yaşananların deneyimiyle, öğleden sonra tank muharebelerinde Sovyet tankların çoğunlukla yakın çatışmaya girdiler. Kayıplar, Sovyet tarafında 5.500 kişi, Alman tarafında ise 850 kişidir. Tank kayıpları ise çelişkilidir, fakat yaklaşık 300 Sovyet tankı ve Alman taarruzunda kayıpları 70-80 zırhlı muharebe aracıdır.[16] Her şeye karşın Kızıl Ordu birlikleri araziye hakim olmayı başardılar. .[17][18] 5. Muhafız Tank Ordusu, gece boyu, 593 tankı ve 37 kundağı motorlu topuyla Stari Oskol’daki mevzilere çekildi.[19]

Sonuç

Her iki taraf için kayıplar tam bir kesinlikle belirlenememektedir, öte yandan savaşın sonu daha kesindir. Ne 5. Muhafız Tank Ordusu, ne de 2. SS Panzer Kolordusu, o günkü hedeflerine ulaşamadılar. 5. Muhafız Tank Ordusu, arazi olarak hedefine ulaşamadığı gibi 2. SS Panzer Kolordusu’nu imha edemedi. Her iki kuvvet de ertesi gün muharebeye sokulduysa da güçten düşmüşlerdi. Eğer yüzlerce tank, başarısız bir taarruzda heba edilmemiş olsaydı, muhtemelen Sovyetler’in hedefine daha iyi hizmet edecekti. Bunun yerine mevziye girerek Alman taarruzlarını göğüslemekte kullanılmıştır. General Konev, 5. Muhafız Tank Ordusu’nu bu tarzda kullanma kararını şiddetle eleştirdi. Taarruzu için, sonuç alıcı esas operatif kuvvetten yoksun bırakılmıştı.

Öte yandan Hitler’in saldırıya devam etmeme kararında, güçlü Sovyet yedeklerinin ani ve şiddetli taarruzu ve Kutuzov Harekâtı'nın başlamasıyla, Kursk çıkıntısının kuzey kenarına yapılan saldırının, Alman 9. Ordusu tarafından kırılması zorunluluğu etkili oldu. Böylece başta Heinz Guderian’a, “Bunun düşüncesi bile midemi kaldırıyor.” dediği durum ortaya çıkmıştı. [2] Harkov'un güneyindeki Mius Nehri’nde de Kızıl Ordu’nun 6. Ordu olarak yeniden düzenlenen Kempf Ordu Müfrezesi'ne yönelen saldırısı, yedek kuvvetlerin geri çekilmesini zorunlu kıldı. Bu geri çekilme, Güney’de o ana kadar sağlanmış ilerlemenin korunabilmesi için gerekliydi. ayrıca OKW, 10 Temmuz 1943 tarihinde Sicilya’ya çıkartma yapan Amerikan – İngiliz kuvvetlerinin oluşturduğu tehdidi karşılamak için, bir kısım kıtalarını Doğu Cephesi’nden çekmek zorunda kaldı.

Prohorovka Muharebesi, Kursk Muharebeleri içerisinde dönüm noktası oldu.Alman orduları ağır yara alarak geri çekilmek zorunda bırakıldı.Açıkçası, Sovyet güçleri hırpalanmadı ve Alman karar verme mekanizması üzerinde ağır bir darbe yarattı.

Bu andan itibaren stratejik inisiyatif Kızıl Ordu’da kaldı.

Kaynakça

  • Bellamy, Chris. Absolute War; Soviet Russia in the Second World War. Pan Books. (2007). ISBN 978-0-330-48808-2
  • Bergström, Christer (2007). Kursk - The Air Battle: July 1943. Chervron/Ian Allen. ISBN 978-1-903223-88-8.
  • Cross, Robin. Citadel: The Battle of Kursk, Barnes & Noble Edition. (1998).ISBN 978-1-56619-581-2
  • Dunn, Walter (1997). Kursk: Hitler's Gamble, 1943. Greenwood Press Ltd. ISBN 978-0-275-95733-9.
  • Glantz, David M. & House, Jonathon. When Titans Clashed; How the Red Army Stopped Hitler. University of Kansas Press. (1995). ISBN 978-0-7006-0899-7
  • Glantz, David M. Soviet Military Operational Art; Pursuit of Deep Battle. Frank Cass. (1991). ISBN 0-7146-4077-8
  • Healy, Mark. (1992). Kursk 1943: Tide Turns in the East. Osprey Publishers, London. ISBN 978-1-85532-211-0
  • Over, Richard. Russia's War.Pengiun Books. (1997). ISBN 0-14-027169-4
  • Zetterling, Niklas and Anders Frankson. Kursk 1943: A Statistical Analysis, London: Frank Cass, (2000). ISBN 0-7146-5052-8

Dipnotlar

  1. ^ Overy 1997, p. 210.
  2. ^ a b c Bellamy 2007, p. 556.
  3. ^ Glantz 1991, p. 127.
  4. ^ Dunn 1997, p. 154.
  5. ^ a b Zetterling & Frankson 2000, p. 101.
  6. ^ Zetterling & Frankson 2000, p. 103.
  7. ^ a b Bergström 2007, p. 120.
  8. ^ Zetterling & Frankson 2000, p. 106.
  9. ^ Zetterling & Frankson 2000, p. 107.
  10. ^ Bergström 2007, p. 78.
  11. ^ a b Dunn 1997, p. 153.
  12. ^ Glantz 1995, pp. 166-167.
  13. ^ Glantz & House 1995, pp. 166-167.
  14. ^ Bergstrom 2007, p. 78.
  15. ^ a b c d e Bergstrom 2007, p. 79.
  16. ^ a b c d e Bergstrom 2007, p. 80.
  17. ^ Clark 1966, p. 337.
  18. ^ Healy 1992, pp. 76–7.
  19. ^ Bergström 2007, p. 77.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Moskova Muharebesi</span> Nazi Ordularının Moskova üzerine başlattıkları genel taaruzlar

Moskova Muharebesi veya Moskova Meydan Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, 1941 yılında Alman ordularının, bir duraklamanın ardından Moskova yönünde yeniden başlattıkları genel taarruzlarıdır. Moskova Muharebesi bazı tarihçiler tarafından II. Dünya Savaşı'nın dönüm noktalarından biri olarak kabul edilmektedir. Sovyet savunması, Hitler'in Barbarossa Operasyonu'nun önemli stratejik hedeflerinden biri olan Moskova'nın ele geçirilmesini engelleyerek savaşın uzamasına ve Barbarossa harekâtının başarısızlıkla sonuçlanmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kursk Muharebesi</span> Alman-Sovyet muharebesi

Kursk Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk çıkıntısına karşı 1943 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri genel taarruzdur. II. Dünya Savaşı sırasında yapılmış en büyük tank çarpışmalarından biri ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiştir. Almanların Doğu Cephesi'nde gerçekleştirdiği son stratejik taarruzdur. Sonucundaki Sovyet zaferi, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi Sovyetlere vermiştir ve savaşın sonuna kadar da öyle kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kış Fırtınası Harekâtı</span>

Kış Fırtınası Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Stalingrad Muharebesi sonucunda kuşatılan Mihver kuvvetleri kurtarmak için girişilen bir Alman taarruz harekâtıdır. Taarruz, 12 - 23 Aralık 1942 tarihleri arasında esas olarak Alman 4. Panzer Ordusu tarafından yürütülmüştür. Kızıl Ordu 19 ve 20 Kasım 1942 tarihlerinde başlattığı bir karşı taarruzla (Uranüs Harekâtı Stalingrad'daki Mihver kuvvetleri kuşatmıştı. Hitler'in kararıyla, esas olarak Alman 4. Panzer Ordusu'nun takviye edilmesiyle oluşturulan Don Ordular Grubu, dışarıdan bir yarma hareketiyle Kızıl Ordu kuşatmasına saldırmıştır. Stalingrad'da kuşatılmış bulunan Mihver kuvvetleri General Friedrich Paulus komutasında yeniden tertiplenirken Don Ordular Grubu da General von Manstein komutasına verilmişti. Don Ordular Grubu, B Ordular Grubu yerine geçtiği için aslında bütün bu teşkiller Mareşal von Manstein emrindedir. Bu arada Stavka, Kafkasya'da petrol sahalarını ele geçirmek için muharebe halindeki A Ordular Grubu'nu, geri çekilme hattını keserek tecrit etme planları içindedir. Bu harekât planına Satürn Harekâtı kapalı adı verilmiştir. Stalingrad'da kuşatılmış birliklerin, Kurtarma harekâtına kadar ikmali için tek çözüm Luftwaffe'nin hava köprüsüyle ikmal sağlamasıydı. Luftwaffe bu görevi yerine getirmekte başarısız oldu. Bu durumda, başarılı bir yardım hareketi ancak mümkün olduğunca erken başlarsa, işe yarar olabileceği açıkça ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Cephesi (II. Dünya Savaşı)</span>

II. Dünya Savaşı'nda Doğu Cephesi (Almanca: Die Ostfront 1941-1945, der Rußlandfeldzug 1941-1945 veya der Ostfeldzug 1941-1945 Rusça: Великая Отечественная война Avrupalı Mihver Devletleri ve Finlandiya'nın Sovyetler Birliği, Polonya ve diğer Müttefik Devletlere karşı verdikleri savaşı anlatır. Nazi propagandası savaşa Bolşevizme karşı haçlı seferi anlamı yüklemiş, Sovyetlere karşı savaşmak üzere Avrupa'nın neredeyse tamamından gönüllüleri Waffen SS birliklerine dahil etmiştir. Savaş 22 Haziran 1941 - 9 Mayıs 1945 tarihleri arasında orta, doğu, kuzeydoğu ve güneydoğu Avrupa topraklarında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Üçüncü Harkov Muharebesi</span>

Üçüncü Harkov Muharebesi,, Almanya'nın Güney Ordular Grubu tarafından Kızıl Ordu'ya karşı 19 Şubat ile 15 Mart 1943 tarihleri arasında, Harkiv çevresinde gerçekleştirilen bir dizi saldırı harekâtı. Almanlarca Donets Seferi olarak, Sovyetlerce Don Havzası ve Harkov Harekâtı olarak da bilinen harekâtta; Sovyetlerin 52 tümeni bozguna uğramış, Harkov ve Belgorod şehirleri Almanlar tarafından yeniden ele geçirilmiştir. Bu muharebede Erich von Manstein'in kullandığı taktik, "Rochade" (Rok), "Schlagen aus der Rückhand" olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Lvov-Sandomierz Taarruzu</span>

Lvov-Sandomierz Taarruzu ya da Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı Temmuz ayı ortalarında başladığı ve Alman kuvvetlerini Ukrayna'dan ve Doğu Polonya'dan atmayı amaçlayan genel taarruzudur. Bir aydan uzun bir süre devam eden Sovyet taarruzları, belirlenen hedeflerine ulaşmıştır. Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, üç taarruz harekâtından oluşmaktadır.

II. Kiev Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu tarafından gerçekleştirilen üç stratejik harekâtı ve bir Wehmacht karşı taarruz harekâtını ifade etmektedir. Tüm bu harekâtlar, Wehmacht'ın Kursk'a yönelik başarısız Hisar Harekâtı ardından, 3 Ekim - 22 Aralık 1943 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Savaşın, Kızıl Ordu tarafından başlatılan yaz taarruzu, Dinyeper gerisine çekilmiş olan Mareşal Manstein'in Güney Ordular Grubu'na yöneldi. Bu hatta Manstein, kayıplarını gidermek ve güç kazanmak niyetindeydi fakat gelişmeler buna fırsat vermedi. STAVKA, Merkez Cephesi'ne ve Voronej Cephesi'ne, Almanların kendilerini toparlamalarından önce Dinyeper geçişlerini zorlamaları yönünde emir verdi. Bu girişim, Ekim ayında başarısız olunca, harekâta katılan güçler, 2. Ukrayna Cephesi'nin bazı birlikleriyle de takviye edilerek 1. Ukrayna Cephesi emrine verildi. General Vatutin komutasındaki 1. Ukrayna Cephesi, Kiev'in kuzey ve güneyinde sağlam dayanaklar oluşturdu. Alman tarafında ise General Hermann Hoth komutasındaki deneyimli 4. Panzer Ordusu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kutuzov Harekâtı</span> II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetlerine karşı Kızıl Ordu’nun yürüttüğü askeri bir harekât

Kutuzov Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetlerine karşı Kızıl Ordu'nun yürüttüğü askeri bir harekâttır. I. Napolyon'un 1812 yılında Rusya'yı istilası sırasında Rusya'yı yenilgiden kurtaran General olarak ünlenen Mihail İllarionoviç Kutuzov'a ithafen, harekâta onun ismi verilmiştir. Harekât 12 Temmuz'da başladı ve 18 Ağustos 1943 tarihinde sona erdi. Muharebelerin son aşamasında, Oryol yakınlarında mevzide olan 2. Panzer Ordusu'nun, Sovyet Batı ve Bryansk Cepheleri tarafından atılmasıyla Oryol girintisi ortadan kalkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Rumyantsev Harekâtı</span>

Rumyantsev Harekâtı, Belgorod - Harkiv Stratejik Taarruz Harekâtı’nın kapalı adıdır. Harekât, Kızıl Ordu tarafından 3 Ağustos 1943 ve 23 Ağustos 1943 tarihleri arasında Wehrmacht'ın 4. Panzer Ordusu ve Kempf Ordu Müfrezesi’ne karşı yapıldı. Harekât, Voronej ve Step Cepheleri tarafından Kursk çıkıntısının güneyinde, Belgorod ve Harkov civarında ve derinliğinde icra edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">5. Muhafız Tank Ordusu (Sovyetler Birliği)</span>

5. Muhafız Tank Ordusu, II. Dünya Savaşı sırasında önemli muharebelere katılmış bir Sovyet Muhafız zırhlı teşkilidir.

Belgorod Muharebesi, Stavka'nın Belgorod – Bogoduhov Taarruz Harekâtı sırasında gerçekleşen muharebedir. Belgorod – Bogoduhov Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu ile Alman kuvvetleri arasında, Kursk Muharebesi'ni izleyen Rumyantsev Harekâtı'nın bir bölümüdür.

Vitebsk - Orşa Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı yaz genel taarruzu Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçasıdır ve genelde Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Vilnüs Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yaz genel taarruzu olan Bagration Harekâtı'nın üçüncü evresinde gerçekleşmiş olan bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 5 - 13 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşti ve Sovyet zaferiyle sonuçlandı.

Lublin-Brest Taarruzu, Kızıl Ordu'nun Belarus Stratejik Harekâtı kapsamında sürdürdüğü bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 18 Temmuz - 2 Ağustos 1944 tarihleri arasında yapılmış olup Alman kuvvetlerini merkez ve doğu Polonya'dan çıkarmayı amaçlamaktadır. Genellikler Bagration Harekâtı olarak bilinir. 1. Belarus Cephesi'nin güney kanadı (sol) tarafından Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu'na ve Merkez Ordular Grubu'na karşı icra edilmiştir.

Radzymin Muharebesi, Kızıl Ordu'nun 1. Belarus Cephesi kuvvetleri ile 39. Panzer Kolordusu arasında gerçekleşen bir dizi çatışmadır. Bu çatışmalar esasen STAVKA'nın Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçası olan Lublin-Brest Taarruzu harekâtı sırasında, 1 - 10 Ağustos 1944 tarihleri arasında gerçekleşti. Harekât alanı, Varşova'nın yakınlarındaki bir kasaba olan Radzymin civarıdır. Bu muharebeler sırasında, Varşova'ya 20 km. mesafede, Belostok demiryolu hattı üzerindeki Wolomin kasabası civarı, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya'da gerçekleşen en büyük çaplı tank muharebesine sahne olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Debrecen Muharebesi</span> 1944 yılında SSCBnin Alman-Macar ordularına yaptığı taarruz

Debrecen Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi 'nde, Sovyet 2. Ukrayna Cephesi kuvvetlerince 6 - 28 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilen Debrecen Taarruz Harekâtı'dır. Sovyetler'in Macaristan'a yönelen genel taarruzu Debrecen bölgesini hedef almış, Mareşal Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi, General Maximilian Fretter-Pico'nun Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu cephesine yönelmiştir. Bu mevzilerde, müttefiki Macaristan'ın 7. Kolordusu da mevzi almıştı. Sovyet taarruzu, bu mevzileri atmış ve Alman - Macar kuvvetlerini yer yer 160 kilometre geri çekilmek zorunda bırakmıştır.

Halbe Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın sonlarında Doğu Cephesi'nde gerçekleşen bir çatışmadır. General Theodor Busse komutasındaki Alman 9. Ordu'sunun, Berlin Harekâtı sırasında Sovyet kuvvetlerince bir savaş gücü olarak imha edilmesiyle sonuçlanan muharebedir, 24 Nisan - 1 Mayıs 1945 tarihleri arasında yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Brodi Muharebesi (1941)</span>

Brodi Muharebesi, II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi'nde Alman genel taarruzunun hemen ardından yaşanan bir tank muharebesidir. Alman 1. Panzer Grubu ve 48. Motorize Kolordu ile Sovyet 5. Ordusu ve Sovyet 6. Ordusu'na ait beş Sovyet mekanize kolordusu arasında, Ukrayna'daki Dubno, Lustk ve Brodi kentleri arasındaki üçgen alanda gerçekleşmiştir. Muharebeler 23 ve 30 Haziran 1941 tarihlerinde, Sovyet resmî tarihinde Sınır Savunma Muharebeleri olarak bilinen çatışmalar kapsamında olmuştur. Kızıl Ordu Alman kuvvetlerine büyük kayıp verdirmiş olmasına karşın taktik olarak yenildiler ve çok sayıda tank kaybettiler. Bu çatışmaları Barbarossa Harekâtı'nın açılış evresinde, zırhlı kuvvetler arasındaki en şiddetli çatışmalardandı ve iki yıl sonraki Kursk Muharebesi'ne kadar II. Dünya Savaşı'nın en büyük çaplı tank muharebesi olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Tatsinskaya Taarruzu</span>

Tatsinskaya Taarruzu, bir Sovyet tank kolordusunun, Stalingrad'da kuşatılan Mihver kuvvetlerin havadan ikmali için Luftwaffe tarafından kullanılan Tatsinskaya Havaalanı'nın ele geçirilmesi operasyonudur. Havaalanı, Stalingrad'daki Pitomnik Havaalanı'na sefer yapan iki havaalanından biridir. Harekât, General Vasili Badanov komutasındaki 24. Tank Kolordusu tarafından 1942 yılı Aralık ayı sonlarında, Küçük Satürn Harekâtı'nın son aşaması olarak gerçekleştirilmiştir. Sovyet kuvvetleri, taarruz ettikleri Tatsinskaya havaalanını ele geçirerek 300'den fazla uçağı yerde imha ettiler. Ağır tank kayıplarına karşın General Badanov'un başarısı parlak bir stratejik zafer olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2. Muhafız Tank Kolordusu</span>

2 Tatsinskaya Muhafız Tank Kolordusu Kızıl Ordu'da görev almış bir tank birliğidir. II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesinde görev almıştır. Savaştan sonra Orta Avrupa'da Sovyet işgal kuvvetleriyle birlikte hizmet vermeye devam etti. Birim, bir Wehrmacht Panzer Tümeni ile yaklaşık olarak aynı boyuta ve savaş gücüne sahipti ve II. Dünya Savaşı sırasında bir İngiliz Zırhlı Tümeni'nden daha azdı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.