İçeriğe atla

Proceratosaurus

Proceratosaurus
Yaşadığı dönem aralığı: 166 myö
Kalloviyen 
PreЄ
J
↓
Holotip kafatası
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Familya:†Proceratosauridae
Cins:†Proceratosaurus
von Huene, 1926
Tür: †P. bradleyi
İkili adlandırma
†Proceratosaurus bradleyi
(Woodward, 1910 [özgün olarak Megalosaurus])
Sinonimler

Proceratosaurus, İngiltere'nin Orta Jura (Batoniyen) döneminden küçük boyutlu etçil teropod dinozor cinsidir.[1] Cins adı Proceratosaurus, kafatası tepesinin kısmen korunmuş kısmı yüzeysel olarak Ceratosaurus'un küçük tepesine benzediği için, başlangıçta Ceratosaurus'un atası olduğunun düşünülmesinden kaynaklanır.[2] Ancak şimdi, özellikle Proceratosauridae familyasının bir üyesi ve Tyrannosauroidea kladının bilinen en eski üyeleri arasında bir coelurosaur olarak tanımlanır.[3]

Tip örneği Londra Doğa Tarihi Müzesi'nde tutulmaktadır ve 1910'da Minchinhampton yakınlarındaki Büyük Oolit Grubu'nun oolitli kireçtaşı rezervi için kazı yapılırken bulunmuştur.[4]

Keşif tarihi

Soldan görülen kafatası

1910'da İngiliz paleontolog Arthur Smith Woodward, bir süre önce F. Lewis Bradley tarafından İngiltere, Gloucestershire, Cotswolds'da bir kasaba olan Minchinhampton'daki bir rezerv kazısı sırasında keşfedilen eksik bir teropod kafatasını bildirdi. Bradley kafatasını sol yanı görünecek şekilde hazırlamış ve şu anda NHM R 4860 örneği olarak kataloglanan ve Londra Doğa Tarihi Müzesi'nde bulunan örneği Londra Jeoloji Topluluğu'na sunmuştur. Kafatasının üst kısmı kayayı aşındıran bir çatlak nedeniyle kayıp ve kısmen kalsit ile doluydu. Woodward, kafatasını, keşfinin onuruna yeni bir Megalosaurus türünün (1824 yılında adlandırılan bir cins), M. bradleyi'nin holotip örneği yaptı. Keşfedildiği zaman, muhtemelen Compsognathus ve Archaeopteryx'in ezilmiş ve tanımlanması zor kafatasları dışında, Avrupa'dan bilinen en eksiksiz teropod kafataslarından biriydi.[5][6]

1923'te Alman paleontolog Friedrich von Huene, türü Jura cinsi Ceratosaurus'un atası olduğunu varsayarak yeni bir cins olan Proceratosaurus'a taşıdı, ancak ad sadece bir şematik olarak kullanıldığından, bir geçersiz ad (nomen nudum) olarak kaldı. Üç yıl sonra, 1926'da yayımlanan iki makalesinde, cinsin tanısını sağlayarak adı doğruladı. Avrupa'daki en iyi korunmuş teropod kafataslarından biri ve dünya çapında en iyi korunmuş Orta Jura teropod kafataslarından biri olarak kalırken, o zamandan beri çok az bilimsel ilgi gördü ve esas olarak teropod anatomisi ve evriminin genel yönleriyle ilgili çalışmalarda kendinden bahsedildi. Holotip kafatası, Teksas Üniversitesinde yapılan bilgisayarlı tomografi taramasından bu yana, kafatasının, çenenin ve dişlerin ek ayrıntılarını ortaya çıkarmak için daha mekanik olarak hazırlandı ve 2010 yılında Alman paleontolog Oliver Rauhut ve meslektaşları tarafından yeniden tanımlandı.[6][7]

Sınıflandırma

Bir insana kıyasla varsayımsal boyutu

Başlangıçta Proceratosaurus'u inceleyen Arthur Smith Woodward, aynı sayıda (4) premaksiller dişe sahip olması nedeniyle onu bir Megalosaurus türü olarak tanımlamıştır.[5] 1930'larda Friedrich von Huene tarafından yapılan daha sonraki bir çalışma, Ceratosaurus ile daha yakın bir akrabalık önerdi ve Huene, her iki dinozorun da Coelurosauria grubunun üyelerini temsil ettiğini düşündü.[8]

1980'lerin sonlarına doğru Ceratosaurus'un bir coelurosaur değil, farklı bir evrimsel soydan bir teropod (ceratosaur) olduğu bulunduktan sonra, Proceratosaurus'un sınıflandırması yeniden gözden geçirildi. Gregory S. Paul, yine esas olarak burun üzerindeki tepe nedeniyle Onitholestes'in yakın bir akrabası olduğunu öne sürdü (Ornitholestes'in bir burun tepesi taşıdığı düşüncesi daha sonra çürütüldü). Paul, hem Proceratosaurus hem de Ornitholestes'in ne ceratosaur ne de coelurosaur olduğunu, bunun yerine ilkel allosauroid olduğunu düşündü. Ayrıca Paul, çok daha büyük dinozor Piveteausaurus'un Proceratosaurus ile aynı cins olduğunu düşündü ve Piveteausaurus'u genç sinonim yaptı.[9] Bununla birlikte, ikisi arasında örtüşen hiçbir kemik, fosillerinin etrafındaki kayadan henüz ortaya çıkmamıştı ve gelecekteki araştırmalar, bunların gerçekten farklı cinsler olduğunu gösterdi.[6]

21. yüzyılın başlarında yapılan birkaç filogenetik çalışma sonunda Proceratosaurus'un (ve Ornitholestes'in) bir coelurosaur olduğunu ve ceratosauridler ve allosauroidlerle uzak akraba olduğunu bulundu ancak 2000 yılında yayımlanan bir makale Proceratosaurus'u destekleyici kanıtlar sunmadan bir ceratosaurid olarak kabul etti. 2004 yılında Thomas R. Holtz Jr. tarafından yapılan filogenetik analizler de Proceratosaurus'u coelurosaurlar arasına yerleştirdi, ancak yalnızca zayıf kanıtlarla ve yine Ornitholestes ile (aynı biçimde zayıf bir şekilde desteklendi) yakın bir akrabalık buldu.[6]

Proceratosaurus ve akrabalarının ilk büyük yeniden değerlendirmesi 2010 yılında Oliver Rauhut ve meslektaşları tarafından yayımlandı. Çalışmaları, Proceratosaurus'un aslında bir coelurosaur olduğu ve ayrıca Geç Kretase'deki dev tyrannosauridlere giden soyun bir üyesi olan bir tyrannosauroid olduğu sonucuna vardı. Ayrıca, Proceratosaurus'un Çinli tyrannosauroid Guanlong'un en yakın akrabası olduğunu buldular ve Proceratosaurus'a Tyrannosaurus, Allosaurus, Compsognathus, Coelurus, Ornithomimus veya Deinonychus'tan daha yakın akraba olan tüm teropodlar olarak tanımlanan Proceratosauridae familyasını önerdiler.[6][10]

Aşağıda Loewen ve meslektaşlarına (2013) ait bir kladogram bulunmaktadır:[11]

Eksik parçaları beyaz olarak gösteren kafatası şeması
Tyrannosauroidea
Proceratosauridae
 
 

Proceratosaurus bradleyi

 
 

Kileskus aristotocus

 
 

Guanlong wucaii

 
 
 
 

Sinotyrannus kazuoensis

 
 
 

Juratyrant langhami

 
 

Stokesosaurus clevelandi

 
 
 
 
 
 

Dilong paradoxus

 
 
 

Eotyrannus lengi

 
 
 

Bagaraatan ostromi

 
 
 

Raptorex kriegsteini

 
 
 

Dryptosaurus aquilunguis

 
 
 
 

Alectrosaurus olseni

 
 

Xiongguanlong baimoensis

 
 
 
 

Appalachiosaurus montgomeriensis

 
 
 
 

Alioramus altai

 
 

Alioramus remotus

 
 
 

Tyrannosauridae

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Paleobiyoloji

Akrabası Guanlong'unkine benzer, varsayımsal tam tepe biçimini gösteren yeniden canlandırması

Proceratosaurus, bir görüntüleme organı olarak kullanılmış olabilecek, ancak muhtemelen ısırma sırasında kafatasındaki bükülme gerilimini azaltan bir burun tepesine sahipti. Bu, Proceratosaurus'un av avlamak için bir delme-çekme izlemi kullandığını gösterebilir. Bununla birlikte Proceratosaurus, muhtemelen büyük hayvan avcısı değildi, kemik kıran dişlerden ve tyrannosauridlerin son derece güçlü çene gücünden yoksundu. Bunun yerine, genellikle temel coelurosaurlarda ve temel tyrannosauroidlerde bulunan uzun bir kafatasına sahipti.[6]

Paleoçevre

Oxfordshire'daki kabaca eşit yaşlı Taynton Kireçtaşı Oluşumu'ndan gelen bitki örneklerine göre bölge muhtemelen mevsimsel olarak kuru bir kıyı ortamını temsil eden, araucarian ve cheirolepidiacean kozalaklı bitkilerinin yanı sıra Bennettitales ve Pelourdea'nın hakimiyetindedir.[12]

Kaynakça

  1. ^ Holtz, Thomas R. Jr. (2008) Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information 15 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Palmer, D. (1999). The Marshall Illustrated Encyclopedia of Dinosaurs and Prehistoric Animals. Londra: Marshall Editions. s. 114. ISBN 978-1-84028-152-1. 
  3. ^ Holtz, Thomas (Aralık 1998). "A new phylogeny of the carnivorous dinosaurs" (PDF). Gaia. 15: 5-61. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  4. ^ "Oldest T. rex relative identified". BBC News. 4 Kasım 2009. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2009. 
  5. ^ a b Woodward (1910). "On a Skull of Megalosaurus from the Great Oolite of Minchinhampton (Gloucestershire)". Quarterly Journal of the Geological Society. 66 (1–4): 111-115. doi:10.1144/GSL.JGS.1910.066.01-04.07. 21 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  6. ^ a b c d e f Rauhut ve diğerleri. (2010). "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi(Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England". Zoological Journal of the Linnean Society. 158: 155-195. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00591.x. 
  7. ^ Milner (2016). "Smith Woodward's contributions on fossil tetrapods". Geological Society, London, Special Publications. 430 (1): 289-309. doi:10.1144/SP430.13. 
  8. ^ von Huene, F. (1932). "Die fossile Reptil-Ordnung Saurischia, ihre Entwicklung und Geschichte." Monographien zur Geologie und Palaeontologie (Serie 1), 4: 1–361.
  9. ^ Paul, G.S. (1988). Predatory Dinosaurs of the World. New York: Simon and Schuster. ss. 366-369. ISBN 978-0-671-61946-6. 
  10. ^ "Oldest T. rex relative identified". 2009. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021. 
  11. ^ Loewen ve diğerleri. (2013). Evans, David C (Ed.). "Tyrant Dinosaur Evolution Tracks the Rise and Fall of Late Cretaceous Oceans". PLoS ONE. 8 (11): e79420. doi:10.1371/journal.pone.0079420. PMC 3819173 $2. PMID 24223179. 
  12. ^ Cleal (July 2003). "The Middle Jurassic flora from Stonesfield, Oxfordshire, UK". Palaeontology. 46 (4): 739-801. doi:10.1111/1475-4983.00319. ISSN 0031-0239. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Spinosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Spinosaurus, günümüzden 99 ila 93.5 milyon yıl önce Kuzey Afrika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Alman paleontolog Ernst Stromer tarafından tanımlanan bu cins ilk olarak 1910'larda Mısır'da keşfedilen kalıntılardan bilinir. Bu kalıntılar 2. Dünya Savaşı esnasında yok edildi; ancak kafatasına ait ekstra parçalar son yıllarda gün yüzüne çıktı. Tanımlanan fosillerin bir veya iki türe ait olduğu konusu açık değildir. Fas'ta toparlanan S. marocannus potansiyel bir tür olmasına rağmen cinsin en iyi bilinen türü Mısır'daki S. aegyptiacus'tur. Bilinen en büyük etçil dinozordu.

<i>Ceratosaurus</i> etçil teropod dinozor cinsi

Ceratosaurus, Üst Jura döneminde yaklaşık 160-145 milyon önce Kuzey Amerika, Avrupa ve Afrika’da yaşamış ceratosaurian teropod dinozor cinsi.

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannosauroidea</span> teropod dinozor kladı

Tyrannosauroidea veya tiranozorlar, Tyrannosauridae familyasını ve daha bazal akrabalarını içeren, teropod dinozor üst familyasıdır. Tyrannosauroidler, Jura döneminden itibaren Lavrasya süper kıtasında yaşadı. Kretase döneminin sonunda tyrannosauroidler, Kuzey Yarımküre'de devasa Tyrannosaurus ile bilinen baskın büyük yırtıcılardı. Fosil buluntuları; Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Avustralya kıtalarında bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Ceratosauria</span> teropod dinozor kladı

Ceratosauria, Ceratosaurus'a kuşlardan daha yakın akraba olan tüm teropodları içeren bir kladdır. Seratozorların, Erken Jura'da diğer teropodlardan ayrıldığı düşünülür. Bilinen en eski seratozor, 199 milyon yıl öncesine tarihlenen Saltriovenator'dur. Ceratosauria, esas olarak Güney yarımkürede bulunan bu üç ana grubu içerir: Ceratosauridae, Noasauridae ve Abelisauridae. Bununla birlikte, en son çalışmalar, coelophysoidlerin ve dilophosauridlerin diğer seratozorlar ile birlikte klad oluşturmadığını ve dilophosauridlerin bu grubun dışında bırakılması gerektiğini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tetanurae</span> ana teropod kladı

Tetanurae, günümüz kuşlarına Ceratosaurus'tan daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren, geniş bir dinozor grubudur. Tetanurae, Triyas'ın sonlarında muhtemelen kardeş grubu Ceratosauria'dan ayrıldı. Tetanuranlar fosil kayıtlarında ilk olarak Erken Jura devri'nde, yaklaşık 190 myö, ortaya çıktı ve Orta Jura döneminde küresel olarak dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Coelurosauria</span> dinozor kladı

Coelurosauria, Carnosauria'dan kuşlarla daha yakın akraba olan tüm teropod dinozorları içeren bir kladdır.

<i>Guanlong</i> erken tyrannosauroid

Guanlong (冠龍), Geç Jura döneminde Çin'de yaşamış soyu tükenmiş bir tyrannosauroid cinsidir. İlk olarak 2006 yılında Xu Xing ve meslektaşları, cinsi Tyrannosaurus ile ilişkili yeni bir takson olarak tanımladı. Adı, Çincede "taç ejderhası" anlamına gelen kelimeden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Orionides</span> dinozor kladı

Orionides, Orta Jura'dan günümüze kadar gelmiş tetanuran teropod dinozorlarının bir kladıdır. Grup, kuşlar dahil olmak üzere çoğu teropod dinozoru içerir.

<span class="mw-page-title-main">Proceratosauridae</span> teropod dinozor familyası

Proceratosauridae, Orta Jura'dan Erken Kretase'ye kadar varlığını sürdürmüş bir tiranozor familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Megalosauroidea</span>

Megalosauroidea, Orta Jura'dan Geç Kretase dönemine kadar yaşayan tetanuran theropod dinozorlarının bir üst ailesidir. Gruptaki tüm taksonlar, tip tür Megalosaurus bucklandii ile Allosaurus fragilis veya Passer domesticus'tan daha yakın bir ortak ataya sahiptir. Grubun üyeleri arasında Spinosaurus, Megalosaurus ve Torvosaurus bulunur.

<i>Juratyrant</i>

Juratyrant, İngiltere'nin geç Jura döneminden bir tyrannosauroid dinozor cinsidir. Cins, bir zamanlar Stokesosaurus türü olarak sınıflandırılan Juratyrant langhami adlı tek bir tür içerir.

<i>Zuolong</i> soyu tükenmiş teropod dinozor cinsi

Zuolong, Geç Jura döneminde Çin'in Sincan Özerk Bölgesi Wucaiwan'da yaşamış bir coelurosaur dinozor cinsidir. Cinse atanmış tek tür olan Zulong sallei'nin holotipi Shishugou Formasyonu, Sincan, Çin'de bulundu.

<i>Monolophosaurus</i> Jura döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Monolophosaurus, şu anda Xinjiang, Çin'de bulunan Orta Jura Shishugou Formasyonu'ndan soyu tükenmiş bir tetanuran teropod dinozor cinsidir. Kafatasının tepesindeki tek armadan esinlenerek adlandırılmıştır. Monolophosaurus, yaklaşık 5 metre uzunluğunda orta büyüklükte bir teropoddu.

<i>Xuanhanosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Xuanhanosaurus, Çin'in Orta Jura döneminde, yaklaşık 167.7 ila 161.2 milyon yıl önce yaşamış bir teropod dinozor cinsidir.

Metriacanthosaurus, carnosaur metriacanthosaurid teropod dinozor cinsidir. Geç jura döneminde yaşamıştır.

<i>Kileskus</i> teropod dinozor cinsi

Kileskus, Krasnoyarsk Krayı'nın (Rusya) Sharypovsky yerleşiminde yer alan Orta Jura yaşlı Itat Oluşumu'nda bulunan parçalı kalıntılardan bilinen tyrannosauroid dinozor cinsidir. Çıkarılan fosil örneği, maksilla, premaksilla, suprangular ile el ve ayaktan birkaç kemiği içerir. Bu türe atfedilen ek kalıntılar arasında kuyruk omurları, boyun omurları ve baldır kemiği bulunur. Kafatası kemikleri Proceratosaurus'un kafatası kemiklerine benzemektedir. Tip türü K. aristotocus'tur. Kileskus, 2010 yılında Averianov vd. tarafından adlandırılmıştır; yazarlar Kileskus'un 5.2 m uzunluğunda ve 700 kg ağırlığında olduğunu tahmin etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Megaraptor</span> tükenmiş dinazor cinsi

Megaraptor Geç Kretase çağlarında yaşamış büyük bir teropod dinozor cinsidir. Fosilleri, Güney Amerika'da Arjantin'in Patagonya'daki Portezuelo Formasyonu'nda keşfedilmiştir. Başlangıçta dev bir dromaeosaur benzeri coelurosaur olduğu düşünüldü, önceki filogenlerde bir neovenatorid allosauroid olarak sınıflandırıldı, ancak daha yeni filogeni ve ilgili megaraptoran cinslerinin keşifleri onu bazal bir tyrannosauroid veya bazal bir coelurosaur olarak yerleştirdi, ayrıca hala onu bir neovenatorid olarak düşünen bazı çalışmalar vardı.

<span class="mw-page-title-main">Genyodectes</span>

Genyodectes, Güney Amerika'nın Alt Kretase (Aptian) çağından bir ceratosaurian teropod dinozor cinsidir. Holotip malzemesi Arjantin'in Chubut Eyaletindeki Cerro Barcino Formasyonu, Cañadón Grande, Departamento Paso de Indios'tan toplandı ve premaksilla, her iki maksillanın bölümleri, sağ ve sol dişler, birçok diş, sol splenialin bir parçası ve üst dişlerin parçaları dahil tamamlanmamış bir burundan oluşuyor. Bu öğeler genellikle kötü bir şekilde korunmuştur ve bazıları eklemli haldedir. Genyodectes'in premaksillası, Ceratosaurus'unkine benzer şekilde nispeten büyük ve çıkıntılı dişlere sahiptir. Spesifik isim, serus, "geç" anlamına gelir. 2016 yılında 6,25 metre uzunluğunda ve 790 kg ağırlığında olduğu kestirildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.