İçeriğe atla

Proceratosauridae

Proceratosauridler
Yaşadığı dönem aralığı: 166-120 myö
Kalloviyen-Albiyen[1] 
Guanlong wucaii
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Klad:Saurischia
Klad:Theropoda
Üst familya:†Tyrannosauroidea
Familya:†Proceratosauridae
Rauhut, Milner & Moore-Fay, 2010[2]
Tip tür
†Proceratosaurus bradleyi
Woodward, 1910
Alt gruplar

Proceratosauridae ("ilk/ön boynuzlu kertenkeleler"), Orta Jura'dan Erken Kretase'ye kadar varlığını sürdürmüş bir tiranozor familyasıdır.

Ayırt edici özellikler

Gelişmiş tyrannosauridlerin aksine, ancak Dilong gibi ilkel tyrannosauroidlere benzer biçimde, proceratosauridler genellikle küçüktü (muhtemel proceratosauridler Yutyrannus ve Sinotyrannus hariç) ve avı kavrayabilecek oldukça uzun, üç parmaklı kolları vardı. Proceratosauridler Tyrannosauroidea'nın diğer üyeleriyle karşılaştırıldığında, Averianov vd. (2010) ve Loewen vd.nin (2013) filogenetik analizlerine göre aşağıdaki özelliklerle ayırt edilebilir.[3][4]

  • Premaksilla ve burun kemiklerinin birleşme noktasından başlayan burun kemiklerinin oluşturduğu bir sagital tepe.
  • Son derece uzun dış burun delikleri, arka kenarları antorbital fossa ve maksiller fenestranın ön kenarının arkasındadır.
  • Premaksillanın kısa ön kenarı.
  • Antorbital fenestranın önündeki antorbital fossa derinliği, antorbital fossa altındaki maksilladan çok daha fazladır.
  • Karına doğru içbükey bir oturga kemiği.
  • Kasık kemiğinin ön kenarında, kalça kemiği ile temas edecek kadar önde bulunan dışbükey bir yumrucuk.
  • Maksillanın ön kenarında kısa ve sığ içbükey basamak.

Sınıflandırma

Sinotyrannus, bilinen en büyük proceratosauridlerden biri

Familya, Tyrannosauroidea kladına aittir. İlk olarak 2010 yılında Oliver Rauhut ve meslektaşları tarafından Proceratosaurus tip cinsinin yeniden değerlendirilmesinde adlandırılmıştır. Çalışmaları, Proceratosaurus'un bir coelurosaur ve bir tyrannosauroid olduğu ayrıca Çin'de yaşamış tyrannosauroid Guanlong ile en yakından akraba olduğu fikrini destekledi. Bu iki dinozoru içeren kladı, "Proceratosaurus'a Tyrannosaurus, Allosaurus, Compsognathus, Coelurus, Ornithomimus ve Deinonychus'tan daha yakın olan tüm teropodlar" olarak tanımladılar.[5] Daha sonraki çalışmalarda familya, Rusya'da bulunan Kileskus ve Çinli Sinotyrannus'u da içeriyordu.[6] Son zamanlarda, Proceratosauridae'nin Proceratosaurus, Guanlong, Kileskus, Sinotyrannus ve daha önce proceratosaurid olmayan tyrannosauroidler olarak tanınan Stokesosaurus, Juratyrant ve Dilong cinslerini içerdiği bulunmuştur.[6][7] Rauhut ve meslektaşları, Proceratosaurus'u yeniden değerlendirirken, daha önce dromaeosaurid alt familyası Velociraptorinae'ye atanan Geç Jura ve Erken Kretase'ye tarihlenen dişlerin, iki grubun dişleri arasındaki benzerlikten dolayı proceratosaurid olabileceğini belirtmişlerdir. Aslında velociraptorineler, Geç Kretase'ye kadar fosil kayıtlarından başka türlü bilinmiyor. Bu, Nuthetes ve diğer şüpheli cinslerin potansiyel proceratosauridler olduğu anlamına gelir.[8]

Aşağıda, Loewen vd.nin 2013 yılında oluşturduğu kladogram bulunmaktadır.[4]

Proceratosauridae
 
 

Proceratosaurus

 
 

Kileskus

 
 

Guanlong

 
 
 
 

Sinotyrannus

 
 
 

Juratyrant

 
 

Stokesosaurus

 
 
 
 
Tip cins Proceratosaurus'un kafatası

Brusatte ve meslektaşları, 2016'da Yutyrannus'u Proceratosauridae içinde Sinotyrannus, Juratyrant ve Stokesosaurus her durumda daha gelişmiş tyrannosauroidler olarak biçimde kardeş takson olarak yerleştirildi. Bayes analizi aşağıda gösterilmiştir.[9]

Proceratosauridae
 

Guanlong

 
 
 

Proceratosaurus

 
 
 

Kileskus

 
 
 

Yutyrannus

 
 

Sinotyrannus

 
 
 
 
 

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Proceratosauridae". paleobiodb.org. 2 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2021. 
  2. ^ "Proceratosauridae". Mindat.org. 
  3. ^ "A new basal coelurosaur (Dinosauria: Theropoda) from the Middle Jurassic of Siberia (PDF Download Available)". ResearchGate (İngilizce). 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2017. 
  4. ^ a b Loewen (2013). Evans, David C (Ed.). "Tyrant Dinosaur Evolution Tracks the Rise and Fall of Late Cretaceous Oceans". PLoS ONE. 8 (11): e79420. doi:10.1371/journal.pone.0079420. PMC 3819173 $2. PMID 24223179.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "loewen2013" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  5. ^ Rauhut (2010). "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaurProceratosaurus bradleyi(Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England". Zoological Journal of the Linnean Society. 158: 155-195. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00591.x.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "rauhut2010" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  6. ^ a b Brusatte, S.L.; Norell, M.A.; Carr, T.D.; Erickson, G.M.; Hutchinson, J.R.; Balanoff, A.M.; Bever, G.S.; Choiniere, J.N.; Makovicky, P.J.; and Xu, X. (2010). "Tyrannosaur paleobiology: new research on ancient exemplar organisms" (PDF). Science. 329 (5998): 1481-1485. doi:10.1126/science.1193304. PMID 20847260. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2021.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "brusatte2010" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  7. ^ Juan D. Porfiri (2014). "Juvenile specimen of Megaraptor (Dinosauria, Theropoda) sheds light about tyrannosauroid radiation". Cretaceous Research. 51: 35-55. doi:10.1016/j.cretres.2014.04.007. 
  8. ^ RAUHUT, OLIVER W. M.; MILNER, ANGELA C.; MOORE-FAY, SCOTT (1 Ocak 2010). "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi (Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England". Zoological Journal of the Linnean Society. 158 (1): 155-195. doi:10.1111/j.1096-3642.2009.00591.x. ISSN 0024-4082. 
  9. ^ Brusatte, S. L.; Carr, T. D. (2016). "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs". Scientific Reports. 6: 20525. Bibcode:2016NatSR...620252B. doi:10.1038/srep20252. PMC 4735739 $2. PMID 26830019. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Tyrannosaurus</i> dev bir teropod dinozor cinsi

Tyrannosaurus, Kretase'nin sonlarında yaşamış, büyük bir etobur teropod dinozordur. Tyrannosaurus, diğer tyrannosauridlerden çok daha geniş bir dağılıma sahipti ve bulunduğu yaşam alanındaki etçillerin en büyüğüydü.

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

<i>Timurlengia</i>

Timurlengia (Timur), Geç Kretase Döneminde bugünkü Özbekistan sınırlarında yer alan Kızılkum çölünde yaşayan erken Tyrannosauroid cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Yutyrannus</span>

Yutyrannus, Erken Kretase döneminde yaklaşık olarak 125 milyon yıl önce bugünkü Çin'in kuzeyinde yaşamış Tyrannosauroidea üst ailesine mensup bir dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannosauroidea</span> teropod dinozor kladı

Tyrannosauroidea veya tiranozorlar, Tyrannosauridae familyasını ve daha bazal akrabalarını içeren, teropod dinozor üst familyasıdır. Tyrannosauroidler, Jura döneminden itibaren Lavrasya süper kıtasında yaşadı. Kretase döneminin sonunda tyrannosauroidler, Kuzey Yarımküre'de devasa Tyrannosaurus ile bilinen baskın büyük yırtıcılardı. Fosil buluntuları; Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avrupa, Asya ve Avustralya kıtalarında bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Ceratosauria</span> teropod dinozor kladı

Ceratosauria, Ceratosaurus'a kuşlardan daha yakın akraba olan tüm teropodları içeren bir kladdır. Seratozorların, Erken Jura'da diğer teropodlardan ayrıldığı düşünülür. Bilinen en eski seratozor, 199 milyon yıl öncesine tarihlenen Saltriovenator'dur. Ceratosauria, esas olarak Güney yarımkürede bulunan bu üç ana grubu içerir: Ceratosauridae, Noasauridae ve Abelisauridae. Bununla birlikte, en son çalışmalar, coelophysoidlerin ve dilophosauridlerin diğer seratozorlar ile birlikte klad oluşturmadığını ve dilophosauridlerin bu grubun dışında bırakılması gerektiğini göstermiştir.

<i>Guanlong</i> erken tyrannosauroid

Guanlong (冠龍), Geç Jura döneminde Çin'de yaşamış soyu tükenmiş bir tyrannosauroid cinsidir. İlk olarak 2006 yılında Xu Xing ve meslektaşları, cinsi Tyrannosaurus ile ilişkili yeni bir takson olarak tanımladı. Adı, Çincede "taç ejderhası" anlamına gelen kelimeden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Averostra</span> teropod kladı

Averostra, çoğu theropod dinozorun içinde bulunduğu, Ceratosauria ve Tetanurae'yi içeren bir teropod dinozor kladıdır. Her iki klad'da Kretase dönemine kadar hayatta kaldı. Kretase-Paleojen neslinin tükenmesi olayı meydana geldiğinde, ceratosaurianlar ve Tetanurae grubundan, tyrannosauroidler ve Maniraptoriformlar hala mevcuttu. Ancak yok oluştan sadece bir Maniraptoran alt grubu olan Aves, sağ çıktı ve özellikle Kretase Paleojen yok oluşu sonrası türleşerek günümüzedeki kuşları oluşturdu.

<span class="mw-page-title-main">Eutyrannosauria</span> tyrannosauridler ve yakın akrabaları

Eutyrannosauria, fosilleri şu anda Asya ve Kuzey Amerika olan bölgelerde bulunan, tyrannosauroid teropodların gelişmiş bir grubudur. Klad, Tyrannosauridae familyasını ve familyanın ataları ile ilişkili olan, Appalachiosaurus, Dryptosaurus ve Bistahieversor gibi tyrannosauroidlerden oluşur. Grup ismi, 2018 yılında Delcourt ve Grillo tarafından,olası güney yarımküre tyrannosauroidlerinin filocoğrafyası hakkındaki makalelerinde seçildi.

<i>Raptorex</i> teropod dinozor cinsi

Raptorex, kuşkulu bir tyrannosaurid dinozor cinsidir. Fosil kalıntıları, muhtemelen Moğolistan'da veya kuzeydoğu Çin'de bulunan tek bir genç örnekten oluşuyor. Tip türü, 2009 yılında Sereno ve meslektaşları tarafından tanımlanan R. kriegsteini'dir. Cins adı Latince: raptor, "hırsız" ve Latince: rex, "kral" dan gelir. Tür adı, oğlu Henry Kriegstein'ın örneği bilimsel çalışma için Chicago Üniversitesi'ne bağışladığı Holokost'tan kurtulan Roman Kriegstein'ı onurlandırıyor.

<i>Eotyrannus</i> Kretase döneminde yaşamış teropod dinozor cinsi

Eotyrannus, Erken Kretase Avrupa'sından bir theropod dinozor cinsidir ve Tyrannosaurus rex'in erken bir atasıdır. Bu cins, Coelurosauria içinde ilgili bir grup olan tyrannosauroidler arasında yer alır. Cinse ait tek tür olan Eotyrannus lengi, güney İngiltere'de bulunan ve muhtemelen Alt Kretase'den (Barremiyen) gelen yüzde 40 korunmuş bir iskeletten bilinmektedir.

<i>Juratyrant</i>

Juratyrant, İngiltere'nin geç Jura döneminden bir tyrannosauroid dinozor cinsidir. Cins, bir zamanlar Stokesosaurus türü olarak sınıflandırılan Juratyrant langhami adlı tek bir tür içerir.

<i>Anchiornithidae</i> kuşlarla ilişkili dinozor familyası

Anchiornithidae, Avialae soyundaki kuşların en bazal familyası olabilecek bir eumaniraptoran familyasıdır. Anchiornithidler, maniraptoran ağacında çeşitli konumlarda sınıflandırılmıştır, bazı bilim adamları onları ayrı bir aile, Troodontidae'nin bir bazal alt familyası, veya Archaeopterygidae familyasının üyeleri olarak avialae veya Paraves içinde evrimsel bir grup dinozor topluluğu olarak sınıflandırır.

<i>Xiongguanlong</i> Kretase döneminde yaşamış, tyrannosauridlerin ataları ile ilişkili teropod

Xiongguanlong, şimdiki Çin'de Erken Kretase döneminde yaşamış bir tyrannosauroid dinozor cinsidir. Tip türü X. baimoensis, 2009 yılında Çin ve Amerika Birleşik Devletleri'nden bir grup araştırmacı tarafından çevrimiçi olarak tanımlanmış ve Ocak 2009'da resmi olarak yayınlanmıştır. Cins adı, kuzeybatı Çin'deki bir şehir olan Jiayuguan şehrini ifade eder – "long" eki ejderha anlamına gelir. Tür adı, fosil bölgesinin yakınında bir kaya oluşumu olan "beyaz hayalet kale"ye atıfta bulunarak bai mo, "beyaz hayalet" den türetilmiştir. Fosiller arasında bir kafatası, omurlar, bir sağ ilium ve sağ uyluk kemiği bulunur. Bulunduğu kayalar, 125 ila 100 milyon yıl önce Kretase'nin Apsiyen'den Albiyen'e kadar olan evrelerine aittir.

<span class="mw-page-title-main">Allosauroidea</span> Dinozor kladı

Allosauroidea [tip cinsi Allosaurus'tan; allos (farklı) sauros (kertenkele)], Metriacanthosauridae, Allosauridae, Carcharodontosauridae ve Neovenatoridae familyalarını içeren bir teropod dinozor kladıdır. Allosauroidler, megalosauroidler ile birlikte Orta Jura ve Geç Kretase dönemlerinde süper yırtıcılardı. En tanınmış allosauroid, kalıntıları Kuzey Amerika'nın üst Jura tortullarında bulunan Allosaurus cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Carnosauria</span> çeşitli etçil dinozorları içeren teropod kladı

Carnosauria Jura ve Kretase dönemlerinde yaşamış, soyu tükenmiş dev yırtıcı teropod dinozor kladıdır. Geçmişte pek çok etçil teropod bu klada atanırken, günümüzde bunlar farklı gruplarda sınıflandırılırlar.

<i>Proceratosaurus</i> teropod dinozor cinsi

Proceratosaurus, İngiltere'nin Orta Jura (Batoniyen) döneminden küçük boyutlu etçil teropod dinozor cinsidir. Cins adı Proceratosaurus, kafatası tepesinin kısmen korunmuş kısmı yüzeysel olarak Ceratosaurus'un küçük tepesine benzediği için, başlangıçta Ceratosaurus'un atası olduğunun düşünülmesinden kaynaklanır. Ancak şimdi, özellikle Proceratosauridae familyasının bir üyesi ve Tyrannosauroidea kladının bilinen en eski üyeleri arasında bir coelurosaur olarak tanımlanır.

<i>Kileskus</i> teropod dinozor cinsi

Kileskus, Krasnoyarsk Krayı'nın (Rusya) Sharypovsky yerleşiminde yer alan Orta Jura yaşlı Itat Oluşumu'nda bulunan parçalı kalıntılardan bilinen tyrannosauroid dinozor cinsidir. Çıkarılan fosil örneği, maksilla, premaksilla, suprangular ile el ve ayaktan birkaç kemiği içerir. Bu türe atfedilen ek kalıntılar arasında kuyruk omurları, boyun omurları ve baldır kemiği bulunur. Kafatası kemikleri Proceratosaurus'un kafatası kemiklerine benzemektedir. Tip türü K. aristotocus'tur. Kileskus, 2010 yılında Averianov vd. tarafından adlandırılmıştır; yazarlar Kileskus'un 5.2 m uzunluğunda ve 700 kg ağırlığında olduğunu tahmin etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Megaraptor</span> tükenmiş dinazor cinsi

Megaraptor Geç Kretase çağlarında yaşamış büyük bir teropod dinozor cinsidir. Fosilleri, Güney Amerika'da Arjantin'in Patagonya'daki Portezuelo Formasyonu'nda keşfedilmiştir. Başlangıçta dev bir dromaeosaur benzeri coelurosaur olduğu düşünüldü, önceki filogenlerde bir neovenatorid allosauroid olarak sınıflandırıldı, ancak daha yeni filogeni ve ilgili megaraptoran cinslerinin keşifleri onu bazal bir tyrannosauroid veya bazal bir coelurosaur olarak yerleştirdi, ayrıca hala onu bir neovenatorid olarak düşünen bazı çalışmalar vardı.

<i>Zhuchengtyrannus</i>

Zhuchengtyrannus, Çin'in Shandong Eyaletinde, Geç Kretase'nin Kampaniyen döneminden bilinen bir tyrannosaurid teropod dinozor cinsidir. Tyrannosaurinae alt familyasına aittir ve tek bir türü, Zhuchengtyrannus magnus, içerir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.