İçeriğe atla

Prieneli Hermogenes

Prieneli Hermogenes
Grekçe: Ἑρμογένης
Kişisel bilgiler
DoğumMÖ 3. yüzyıl
Priene, İyonya
ÖlümMÖ 2. yüzyıl
VatandaşlıkPriene
Çalışma ve başarıları
Etkin yıllarıMÖ 220 - MÖ 190
Mimarlık tarzıİyon tarzı
Ünlü yapıtlarıMagnesia'daki Artemis tapınağı ve Teos'taki Dionysos tapınağı

Prieneli Hermogenes (Grekçe: Ἑρμογένης) (MÖ 3. yüzyılın sonu - 2. yüzyılın başı) Helenistik döneme ait bir mimardır ve Batı Anadolu'da Maeander Nehri (Büyük Menderes) kıyısındaki bir İyon kolonisi olan Lidya'daki Magnesia kentinde Artemis Leukophryene (Artemision) tapınağının mimarı olarak tanınır.[1]

Biyografi

Hermogenes, İonya bölgesindeki Priene kentinin bir vatandaşıydı. İyon tarzının en önemli mimarı olarak kabul edilmektedir. Yaklaşık M.Ö. 150 yılında, Hermogenes İyon düzeninin kurallarını kitaplar halinde kodifiye etti. Bu bilgiler daha sonra Romalılara aktarıldı ve özellikle M.S. 1. yüzyılda yaşamış Roma mimarı Vitruvius'un "De architectura" adlı eserinin 3. kitabının 2. ve 6. bölümlerinde yer aldı.[2] Hermogenes'in görüşleri arasında, Dor tarzının tapınak inşaatında kullanılmaması gerektiği fikri vardı. Nitekim (muhtemelen Teos'taki) Dionysos tapınağını Dor tarzından İyon tarzına dönüştürdü.[3]

Hermogenes'in simetri ve orantı üzerine kuralları, Vitruvius'un "eustyle" (Yunanca "eu stylos", "doğru sütun") olarak adlandırdığı mimari ideali tanımlar. Bu ideal, tapınaklar için bir dizi orantısal ilişkiyi öngörür ve tümü sütun çapını bir modül veya ölçü birimi olarak kullanır. İdeal "eustyle" sütun aralığı (sütunlar arasındaki boşluk), sütun kalınlığının iki buçuk katı olmalıdır ve İyon sütununun yüksekliği çapının dokuz buçuk katı olmalıdır. Eğer sütun aralığı daha dar olacaksa, sütunlar orantısal olarak daha uzun olmalı; eğer daha geniş aralıklı olacaksa, daha kalın olmalıdır. Vitruvius'un "bir tapınağın unsurlarında, farklı parçaların genel bütünlüğe olan simetrik ilişkilerinde en büyük uyum olmalıdır" diye yazdığında ifade ettiği şey, işte bu rasyonel ilişkiler anlayışıdır. Klasik bir sistemdeki bir unsur, diğer oranları da değiştirmeden değiştirilemez.

Coğrafyacı Strabon, Didyma ve Efes'teki tapınakların ardından üçüncü büyük tapınak olarak Magnesia'da bulunan bu tapınaktan söz eder, ancak boyutları itibarıyla hepsinden daha güzel kabul edilir.

Artemis Leukophryene Tapınağı'nın Alınlığı, Menderes Magnesiası, Türkiye
Teos'taki Dionysos tapınağının kalıntıları
Berlin'deki Bergama Müzesi'ndeki tapınağın İyon düzeninin yeniden inşası

Sonuç olarak, arkeologlar Hermogenes'in tapınağının izleri görünür olmadığından, tapınağın yerini yeniden keşfetmeye çalışmışlardır. Hatta Teselya'daki ana şehir Magnesia'nın kolonisinin yeri bile, W. M. Leake tarafından 1824'te doğru şekilde tespit edilene kadar ("Journal of a Tour in Asia Minor" s. 242 ve devamı) bilinmiyordu. 1842-43 kışında, bir Fransız ekibi, yoğun sediman birikintisi olan bölgede bataklık zemin ve yüksek su seviyesiyle mücadele ederek, tapınağın frizinden 41 bloktan oluşan 40 metrelik bir bölümü ve bazı diğer mimari unsurları çıkarmayı başardı. Bu parçalar Louvre Müzesi'ne götürüldü, ancak kazılar hiçbir zaman yayımlanmadı. 1887'de İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürü Osman Hamdi Bey, Artemision'dan çıkarılan 20 metre kadar bir friz bloğunu İstanbul'a taşıdı.

Magnesia'da daha kapsamlı kazılar, 1890'larda İstanbul'daki Alman Enstitüsü tarafından ve 1984'ten beri Alman ve Türk bilim insanları tarafından gerçekleştirildi. Sonuç olarak, Hermogenes'in Artemision'unun heykelsi unsurları Berlin'deki Pergamon Müzesi, Paris'teki Louvre Müzesi ve İstanbul arasında dağılmış durumdadır.

1980'lerden bu yana, tapınağa bakan U şeklindeki yükseltilmiş sütunlu sunağın yeterli kalıntısı bulunmuştur. Bu sayede, Antik Çağ'dan beri ilk kez, sunağın orijinal görünümünün modern rekonstrüksiyonları yapılabilmiştir.

Hermogenes, Vitruvius'un da bahsettiği, Teos'taki altı sütunlu (hexastyle) peripteral Dionysos Tapınağı'nın mimarıydı. Bu tapınak, antik dünyadaki en büyük Dionysos tapınağıydı; günümüze yalnızca 18,5 metre genişliğinde ve 35 metre uzunluğundaki platformu (Stilobat) ulaşmıştır. Tapınak, aşağı şehrin batı kısmında, sur duvarlarına bitişik konumdadır.

Tapınak, M.Ö. 2. yüzyılın başlarında inşa edilmiş, daha sonra Tiberius kültüne yeniden adanmış ve Hadrian'ın saltanatı sırasında kısmen yeniden inşa edilmiştir. Tapınakta, Ankara Üniversitesi'nden bir ekip tarafından kazı çalışmaları yürütülmüştür.

Hermogenes'in de simetrik ilkeleri üzerine, artık mevcut olmayan bir metin yazdığı anlaşılıyor. (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/De_architectura" rel="mw:ExtLink" title="De architectura" class="cx-link" data-linkid="52">De architectura</a> 3.3.9)

Kaynakça

  1. ^ Melton, J. Gordon (15 Ocak 2014). Faiths across Time [4 volumes]: 5,000 Years of Religious History [4 volumes] (İngilizce). Bloomsbury Publishing USA. s. 219. ISBN 978-1-61069-026-3. 
  2. ^ Ching, Francis D. K.; Jarzombek, Mark M.; Prakash, Vikramaditya (9 Eylül 2010). A Global History of Architecture (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 124. ISBN 978-1-118-00739-6. 
  3. ^ Dinsmoor, William Bell (1973). The Architecture of Ancient Greece: An Account of Its Historic Development (İngilizce). Biblo & Tannen Publishers. s. 273. ISBN 978-0-8196-0283-1. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Anadolu'da Antik Roma Tiyatroları, Anadolu yarımadasındaki Roma dönemlerinden kalma açık hava tiyatrolarını ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Pergamon</span> Günümüzdeki İzmir, Bergama ilçe merkezinin yerinde kurulmuş, UNESCO dünya mirası listesinde yer alan antik kent. (Pergamon)

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Efes</span> Anadoluda bir antik kent

Efes, Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devri'ne yani MÖ 6000 yıllarına dayanır. MÖ 10. yüzyılda eski Arzava başkentinin yerine Attik ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Knidos</span> Muğlanın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşim

Knidos, Muğla'nın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Panionion</span>

Panionion, Aydın ilinin Kuşadası ilçesine bağlı Güzelçamlı mahallesinde yer alan tarihî sit alanı. Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı'na bir kilometre mesafede yer alan antik kent, Samson Dağı'nın Ege Denizi'ne bakan kuzey yamacında bulunmaktdadır.

<span class="mw-page-title-main">Priene</span>

Priene, Aydın Söke'de Selçuk-Efes'e yaklaşık 100 km uzaklıkta kurulmuş bir İyon şehridir. Şehir Menderes nehrinin 10 km kuzeyindedir. Şehir kurulduğunda deniz kıyısındaydı. Menderesin alüvyonu nedeniyle şehir şimdi kilometrelerce kara içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">İyonya</span> Anadoluda bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağda verilen ad

İyonya, Anadolu'da bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağ'da verilen addır. Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından Ayvalık, Efes, Foça, İzmir, Kuşadası, Milet ve Milas çevresinde kurulmuşlardır. Dünyanın yedi harikası arasında gösterilen Efes Artemis Tapınağı İyonyalılar döneminde inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Partenon</span>

Partenon, Athena'nın tapınağıdır, MÖ 5. yüzyılda Atina Akropolisi'nde inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Maison Carrée</span> Fransanın Nimes şehrinde bulunan Roma tapınağı

Maison Carrée, Fransa'nın güneyinde, Nîmes şehrinde yer alan ve eski Roma İmparatorluğu sınırları içinde yer alan bölgeler içinde, günümüze kadar en iyi korunmuş halde ulaşan antik tapınak.

<span class="mw-page-title-main">Assos</span> Ayvacıkda bir antik kent

Assos, Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinin yaklaşık 17 km güneyindeki Behramkale Köyü'nde yer alan bir antik kent.

<span class="mw-page-title-main">Laodikya</span> Türkiyede bir antik kent

Laodikeia, veya Lykos'un kıyısındaki Laodikeia, Lycus nehri kenarında (Çürüksu) kurulmuş bir antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Ağlayan Kadınlar Lahdi</span>

Ağlayan Kadınlar Lahdi Osman Hamdi Bey tarafından 1887 yılında Sayda'daki kral mezarlarında, Iskender Lahdi ile aynı mezar odasında bulunmuştur. Roma döneminden önceye ait sütunlu lahitlerden olup, işçiliği ile dünya lahitlerinin en önemlilerinden biri sayılır. Hellenistik dönem eseridir. MÖ 360 yılında ölen Sayda Kralı Straton'a ait olduğu ya da Sayda'lı bir zengin için yapıldığı tahmin edilmektedir. İstanbul Arkeoloji Müzelerinde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İyon düzeni</span>

İyon düzeni, sütun başlarının iki yana doğru volüt adı verilen yuvarlaklar yaparak bir kaide üzerine oturtulduğu, klasik mimarlıktaki üç düzenden biri. Adını, bu düzenin ilk kullanıldığı yer olan İyonya'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Teos</span> Antik kent

Teos veya Teo, Eski İyonya'da batısından yer alan bir antik şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Didyma</span>

Didyma, İyonya sahili üzerinde yer alan bir Antik Yunan kutsal alanıdır. Bu yer Apollo tapınağını içermektedir. Delphi'nin yanında Didyma, Helen dünyasının en ünlü kehanet merkezidir. İlk olarak Homeros'un Apollo'ya ilahisinde bahsedilmiştir. Kuruluşu okuma-yazma öncesi, hatta Ionia'nın Helen kolonizasyonundan da öncedir.

Dedoplis Mindori, Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinde, doğu ve batı eğimlerinin birleştiği tepede, Kura Nehri vadisinde konumlanmış bir arkeolojik sittir. Çok katmanlı bir sit alanı olan Dedoplis Mindori, Aşölyen ve Musteryenden yapılmış taş aletlere, Geç Tunç Çağı ve Demir Çağından kalma mezarlara, ayrıca Klasik Antik Çağ ve Orta Çağ'dan kalma yerleşim yerleri ve mezarlara ev sahipliği yapmaktadır. Bölgedeki en önemli yapı, MÖ 2 ve 1. yüzyıla tarihlenmiş olan dini yapılar kompleksidir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Dedoplis Mindori ovasının bitişiğinde Aradetis Orgora adıyla bilinen bir grup höyük bulunmaktadır. Höyükte bulunan arkeolojik buluntuların tarihi, Bakır Çağı'ndan Erken Orta Çağ'a kadar uzanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Magnesia (Aydın)</span>

Magnesia veya Menderes Magnesia'sı, tarihi İyonya bölgesinde yer almış bir Antik Yunan kenti. Kent kalıntıları günümüzde Aydın ilinin Germencik ilçesinde yer alan Ortaklar-Söke kara yolu üzerinde, Ortaklar'a 4 km mesafede bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Myus</span>

Myus, Aydın'nın Söke Ovası'nda, tarihi Karya bölgesinde yer alan bir Antik Yunan kenti. Yerleşke, İyon Birliği'ni oluşturan 12 İyon kentinden biridir. Ayrıca, Miletus ve Priene ile birlikte İyonca alt lehçesini konuşan üç şehirden biriydi. Bu üç şehir de Anadolu'nun batı kıyısının ortasında, Maeander Nehri'nin ağzına yerleştirilmiş İyon kolonileriydi.

<span class="mw-page-title-main">Saçaklık</span> klasik mimaride üstyapı kümesi

Saçaklık ya da entablatur veya klasik mimari dışında bilinen adıyla saçaklık; sütun başlıkları üzerine yatay olarak yerleşen, pervaz ve bantları ihtiva eden üstyapı kümesidir. Klasik mimarinin ana unsurlarından biridir ve genel olarak arşitrav, friz ve geison kısımlarından oluşur. Yunan ve Roma tapınaklarının ahşap formlardan temel alarak geliştiği düşünülmektedir, ahşap malzemeden taş malzemeye doğru gerçekleşen bu tasarımsal geçiş sürecine petrifikasyon adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Claude Perrault</span>

Claude Perrault, Paris'teki Louvre Müzesi'nin doğu cephesinin tasarımına katılmasıyla tanınan Fransız mimardır. Ayrıca bir hekim ve anatomist olarak ve fizik ve doğa tarihi üzerine tezler yazan bir yazar olarak başarıya ulaşmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.