İçeriğe atla

Prespa Anlaşması

Prespa Anlaşması
İmzalanma17 Haziran 2018
YerPsarades, Yunanistan
Onay25 Ocak 2019
Yürürlük12 Şubat 2019
İmzacılar Kuzey Makedonya
 Yunanistan
Dilİngilizce

Prespa Anlaşması (Yunanca: Συμφωνία των Πρεσπών, "Symfonia ton Prespon" Makedonca: Преспански договор, "Prespanski Dogovor") 17 Haziran 2018 tarihinde Makedonya'nın Adlandırma Sorunu'nu çözmek amacıyla Yunanistan ve Kuzey Makedonya tarafından Birleşmiş Milletler'in himaye altında imzalanan uzlaşı anlaşmasıdır. Her iki ülkenin parlamentosu tarafından 25 Ocak 2019 tarihinde onaylanan anlaşma, 12 Şubat 2019 tarihinde ülkelerin BM ve AB'ye bildirmesinin ardından yürürlüğe girdi.[1] Anlaşmanın sonucunda Makedonya bağımsızlığından itibaren karşılaştığı adlandırılma problemini çözerek ismini Kuzey Makedonya olarak değiştirmiştir. Anlaşma Prespa Gölü'nün yanında imzalandığı için bu isimle adlandırılıyor.[2]

Arka plan

Yunanistan, 1991'deki Yugoslavya'nın dağılmasının ardından Balkanlar'da kurulan devletlerden biri olan Makedonya'nın Anayasasında bulunan ülkenin ismi ve bayrağının belirlendiği 3. ve 49. maddelere karşı itirazda bulunarak, bu maddelerin kendi ülkesine yönelik yayılmacı politikalar ve iddialar içerdiğini ileri sürmüştür.[3] Yunanistan'ın kendi ülkesinin kuzey bölümünü Makedonya olarak isimlendirilmesi ve bu bölgelerde yaşayan Makedon azınlığın kışkırtılması tehlikesine karşın ülkenin Makedonya ismini kullanmasına karşı çıkmıştır. Yunanistan, kuzey komşusunun isim ve sembol seçimiyle ülkesel egemenliğini sorguladığını ve kendisine karşı kültürel bir iddiada bulunduğunu ve Makedonya'nın kendisini Büyük İskender'in vârisi olarak gördüğünü öne sürmüştür.[2] Ülkenin ilk bayrağında bulunan on altı ışını bulunan Vergina Güneşi'nin kullanılması aynı zamanda ülkenin başkenti Üsküp'e İskender'in büyük atlı heykelinin inşa edilmesi Yunanistan tarafından "kültürel hırsızlık" olarak kabul edilmiştir. Aynı dönemde Yunanistan, Üsküp'teki havaalanının isminin "Büyük İskender Uluslararası Havalimanı" olarak yeniden adlandırılmasından, Makedon parası üzerine Selanik Kulesi'nin basılmasından ve 2006 yılında Başbakan Nikola Gruevski'nin yaptığı bir toplantıda geniş Makedonya haritasının kullanılmasından da rahatsızlık duymuştur.[2]

Kuzey Makedonya ve Yunanistan arasındaki isim anlaşmazlığına neden olan Makedonya haritası. Kuzey Makedonya (pembe), Yunanistan Makedonyası (yeşil)

Yunanistan'ın Makedonya'nın isminden dolayı ülkenin bağımsızlığını tanımama kararı nedeniyle Makedonya uluslararası örgütlere katılmakta sorunlarla karşılaşmıştır. Yunanistan'ın Makedonya'ya uyguladığı ekonomik ve siyasi ambargo Avrupa Birliği Komisyonu tarafından Avrupa Adalet Divanı'na şikayet edilmiştir. Bosna Savaşı'nın ardından Balkanlar'da oluşan yeni politikalar ve çevre ülkelerin baskısı nedeniyle Yunanistan, Makedonya politikasını yumuşatmaya gitmiştir. 1995 yılında her iki ülkede BM gözetiminde Geçici Uzlaşı dönemine geçmiştir. Bu uzlaşı kapsamında Makedonya, bayrağında bulunan Vergina Güneşi'ni kaldırmayı kabul etmiş, Yunanistan ise ülkeyi "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" olarak tanıyarak ülkenin uluslararası örgütlere katılmasına artık karşı çıkmayacağını belirtmiştir.[2] Bu uzlaşmaya rağmen Makedonya'nın isimlendirme problemi çözülmemiştir bu nedenle Yunanistan, 2004 yılında Makedonya'nın NATO ve AB müzakerelerini veto etmiştir. NATO'nun 2008 Bükreş Zirvesi'nde isimlendirme probleminin çözülmesi durumunda müzakerelere başlanacağı belirtilmiştir. 17 Haziran 2018 tarihinde iki ülke arasında imzalanan ve 12 Şubat 2019 tarihinde yürürlüğe giren Prespa Anlaşması sonucunda Makedonya ismini Kuzey Makedonya olarak değiştirmiştir. Bunun sonucunda Yunanistan, Kuzey Makedonya'nın AB ve NATO üyelik süreçlerinin önüne koyduğu engeli kaldırmıştır. Kuzey Makedonya ile Haziran 2019 tarihinde başlayan NATO üyeliği müzakerelerinin tamamlanması sonucunda 27 Mart 2020 tarihinde Kuzey Makedonya, NATO'nun 30. üyesi olmuştur.[1][4] 25 Mart 2020 tarihinde ise, AB Genel İşler Konseyi'nde Kuzey Makedonya ile katılım müzakerelerine başlanması kararı alınmıştır.[1]

Bağları

  • Igor Janev, Prespa Agreement And Its Effects On Macedonian Right To National Identity: An Act of Ethno– Genocidal Termination of the National Identity, Lambert Academic Publishing 2021. ISBN 978-620-4-71741-8. [1] 19 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b c "Kuzey Makedonya". www.ab.gov.tr. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  2. ^ a b c d "Kuzey Makedonya'da İsim Tartışmaları ve Prespa Anlaşması". Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi. 24 Aralık 2019. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 
  3. ^ "MAKEDONYA İLE YUNANİSTAN ARASINDAKİ İSİM SORUNUNUN ÇÖZÜMÜNDE ARABULUCULUĞUN ETKİSİ". Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 1 Ocak 2019. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2021. 
  4. ^ NATO. "North Macedonia joins NATO as 30th Ally". NATO (İngilizce). 27 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya</span> Balkanlarda bir ülke

Kuzey Makedonya, resmî adıyla Kuzey Makedonya Cumhuriyeti, Balkanlar'da denize kıyısı olmayan bir ülkedir. 1991'de Yugoslavya'dan ayrılarak bağımsız olmuştur. Kuzeyde Sırbistan ve Kosova, batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan, doğuda Bulgaristan ile komşudur. Makedonya'nın kuzeyden üçte birlik bölümünü kaplamaktadır. Nüfusu yaklaşık 2 milyondur. Başkenti ve en büyük şehri Üsküp'tür ve nüfusun dörtte biri bu şehirde yaşar. Ülkedeki en büyük etnik grup Güney Slavlarına dâhil olan Makedonlardır. Arnavutlar nüfusun %25'ini oluşturur ve en büyük azınlıktır. Türkler, Çingeneler, Sırplar, Boşnaklar ve Ulahlar diğer etnik gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">II. Filip</span> Makendonyalı hükümdar

II. Filip, antik Yunan Makedonya Kralı. Rahip Isokrates tarafından Helen birliğini sağlayacak kişi olarak görülüyordu. MÖ 359-336 arasında Makedon krallığını üstlendi. Tahta geçer geçmez ilk iş olarak ülkesini askeri, siyasi ve ekonomik anlamda güçlü bir konuma getirdi, profesyonel ordu kurdu, mancınıklar geliştirdi. Sonraları Bisalt topraklarının madenlerini ele geçirdi. Pydina ve Potidai'yi ele geçirdi. Olympias ile evlenerek nüfuzunu güçlendirdi.

<span class="mw-page-title-main">Prespa Gölü</span>

Prespa Gölü, Balkanlar'da, Kuzey Makedonya, Yunanistan ve Arnavutluk arasında bulunan bir tektonik tatlı su gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya (antik krallık)</span> Krallık

Makedonya Krallığı veya Makedonya İmparatorluğu, Eski Yunan ve Klasik Yunan zamanlarında bulunan bir krallıktır.Ayrıca Helenistik Dönem Yunanistan'ının baskın devletiydi. Krallık başlangıçta Argead hanedanı tarafından yönetilmekteydi. Ardından Antipatrid ve Antigonif hanedanları tarafından yönetildiler. Antik Makedonlar'ın evi olarak Yunan yarımadasının kuzeydoğusunda ön krallıklardandı. Batıda Epir,kuzeyde Paenoia (devlet) ile, doğuda Trakya ile güneyde ise Teselya ile sınırlarını paylaşıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği'nin gelecekteki genişlemesi</span>

Avrupa Birliği'nin gelecekteki genişlemesi, demokratik olan, serbest piyasaya sahip olan ve Avrupa Birliği hukukuna uygun seviyeye gelebilecek olan her Avrupa ülkesine açıktır. Geçmişteki genişleme Avrupa Birliği'ne üye ülke sayısını kurulduğundan beridir altıdan yirmi yediye çıkarmıştır.. Giriş kriterleri 1993'te kabul edilen Kopenhag Kriterleri ve Maastricht Anlaşması'nın 49. maddesinde belirtilir. Bir ülkenin Avrupalı olup olmadığı Avrupa Birliği kurumları tarafından yapılan siyasi değerlendirmeyle ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">NATO'nun genişlemesi</span>

NATO'nun genişlemesi, NATO'ya yeni üyeler dahil etme sürecidir. NATO, Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinin oluşturduğu ve kolektif savunma temeline dayanan bir askerî ittifaktır. İttifaka katılma süreci Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 10. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre bir ülkenin ittifaka katılması veya ittifaka davet edilmesi için mevcut bütün üye ülkelerin onayı gerekmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Makedonya adlandırma sorunu</span> Yunanistan ve Kuzey Makedonya arasındaki anlaşmazlık

Makedonya adlandırma sorunu, Yunanistan ile o zamanki adı Makedonya olan Kuzey Makedonya arasında, bu adın kullanımından kaynaklanan bir sorundur. Yugoslavya'nın dağılmasının ardından Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti'nin Makedonya adıyla bağımsızlığını ilan etmesiyle ad sorunu tekrar gündeme gelmiştir. 1991'den 2018 yılındaki Prespa Anlaşmasına dek ikili ve uluslararası ilişkilerde devam eden bir sorun olmuştur. Milyonlarca etnik Yunan kendisini Makedon olarak nitelendirdiği için Yunanistan, komşu Makedonya Cumhuriyeti'nin en büyük etnik grubuna "Makedon" denmesine karşı çıkmakta ve ülke için "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" ifadesini kullanmaktaydı. Yunanistan ayrıca Makedonya Cumhuriyeti'ni Vergina Güneşi, Büyük İskender gibi Yunan kültürüne ait değerlere el koymakla suçlamıştır. Makedon ve Yunan hükûmetleri, 12 Haziran 2018'de ülkenin adının "Kuzey Makedonya" olarak değiştirilmesi konusunda anlaşmaya vardı ve ad değişikliği 12 Şubat 2019'da yürürlüğe girdi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği üyelik süreci</span>

Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği üyelik süreci, 2005'ten beri Avrupa Birliği'ne aday ülke olması ile başlamıştır ama henüz üye olamamıştır. Avrupa Birliği'ne girmek için ilk adımı 2004 yılında atmıştır. Şu anda Arnavutluk, İzlanda, Karadağ, Sırbistan ve Türkiye ile birlikte adaydır. Aday olduğu sırada Hırvatistan Avrupa Birliği'ne girmiştir. Üyeliği sırasında Makedonya ad sorunu ve Yunanistan ile ilişkileri yüzünden problem yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya-NATO ilişkileri</span>

Kuzey Makedonya, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne (NATO) üye bir devlettir. 1995 yılında ülke Barış İçin Ortaklık'a katıldı. Daha sonra Afganistan'daki Uluslararası Güvenlik Destek Gücü ve Kararlı Destek Misyonu da dahil olmak üzere çeşitli NATO misyonlarında yer almaya başladı. 2008 NATO Bükreş zirvesinde Yunanistan ülkenin NATO'ya katılma davetini veto etti; ancak NATO üye devletleri, ülkenin Makedonya adlandırma anlaşmazlığının çözümü üzerine davet alacağını kabul etti. Haziran 2018'de ülkeyi yeniden adlandırma antlaşmasının ardından, NATO üye devletlerinin temsilcileri 6 Şubat 2019'da Kuzey Makedonya'nın NATO'ya katılımı hakkında bir protokol imzaladı. Önümüzdeki on üç ay boyunca NATO'nun 29 üye ülkesinin tamamı protokolü onayladı. Katılım protokolü 19 Mart 2020'de yürürlüğe girerek, bunu Kuzey Makedonya'nın katılım belgesini tevdi edilmesi takip etti ve böylece 27 Mart 2020'de NATO'ya üye olmasına izin verdi.

<span class="mw-page-title-main">Vergina Güneşi</span> ışınlı güneş simgesi

Vergina Güneşi aynı zamanda Vergina Yıldızı veya Argead Yıldızı olarak bilinen M.Ö. 6 ve 2. yüzyıllar arasında Antik Helen ve Makedon sanatında kullanılan güneş sembolüdür. Sembol şekil olarak on altı ışın demetinden oluşan sekizgen bir yapıya sahiptir. Sekiz ana ışın ve bunların arasında yine sekiz adet ara ışından meydana gelmektedir. En yaygın kullanımı 16 ışınlı olmasına rağmen bazı kazılarda on iki, sekiz ve altı (nadiren) ışına sahip semboller bulunmuştur. Vergina Güneşi genellikle Makedon ve Hellenistik Dönem sikkelerinde, Makedon kalkanlarının ve plastik kabartmaların üzerinde bulunmaktadır. Vergina Güneşi ile alakalı olan arkeolojik çalışmaların Yunanistan'ın Vergina isimli küçük köyünde gerçekleşmesi nedeniyle sembol Vergina Güneşi olarak isimlendirilmesine neden olmuştur. Aynı zamanda antik dönemde Makedonya Krallığı'nın başkenti olan Aigai Antik Kenti'nin günümüzde Yunanistan'ın Vergina şehrinin sınırları içerisinde bulunması nedeniyle sembol aynı zamanda Argead Yıldızı olarak da isimlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-Yunanistan ilişkileri</span> İki Taraflı Slav Birlikteliği

Yunanistan-Rusya ilişkileri, Yunanistan ile Rusya ve selefi devletler arasındaki ikili ilişkileri ifade eder. Rus İmparatorluğu ile Yunan devleti arasındaki diplomatik ilişkiler Eylül 1828'de kuruldu. Hem Yunanistan hem de Rusya, Avrupa Konseyi, Avrupa Güvenlik ve İş birliği Teşkilatı ve Karadeniz Ekonomik İş birliği Teşkilatı gibi bazı uluslararası kuruluşların tam üyesidir. Yunanistan'ın NATO ve Avrupa Birliği üyesi olmasına rağmen, ilişkileri oldukça güçlüydü.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan-Kuzey Makedonya ilişkileri</span>

Bulgaristan-Kuzey Makedonya ilişkileri, Bulgaristan Cumhuriyeti ile Kuzey Makedonya arasındaki ikili ilişkileri ifade eder. Her iki ülke de Avrupa Konseyi ve NATO üyesidir. Bulgaristan, Avrupa Birliği üyesidir. Kuzey Makedonya 2004'ten beri AB'ye katılmaya çalışırken, AB hükûmeti Mart 2020'de üyelik müzakerelerine girme iznini resmen verdi. Bununla birlikte, Kuzey Makedonya ve Bulgaristan, komşuluk ilişkilerini karmaşıklaştırmıştır, bu nedenle Bulgar faktörü, Makedonya siyasetinde "B-kompleksi" olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Makedon Bilim ve Sanat Akademisi</span>

Makedon Bilim ve Sanat Akademisi Kuzey Makedonya'da önemli bir akademik kurumdur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya Anayasası</span>

Kuzey Makedonya Anayasası, Kuzey Makedonya'nın hükûmet sistemini ve temel insan haklarını ana hatlarıyla belirleyen kodlanmış bir anayasadır. O zamanki Makedonya Cumhuriyeti Parlamentosunda 17 Kasım 1991'de kabul edildi.

Sol 14 Kasım 2015'te Kuzey Makedonya'da kurulmuş bir siyasi partidir. İştip Goce Delčev Üniversitesi'nde hukuk doçenti olan Dimitar Apasiev'in liderliğindeki parti, parti NATO karşıtıdır ve siyasi yelpazenin sol kanadında yer alan ruhbanlık karşıtlığını, faşizm karşıtlığını, emperyalizm karşıtlığını ve sosyalizmi destekler.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk-Kuzey Makedonya ilişkileri</span>

Arnavutluk ve Kuzey Makedonya, Avrupa Konseyi ve NATO'nun tam üyeleridir. Her ikisi de Mart 2020'de Avrupa Birliği katılım müzakerelerine başladı.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Makedonya-Yunanistan ilişkileri</span>

Kuzey Makedonya-Yunanistan ilişkileri, Yunanistan ve Kuzey Makedonya arasındaki ikili ilişkileri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Vilnius Grubu</span>

Vilnius Grubu, Mayıs 2000'de oluşturulan NATO aday ülkelerinden oluşan bir örgüttü. Pratik işbirliği, bilgi alışverişi ve NATO başkentlerinde adaylıkları için lobi yapmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Gordana Siljanovska-Davkova</span> 6. Kuzey Makedonya cumhurbaşkanı

Gordana Siljanovska-Davkova, Mayıs 2024'ten bu yana Kuzey Makedonya'nın 6. cumhurbaşkanı olan Makedon üniversite hukuku profesörü ve hukukçudur. Kendisi 2019 cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olmuş ve ikinci turda Stevo Pendarovski'ye karşı kaybetmiştir. Daha sonra 2024 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tekrar aday olmuş ve Pendarovski'yi açık ara farkla mağlup etmiştir. Kuzey Makedonya'nın ilk kadın cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hristijan Mickoski</span> 13. Kuzey Makedonya başbakanı

Hristijan Mickoski Makedon bir siyasetçidir ve Kuzey Makedonya'nın şu anki başbakanıdır. Aynı zamanda bir üniversite profesörü ve VMRO-DPMNE başkanıdır. 2016 yılında Makedonya Enerji Santralleri direktörü olmuş ve 2015-2017 yılları arasında başbakanlar Nikola Gruevski ve Emil Dimitriev'in enerji danışmanlığını yapmıştır. Tek aday olarak, partinin Valandovo'daki 16. kongresinde VMRO-DPMNE'nin lideri seçildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.