Cümlenin ögeleri, cümlede yüklem ile görev ve anlam yönünden yükleme eşlik eden diğer parçalardan her biri. Cümlenin ögeleri tek bir sözcükten veya sözcük grubundan oluşabilir. Ögeler anlamlı ve doğru cümleler kurulabilmesini sağlar. Türkçede cümlenin ögeleri şunlardır:
- Yüklemler
- Yapım ekleri
- Çekim ekleri
- Nesneler
- Bağlaçlar
- Dolaylı tümleçler
- Zarf tümleçleri
- Edat tümleçleri
- Özneler
- Noktalama işaretleri
Özne ya da fâil, bir cümlede yüklem ile bildirilen işi, eylemi ya da oluşu yerine getiren veya yüklem aracılığıyla hakkında bilgi verilen ögedir. Özne, yükleme sorulan "kim" ve "ne" sorularıyla bulunur.
- Öğrenciler yerlerine oturdular.
- Kitap yere düştü.
- Manzara ne kadar da güzel.
Fiil veya eylem, varlıkların yaptığı işi, hareketi, oluşu çeşitli ekler alarak şahıs ve zamana bağlı olarak anlatan kelimedir.
Yüklem; cümlede özne tarafından gerçekleştirilen eylemi, oluşu, hareketi veya bir olguyu ya da yargıyı bildiren sözcük veya sözcük grubu. Özne ile birlikte cümlenin ana öğelerinden biridir. Yüklemler fiil veya isim soylu olabilir:
- Öğretmen sınav kâğıtlarını dağıttı.
- Kapıyı çalan postacıymış.
Cümle veya tümce; bir ifade, soru, ünlem veya emiri dile getiren; kendi başına anlamlı sözcükler dizisi. Çoğunlukla özne, tümleç ve yüklemden meydana gelir. Bazen yan cümleciklerle anlamı pekiştirilir veya genişletilir.
Koşaç, isnat edatı veya haber edatı, isim cümlelerinde özne ile yüklemi birleştiren; yükleme güçlü ihtimal, olumluluk, olumsuzluk, süreklilik veya kesinlik kavramları veren -dir eki ile değil kelimesi. Bazı kaynaklarda tüm ek-fiiller koşaç olarak anılır. Koşaçlar isim cümlelerinde özneyi yükleme bağlayan ve yüklemde cümlenin bitiş hâlini oluşturan dilbilgisel ögelerdir.
Ek-fiil, ek-eylem veya cevher fiil, Türkçede isimlerin sonuna eklenerek onları yüklem haline getiren bir ektir. Bu ek Eski Türkçe "ér- : olgunlaşmak, yetişmek, tamam olmak" fiilinden evrilip zaman içinde "i-mek" haline gelmiş ve zamanla kökünün de erimesiyle bugün sadece “şu veya bu durumda bulunmak” manalarını cümleye katan (i)-di, (i)-miş, (i)-se ve (i)-dir halleri kalmıştır. Diğer dillerden muadil olarak İngilizce "to be",Latince "esse" fiilleri örnek verilebilir.
Şahıs eki veya kişi eki, yüklemin kişisini (özneyi) belirten ek. Fiil kiplerine veya ek-fiillere eklenerek işin veya oluşun kim tarafından gerçekleştirildiğinin anlaşılmasını sağlayan eklerdir.
İngilizce dilbilgisinde zaman yapıları; simple (basit), perfect ve progressive/continuous (sürekli) olmak üzere başlıca üç grupta toplanır. Bunun yanı sıra İngilizcede zamanlar, anlamlarına göre "geçmiş zamanlar", "şimdiki zamanlar" ve "gelecek zamanlar" şeklinde farklı gruplara ayrılabilir; zira İngilizcede cümleye belirli bir zaman anlamı kazandırmak için farklı zaman yapıları kullanılabilir.
Present perfect, İngilizce dilbilgisindeki zaman yapılarından biri. Standart olumlu bir cümle sırasıyla özne, yardımcı fiil (has/have) ve fiilin üçüncü hâlinden meydana gelir. Çoğunlukla geçmişte tamamlanmış deneyimler veya geçmişte bir noktada başlamış ve günümüzde de devam eden eylem ve durumlar için kullanılır.
Auxiliary verb, İngilizce dilbilgisinde çeşitli zaman yapılarını ve kipleri oluşturmaya yarayan sözcüklerden her biri. Türkçeye çoğunlukla yardımcı fiil şeklinde tercüme edilir. İngilizcedeki başlıca auxiliary verb'ler be, do ve have ile bunların farklı zaman yapılarındaki hâlleridir. Bunların haricinde modal verb de denen can, could, may, might, must, shall, should, will ve would da auxiliary verb'dür.
Past simple veya simple past, İngilizcedeki zaman yapılarından biri. Türkçeye sıklıkla basit geçmiş zaman olarak çevrilir ve bilinen (-di'li) geçmiş zamana benzer. Başlıca olarak herhangi bir durum veya eylemin geçmişte meydana geldiğini belirtmekte kullanılır.
Future simple veya simple future, İngilizcedeki zaman yapılarından biri. Türkçeye sıklıkla basit gelecek zaman olarak çevrilir. Öncelikli olarak bir durum veya eylemin gelecekte gerçekleşeceğini belirtmekte kullanılır.
Infinitive, İngilizce dilbilgisinde cümlede sınırlı (finite) olmayan fiillerin temel hâli. Genellikle infinitive marker'ı "to" ile birlikte kullanılır ancak tek başına da olabilir.
- I am sorry to hear that.
- We came to see you.
- You must take a break.
Present continuous veya present progressive, İngilizcedeki zaman yapılarından biri. Bir eylem veya durumun "şu anda" gerçekleşmekte olduğunu bildirir ve Türkçedeki şimdiki zaman yapısına benzer. Standart olumlu bir cümle özne, yardımcı fiil (am/is/are) ve fiillerin present participle (-ing) hâlinden meydana gelir:
Subject + am/is/are + present participle
- It is raining outside.
- Are you listening to me?
Present perfect continuous veya present perfect progressive, İngilizce dilbilgisinde süreklilik bildiren zaman yapılarından biri. Standart olumlu bir cümle özne, "have/has" yardımcı fiili, "be" fiilinin üçüncü hâli (been) ve ana fiilin present participle (-ing) hâlinden oluşur. Geçmişte bir anda başlamış, şu ana kadar devam etmiş ve hâlen devam etmekte olan bir olay veya durumdan bahsederken kullanılır:
- We have been playing tennis for two hours.
Present participle, İngilizce dilbilgisinde bir fiilin "-ing" eki almış hâli. İngilizcede participle kavramı "fiilden oluşturulmuş sözcük" anlamına gelir ve birebir örtüşmemekle birlikle, Türkçedeki sıfat-fiillerle (ortaç) benzerlik gösterir.
Past continuous veya past progressive, İngilizcedeki sürekli zaman yapılarından biri. Geçmişte belirsiz bir süre boyunca gerçekleşmiş olay ve durumlardan bahsederken kullanılır. Standart olumlu bir cümle kuruluşu şu şekildedir:
Subject + was/were + present participle
- He was watching TV.
- The children were doing their homework when I got home.
Anlatım bozuklukları, yazılı veya sözlü anlatımda karşılaşılan hatalardır. Bu hatalar yapısal (dilbilgisel) veya anlam ve mantık bakımından olabilir. Öge eksikliği, ek eksikliği gibi yapısal bozukluklara "bağlaşıklık hataları"; gereksiz sözcük kullanımı, yanlış sözcük kullanımı gibi anlamsal bozukluklara ise "bağdaşıklık hataları" denir.
Lingua Franca Nova, C. George Boeree tarafından Shippensburg Üniversitesi'nde geliştirilen yapay dildir. Kelimeleri Latin dilleri Fransızca, İtalyanca, Portekizce, İspanyolca ve Katalanca'dan türetilmiştir. Dil kuralları büyük miktarda basitleştirilmiştir ve Romen kreol dillerine benzer. Öğrenmesi ve anlaması kolaydır. Latin ve kiril harflerini kullanan fonetik bir alfabaye sahiptir.