İçeriğe atla

Prenk Paşa

Preng Paşa

Prenk Paşa (Arnavutça: Prênk Bibë Doda, 1860–1920) Jön Türklerin Katolik üyesi ve Arnavutluk Prensliği politikacısı.[1]

Biyografik arka plan

Prenk, 1860 yılında Merdita bölgesinin önde gelen ailesi olan Conmarkay kabilesinden Bib Doda Paşa'nın oğlu olarak Uruş'ta doğdu. 1878'de Prizren İttifakı'nın liderleri arasındaydı. Gjergj Fişta daha sonra onu epik başyapıtı Lahuta e Malcís 'de canlandıracaktı.

Prenk, Osmanlı hükûmeti tarafından Anadolu'ya sürüldü ve daha sonra Sultan II. Abdülhamid'in sarayında tuğgenerallik görevine verildi. İstanbul'dayken Jön Türklerin bir üyesi olmuştu. 1908'de Jön Türk Devrimi'nden sonra serbest bırakıldı ve yeni Osmanlı hükûmeti Prenk'in özgürlüğünün Merdita kabilesinin desteğini kazanmasına yardımcı olacağını düşündü. Yerel Müslüman ve Hristiyan Arnavut dağlılar (Malisyalılar), Prenk'in dönüşünü Osmanlı Anayasasından daha önemli olarak gördüler. Yerel aşiret reislerinin baskısı altındaki İşkodra'daki yerel İttihat ve Terakki (İTC) şubesi, yeni anayasal hükûmeti desteklemesi karşılığında Prenk'in Merdita için serbest bırakılmasını sağlamayı seçti.

Sürgünden dönüş

Gençliği

Prenk Paşa'nın Merdita'ya dönüşü, İşkodra'yı Jön Türk üyeleriyle görüşmek ve sadrazam'a yeni hükûmet için aşiretlerin desteğini kazanmak ve Merdita'da bir İTC şubesi oluşturmak için çalışacağı konusunda telgraf çekmekten ibaretti. Hükûmete bölgeyi adil bir şekilde yönetmesini tavsiye ederken, aşiret ve yerel vali ile olan ilişkisindeki belirsizlikleri de dile getirdi. Bölgeye dönersek, Prenk Paşa iki İTC üyesiyle birlikte 30 eylül'de Aziz Paul kilisesinde Merdita'nın beş bayraktarının (2500 erkek) üyeleriyle bir araya geldi ve burada başrahip ile birlikte 28 Mart 1909 çarşamba gününe kadar kan davalarının sona ermesi üzerine bir konuşma yaptı. Toplantıda hazır bulunan bir İngiliz gezgini olan Edith Durham, Osmanlı fesi ve üniforması giymiş Prenk Paşa'nın otuz yıllık sürgünden sonra çevresinde huzursuz ve garip hissettiğini fark etti; örneğin, gelişini selamlayan diğer kabile üyelerinin silah sesine şaşkınlıkla geri tepmek gibi. 1908 Manastır Arnavut alfabesi Kongresi sırasında Prenk Paşa, iletişim ve ticaret için pratik gördüğü Başkimi Alfabesi için bir destek telgrafı gönderdi.

Prenk Paşa, 31 Mart Olayı sırasında, ayaklanmayı ve bu duyguları bastırmak için kabilesinden yardım teklif etti, burada Hamidiye rejiminin İTC'ye sadakatten ziyade geri dönebileceğine dair korkular vardı. 1911 yılına gelindiğinde Prenk Paşa, Osmanlı parlamentosunda bir milletvekiliydi ve İstanbul'daki Avusturya-Macaristan büyükelçisi Johann von Pallavicini'ye Arnavutluk'un komşuları Bulgaristan, Karadağ ve Sırbistan tarafından bölünmesi konusundaki endişelerini dile getirmişti.

1918'de Prenk Paşa, Dıraç Kongresi'ne katıldı ve Dıraç Hükûmeti'nin başkan yardımcılığına seçildi. 1919'da Yugoslavya Başbakanı Nikola Paşiç tarafından hazırlanan bir pusuda öldü.[1][2]

Kaynaklar

  1. ^ a b Vickers, Miranda (1999). Essad+Pasha+Shkod%C3%ABr&hl=nl&ei=-Pb2TfWEOoufOv6BkbQK&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCoQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false The Albanians: a modern history. Londen: I.B.Tauris. s. 103. ISBN 1860645410. 27 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2011. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2021. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İttihat ve Terakki</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasal teşkilat

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Avlonyalı İsmail Kemal Bey</span>

Avlonyalı İsmail Kemal Bey Arnavut bir diplomat, Osmanlı Meclis-i Mebusanı I. dönem Berat milletvekili, rilindas ve modern Arnavutluk'un kurucu babasıdır. Bağımsızlık bildirgesi'nin baş yazarı, daha sonra 1912'den 1914'e kadar olan dönemde Arnavutluk'un ilk başbakanı ve dışişleri bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Arnavutluk Katolik Kilisesi</span> Romaya bağlı Doğu kökenli kilise

Arnavutluk Katolik Kilisesi, Papa'nın ruhanî önderliğindeki ve Vatikan merkezli ökumenik Dünya Katolik Kilisesi'nin alt bölümlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Esad Toptanî Paşa</span>

Esad Toptani Paşa veya Toptani Esad Paşa, Osmanlı Arnavut asker ve siyasetçidir. Balkan Savaşları'ndan sonra Balkan Birliği'ne destek vererek, özellikle Sırbistan yardımıyla orta Arnavutluk'ta Dıraç merkezli Merkezi Arnavutluk Cumhuriyeti adı verilen bir devlet kurdu.

<span class="mw-page-title-main">İşkodra Kuşatması</span>

İskodra Kuşatması 28 Ekim 1912 ile 23 Nisan 1913 tarihi arasında Karadağ ile Sırbistan ittifakına karşı Osmanlı İmparatorluğu askerleri ve Arnavutluk gönüllü birlikleri tarafından yapılan savunmadır.

Priştineli Hasan veya Volçetrinli Hasan Bey, asıl adıyla Hasan Berişa, Arnavut siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Avni Rüstemi</span> Arnavut halk kahramanı

Avni Rüstemi, Arnavut vatansever, militan, öğretmen, aktivist ve Arnavut parlamentosu üyesi. Rüstemi, hem Atdheu hem de Bashkimi demokratik örgütlerinin lideriydi ve aynı zamanda Haziran 1924 Devrimi öncesinde Arnavutluk Millet Meclisinde demokratik muhalefetin bir üyesiydi. Ayrıca Esad Paşa Toptani suikastı ile tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Necip Draga</span> Arnavut siyasetçi

Mehmed Necib Draga Arnavut millî uyanışının önemli bir figürü ve Arnavut bir politikacıydı.

<span class="mw-page-title-main">Bayram Curri</span> Arnavut siyasetçi

Bayram Curri Arnavutluk'un bağımsızlığı için mücadele eden, daha sonra 1913 Londra Antlaşması'nın ardından Kosova ile birleşmek için mücadele eden Arnavut kabile reisi, siyasetçi ve aktivisttir. Ölümünden sonra kendisine Arnavutluk Kahramanı unvanı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Loşna Kongresi</span> Arnavutluk siyasi kongresi

Loşna Kongresi, Tarihsel olarak Mbledhja Kombiare Lushje adıyla belgelenen, Arnavutluk'un Loşna kentinde 28 Ocak - 31 Ocak 1920 tarihleri arasında Arnavut siyasi liderlerinin düzenlediği bir konferanstır..

<span class="mw-page-title-main">Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı</span>

Arnavutluk Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı Arnavutluk hükûmetinin diplomasi, dış politika ve Arnavutluk'un Avrupa Birliği'ne kabul sürecinden sorumlu bakanlık. Bakanlık, yurtdışında ikamet eden Arnavut vatandaşlarına da destek sağlıyor. Eylül 2017'de bakanlık yeniden yapılandırıldı ve Avrupa Entegrasyon Bakanlığı ile birleştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Derviş Hima</span>

İbrahim Mehmet Naci veya Derviş Hima (1872–1928), 19. yüzyıl Arnavut siyasetçi ve Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'ne katılan delegelerden biriydi. Bir yayıncı olarak ülkeden ülkeye seyahat ederek Arnavutluk'u makaleler ve broşürler ile tanıttı.

<span class="mw-page-title-main">Malisya</span>

Malësia e Madhe, kısaca Türkçe telefuzla Malezya, Arnavutluk'taki Malësi e Madhe Bölgesi ve Karadağ'daki Tuzi Belediyesi'nin coğrafi alt bölümünün yaylalarına karşılık gelen kuzey Arnavutluk ve doğu Orta Karadağ'daki tarihi ve etnografik bir bölgedir. Bölgedeki en büyük yerleşim Tuzi kasabasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nikoll Kaçorri</span>

Dom Nikoll Kaçorri, Arnavut millî uyanışının önde gelen isimlerinden biriydi. Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'ni imzalayan Dom Kaçorri, bağımsızlıktan sonra Arnavutluk Geçici Hükümeti'nin Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı.

Bib Dod Paşa, 19. yüzyılın ortalarında Merdita bölgesinin reisi idi. Katolik bir Hristiyan olarak, Osmanlı Türkler tarafından kapedan (kaptan) ve onursal paşa rütbelerle ödüllendirildi.

<span class="mw-page-title-main">Elbasanlı Akif Paşa</span> Arnavut siyasetçi

Akif Paşa Biçakçiu, çoğunlukla Elbasanlı Akif Paşa olarak bilinir, Elbasan Sancağı'nda bir Osmanlı Arnavut siyasi figürüydü ve Jön Türk Devrimi'nden sonra Arnavut ulusal davası için bir aktivist oldu.

<span class="mw-page-title-main">Şemsi Paşa</span>

Şemsi Paşa (1846-1908) bir Osmanlı - Arnavut generaliydi. Alaylı ve eğitimsiz bir asker olan olan Şemsi Paşa, Sultan II. Abdülhamid'in güvendiği paşalardan birisiydi. Resneli Niyazi'nin dağa çıkarak başlattığı Jön Türk Devrimi'ni bastırmak için görevlendirildi. Ancak isyanı bastırmak için harekete geçtiği sırada Manastır'da İttihat ve Terakki üyesi Atıf Kamçıl tarafından suikast sonucu öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı döneminde Arnavutluk</span>

Osmanlı döneminde Arnavutluk, Arnavutluk tarihinde, 15. yüzyılın sonlarındaki Osmanlı fethinden başlayıp Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi ile 1912'de Osmanlı İmparatorluğu'ndan resmi olarak ayrılmasına kadar geçen bir dönemi ifade eder. Osmanlılar Arnavutluk'a ilk kez 1385 yılında Arnavut soylu Karl Thopia'nın Savra Muharebesi sırasında soylu II. Balša'nın güçlerini bastırmak üzere daveti üzerine girmişlerdir. 1385'teki Savra Muharebesi'nden sonra Arnavutluk'un bazı bölgelerinde bir miktar nüfuzları vardı, ancak doğrudan kontrolleri yoktu. Osmanlılar 1420'lerde güney Arnavutluk'a garnizonlar yerleştirdiler ve 1431'de orta Arnavutluk'ta resmi yargı yetkisi kurdular. Osmanlılar tüm Arnavut topraklarının yönetimini talep etse de, Arnavut etnik bölgelerinin çoğu hâlâ Osmanlı yönetiminden bağımsız Orta Çağ Arnavut soyluları tarafından yönetiliyordu. çoğunlukla orta Arnavutluk'u kontrol eden Arvanid Sancağı, 1420 veya 1430'da kurulmuştur; ülkenin çoğunlukla özgür olduğu 1443-1481 döneminden ve İşkodra ve Leş Birliği'nin düşmesinden sonra 1481'de Osmanlı yönetimi daha da sağlamlaşmıştır. Arnavutlar 1481'de yeniden ayaklanmışlar ama Osmanlılar nihayet 1488'de Arnavutluk'u kontrol altına almışlardır.

Taksim toplantısı, Ocak 1912'de Osmanlı Meclis-i Umûmî'nin Arnavut milliyetçi milletvekilleri ve diğer önde gelen Arnavut siyasi figürleri tarafından düzenlenen gizli bir toplantıydı. Toplantı, düzenlendiği evin konumu nedeniyle adını Taksim Meydanı'ndan almaktadır. Toplantı, Arnavut kökenli milletvekillerinin çoğunu davet eden ve Arnavutluk topraklarında İttihat ve Terakki Cemiyeti iktidarındaki merkezî hükûmete karşı silahlı bir genel ayaklanma başlatmayı amaçlayan Arnavut politikacılar Priştineli Hasan Bey ve Avlonyalı İsmail Kemal Bey'in girişimiyle düzenlendi. Toplantı, 1910'da Kosova Vilayeti'nde ve 1911'de Yukarı İşkodra dağlarında yaşanan diğer iki Arnavut ayaklanmasının ardından gerçekleşti. Taksim toplantısı aynı yıl İşkodra, Leş, Merdita, Akçahisar ve Arnavutların yaşadığı diğer yerlerde organizatörlerin beklentilerini aşan silahlı ayaklanmalarla sonuçlanan bir ayaklanmayla sonuçlandı. En büyük ayaklanma, isyancıların daha organize olduğu ve Prizren, İpek, Yakova, Mitroviça ve diğerleri gibi önemli şehirleri ele geçirmeyi başardığı Kosova'da yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">Abdül Üpi</span> Arnavut siyasetçi

Abdül Üpi (1876–1920) Arnavut siyasetçi ve Loşna Kongresi'nin başlıca başlatıcılarından birisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.