Prekaz Baskını
42°46′K 20°49′D / 42.767°K 20.817°D
| Prekaz Baskını | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kosova Savaşı | |||||||
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Yugoslavya Federal Cumhuriyeti |  Kosova Kurtuluş Ordusu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Şaban Yaşari (ölü) | ||||||
| Çatışan birlikler | |||||||
 Özel Antiterörist Birim | Kosova Kurtuluş Ordusu | ||||||
| Güçler | |||||||
| Bilinmiyor | 28 militan | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 2 polis öldü, 7 yaralı (Sırp iddiası) | 28 ölü[1] | ||||||
| Yaşari ailesinin 30 sivil mensubu öldürüldü. | |||||||
Prekaz katliamı olarak da bilinen Prekaz baskını,[2] Sırbistan Özel Antiterörist Birimi liderliğinde 5-7 Mart 1998 tarihleri arasında süren ve Kosova Kurtuluş Ordusu (KKO) zanlılarını ve ailelerini ortadan kaldırmak amacıyla yürütülen bir operasyondu.[3][4] Operasyon sırasında, KKO lideri Adem Yaşari ve kardeşi Hamëz, yaklaşık 60 diğer aile üyesiyle birlikte öldürüldü.
Saldırı, Uluslararası Af Örgütü tarafından eleştirildi ve raporunda "tüm kanıtlar, saldırının silahlı Arnavutları yakalamayı değil, şüphelileri ve ailelerini ortadan kaldırmayı amaçladığını gösteriyor." diye belirtildi. Öte yandan Sırbistan, baskının KKO'nun polis karakollarına yönelik saldırılarından dolayı gerçekleştirildiğini iddia etti.[3]
Arka plan
Adem ve Hamëz Yaşari, Kosova'nın Yugoslavya'dan bağımsızlığını isteyen etnik Arnavut militanlardan oluşan bir grup olan Kosova Kurtuluş Ordusu'nun (KKO) üyeleriydi. Adem Yaşari, 1991'de İskenderay'daki ilk silahlı siyasi oluşumun örgütlenmesinden sorumluydu.[5]
Adem Yaşari'yi bir Sırp polisinin öldürülmesinden dolayı takip eden Sırp güçleri, 22 Ocak 1998'de Prekaz'daki Yaşari yerleşkesine tekrar saldırmaya çalıştı. [6] 28 Şubat'ta, küçük Likoşane köyünde Arnavut militanlarla bir Sırp polis devriyesi arasında çatışma çıktı. Dört Sırp polisi öldürüldü ve çok sayıda kişi yaralandı. Adem Yaşari'nin de aralarında bulunduğu KKO militanları kaçtı. Ardından, Sırp polisi yakındaki bir evde on üç kişiyi öldürdü. Aynı günün ilerleyen saatlerinde, Sırp polisi komşu Çirez köyüne saldırdı ve 26 Arnavut'u öldürdü. Ancak Arnavut militanlar yine kaçmayı başardılar ve polis, doğrudan Adem Yaşari ve ailesinin üzerine gitmeye karar verdi. Drenitsa vadisinde, Yaşari evde kalmaya karar verdi ve askerlerine da orada kalmaları ve son adama kadar direnmeleri talimatını verdi. [7]
Operasyon
Yugoslav iddiası
Resmi Sırp kamuoyu raporuna göre, 5 Mart 1998'de KKO, Donji Prekaz'da bir polis devriyesine başka bir saldırı başlattı ve bu, Sırp polisini bir misilleme yapmaya sevk etti.[8] İkinci saldırının ardından polis, Yaşariler için acımasız bir karşılık hazırladı. Yaşari'nin aynı köydeki yerleşkesine çekilmek zorunda kalan yerel KKO militanlarını avlamaya başladılar.[9]
Yugoslav polisleri grubu çevreledi ve onları teslim olmaya davet ederken diğer tüm kişileri binayı boşaltmaya çağırdı. Polis ayrıca, uymaları için kendilerine iki saat süre verdiklerini iddia etti. Verilen süre içinde onlarca sivil emre itaat ederek binadan güvenli bir şekilde çıktı.[9] Polise göre, iki saatlik süre dolduktan sonra Adem Yaşari, erkek kardeşi ve aile üyelerinin çoğu, yine de uymayı reddettiler ve yerleşkenin içinde kaldılar. Resmi Sırp açıklamalarına göre, gergin bir sözlü tartışmanın ardından Yaşari'nin grubu polise otomatik silahların yanı sıra havan topları, el bombaları ve keskin nişancılarla saldırarak karşılık verdi, iki polis öldürüldü ve üç polis yaralandı.[9]
Sırbistan İçişleri Bakanlığı'nda binbaşı olan Goran Radosavljević, "Adem Yaşari'nin kadınları, çocukları ve yaşlıları rehin olarak kullandığını ..." iddia etti. [7] Yugoslav Ordusu'ndaki General Nebojša Pavković, olayı "Tanınmış bir suçluya karşı normal bir polis eylemiydi. Başarılıydı. Başka detay hatırlamıyorum" diye anlattı.[10]
Tanık ifadeleri
Tanık ifadeleri, kamuflaj giymiş ve yüzlerini boyamış, topçu bombardımanı ve zırhlı kişisel taşıyıcılar kullanan özel polis güçlerini içeren polis operasyonunun iyi organize edildiğini anlatıyor.[11] Polis önce Yaşari aile yerleşkesi ile polisin topçu silahlarının bulunduğu bir cephane fabrikası arasında oturan Luştaku ailesinin yerleşkesine saldırdı. Luştaku ailesi kaçtıktan sonra polis, Yaşarilerin yerleşkesine saldırmaya başladı.[12]
Saldırı sırasında Besarta Yaşari dışında Şaban Yaşari'nin evindeki herkes öldürüldü. Ölenler arasında Şaban, Hamëz ve Adem Yaşari ile eşleri ve çocukları vardı. [4]
Ardından gelen şiddet olaylarında Yugoslav polisi, Yaşari kardeşler de dahil olmak üzere altmıştan fazla kişiyi öldürdü. Hayatta kalan tek kişi, Hamëz Yaşari'nin kızı Besarta Yaşari idi.[13] Polislerin "kendisini bıçakla tehdit ettiğini ve amcasının (Adem Yaşari) teslim olmak isteyen herkesi öldürdüğünü söylemesini emrettiğini" iddia etti.[13]
Daha sonra toplanan kanıtlar, saldırının silahlı Arnavut "militanları" tutuklamayı amaçlamadığını gösterdi; daha ziyade saldırı onları ve ailelerini ortadan kaldırmayı amaçlıyordu.[8] Yaşari aile üyelerinin diğer evleri ve Luştaku ailesinin konutları da polis tarafından saldırıya uğradı.[8] Yanıt olarak, BM Güvenlik Konseyi askeri müdahale olan bölümün nihai önlemine izin vermeden Birleşmiş Milletler Anlaşması'nın VII. Bölümü'nü uyguladı.[14]
Cenaze
Polis, cesetleri alması için yerel İnsan Hakları ve Özgürlüklerini Savunma Konseyi ile temasa geçti, ancak belediye merhumlar hakkında belge istediğinde hiçbiri kamuoyuna açıklanmadı. Konseye göre, polis cesetleri Drenitsa bölgesine göndermeden önce Priştine morguna kaldırmıştı. 9 Mart'ta polis, cenazelerin aileleri tarafından gömülmemesi durumunda yetkililer tarafından gömüleceği konusunda uyardı, aileler ise otopsi yapılmasını istedi.[15]
10 Mart'ta polis bir buldozer ile Prekaz yakınlarında bir toplu mezar kazdı ve o sırada on tanesinin kimliği henüz belirlenemeyen cesetleri gömdü. Aileler otopsi yapılmasını ummuştu, ancak Priştine'den bir grup doktor, ölenlerin aileleri, Katolik Kilisesi, Müslüman cemaati ve uluslararası insan hakları örgütlerinden temsilciler dahil olmak üzere girmek isteyen hiç kimsenin bölgeye girişine izin verilmedi. Sırp polisinin başkanları, örgütleri geçmişte bölgeye kaçak silah sokmakla suçladı.[15] 11 Mart'ta, cenazeler İslami usule göre yeniden defnedildi. [4]
Operasyon sırasında Donji Prekaz'da kırk iki Arnavut'un öldüğü belirlendi. [4] Yakınlardaki Lauşa köyünde belirsiz koşullar altında altı Arnavut daha öldü. [4]
Sonrası
Bir KKO komutanı olan Adem Yaşari ve çevredeki Yugoslav birliklerinin 1998'de karıştığı Yaşari aile yerleşkesinde meydana gelen çatışma, Yaşari aile üyelerinin çoğunun katledilmesiyle sonuçlandı.[16][17] Yaşari ve ailesinin ölümleri, Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'ne karşı uluslararası bir tepki yarattı.[18] Prekaz baskını, KKO'nun etnik Arnavutlar arasındaki popülaritesinin hızla artmasına neden oldu ve Kosova'nın birçok yerinde köy milisleri kuruldu.[19] Katliamın haberleri yayıldıkça, Arnavutlar KKO'na katılmak için akın ederken, Yaşari'nin intikamını almak isteyen silahlı Kosovalı Arnavut milisler, Kosova'nın her yerinde ortaya çıktı.[20] Olay, Yugoslav güçlerine karşı silahlı direnişle ilgili olarak KKO'na katılmak için için bir toplanma çağrısı haline geldi.[16]
Olayın ardından Yugoslav medyasında Adem Yaşari'nin kendisi "terörist" olarak gösterilirken, Arnavut medyası onu "özgürlük savaşçısı" olarak tasvir etti. Saldırıda hayatını kaybedenler Arnavut medyasında "şehitler" olarak tanımlanırken, Sırp medyasında bunların "terörle mücadelenin yan etkileri" olduğu bildirildi.[13] 13 Mart'ta yaklaşık 50.000 kişi saldırılara karşı gösteri yaparken, 15 Mart'ta Katolik Kilisesi bölge genelinde ayinler yapılması çağrısında bulundu ve ardından Priştine'de yaklaşık 15.000 kişi gösteri yaptı.[21]
Mart 1998'in sonlarında, 100.000'den fazla insan saldırıyı protesto etmek için sekiz Amerikan şehri ve Avrupa başkentinde yürüdü.[22] Nihayetinde, olaylar kontrolden çıktı ve Kosova Savaşı'nın patlak vermesine sebep oldu.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Judah 2002, s. 140.
- ^ "Behind the Kosovo crisis". BBC. 12 Mart 2000. 29 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ a b The Kosovo Conflict and International Law: An Analytical Documentation 1974–1999. Cambridge University Press. 2001. s. 96. ISBN 0-521-80071-4. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b c d e Abrahams & Andersen 1998.
- ^ "ICTY/ LIMAJ, Fatmir/ Judgement, ICTY/ BALA, Haradin/ Judgement, ICTY/ MUSLIU, Isak/ Judgement". sim.law.uu.nl. 30 Kasım 2011. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Elsie 2011.
- ^ a b Henriksen 2007.
- ^ a b c "Rights Watch: Violence in Kosovo". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ a b c "Kosovo killings: Belgrade's official version of events". BBC. 12 Mart 1998. 28 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ "Behind the Kosovo crisis". BBC. 12 Mart 2000. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- ^ Abrahams & Andersen 1998: "According to the Serbian police, the attack on Donji Prekaz was in response to KLA attacks on nearby police patrols. According to witnesses, however, the attack was well orchestrated and included APCs, artillery shelling from the nearby ammunition factory, and special police forces in camouflage and face paint.
- ^ Abrahams & Andersen 1998: "The first target was the Ljushtaku family compound, which is between the Jashari compound and the ammunition factory. The Ljushtaku family members fled their home as the police turned the focus of their attack on the compound of Shaban Jashari.
- ^ a b c Media Discourse and the Yugoslav Conflicts: Representations of Self and Other. Ashgate Publishing, Ltd. 2009. s. 96. ISBN 978-0-7546-7629-4. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ NATO for a New Century: Atlanticism and European Security. Greenwood Publishing Group. 2002. s. 111. ISBN 978-0-275-97594-4. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ a b Under Orders: War Crimes in Kosovo. Human Rights Watch. 2001. ss. 34, 96-7. ISBN 9781564322647.
- ^ a b Di Lellio & Schwanders-Sievers 2006a. "We concentrate on one symbolic event – the massacre of the insurgent Jashari family, killed in the hamlet of Prekaz in March 1998 while fighting Serbs troops. This was neither the only massacre nor the worst during the recent conflict..."; pp: 515–516.
- ^ Koktsidis & Dam 2008.
- ^ "Demise of Communist Yugoslavia". The Oxford Handbook of Postwar European History. Oxford: Oxford University Press. 2012. s. 558. ISBN 978-0-19-956098-1. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Justice, Intervention, and Force in International Relations: Reassessing Just War Theory in the 21st Century. Routledge. 2009. s. 138. ISBN 978-0-415-49025-2. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Western Intervention in the Balkans: The Strategic Use of Emotion in Conflict. New York: Cambridge University Press. 2011. s. 154. ISBN 978-1-139-50330-3. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Civil Resistance in Kosovo. Pluto Press. 2000. s. 175. ISBN 978-0-7453-1569-0. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Homeland Calling: Exile Patriotism & the Balkan Wars. Cornell University Press. 2003. s. 247. ISBN 978-0-8014-4158-5. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım)
Alakalı eserler
- Abrahams, Fred; Andersen, Elizabeth (1998). Humanitarian Law Violations in Kosovo [Kosova'da İnsani Hukuk İhlalleri]. Human Rights Watch. ss. 30-32. ISBN 978-1-56432-194-7.
- Di Lellio, Anna; Schwanders-Sievers, Stephanie (2006a). "The Legendary Commander: The construction of an Albanian master‐narrative in post‐war Kosovo" [Efsanevi Komutan: Savaş sonrası Kosova'da bir Arnavut ana anlatısının inşası] (PDF). Nations and Nationalism. 12 (3): 513-529. doi:10.1111/j.1469-8129.2006.00252.x. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- Di Lellio, Anna; Schwanders-Sievers, Stephanie (2006b). "Sacred Journey to a Nation: The Construction of a Shrine in Postwar Kosovo" [Bir Millet için Kutsal Yolculuk: Savaş Sonrası Kosova'da Bir Türbenin İnşası] (PDF). Journeys. 7 (1): 27-49. doi:10.3167/146526006780457315. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- Elsie, Robert (2011). Historical Dictionary of Kosovo [Kosova'nın Tarihi Sözlüğü]. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7483-1. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- Judah, Tim (2002). Kosovo: War and Revenge [Kosova: Savaş ve İntikam]. Yale University Press. ISBN 0300097255. 11 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- Koktsidis, Pavlos Ioannis; Dam, Caspar Ten (2008). "A success story? Analysing Albanian ethno-nationalist extremism in the Balkans" [Bir başarı hikayesi? Balkanlar'daki Arnavut etno-milliyetçi aşırıcılığını analiz etmek] (PDF). East European Quarterly. 42 (2): 161-190. 26 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ağustos 2023.
- Henriksen, Dag (2007). Nato's Gamble: Combining Diplomacy and Airpower in the Kosovo Crisis, 1998–1999 [Nato'nun Kumarı: Kosova Krizinde Diplomasi ile Hava Gücünü Birleştirmek, 1998–1999]. Naval Institute Press. ISBN 9781591143581.
