Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior
| R-985 Wasp Junior | |
|---|---|
 | |
| Bir Boeing Stearman'a takılmış bir Pratt & Whitney R-985 AN-1 | |
| Tür | Soğutmalı 9 silindirli yıldız tipi motor |
| Ulusal köken |  ABD |
| Üretici | Pratt & Whitney |
| İlk çalıştırma | 1929 |
| Ana kullanıcılar | Beechcraft Model 17 Beechcraft Model 18 de Havilland Canada DHC-2 Beaver Grumman G-21 Goose Sikorsky H-5 Vought OS2U Kingfisher Vultee BT-13 Valiant |
| Üretilme | 1929-1953 |
| Öncül | Pratt & Whitney R-1340 Wasp |
| Ardıl | Pratt & Whitney R-1535 Twin Wasp Junior |
Pratt & Whitney R-985 Wasp Junior, 1930'lardan 1950'lere kadar Pratt & Whitney Aircraft Company tarafından üretilen dokuz silindirli, soğutmalı yıldız tipi motor serisidir. Bu motorların hacmi 16 litredir. İlk versiyonları 300 beygir gücü (220 kW) kadar enerji üretebilirken, bu miktar motorun en yaygın kullanılan versiyonlarında 450 beygir gücü (340 kW)'ne kadar çıkmıştır.
Wasp Juniors, küçük nakliye araçları, hizmet uçakları, eğitim uçakları, tarım uçakları ve helikopterler dahil olmak üzere çok sayıda küçük sivil ve askeri uçağa güç sağladı. Bugün çoğu halen hizmette olan 39.000'in üzerinde motor üretildi.[1]
Tasarım ve geliştirme
Pratt & Whitney, orta ölçekli uçak motorları için pazarda rekabet edebilmek için R-985 Wasp Junior'ı R-1340 Wasp'ın daha küçük bir versiyonu olarak geliştirdi. Büyük kardeşi gibi Wasp Junior da, gücünü, hava soğutmalı, dokuz silindirden alıyordu. Daha küçük silindirleri, ancak 5 3⁄16 inç (132 mm) % 27 daha az deplasman sağlıyordu. Wasp Junior ile Wasp'ın birçok parçasını ortaktı ve hatta aynı montaj boyutlarına sahiptiler, bu da bir uçağın daha küçük veya daha büyük motoru kolayca kullanmasına izin vermekteydi. İlk uçusununu 1929 yılında yapan Wasp Junior 1930 yılında satılmaya başladı. İlk versiyon olan Wasp Junior A, 300 hp (224 kW) üretti.[2]
ABD ordusu, Wasp Junior'ın sonuna farklı hafler getirerek farklı askeri motor modellerini ifade eden çeşitli son eklerle R-985'i sınıflandırmıştır. Bununla birlikte, Pratt & Whitney, sivil Wasp Junior motorları için bu kodlamaları kullanmayarak R-985 için yalnızca ad ve modelle tanımlayı tercih etmiştir. ("Örneğin "Wasp Junior A").
Pratt & Whitney, Wasp Junior A ile başladığı seriye B serisi takip etti. Bunlar daha yüksek sıkıştırma oranlarına, daha yüksek RPM sınırlarına ve daha etkili süperşarjlara sahipti İlk B serisi modeli, deniz seviyesinde 420 hp (313 kW) koruyabilen ve kalkış için 440 hp (328 kW) ulaşabilen Wasp Junior TB idi. TB, deniz seviyesinde en iyi performans için tasarlanmıştı. Bunun yanında yüksek rakımda en iyi performans için tasarlanmış olan5.000 ft (1.500 m) rakımlarda 400 hp (298 kW), kalkış için 450 hp (336 kW) güç sağlayabilen Wasp Junior SB ile farklı seçenekler sunuldu. Yine daha sonraki bir model olan Wasp Junior T1B2, düşük seviyede performansı artırdı, 450 hp (336 kW) 1.500 ft (460 m) [ulaşırken yüksek rakımlarda SB'nin gücü ile yarışabiliyordu.SB ve T1B2 ve bunların benzer performansa sahip sonraki sürümleri en popüler Wasp Junior modelleriydi. T1B2'nin daha sonraki bir ileri modeli olan Wasp Junior B4, özellikle helikopterlerde dikey montaj için tasarlanmıştı.[3]
1930'ların ortalarında, Pratt & Whitney, Wasp Junior, "C serisi" için daha da yüksek bir sıkıştırma oranı ve RPM sınırıyla daha da yüksek bir performans yakaladı. Bu seride üretilen tek tip olan Wasp Junior SC-G, 9.500 ft (2.900 m) yükseklikte 525 hp (391 kW) güç sağlayabilir ve kalkış için 600 hp (447 kW) güç üretebilirdi. Ayrıca, yüksek devirli motorun pervaneyi uygun hızlarda çalıştırmasına olanak sağması için bir redüksiyon dişlisini, dolayısıyla "-G" son ekini içeriyordu. Havacı Jacqueline Cochran, 1937'de bu motorla özel bir Model D-17W Beechcraft Staggerwing'i uçurarak hız ve irtifa rekoru kırmış ve daha sonra Bendix kıtalararası yarışında üçüncü olmıştur.[4] Ancak SC-G hiçbir zaman tasarım ve geliştirme aşamasında kalarak, ticari olarak satılmamıştır.[5]
Operasyonel geçmişi
Wasp Junior'ın ilk versiyonları, çeşitli küçük sivil ve askeri hizmet uçaklarında sınırılı sayıda kullanıldı. Bu tip motorlar 1930'larda daha popüler hale geldi. Lockheed Model 10A Electra çift motorlu yolcu uçağının yanı sıra Lockheed Model 12A Electra Junior, Beechcraft Model 18 ve Grumman Goose uçağı gibi diğer küçük çift motorlu sivil nakliye araçları için kullanıldı. Ayrıca Beechcraft Staggerwing, Howard DGA-15 ve Spartan Executive gibi tek motorlu sivil kamu hizmet uçaklarında da kullanıldı.[6][7]
II.Dünya Savaşı geldiğinde, ABD ordusu, Vultee BT-13 Valiant ve Kuzey Amerika BT-14 temel eğitim uçağı ve Vought OS2U Kingfisher gözlem uçağı için Wasp Junior'ı seçti. Beech 18, Beech Staggerwing, Grumman Goose ve Howard DGA-15'in askeri türevleri gibi mevcut Wasp Junior destekli sivil uçakların askeri versiyonları da üretildi. Wasp Junior ayrıca İngiliz Avro Anson ve Airspeed Oxford ikiz motorlu eğitmenlerin bazı versiyonlarına da güç verdi.[8] II.Dünya Savaşı'nın talepleri, binlerce Wasp Juniors'un üretilmesine yol açtı.
Savaşın sonuna kadar, Wasp Junior'ın en yakın rakibi Wright Aeronautical'ın R-975 Whirlwind motoruydu. Bununla birlikte, savaş sırasında, Wasp Junior, uçakta R-975'ten çok daha yaygın olarak kullanıldı ve Wright, 1945'te R-975'in üretimini durdurdu.[9]
II.Dünya Savaşı'ndan sonra, Wasp Junior motorlu birçok askeri fazlası uçak sivil pazara girdi. Sikorsky H-5 helikopteri, de Havilland Beaver, Max Holste Broussard, Snow S-2B ve S-2C, Grumman Ag Cat gibi tarım uçakları gibi Wasp Junior'a dayanan yeni tasarımlar da tanıtıldı.[10]
Pratt & Whitney, 1953 yılında 39.037 motor ürettiği için Wasp Junior'ın üretimini durdurdu. Birçok Wasp Junior motoru, arazi uçakları (Bush plane), tarım uçakları ve ayrıca antika uçaklarda bugün hala kullanılmaktadır. Başlangıçta diğer motorları kullanan Boeing-Stearman Model 75 gibi bazı antika uçaklar, daha fazla güç sağlamak ve daha kolay ve yaygın bakım sağlamak için motorunu Wasp Junior ile değiştirmiştir.[11]
Motor versiyonları
Wasp Junior A
ABD askeri versiyonu: R-985-1
Deniz seviyesinde ve kalkış için 2.000 RPM'de 300 hp (224 kW)
Wasp Junior S2A
Wasp Junior TB, TB2
ABD askeri versiyonları: R-985-9, -11, -11A, -21, -46
Deniz seviyesinde 2,200 RPM'de 420 hp (313 kW), kalkış için 2,300 RPM'de 440 hp (328 kW).
Wasp Junior SB, SB2, SB3
ABD askeri versiyonları: R-985-13, -17, -23, -33, -48, -50; R-985-AN-2, -4, -6, -6B, -8, -10, -12, -12B, -14B
Kalkış için 2.300 RPM'ye kadar 2.200 RPM'de 400 hp (298 kW), 5.000 ft'e (1.500 m) kadar, 450 hp (336 kW).
Wasp Junior T1B2, T1B3
ABD askeri versiyonları: R-985-25, -27, -39, -39A; R-985-AN-1, -1A, -3, -3A
450 hp (336 kW) 2.300 RPM'de 1.500 ft (460 m) 'ye kadar kalkış için. [3] [6] Gelişmiş deniz seviyesinde performansa sahip ortak B serisi sürümler
Wasp Junior B4
ABD askeri versiyonları: R-985-AN-5, -7.
2.300 ft (700 m) 'ye kadar 2.300 RPM'de 450 hp (336 kW) kalkış için . Helikopterler için T1B3'ün dikey olarak monte edilmiş sürümü
Wasp Junior SC-G
Kalkış için 2.850 RPM'ye kadar 2.700 RPM'de 525 hp (391 kW), 9.500 ft (2.900 m), 600 hp (447 kW)
Kullanıcılar
- Airspeed Oxford (AS.46 Oxford V)
- Air Tractor AT-300
- Avro Anson (Mk V)
- Barkley-Grow T8P-1
- Beechcraft Model 18
- Beechcraft Staggerwing D17S, D17W, G17S
- Bell XV-3
- Bellanca 300-W
- Berliner-Joyce OJ
- Boeing-Stearman Model 75
- Bratukhin G-3
- CAC Winjeel
- de Havilland Canada DHC-2 Beaver ve L-20/U-6
- Douglas C-26 Dolphin
- Fleetwings BT-12
- Gee Bee Model Z
- Grumman G-164 Ag Cat
- Grumman G-21 Goose
- Howard DGA-11
- Howard DGA-15P
- Junkers F13
- Koolhoven F.K.51
- Lockheed Model 10-A Electra
- Lockheed Model 12-A Electra Junior
- Max Holste MH.1521 Broussard
- McDonnell XHJH Whirlaway
- Naval Aircraft Factory N3N
- North American BT-14
- PWS-24bis
- Seversky BT-8
- Sikorsky H-5 helicopter
- Sikorsky S-39 amphibian
- Snow S-2B and S-2C
- SIAI-Marchetti SM.102
- Spartan Executive 7W
- Stinson Reliant SR-9F ve SR-10F
- Vought OS2U Kingfisher
- Vultee BT-13 Valiant
- Waco S3HD
- Waco SRE Aristocrat
- Weatherly 201 series
- Weatherly 620
- Wedell-Williams Model 44
Motorun sergilendiği bazı yerler
- Ulusal Hava ve Uzay Müzesi
- EAA Aviation Museum[12]
- Hill Aerospace Museum[13]
- Seattle Havacılık Müzesi, Seattle, Washington
- Ulusal Deniz Havacılığı Müzesi, Pensacola, Florida
- Dayton, Ohio yakınlarında Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri Ulusal Müzesi
- Windsor Locks'taki New England Hava Müzesi
- Pima Hava ve Uzay Müzesi, Tucson, Arizona[14]
- Birmingham, Alabama'daki Güney Uçuş Müzesi
- Ashland, Nebraska yakınlarındaki Stratejik Hava ve Uzay Müzesi
- Ottawa, Ontario'daki Kanada Havacılık ve Uzay Müzesi[15]
- Kraliyet Hava Kuvvetleri Müzesi Wolverhampton, Birleşik Krallık[16]
- Queensland Hava Müzesi[17]
- British Colombia Havacılık Müzesi[18]
Özellikler (R-985 Wasp Junior SB)
Wasp Junior SB için FAA tipi sertifika veri sayfasından veriler:[19]
Genel özellikleri
Tip: 9 silindirli süperşarjlı hava soğutmalı yılzdız tipi pistonlu motor
Silindir: 5 3⁄16 inç (132 mm)
Strok: 5 3⁄16 inç (132 mm)
Deplasman: 985 inç3 (16,14 L)
Uzunluk: 1.056 mm (41,59 inç)
Çap: 1,162 mm (45,75 inç)
Boş ağırlık: 640 lb (290 kg)
Bileşenler
Valvetrain: Silindir başına iki üstten valf, itme çubuğu ile çalıştırılan
Supercharger: Tek hızlı dişli tahrikli santrifüjlü süperşarj,
Yakıt tipi: 80/87 dereceli havacılık benzini
Redüksiyon dişlisi: Doğrudan tahrik
Verim
Güç çıkışı: 2.200 RPM'de 400 hp (298 kW), 5.000 ft (1.500 m); Kalkış için 2.300 RPM'de 450 hp (336 kW)
Özgül güç: 0,406 hp / in³ (18,5 kW / l)
Sıkıştırma oranı: 6.0: 1
Güç-ağırlık oranı: 0,625 hp / lb (1,03 kW / kg)
Kaynakça
- ^ "Pratt & Whitney Wasp Jr. R-985-AN-14B "Dancing Engine"". National Air and Space Museum (İngilizce). 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "R-985 Wasp Jr". web.archive.org. 10 Şubat 2010. 10 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Pratt & Whitney Wasp Jr. R-985-AN-14B, Radial 9 Engine". National Air and Space Museum (İngilizce). 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Women in Aviation and Space History - Smithsonian National Air and Space Museum". airandspace.si.edu. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Pratt & Whitney (1956), Index of Wasp Jr. & R-985 Designated Engines" (PDF). web.archive.org. 31 Ekim 2010. 31 Ekim 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Beechcraft D18S Twin Beech". National Air and Space Museum (İngilizce). 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Lockheed 12-A Electra Junior". www.aopa.org. 11 Mayıs 2006. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Airspeed Oxford - trainer". www.aviastar.org. 17 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Wright R-975 Whirlwind / Wright J-6 Whirlwind Nine / Wright J-6-9 / Fábrica Nacional de Motores FNM R-975 / Continental R-975 Whirlwind / Hispano-Suiza 9Q / Hispano-Wright 9Q". all-aero.com. 5 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Sikorsky S-51 / H-5 / HO3S helicopter - development history, photos, technical data". www.aviastar.org. 6 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ Tarrant, W. M. (21 Haziran 2017). "The Timeless Boeing 75". HistoryNet (İngilizce). 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "P&W Wasp Junior (R-985)". www.enginehistory.org. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Factsheets : "Wasp Junior" Engine". web.archive.org. 25 Mayıs 2011. 11 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Engines in North American Museums". www.enginehistory.org. 18 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "Aircraft Engines". web.archive.org. 3 Mayıs 2009. 3 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "StackPath". www.rafmuseum.org.uk. 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "QAM - Engine Collection". web.archive.org. 4 Ekim 2009. 4 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "BC Aviation Museum Engines". 6 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ "TCDS E-123 Rev 14 Pratt & Whitney Division". rgl.faa.gov. 2 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
