Pratt & Whitney JT9D

JT9D

Türü	Turbofan
Ulusal köken	Amerika Birleşik Devletleri
Üretici	Pratt & Whitney
Ana kullanıcı	Airbus A300, Boeing 747, Boeing 767, McDonnell Douglas DC-10
Üretim aralığı	1966-1990
Üretim sayısı	3.200'den fazla^[1]
Birim maliyeti	800.000$ (1968) 5,6M $ (Günümüzde)

Pratt & Whitney JT9D, geniş gövdeli uçaklar için tasarlanmış, yüksek baypas oranlı jet motoru. Pratt & Whitney'in ilk yüksek baypas oranlı turbofanı olan JT9D, ilk defa Boeing 747-100'de kullanıldı.^[2]

Geliştirme

JT9D programı, Eylül 1965 yılında başladı ve ilk motor Aralık 1966 yılında test edildi. FAA sertifikasını Mayıs 1969'da alan JT9D, Mayıs 1970'te ise Boeing 747'ye güç vererek servise girdi. Ayrıca Boeing 767, Airbus A300 ila A310 ve McDonnell Douglas DC-10 uçaklarına da güç verdi. JT9D'nin geliştirilmiş varyasyonu olan JT9D-7R4 Eylül 1982'de tanıtıldı ve Haziran 1985'te çift motorlu jetler için 180 dakikalık ETOPS onayı aldı. 2020'ye kadar 169 milyon saatten fazla uçan JT9D'nin üretimi 1990 yılında durduruldu ve daha gelişmiş PW4000 ile değiştirildi.

JT9D, C-5 Galaxy için geliştirildi. Pratt & Whitney'e ihtiyaç duyulan büyük motor türünü incelemesi için bir sözleşme verildi, ancak üretim sözleşmesi General Electric TF39'a verildi.

Varyasyonlar


Kompresör	Model	Sertifikasyon	Kalkış (kuru)	Uzunluk	Genişlik	Ağırlık	LP rpm	HP rpm	T/W	Fan^[a]	Kullanım
Kademe-15^[3]	JT9D-3A	9 Ocak 1970	43,500 lbf (0,19350 kN)	393,4 m	243 m	3,952 t	3650	7850	4.99	23,4 m	B747^[4]
	JT9D-7	14 Haziran 1971	45,500 lbf (0,20239 kN)			4,03 t	3750	8000	5.12
	JT9D-7A	22 Eylül 1972	46,150 lbf (0,20529 kN)			4,03 t	3750		5.2
	JT9D-20	16 Ekim 1972	44,500 lbf (0,19795 kN)			3,84 t	3650		5.25		DC-10^[5]
	JT9D-7H	19 Haziran 1974	45,500 lbf (0,20239 kN)			4,03 t			5.12		B747^[4]
	JT9D-7AH	19 Haziran 1974	46,150 lbf (0,20529 kN)						5.2
	JT9D-7F	30 Eylül 1974	46,750 lbf (0,20795 kN)				3750		5.26
	JT9D-7J	31 Ağustos 1976	48,650 lbf (0,21641 kN)						5.48
	JT9D-20J	29 Aralık 1986	48,050 lbf (0,21374 kN)			3,89 t			5.6		DC-10^[5]
Kademe-16^[6]	JT9D-59A	12 Aralık 1974	51,720 lbf (0,23006 kN)	3.918,1 m	246,5 m	0,004146 t	3780	8011	5.66	23,8 m	DC-10^[5] A300^[7]
	JT9D-70A	12 Aralık 1974	51,140 lbf (0,22748 kN)			0,004153 t	3780	8011	5.59		B747^[4]
	JT9D-7Q	31 Ekim 1978	51,900 lbf (0,23086 kN)			0,004216 t	3888	8000	5.58
	JT9D-7Q3	22 Ekim 1979	51,900 lbf (0,23086 kN)			0,004216 t	3960		5.58
	JT9D-7R4D	25 Kasım 1980	48,000 lbf (0,21351 kN)		240 m	0,004053 t	3770		5.37	23,7 m	B767^[8]
	JT9D-7R4D1	1 Nisan 1981	48,000 lbf (0,21351 kN)			0,004044 t	3810		5.38		A310^[7]
	JT9D-7R4E		50,000 lbf (0,22241 kN)			0,004044 t	3770		5.61		B767^[8]
	JT9D-7R4E1		50,000 lbf (0,22241 kN)	3.919,1 m		0,004053t	3810		5.6		A310^[7]
	JT9D-7R4G2	23 Temmuz 1982	54,750 lbf (0,24354 kN)			0,004159 t	3825	8080	5.97		B747^[4]
	JT9D-7R4H1	23 Temmuz 1982	56,000 lbf (0,24910 kN)			0,004044 t	3810		6.28		A300-600^[7]
	JT9D-7R4E4	29 Mart 1985	50,000 lbf (0,22241 kN)			0,004053 t	3810		5.6		B767^[8]

Not listesi

^ ^[]

Kaynakça

^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2020.
^ Gunston, Bill. (1989). World encyclopaedia of aero engines. Fully rev. 2nd ed. Wellingborough: P. Stephens. ISBN 1-85260-163-9. OCLC 21117189.
^ "Type Certificate data sheet Number E20EA" (PDF). FAA. 10 Şubat 2000. 12 Ocak 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ ^a ^b ^c ^d "Type Certificate Data Sheet NO. A20WE" (PDF). FAA. 27 Şubat 2015. 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ ^a ^b ^c "Type Certificate Data Sheet A22WE" (PDF). FAA. 30 Nisan 2018. 2 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ "Type Certificate data sheet Number E3NE" (PDF). FAA. 25 Temmuz 2019. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ ^a ^b ^c ^d "Type certificate data sheet A.172 for Airbus A300, A310 and A300-600" (PDF). EASA. 11 Mart 2019. 16 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ ^a ^b ^c "Type Certificate Data Sheet No. A1NM" (PDF). 20 Haziran 2016. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2020.

Pratt & Whitney hava aracı motorları
Yıldız tipi motorlar	R-985 R-1340 R-1535 R-1690 R-1830 R-1860 R-2000 R-2060 R-2180-A R-2180-E R-2270 R-2800 R-4360 Double Wasp Hornet (A) Hornet B Twin Hornet Twin Wasp (R-1830) Twin Wasp (R-2000) Twin Wasp E Twin Wasp Junior Wasp serileri Wasp Wasp Junior Wasp Major Yellow Jacket
H tipi motorlar	X-1800/XH-2600 XH-3130 (XH-3730)
Serbest pistonlu motorlar	PT1
Turbojetler	JT3C JT4 JT6 JT7 JT8A JT9 JT11 JT12 J42 J48 J52 J57 J58 J60 J75 J91
Turbofanlar	GP7000† JT3D JT4D JT8D JT9D JTF10 JTF10A JT10D JTF14 JTF16 JTF17 JTF22 PW1000G PW1120 PW2000 PW4000 PW5000 PW6000 STF200 SuperFan† V2500† F100 F105 F117 F119 F135 F401 TF30 TF33 XA101 RM8
Turboproplar/Turboşaftlar	APW34† JFTD12 PT2 PT3 PT4 PT5 T34 XT45 T52 XT57 T73 T800-APW† T900†
Propfanlar	578-DX†
Roket motorları	RL10
Aeroderivatif gaz türbinli motorlar	GG3/FT3 GG4/FT4 FT8
Yan kuruluş	Pratt & Whitney Canada Pratt & Whitney Rocketdyne
Kilit kişiler	Leonard S. Hobbs George J. Mead Wright Parkins Perry Pratt Frederick Rentschler Richard "Dick" Soderberg Andrew Willgoos

İlgili Araştırma Makaleleri

Airbus A380, Airbus tarafından üretilen, dünyanın en büyük geniş gövdeli yolcu uçağıdır. Ağırlığı 560 ton'dur.

Türk Hava Yolları Teknik A.Ş., Türkiye'nin ulusal havayolu ve bayrak taşıyıcı şirketi olan Türk Hava Yolları'nın bakım, onarım ve modifikasyon merkezidir. THY Teknik A.Ş.'nin tesisleri, Atatürk Havalimanı, Sabiha Gökçen Havalimanı, İstanbul Havalimanı ve Ankara Esenboğa Havalimanı'nda bulunmaktadır. Ayrıca THY Teknik A.Ş'nin, Türk Hava Yolları'nın pilot öğrencilerini yetiştirdiği Aydın Çıldır Havalimanı'nda Cessna 172S ve Diamond 40 ve 42 NG uçaklarının bakımlarının yapıldığı bir bakım üssü de vardır. Uluslararası marka ismi Turkish Technic kullanılmaktadır.

Airbus A330, Airbus ailesinin yüksek kapasiteli, orta ve uzun menzilli bir uçağıdır. Teknik olarak aynı A340 gibi geniş gövdeli, iki koridorlu yapıda olup A340'dan farklı olarak iki adet turbofan motora sahiptir. Bu özellikleri ile Airbus ailesinin A350 modelinden sonraki çift motorlu en büyük ikinci üyesidir.

Boeing 747, havayolu taşımacılığında kullanılan bir jet uçağıdır. İlk ticari uçuşunu 1970 yılında gerçekleştirmiştir. Büyüklük rekorunu Airbus A380'in hizmete girdiği 2006 yılına kadar elinde tutmuştur. 2006 yılı itibarıyla en uzun kanat genişliğine Hughes H-4 Hercules sahiptir ancak en büyük ticari uçak, Sovyet yapımı kargo uçağı Antonov An-225'tir.

Turbofan, itişi egzoz gazıyla beraber, ön kısımdaki geniş fanla da sağlanan güvenilir ve bakımı kolay jet motoru tipidir. Ön kısmı büyük, arka kısmı koni şeklinde ve daha küçüktür. Genelde yolcu uçaklarında kullanılır.

Pratt & Whitney bir Amerikan havacılık ve uzay şirketidir, merkezi Hartford, Connecticut'tadır. United Technologies Corporation (UTC)'ye bağlı bir kuruluştur. Pratt & Whitney'in uçak motorları hem sivil havacılıkta hem de askeri havacılıkta yaygın olarak kullanılır.

Boeing 707 1950'li yıllarda üretime başlanan dört jet motorlu dar gövdeli sivil yolcu uçağı modelidir. Ünlü "Seven oh Seven" diye bahsedilen efsanevi yolcu uçağı olarak bilinir. Boeing tarafından 1010 adet üretildi, 1960 ve 1970 yılları arasında uluslararası uzun uçuşlarda yolcu taşımacılığında kullanıldı. İlk jet motorlu yolcu uçağı olan de Havilland Comet'ın başarısız ve sonu ölümle biten kazalarından sonra havacılık tarihinde başarılı olmuş ve yeni tasarımlara ilham vererek yolcu taşımacılığında jet uçağı çağını başlatmıştır.

Airbus A220, daha önceki bilinen adıyla Bombardier CSeries, ilk olarak Bombardier Aerospace tarafından üretilen Kanada yapımı bir orta menzilli jet yolcu uçağıdır. Uçak ilk uçuşunu 16 Eylül 2013 tarihinde gerçekleştirmiş olup 15 Temmuz 2016 tarihinde hizmete girmiştir. Uçak günümüzde Airbus tarafından pazarlanmakta ve ortak girişim Airbus Canada Limited Ortaklığı tarafından üretilmektedir.

McDonnell Douglas MD-90, McDonnell Douglas tarafından üretilen ABD yapımı bir dar gövdeli jet yolcu uçağıdır. Uçak, MD-80 üzerinden geliştirilmiş olup daha uzun menzilli motorlara sahiptir.

Embraer EMB-500 Phenom 100, Embraer tarafından üretilen Brezilya yapımı bir çok hafif iş jetidir. Uçak, Nisan 2017 tarihi itibari ile 37 ülke tarafından kullanılmaktadır.

Sikorsky S-76, Sikorsky Aircraft Corporation tarafından üretilen ABD yapımı bir genel maksat helikopteridir. S-76, çift turboşaft motora, dört kanatlı ana ve kuyruk rotorları ve katlanabilen iniş takımı özelliklerine sahiptir.

Pratt & Whitney PW4000, Pratt & Whitney tarafından bir JT9D'nin ardılı olarak üretilen yüksek baypaslı turbofan uçak motoru ailesidir. İlk defa Nisan 1984 çalıştırılmıştır, Temmuz 1986'da FAA sertifikası almıştır ve Haziran 1987'de piyasaya sürülmüştür. 50.000 ila 99.040 lbf arasında değişen itiş gücü ile birçok geniş gövdeli uçakta kullanılmaktadır.

Pratt & Whitney PW1000G, Birleşik Devletler merkezli motor üreticisi Pratt & Whitney tarafından üretilen bir dişli turbofan motordur. Geleneksel turbofan motorunun aksine, PW1000G düşük basınçlı türbin ve fan arasında bir redüksiyon dişlisi ile donatılmıştır. İki modülün bu ayrışması, genişletilmiş fanın daha yavaş çalışmasını ve düşük basınçlı türbinin eskisinden daha hızlı çalışmasını sağlar. Bu şekilde, her iki modül de optimum performanslarını elde eder. Tüketim değerleri ve gürültü seviyeleri önemli ölçüde azalır.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney PW2000</span> Turbofan uçak motoru

Pratt & Whitney PW2000 motor ailesi, F117 askeri adı ile de bilinen ve başlangıçta JT10D olarak anılan 37.000 ila 43.000 lbf arasında bir itki kuvvetine sahip yüksek bypaslı, turbofan bir uçak motorudur. Pratt & Whitney tarafından üretilen PW2000, Boeing 757 için tasarlandı. Rolls-Royce RB211 ile rekabet etmiştir.

Pratt & Whitney PW6000, 18.000–24.000 lbf (80–107 kN) itki kuvveti ile Airbus A318 için tasarlanmış yüksek bypaslı bir turbofan jet motorudur.

<span class="mw-page-title-main">Perry Pratt</span>

Perry W. Pratt, Amerikalı uçak motoru tasarımcısı ve mühendistir.

IAE V2500, Airbus A320 ailesine, McDonnell Douglas MD-90'a ve Embraer KC-390'a güç veren iki şaftlı yüksek baypaslı bir turbofan jet motorudur.

Boeing 737 Classic, Boeing tarafından üretilmiş olan bir dar gövdeli uçak serisi. Orijinal Boeing 737'nin ikinci jenerasyonu. Gelişimine 1979 yılında başlandı. İlk varyasyon olan 737-300, ilk uçuşunu Şubat 1984'te gerçekleştirdi ve hizmete aynı yılın Kasım ayında girdi. Daha uzan olan 737-400, ilk kez Şubat 1988'de uçtu ve aynı yıl hizmete girdi. En kısa varyasyon olan 737-500 ise ilk uçuşunu Haziran 1989'da gerçekleştirdi ve 1990'da hizmete girdi.

Holiday Airlines, 1994 ve 1996 yılları arasında faaliyet gösteren bir Türk charter şirketiydi.

ABD askeri tanımı F103 olan General Electric CF6, GE Aviation tarafından üretilen bir yüksek baypaslı turbofan motor ailesidir. İlk yüksek güçlü yüksek baypaslı jet motoru olan TF39'a dayanan CF6, çok çeşitli sivil uçaklara güç sağlar. Temel motor çekirdeği ayrıca LM2500, LM5000 ve LM6000 ile denizcilik ve elektrik üretimi turboşaftlarına da güç sağlar. Yavaş yavaş yerini yeni GEnx ailesi alıyor.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.