İçeriğe atla

Prag'daki Yahudilerin tarihi

Çekya'nın başkentindeki Prag Yahudi cemaati Avrupa'nın en eski ve en bilinen cemaatlerinden biridir.

Prag Rönesansı

Genel bakış

16. yüzyılda Prag'da Yahudi Rönesansı başladı. Prag soyluları 1501'de ekonomik aktiviteler için açık bir ortam yarattı.[1] Buna rağmen Prag Yahudileri Habsburg hakimiyetinde biri 1542'de diğeri 1561'de olmak üzere iki kere kovuldular.[2] Her geri dönüşlerinde daha da varlıklılaştılar. 1564-1612 yılları arası Maximilian ve II.Rudolf hükümdarlığında geçen dönem Prag Yahudilerinin "altın çağı"dır. 1700'lerin başında Prag nüfusunun çeyreğini Yahudiler oluşturuyordu ve zamanının dünyadaki en kalabalık Yahudi nüfusunu barındıran şehirdi. Bu "altın çağ" İmparatoriçe Maria Theresa'nın başa gelip Yahudileri tekrar kovmasıyla son buldu.[1]

Yahudi mahallesi ve Getto

Yahudi çeyreğinden getto durumuna geçiş yasal yollarla olmadıysa da dönemin şartlarıyla doğal olarak gelişti. Judenstadt olarak bilinen getto Yahudi mistisizminin merkeziydi.[3] 1522-1541 yılları arası Moravya, Almanya, Avusturya ve İspanya'dan gelen Yahudilerle Yahudi nüfusu ikiye katlandı. Yahudilerin, gettonun yanında ev kurma hakları olduğundan yaşadıkları alanlar genişledi.[1] Gettoda, halkı toplantıya çağırmak için kullanılan bir çanın olduğu bir belediye sarayı da vardı. Yahudilerin kendi bayraklarını dalgalandırma hakları bulunuyordu.[3] Gettolarda yaşayan Yahudiler kendilerini matematik, astronomi, coğrafya, tarih, felsefe ve sanat konusunda geliştirdiler.[1]

Eski Yahudi Mezarlığı

Eski Yahudi Mezarlığı, Avrupa'nın en eski Yahudi mezarlığıdır; 1439'da hizmete açılıp 1787'de kapanmıştır. Mezarlık Pinkas Sinagogu ile Klausen Sinagogu arasındaki küçük alanda bulunmaktadır.[4] Yaklaşık 400 yıldır hizmet veren mezarlıkta gettolarda yaşayan 200,000 civarında Yahudi buraya gömülmüştür. Mezarlığın ölü taşıma kapasitesi toplam gömülenlerin sadece yüzde onu olduğu için tabutlar her alanda 12 tabut üst üste sıralanacak şekilde dizilmiştir.[1] Bu mezarlardan biri, Golem'in yaratacısı olduğuna inanılan 1525-1609 yılları arasında yaşamış haham Loew'e aittir. En eski mezar ise haham Avigdor Kara'ya aittir. Nazi Almanyasında Yahudi mezarlıkları yıkılıp Yahudi mezar taşları talim atışları için hedef olarak kullanılırken Hitler bu mezarlığa tüm Yahudiler imha edildikten sonra müze olarak sergilenmesi için dokunmadı.[4]

Sinagoglar

Prag Rönesansı döneminde dört ana sinagog inşa edilmiştir. 1479'da Pinkas Sinagogu Prag Yahudilerinin hizmetine açıldı.[1] Sinagog sel alanı üzerine kurulduğundan sayısız kereler su altında kalıp hasar gördü. 1591'de İmparator II.Rudolph Maisel Sinagogu'nun inşasına izin verdi, sinagog ismini binanın yapımında maddi destek sağlayan Mordechai Maisel'den aldı. Bu sinagog birçok kere yangın tehlikesi atlattı.[1] Maisel'in bağışlarıyla dikilen bir diğer sinagogsa Klausen Sinagogu'dur. Barok mimari stiliyle inşa edilen bina 1694'te açıldı.[5] Dördüncü sinagog da Yahudi gettosunun belediye sarayının yanına dikilen Yüksek Sinagog'dur. Asıl ibadethane binanın ikinci katında olduğundan buraya Yüksek sinagog dendi. Bu sinagog getto'nun ileri gelenlerine hizmet verdi.[1]

Prag Yahudilerinin bayrakları

IV. Karl 1357'de Prag Yahudilerine kendi bayraklarını edinme onurunu verdi. Bayrakları kırmızı renk üzerine sarı Magen David'di. Bu bayrakla tarihte ilk defa Magen David'in bir Yahudi cemaatini temsil ettiği varsayılır.

1648'de III. Ferdinand, İsveç ile yapılan Otuz Yıl Savaşı'nda Yahudilerin desteğini gördüğünden cemaate bir bayrak verdi.

Kırmızı üzerine sarı Magen David, Prag Yahudi cemaatini ve Josefov da denen Yahudi çeyreğini temsil etmektedir.

Ayrıca bakınız

  • Çek Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h "Arşivlenmiş kopya". 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010. 
  2. ^ Margolis, Max L., and Alexander Marx. A History of the Jewish People. Philadelphia: The Jewish Publication Society of America, 1927. Print.
  3. ^ a b Abrahams, Israel. Jewish Life in the Middle Ages . New York : Atheneum, 1969. Print.
  4. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İtalya Yahudileri</span>

İtalya Yahudileri genel anlamda İtalya'da yaşayan Yahudilere daha özele inildiğinde ise Roma İmparatorluğu'ndan bu yana bölgede varlığını sürdüren Sefarad ve Aşkenaz olmayan Yahudilere denir.

Küba'daki Yahudilerin tarihi, Küba'da yaşayan Yahudi kökenli topluluk. Bazı Yahudi asıllı Kübalılar atalarını, İspanyol Engizisyonundan kaçan Marrano'lara kadar dayandırırlar. 20. yüzyılının başında Küba'ya önemli ölçüde bir Yahudi göçü gerçekleşti. Birçok Kübalı gibi ülkedeki Yahudilerin çoğu da Fidel Castro başa geçince Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçtı ve Güney Florida'da büyük bir cemaat oluşturdular. Modern Küba'da Yahudiler ve Lübnanlılar gibi Orta Doğu kökenli halklar bulunmaktadır.

Çekya'daki Yahudilerin tarihi 1918-1938 yılları arasındaki Çekoslovakya'nın Birinci Cumhuriyet döneminin uzantısıdır. 2005 itibarıyla Çek Cumhuriyeti'nde 4000 Yahudi bulunmaktadır ve bunlar ağırlıklı olarak Aşkenazlardan oluşur. Yedisi Bohemya'da ve üçü Moravya'da olmak üzere ülkede on küçük Yahudi cemaati bulunur. Bu cemaatler Yahudi Cemaatleri Federasyonu (FZO) şemsiyesi altında toplanmıştır. Prag ve diğer şehirlerde hizmetler sunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka'daki Yahudilerin tarihi</span>

Az sayıdaki Danimarka'daki Yahudilerin tarihi 17. yüzyıla kadar dayanır.

Yahudilerin Cebelitarık'taki varlığı 650 yıldan fazladır. Zaman zaman baskılara maruz kalmışlarsa da genelde Cebelitarık Yahudileri bölgede kalkınmış olup şehrin en büyük dini azınlığını oluşturur. Yahudiler Cebelitarık kültürüne, savunmasına ve hükûmetine katkıda bulunmaktadır.

Yahudilerin Hong Kong'daki varlığı 19.yy'ın ortalarından beri sürmektedir. Hong Kong'un finansal merkez olması sebebiyle maddi sebepler için geçici olarak gelen Yahudilerin cemaatinde ABD, İsrail ve Avrupa ülkelerinden Yahudiler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Hindistan'daki Yahudilerin tarihi</span> Hindistanda bulunan dini bir azınlık

Hindistan Yahudileri Hindistan'da bulunan dini bir azınlıktır. Yahudiliğin, Hindistan'a giren ilk gayri-Dharma dinlerden olduğu tarihte kayıtlıdır. Antik çağlardaki cemaatler kültürel asimilasyona uğramıştır. Her Yahudi cemaati, Yehuda Krallığı ve Kayıp On Kabile gibi farklı kökenlerden geldiği için ülkedeki Yahudi sayısını kestirmek zordur. Toplam Yahudi nüfusunun yarısı Manipur ve Mizoram'da, çeyreği de Mumbai'de yaşamaktadır. Dünyadaki birçok ülkenin aksine Hintlerin kontrolündeki Hindistan'da antisemitizm olayları görülmemiştir. Bölgede görülen tek antisemitik olaylar, Portekiz'in Goa'yı işgal edip engizisyonları başlattığı dönemdir. Yahudiler Malabar kıyılarındaki Kodungallur'a yerleşip 1524'e kadar barış içinde ticaretle uğraştılar. Hem İngiliz hakimiyetinden önce hem de sonra Yahudiler Hint prensleri altında, hükûmette, orduda ve endüstride önemli mevkilere geldiler.

Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.

Kore'de hatırı sayılır büyüklükteki Yahudi cemaati Kore Savaşı dönemine denk gelir; bu dönemde, bölgedeki komünizmle baş eden ABD önderliğindeki savaşta Kore ordusunda yüzlerce Yahudi asker bulunmaktaydı. Yahudi din görevlisi olarak orduda yer alan Chaim Potok Kore'deki deniyimlerini The Book of Lights and I am the Clay isimli kitabında aktardı.

Malezya Yahudileri Malezya'da yaşayan veya Malezya kökenli Yahudilere denir. Başta Penang olmak üzere ülkenin Kuala Lumpur ve Malacca gibi diğer şehirlerinde de yaşarlar. Yahudilerin çoğu Doğulu olmakla birlikte Avrupa (Aşkenaz) ve Çin (Kaifeng) Yahudileri de bulunur. Çin Yahudileri Çin'den Malezya'ya 1949'da Milliyetçi Çin komünistler tarafından ele geçirildiği zaman kaçmıştır.

Malta'daki Yahudilerin tarihi MÖ 1500'lere dayanır. Her ne kadar nüfusları hiçbir zaman 1000'i geçmediyse de mevcudiyetleri İsrailoğulları'ndan Zebulun ve Aşer kabilelerin deniz yolculuklarına başlamasına kadar uzanır. Günümüz Malta Yahudilerinin çoğu Sefarad olmasına rağmen Aşkenaz dua kitapları kullanılmaktadır.

Meksika Yahudileri ülkede engizisyonlardan beri yaşamaktadır. Çoğu Meksika şehrinde olmak üzere cemaatin 50,000 üyesi vardır. Diğer Yahudiler Jalisco eyaletinin Guadalajara ve çevre şehirlerinde ve Monterrey, Veracruz, Culiacán ve Tijuana'da yaşamaktadır.

Pakistan Yahudileri Pakistan'ın küçük bir dini azınlığını oluşturmaktadır. Çeşitli hesaplamalar 20. yüzyılın başlarında Karaçi'de yaklaşık 2500 Yahudinin, Peşaver'de küçük bir Yahudi cemaatinin ve diğer şehir merkezlerinde sayısı bilinmeyen Yahudilerin olduğunu gösterir. Bu iki şehirde de birer sinagog bulunmaktaydı, raporlara göre Peşaver'deki sinagog hala aktiftir. Diğer hesaplamalara göre Orta Asya, İran ve Afganistan'dan gelen Yahudilerle bu nüfus daha fazladır.

Bugün Tayland Yahudilerinin çoğu Rusya ve Sovyetler Birliği kökenli Aşkenazlar olsa da, cemaatin kökeni 17. yüzyılda bu topraklara gelen Bağdadi Yahudilere kadar dayanır. Bu cemaate 1970 ve 80'lerde İran'dan kaçan Parsim Yahudileri de katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Duşanbe Sinagogu</span>

Buhara Sinagogu olarak da bilinen Duşanbe Sinagogu, Tacikistan'ın başkenti Duşanbe'deki iki Yahudi mahallesinden birinde 19. yüzyılda inşa edilmiştir. Yahudi cemaati sitesinde bu sinagog dışında diğer dinî binalar ve bir de okul bulunmaktaydı. Şubat 2006'da Tacikistan Hükûmeti şehir yapılanması ve başkanlık sarayı inşası sebebiyle yıkıma başladı. Sinagogun yıkımı uluslararası protestolar sebebiyle ve bir seri mahkeme kararlarıyla Haziran 2008'e kadar durduruldu fakat bu tarihte sinagog yerle bir edildi.

İzlanda'daki Yahudilerin tarihi 17. yüzyılda başlamasına rağmen gerçek anlamda göç 1930'lara kadar gerçekleşmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

Yahudilikte matem Yahudiliğin klasik Tora ve rabbani metinlerindeki minhag ve mitsvaların bileşiminden türemiştir. Matemin uygulanış şekli, Yahudi cemaatinden Yahudi cemaatine çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Venedik Gettosu</span> İtalyada ada

Venedik Gettosu, Venedik Cumhuriyeti altında yaşayan Yahudilerin Venedik'te yaşamaya zorlandığı muhittir. Getto kelimesinin kökeni, İtalyanca "ghèto"dan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Prag Eski Yahudi Mezarlığı</span> Pragdaki Bir Mezarlık

Prag Eski Yahudi Mezarlığı, Çekya'nın başkenti Prag'da bulunan bir Yahudi mezarlığıdır. Mezarlık, Avrupa'daki en büyük Yahudi mezarlıklarından biridir ve Prag'daki en önemli Yahudi tarihi yapılarından biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.