İçeriğe atla

Potavatomiler

Potavatomiler
(Bodéwadmi, Nishnaabe)
Üstte Potavatomi toprakları (güneydeki turuncu alan), altta reis Shabbona
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Din
Hristiyanlık , geleneksel kabile dini

Potavatomiler (Potavatomice Bodéwadmi / Bodéwademi [tekil] Bodéwadmik [çoğul] «ateşin bekçileri/keepers of the fire» ya da Neshnabé / Eneshenabé [tekil] Nishnaabeg / Anishinaabeg [çoğul] «aslî halk/original people» ; İngilizce Potawatomi, Pottawatomi, Pottawatomie, Pottawattamie), Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer ABD Kızılderilileri ve Kanada Kızılderilileri gibi Potavatomiler de yasal olarak Kızılderili rezervasyonu (ABD) ya da Kızılderili rezervi (Kanada) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Mississippi Nehri kıyılarının ilk yerleşenlerinden olan halkın adı ilk kez 17. yüzyılda Fransız kaynaklarında geçti. 1998 yılında yaklaşık 28.000 kişi oldukları kaydedildi.

Günümüzdeki yapılanması

Amerika Birleşik Devletleri

ABD'deki federal olarak tanınan ve band denen kabile birlikleri:

  • Citizen Potawatomi Nation, Oklahoma
  • Forest County Potawatomi Community, Wisconsin;
  • Hannahville Indian Community, Michigan;
  • Match-E-Be-Nash-She-Wish Band of Pottawatomi (hatta Gun Lake tribe), Allegan County, Michigan'daki Dorr, Michigan;
  • Nottawaseppi Huron Band of Potawatomi, Calhoun County, Michigan;
  • Pokagon Band of Potawatomi Indians, Michigan ve Indiana;
  • Prairie Band of Potawatomi Nation, Kansas.
Kanada
  • Chippewas of Nawash Unceded First Nation, Bruce Peninsula, Ontario;
  • Chippewas of Kettle and Stony Point, Ontario;
  • Moose Deer Point First Nation, Ontario
  • Walpole Island First Nation
  • Wasauksing First Nation, Parry Island, Ontario

Nüfus

YılToplamABDKanada
1667[1]4,000
1765[2]1,500
1766[2]1,750
1778[2]2,250
1783[2]2,000
1795[2]1,200
1812[2]2,500
1820[2]3,400
1843[2]1,800
1854[1]4,4404,040400
1889[3]1,5821,416166
1908[2]2,7422,522220
1910[1]2,6202,440180
1990[4]23,00017,0004,000
1997[5]25,000
1998[1]28,000

Klanları

Chauvignerie (1736) ile Morgan (1877) tarafından yapılan kayıtlara göre Potavatomi klanları (doodem):

Kaynakça

  1. ^ a b c d [[Google archives of Sultzman, Lee. (18 Aralık 1998). "Potawatomi History" at www.tolatsga.org]
  2. ^ a b c d e f g h i "Hodges, Frederick Webb (1908). "Potawatomi" in Handbook of American Indians North of Mexico". 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2012. 
  3. ^ ""Linguistic Families of America" in Seventh Annual Report of the Bureau of Ethnology to the Secretary of the Smithsonian Institution, 1885-1886, Government Printing Office, Washington, 1891". 11 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2012. 
  4. ^ ""Potawatomi" at www.firstnationsseeker.ca". 9 Ocak 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2012. 
  5. ^ "Ethnologue: Potawatomi". 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2012. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Algonkinler</span>

Algonkinler, Kanada'nın Québec ve Ontario eyaletinde yaşayan Anişinabelerden Algonkin halklarının Kuzey Algonkinleri grubundan Kuzeydoğu Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Algonkinler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Albany şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Mikmaklar</span>

Mikmaklar, daha çok Kanada'da New Brunswick, Newfoundland ve Labrador, Nova Scotia, Prince Edward Island ve Québec) bölgelerinde, çok az bir kısmı da Amerika Birleşik Devletlerinde Maine eyaletinde yaşayan Doğu Algonkin yerlilerinden bir Kızılderili halkı. 61.000 kişilik etnik nüfustan anadilini konuşabilen 11.400 kişidir.

Kuzeydoğu Kızılderilileri, Kuzey Amerika'da Kuzey Amerika yerlileri kültür bölgesinden Subarktik'in güneydoğusunda kalan Büyük Göller Bölgesinde yerli kültürü oluşturan Kızılderililer. Büyük bir kısmını Algonkin halkları (kısmen) ile İrokualar oluşturur. Kuzeyde Subarktik Kızılderilileri, batıda Ova Kızılderilileri, güneyde ise Güneydoğu Kızılderilileri kültür gruplarıyla çevrilidir. En üst reis yapılanması olarak büyük reislere sakima denir.

<span class="mw-page-title-main">Kanada Kızılderili hükûmetleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kanada Kızılderili Hükûmetleri listesi, Kanada'da yaşayan Kanada Kızılderililerinin yasal olarak resmen tanınan Kanada Kızılderili hükûmetleri'nin kısmî listesidir. Şu an için 630 kabile hükûmeti yasal olarak tanınmaktadır ve bunların kabaca yarısı Ontario ile Britanya Kolumbiyası eyaletlerinde bulunmaktadır. Bu hükûmetlerden her biri Kanada Hükûmeti tarafından ayrı ayrı muhatap alınır ve bunlar genelde daha üst bir grupta "yasal" olarak toplanmazlar. Her birinin kendi yasal konumları ve yasaya bağlı hakları vardır. Bunlar band denilen tek bir kabileden oluşabileceği gibi regional band denilen birkaç kabile birliği olarak da idari yapılanma gösterebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili rezervi</span>

Kızılderili rezervi, Kanada'da Nunavut hariç bütün eyalet ve topraklarda Kanada Kızılderililerinin 1951 Kızılderili Yasası gereği Kanada hükûmeti tarafından yerlilere bir ayrıcalık olarak verilen yerleşim yerlerine verilen yasal ad. Bu ad ve düzenleme, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ABD Kızılderilileri için oluşturulan Kızılderili rezervasyonu kamplarının bir benzeridir.

<span class="mw-page-title-main">Sarıbıçaklar</span>

Sarıbıçaklar ya da Sarıbıçak Kızılderilileri, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları'nda yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik yerlisi Kızılderili halkı. Etnik olarak ana çekirdek kabilesi Tlınçon (Dogrib) ve iki küçük kabilesi de Denesuline (Chipewyan) olan kabile birliğidir ve en yakın akrabaları birlikte Kuzey Atabaskları içinde Doğu Atabaskları grubunu oluşturan Denetalar ile Sahtulardır. Ana kabilesi Tlınçoncanın Sarıbıçak Tlınçoncası denen lehçesini konuşurken, daha ufak olan diğer iki kabile Denesulinece konuşurlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Sarıbıçaklar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. İngilizce adları Yellowknife yerleşimine ve Yellowknife Nehri'ne verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Tuçonları</span>

Kuzey Tuçonları, Kanada'nın Yukon Toprakları'nda yaşayan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Kuzey Atabaskları içindeki Yukon Atabaskları alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Kuzey Tuçonları da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<i>Federation of Saskatchewan Indian Nations</i>

Federation of Saskatchewan Indian Nations, Kanada'nın Saskatchewan eyaletindeki Saskatchewan Kızılderilileri denen bütün Kanada Kızılderililerinin toplandığı en üst birlikte hareket etme yapılanması olan federasyondur. Federasyon önceki farklı örgütlenmelerinin ulaştığı en sonki safhadır. Kızılderililer ve onların numaralı antlaşmalarla ortaya çıkan haklarını korumak amacıyla kurulan Protective Association ile resmî olarak 1945 yılında Joe Dreaver'in başkanlığında kurulan Association of Saskatchewan Indians birleşerek 14 Şubat 1946 günü Union of Saskatchewan Indians oluşturulmuş, sonra da bu birlik 1959 yılında John Tootoosis başkanlığında Federation of Saskatchewan Indians (FSI) olarak yeniden yapılandırılmıştır. 16 Nisan 1982 günü FSI gerçek bir federasyon olarak yapılanıp bugünkü adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nlakapamuklar</span>

Nlakapamuklar, günümüzde Kanada'nın Britanya Kolumbiyası eyaletindeki Fraser Canyon, Thompson Canyon, Nicola Country yörelerinde ve eskiden tarihi olarak Amerika Birleşik Devletleri'ne ait Washington eyaletinde Whatcom ve Chelan ilçelerindeki North Cascades bölgesinde yaşayan, avcı ve toplayıcı, Plato Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkı. Saliş halkları içindeki İç Salişleri alt grubunda yer alırlar. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Nlakapamuklar da yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar. Nüfusları 1977 sayımına göre 3.000 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Anişinabeler</span>

Anişinabeler ya da Anişinabe halkları, Kanada ile Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan Algonkin halklarının Merkezi Algonkinler ile Kuzey Algonkinleri gruplarından Kuzeydoğu Kızılderilileri ile Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halk grubu. Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubunun Anişinabe dilleri (Ojibwe–Potawatomi) alt grubundan dilleri konuşurlar ve en yakın akrabaları kendileri gibi Merkezî grupta yer alan Kriler, Menominiler, Şavniler gibi Kızılderililerdir. Diğer Kanada Kızılderilileri ve ABD Kızılderilileri gibi Anişinabeler de yasal olarak Kızılderili rezervi (Kanada) ya da Kızılderili rezervasyonu (ABD) adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Anişininiler</span>

Anişininiler, Kanada'da Ontario eyaletinin kuzeyi ile Manitoba eyaletindeki Island Lake'de yaşayan Anişinabelerden Subarktik Kızılderilileri kültür grubundan bir Kızılderili halkı. Diğer Kanada Kızılderilileri gibi Anişinabeler de yasal olarak Kızılderili rezervi adı verilen kamp benzeri toplama yerleşimlerde yaşamak zorundadırlar.

Potavatomi ya da Potawatomi/Pottawatomi/Pottawatomie/Pottawattamie şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Potavatomice</span> Kızılderili dili

Potavatomice, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Michigan, Wisconsin ve Oklahoma eyaletleri ile Kanada'nın Ontario eyaletinde yaşayan Potavatomiler tarafından konuşulan Algonkin dilleri ailesinin Merkezî Algonkin dilleri grubundaki Anişinabe dilleri grubundan soyu tükenmek üzere olan bir Kızılderili dilidir. 2012 yılı itibarıyla konuşanı yalnızca 9 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinin yatılı okulları</span>

ABD yerli yatılı okulları /Alaska'daki Eskimolar dahil/ ya da ABD Kızılderili yatılı okulları /Eskimo hariç Kıta ABD'si/, Amerika Birleşik Devletleri'nde ABD Kızılderilileri ile Alaska yerlilerine 19. yy sonu ile 20. yy başlarında eğitim-öğretim verilen okullardır. Değişik Hristiyan misyonerleri tarafından özellikle Batı ABD'deki nüfusu az olan bölgelerdeki Kızılderili rezervasyonlarında başlatılmışlardır. Bunun karşılığı olarak ABD hükûmeti tarafından bu dinî kurumlara ödeme yapılmıştır. Carlisle Indian Industrial School meslek lisesinin asimilasyon modeli esas alınarak Kızılderili İşleri Bürosu (BIA) tarafından ek yatılı okullar kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili Kütüğü</span>

Kızılderili Kütüğü, Kanada'da Kayıtlı Kızılderililer ya da Kızılderili statüsü olan Kızılderililer denen Kanada Kızılderililerinin resmî kaydının/sicilinin bulunduğu kütük. Bu kütüğe kaydolmayan/kaydedilmeyen Kızılderililere Kayıtsız Kızılderililer ya da Kızılderili statüsü olmayan Kızılderililer adı verilir. Kayıtlılara tanınan Kızılderili rezervleri ve bunlarla ilgili haklar, uzun bir av sezonu ve daha az silah taşıma kısıtlaması, federal ve eyalet vergilerinden muafiyet, devlet müdahalesi ile vergisi daha az olan oyun ve tütün bayiliklerinde daha fazla özgürlük gibi haklar Kayıtsızlara tanınmamıştır. Kızılderili statüsü alanlarla almayanlar arasındaki hak farklılığı ayrımcılık olarak nitelendirilmekte ve Kanada'da insan hakları ihlâli olarak görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Indiana Kızılderili tehcirleri</span>

Indiana Kızılderili tehcirleri, Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetiminin politikası olarak Kızılderili Tehcir Yasası'nın Amerika Birleşik Devletleri başkanı Andrew Jackson tarafından 26 Mayıs 1830 tarihinde imzalanmasından sonra Indiana eyaletindeki Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerine karşı 1830'ların başlarında başlanan ve çoğunlukla 1846 yılında bitirilen tehcirler silsilesidir. Önce Şavniler ile Miami-Illinois dilini konuşan Wea kabilesinin Kanada ya da Missouri'ye tehciri başlamıştır. Kalan önemli kabilelerden Miamiler ile Potavatomiler daha önceden imzalanan antlaşmalar gereği Kızılderili rezervasyonlarına kapatılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili Tehciri</span>

Kızılderili Tehciri, 19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetiminin politikası olarak, güneyde Mississippi Nehri'nin doğusunda yaşayan Amerika Birleşik Devletleri Kızılderililerinden Çerokiler, Çikasovlar, Çoktavlar, Krikler ve Seminolelerden oluşan Beş Uygar Kabilenin MississippiNehri'nin batısına ve kuzeydeki daha ufak kabilelerin Kızılderili Toprakları'na tehcir ettirilmesidir. Kızılderili Tehcir Yasasının Amerika Birleşik Devletleri başkanı Andrew Jackson tarafından 26 Mayıs 1830 tarihinde imzalanmasından sonra yürürlüğe konmuştur. Tehcire karşı direniş gösteren kimi kabileler Kızılderili Savaşları denen bir dizi savaşa girmişlerdir.

ABD Kızılderilileri federal kabileleri ya da federal olarak tanınan ABD Kızılderili kabileleri, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaleti dışında Kıta ABD'sinde yaşayan ABD Kızılderililerinin oluşturduğu ve Kızılderili İşleri Bürosu tarafından federal olarak tanınan kabile birlikleridir ya da "kabile" (tribe) statüsü alan Kızılderili rezervasyonu sakinlerinin topluca resmi adlarıdır. İlgili yasalar gereği oluşturulan kabile birlikleri bu sayede ABD hükûmetince kolayca izlenebilir duruma gelmiştir ve güncel liste Federal Register adlı resmi gazetenin 2012 yılındaki sayısında yayımlanmıştır. Buna göre ABD Kızılderilileri 566 kabile birliğinden oluşur ve her biri bağımsız federal yapı olarak tanınır. Alaska eyaletindeki benzerleri ise Alaska yerlileri kabile birlikleridir. Federal olarak tanınmayıp eyalet bazında tanınan kabileler ise ABD Kızılderilileri eyalet kabileleri adı altında listelenir.

Richmond aşağıdaki anlamlara gelebilir: