İçeriğe atla

Potansiyel olarak tehlikeli cisim

Toutatis asteroidi, Dünya'ya yakın potansiyel olarak tehlikeli bir asteroit olarak listelenmiş, fakat Dünya için acil bir tehdit oluşturmamaktadır. (GDSCC tarafından 1996'da elde edilen radar görüntüsü.)

Potansiyel olarak tehlikeli cisim (İngilizce: Potentially Hazardous Object veya PHO), Dünya'ya yakın geçişler yapabilen bir yörüngeye sahip olan ve çarpma durumunda önemli ve yaygın hasara yol açabilecek büyüklükteki bir asteroit veya kuyruklu yıldızdır.[1] Genellikle Dünya ile minimum yörünge kesişme mesafesi 0,05 astronomik birimden (19,5 ay mesafesi) az ve mutlak büyüklüğü 22 veya daha büyük olan cisimler olarak tanımlanırlar ki bu da yaklaşık 140 metreden büyük bir boyuta denk gelir.[2] Bilinen potansiyel olarak tehlikeli cisimlerin %99'undan fazlası, önümüzdeki 100 yıl içinde Dünya için bir tehdit oluşturmamaktadır.[3] Eylül 2022 itibarıyla, Sentry Risk Tablosu'nda listelenen bilinen potansiyel olarak tehlikeli cisimlerden yalnızca 17'si önümüzdeki yüz yıl için potansiyel tehdit olarak dışlanamaz.[4] Bununla birlikte yüzlerce, hatta binlerce yıl boyunca bazı "potansiyel olarak tehlikeli" asteroitlerin yörüngeleri bu adlandırmayı hak edecek bir şekilde evrilebilir.

Bu cisimlerin pek çoğu potansiyel olarak tehlikeli asteroitler (PHA) ve bazıları da kuyruklu yıldızlardır. Kasım 2022 itibarıyla, 2.304 bilinen PHA (toplam Dünya'ya yakın cisimlerin yaklaşık %8'i) vardır ve bunlardan 153'ünün çapının bir kilometreden büyük olduğu tahmin edilmektedir.[5][6][a] Keşfedilen PHA'ların çoğu Apollo asteroitleridir (1.965) ve daha az bir kısmı Aten asteroitleri grubuna aittir (185).[7][8]

Bir potansiyel olarak tehlikeli cismin yörüngesi makul derecede iyi belirlenmişse, önümüzdeki 100 yıl veya daha uzun bir süre boyunca Dünya için tehdit oluşturmayacağı beklenebilir. Önümüzdeki 100 yıl içinde Dünya'ya çarpma tehlikesi bulunan potansiyel olarak tehlikeli asteroitler, Sentry Risk Tablosu'nda listelenmiştir. Eylül 2022 itibariyle, sadece 17 potansiyel tehlikeli asteroit Sentry Risk Tablosu'nda yer alır.[4] Potansiyel olarak tehlikeli asteroitlerin pek çoğu, en iyi yörünge modelleri yeterince sınırlandırıldığında yüzlerce yıl boyunca tehlikeli olmaktan çıkarılır, fakat yeni keşiflerin yörüngesel kısıtlamaları yeterince bilinmediği için mekanik modelleri gözlemle daha fazla veri sağlayana kadar farklılık gösterir ya da eksik kalır. Birkaç astronomi araştırmasının ardından 1990'ların sonundan bu yana bilinen PHA sayısı on kat artmıştır.[5] Küçük Gezegen Merkezi'nin web sitesindeki Potansiyel Olarak Tehlikeli Asteroitlerin Listesi de (List of the Potentially Hazardous Asteroids) bu cisimler hakkında ayrıntılı bilgiler yayınlamaktadır.[9]

Mayıs 2021'de NASA astronomları, en son 2021 Gezegen Savunma Konferansı'nda (Planetary Defense Conference) yapılan simülasyon temelli bir çalışmaya dayanarak, potansiyel bir çarpışmayı önlemek için 5 ila 10 yıllık bir hazırlığa ihtiyaç duyulabileceğini bildirmişlerdir.[10][11][12]

Notlar

  1. ^ Bir cismin hesaplanan ortalama çapı yalnızca kabaca bir tahmindir. Bu tahmin, cismin farklı zamanlarda gözlemlenen ve ölçülen parlaklığından ve yüzeyinin varsayılan, fakat çoğunlukla bilinmeyen yansıtıcılığından çıkarılmaktadır. NASA'nın Asteroid Size Estimator aracı, varsayılan bir geometrik albedoya göre genel bir mutlak büyüklük-çap dönüşümü için kullanılan bir araçtır.

Kaynakça

  1. ^ Task Force on potentially hazardous Near Earth Objects (Eylül 2000). "Report of the Task Force on potentially hazardous Near Earth Objects" (PDF). 10 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2018. 
  2. ^ "NEO Basics – Potentially Hazardous Asteroids (PHAs)". CNEOS NASA/JPL. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020. 
  3. ^ (17 Sentry "risk listesindeki" PHA'lar / 2289 bilinen PHA) ≈ %0,74
  4. ^ a b "Sentry Risk Table". Erişim tarihi: 29 Eylül 2022.  ("Use Unconstrained Settings" tıklayın ve PHA listesi için "H<=22"yi seçin)
  5. ^ a b "Discovery Statistics – Cumulative Totals". CNEOS NASA/JPL. 7 Ocak 2020. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020. 
  6. ^ "Unusual Minor Planets – Overview". Minor Planet Center. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020. 
  7. ^ "JPL Small-Body Database Search Engine: PHAs and orbital class (APO)". JPL Solar System Dynamics. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020. 
  8. ^ "JPL Small-Body Database Search Engine: PHAs and orbital class (ATE)". JPL Solar System Dynamics. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020. 
  9. ^ "List of the Potentially Hazardous Asteroids (PHAs)". Minor Planet Center. Erişim tarihi: 22 Ekim 2024. 
  10. ^ McFall-Johnsen, Morgan; Woodward, Aylin (12 Mayıs 2021). "A NASA simulation revealed that 6 months' warning isn't enough to stop an asteroid from hitting Earth. We'd need 5 to 10 years". Business Insider. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021. 
  11. ^ Bartels, Meghan (1 Mayıs 2021). "How did you spend your week? NASA pretended to crash an asteroid into Earth". Space.com. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021. 
  12. ^ Chodas, Paul; Khudikyan, Shakeh; Chamberlin, Alan (30 Nisan 2021). "Planetary Defense Conference Exercise - 2021 Planetary Defense Conference (virtually) in Vienna, Austria, April 26–April 30, 2021". NASA. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2021. 

Dış bağlantılar

Minor Planet Center

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">38 Leda</span> Asteroit

38 Leda, 12 Ocak 1856 tarihinde Fransız astronom Jean Chacornac tarafından keşfedilen 6 Asteroit'ten biridir. "38 Leda" Asteroit kuşağı'nda bulunan bir asteroittir. "Leda" adını Yunan mitolojisindeki Leda'dan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dünya'ya yakın cisim</span>

Dünya'ya Yakın Cisimler, yörüngeleri günberi noktasında Dünya'ya 1,3 Astronomik Birim (AB) mesafeden daha yakın olup Dünya'nın çok yakınına gelen gök cisimleridirler. Bunlar birkaç bin Dünya'ya Yakın Asteroit (DYA), Dünya'ya Yakın Kuyruklu yıldız (DYK), bir miktar Güneş etrâfında dolanan uzay aracı ve uzayda Dünya'yla çarpışmadan tâkip edilebilecek büyüklükte meteoritlerden oluşurlar. Makbul olan görüşe göre DYC'lerin geçmişte Dünya'yla çarpışmalarının gezegenimizin jeolojik ve biyolojik târihinde kayda değer rolü olduğu merkezindedir. Dünya'mıza getireceği tehlikelerin farkına varılmasıyla 1980'lerden beri gittikçe artan ilgiyle bu cisimler izlenmişler, gelebilecek tehlikeleri aktif olarak azaltmak için çözümler aranmaya başlamışlardır.

<span style="white-space:nowrap;">2004 XP<sub>14</sub></span> Asteroit

2004 XP14 ya da 2004 XP14, Apollo asteroitleri olarak adlandırılan asteroid kümesinden Dünya'ya yakın bir asteroit.

<span class="mw-page-title-main">101955 Bennu</span> Asteroit

101955 Bennu, (geçici tanımı 1999 RQ36), 11 Eylül 1999'da LINEAR Projesi tarafından keşfedilen Apollo grubundaki karbon içerikli bir asteroittir. Sentry Risk Tablosunda listelenen ve Palermo Skalasında en yüksek kümülatif dereceye sahip olan potansiyel olarak tehlikeli bir cisimdir. 2178 ile 2290 yılları arasında Dünya'ya çarpma oranı kümülatif olarak 1.800'de 1'dir ve en riskli yıl 24 Eylül 2182'dir. Adını Güneş, yaratılış ve yeniden doğuşla ilişkilendirilen eski Mısır mitolojik kuşu Bennu'dan almıştır. 101955 Bennu'nun ortalama çapı 490 m'dir ve Arecibo Gözlemevi gezegen radarı ve Goldstone Derin Uzay Ağı tarafından kapsamlı bir şekilde gözlemlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük gezegenler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda, artan sayısal sırayla numaralandırılmış küçük gezegenlerin bir listesi bulunmaktadır. Kuyruklu yıldızlar hariç, asteroitler, uzak cisimler ve cüce gezegenler dahil olmak üzere küçük gezegenlerin tümü Güneş Sistemi'ndeki küçük gök cisimleri olarak bilinir. Bu gezegenlerin listeleri, her biri 1000 küçük gezegen içeren yüzlerce sayfalık kataloglardan oluşmaktadır. Uluslararası Astronomi Birliği adına, Küçük Gezegen Merkezi, Minor Planet Sirkülerlerinde her yıl binlerce yeni numaralandırılmış küçük gezegen yayınlamaktadır. Haziran 2024 itibarıyla, toplamda 1.367.486 adet gözlemlenen cisimden 669.991 tanesi numaralandırılmış küçük gezegenlerdir. Geriye kalanlar ise henüz numaralandırılmamış küçük gezegenler ve kuyruklu yıldızlardır.

14827 Hypnos, sönmüş bir kuyruklu yıldız olduğu düşünülen, yüksek dışmerkezli ve bir kilometreden küçük karbonlu bir asteroitdir. Dünya'ya yakın cisim ve Apollo grubunun potansiyel olarak tehlikeli asteroidi olarak sınıflandırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">511 Davida</span> Asteroit

Davida, büyük bir C-tipi asteroittir. En büyük asteroitlerden biridir; büyüklük olarak 7. sıradadır ve kütle olarak en büyük 5. veya 6. sıradadır. 1903 yılında RS Dugan tarafından keşfedilmiştir. Davida, Amherst Koleji'nde astronomi profesörü olan David Peck Todd'un adını almıştır.

2022 AP7, Venüs ile Jüpiter arasında yörüngede dönen kilometre büyüklüğünde bir Apollo asteroidi ve potansiyel olarak tehlikeli bir cisimdir. 13 Ocak 2022 tarihinde Scott Sheppard tarafından Cerro Tololo Gözlemevi'nde keşfedildi. 2022 AP7'nin mutlak büyüklüğü (H) dikkate alındığında, muhtemelen 2022 yılındaki keşfinden önceki sekiz yıl içinde tespit edilen en büyük potansiyel olarak tehlikeli cisimdir.

<span class="mw-page-title-main">35 Leukothea</span> Asteroit

Leukothea, asteroit kuşağından gelen büyük, karanlık bir asteroittir. Alman gök bilimci Karl Theodor Robert Luther tarafından 19 Nisan 1855'te keşfedildi. 35 Leukothea, Tholen sınıflandırma dizgesinde C-tipi bir asteroittir, karbonlu bir bileşim olduğunu düşündürür. Kesit boyutu 103.1 km'dir.

Concordia, 4,44 yıllık bir periyotla, 2,7 AU'luk bir yarı ana eksene ve 0,043'lük düşük bir eksantrikliğe sahip oldukça büyük bir ana asteroit kuşağı asteroididir. C-tipi bir asteroit olarak sınıflandırılır, yani yüzeyi çok karanlıktır ve bileşimi muhtemelen karbonludur.

<span class="mw-page-title-main">164 Eva</span> Asteroit

164 Eva, Fransız kardeşler Paul Henry ve Prosper Henry tarafından 12 Temmuz 1876'da Paris'te keşfedilen bir ana kuşak asteroididir. Eva isminin seçilmesinin nedeni bilinmemektedir. 164 Eva'nın yörünge elemanları, 1877'de Amerikalı astronom Winslow Upton tarafından yayınlanmıştır. C tipi bir asteroit olarak kategorize edilir ve muhtemelen ilkel karbonlu kondritik malzemelerden oluşur.

Lumen, orta asteroit kuşağından gelen, yaklaşık 130 kilometre çapında karbonlu bir asteroittir. Tanımlanmış bir Eunomia ailesi'ne müdahaleci asteroittir.

2013 ND15 Venüs truvalısı olarak sınıflandırılan ilk asteroittir.

<span class="mw-page-title-main">Amor asteroitleri</span>

Amor asteroitleri, adını 1221 Amor örnek cisminden alan Dünya'ya yakın bir asteroit grubudur. Bu cisimlerin yörüngesel günberi noktası Dünya'nın yörünge günberisine yakın, fakat ondan daha büyüktür. Bu nedenle, bu cisimler Dünya'nın yörüngesini kesmez, fakat çoğu Amor asteroidi Mars'ın yörüngesini kesmektedir. Amor asteroidi 433 Eros, robotik bir uzay sondası NEAR Shoemaker tarafından yörüngelenen ve üzerine iniş gerçekleştirilen ilk asteroittir.

<span style="white-space:nowrap;">2010 TK<sub>7</sub></span> Asteroit

2010 TK7 keşfedilen ilk Dünya truvalısı ve bir kilometreden küçük bir Dünya yakını asteroittir. Güneş etrafında Dünyanın yörüngesiyle aynı yörüngede hareket etmekte olup, Dünya'nın önünde yer alan bölgede seyretmektedir. Truva cisimleri en kolay şekilde bir Lagrange noktasında, dinamik olarak kararlı bir konumda (birleşik kütleçekim kuvvetinin Güneş'in ve Dünya'nın çift merkezi boyunca etki ettiği yer), büyük bir yörünge cisminin 60 derece ilerisinde veya gerisinde, bir tür 1:1 yörünge rezonansında dönüyor olarak düşünülebilir. Gerçekte, böyle bir nokta etrafında salınırlar. Bu tür nesneler daha önce Mars, Jüpiter, Neptün ve Satürn'ün uyduları Tethys ve Dione'nin yörüngelerinde gözlemlenmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.