İçeriğe atla

Postmodern darbe

Başlığın diğer anlamları için Postmodern (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Postmodern darbe, Türkiye'de yaşanmış 28 Şubat sürecinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yönetime doğrudan el koymayıp medya aracılığıyla hükûmetin istifaya zorlanması sürecine verilen addır.[1]

1997 yılı Şubat ayında yapılan Millî Güvenlik Kurulunun aylık toplantısı sonucu alınan ve 28 Şubat Kararları diye bilinen kararlar ile gelişen olayların ilk olarak Radikal yazarı Türker Alkan'ın 13 Haziran 1997 tarihli ve "Postmodern bir askerî müdahale" başlıklı yazısında tanımlanmasıyla gündeme girmiş ve Cengiz Çandar'ın etkisiyle yabancı basında da kullanılmaya başlanmıştır.[2] Bu sözün ilk olarak Cengiz Çandar tarafından kullanıldığı iddia edilse de, Çandar ilk olarak 28 Haziran 1997 günkü yazısında bu olaydan "postmodern darbe" diye söz etmektedir.[2] Yabancı basında da "28 Şubat Kararları" süreci kendisinden "postmodern darbe" olarak söz ettirmiştir.[3][4][5] Siyasi literatüre giren bu tanımlama ile birlikte "28 Şubat süreci" birçok kitaba konu olmuştur.[6][7]

2000 yılında Sırbistan'daki eylemler[8] 2001 yılında başarısız olan Belarus'taki eylemler, 2003 yılında Gürcistan'da gelişen "Gül Devrimi"[9] ile Kasım 2004 ile Ocak 2005 arasında Ukrayna'da gelişen ve "Turuncu Devrim" olarak adlandırılan süreç de yabancı basında "postmodern darbe" olarak adlandırılmıştır.[8][10][11] 2006 yılında da Venezuela'da Hugo Chavez karşıtları tarafından yapılan eylemler "postmodern darbe" girişimi olarak değerlendirilmektedir.[11]

Ancak "postmodern darbe" teriminin Türkiye'de ve dünyada kullanımı arasında belirgin bir ayrım bulunmaktadır. Bu terim, Türkiye'de ordunun siyasi hükûmete yapılacakları ve yapılmayacakları dikte ettirdiği, yani demokratik olmayan bir kurumun demokrasinin işleyişine müdahalesini anlatmak için kullanılmaktadır.[2] Oysaki dünya üzerinde özellikle "Turuncu Devrim" için Guardian yazarı Jonathan Steele tarafından öne sürülen görüşe göre, otoriter olan bir hükûmetin işleyişine, ABD kaynaklı hükûmet dışı örgütler (İngilizce:Nongovernmental organizations - NGO) tarafından desteklenen toplumsal hareketlerle müdahale edilmesi anlamında kullanılmaktadır.[9][10][12]

Diğer taraftan postmodern durum(veya 'ileri modernlik'), ekonominin küreselleşmesi ve özellikle sermaye birikimi ve hareketi ile ulusal ekonomilerin piyasa mekanizmaları vasıtasıyla bütünleşmesi gibi güncel sosyo-ekonomik özelliklere işaret eder.[13]

Ayrıca Barack Obama'nın Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olarak seçilmesi de postmodern darbe olarak adlandırılmıştır.[14]

Kaynakça

  1. ^ Akıncı, Abdulvahap (1 Haziran 2013). "TÜRK SİYASAL HAYATINDA 1980 SONRASI DARBELER VE E-MUHTIRA". Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 15 (2). ss. 39-58. 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2022. 
  2. ^ a b c ""28 Şubat'ın anlamı" Yrd.Doç.Dr. Erkan Yüksel". 28 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  3. ^ "Washington Times "Reforms curb Turkey's armed forces", Seth Rosen, 26 Haziran 2005 (İngilizce)". 10 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  4. ^ "Le Monde "Souffles guerriers sur le Proche-Orient" Alain Gresh, Aralık 1997 (Fransızca)". 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  5. ^ ""La Turquie trop militariste?" Dominique Lagarde ve Nükte V. Ortaq, L'Express, 19 Nisan 2001, (Fransızca)". 30 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2007. 
  6. ^ "Generalinden 28 Şubat İtirafı "Postmodern Darbe", Hulki Cevizoğlu, Ceviz Kabuğu Yayınları,368 Sayfa.ISBN 975-6613-00-9". 13 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  7. ^ "Cengiz Çandar "Çıktık Açık Alınla", Timaş Yayınları, Ocak 2001". 11 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  8. ^ a b "The new Gladio in action? " Jonathan Mowat, Online Journal, 19 Mart 2005 (İngilizce)". 13 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  9. ^ a b ""When NGOs Attack - Implications of the Coup in Georgia", Jacob Levich, Counterpunch, 6-7 Aralık 2003 (İngilizce)". 8 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  10. ^ a b ""Ukraine's postmodern coup d'etat", Jonathan Steele, Guardian, 26 Kasım 2004 (İngilizce)". 13 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  11. ^ a b ""Coup d'État in Venezuela: Made in the USA", Chris Carlson, 22 Kasım 2006, (İngilizce)". 28 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  12. ^ ""Coup d'État in Disguise: Washington's New World Order 'Democratization' Template" Jonathan Mowat, Centre for Research on Globalisation, 9 Şubat 2005 (İngilizce)". 10 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2007. 
  13. ^ ""Keith F. Punch", Sosyal Araştırmalara Giriş, S.137". 11 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2007. 
  14. ^ Tarpley, Webster Griffin (2008). Obama : the postmodern coup: making of a Manchurian candidate. Joshua Tree, Calif.: Progressive Press. ISBN 0930852885. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Cengiz Çandar</span> Türk gazeteci

Osman Cengiz Çandar, Türk gazeteci, köşe yazarı, yorumcu ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Kubadlı (rayon)</span> Azerbaycanda il

Kubadlı Rayonu veya Kubatlı, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idarî bölüm. Idari merkezi Kubadlı şehridir. 31 Ağustos 1993'ten itibaren Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin işgali altındadır ve de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyetini kuran Ermeniler, bu rayonu Kaşatag ilinin bir parçası olarak yönetmiştir. 25 Ekim 2020'de Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri rayonun merkezi olan Kubadlı Şehrini işgalden kurtarmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İşçi Partisi (Türkiye)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1992–2015)

İşçi Partisi, 10 Temmuz 1992 tarihinde kapatılan Sosyalist Parti'nin yerine Doğu Perinçek tarafından 11 Temmuz 1992 tarihinde kurulmuş olan Türk siyasî parti. Rus milliyetçisi Aleksandr Dugin'in Neo-Avrasyacılık düşüncesini desteklemekteydi.

<span class="mw-page-title-main">28 Şubat Süreci</span> 54. Türk Hükûmetinin dağılmasına yol açan siyasal süreç

28 Şubat Süreci, Necmettin Erbakan'ın başbakan, Tansu Çiller'in başbakan yardımcısı ve dışişleri bakanı olduğu 28 Şubat 1997'de yapılan Millî Güvenlik Kurulu toplantısı sonucu açıklanan kararlarla "irtica"ya karşı başlayan ordu ve bürokrasi merkezli süreç. Süreç, Erbakan'ın istifasına ve REFAHYOL Hükûmetinin dağılmasına yol açmıştır. Türk siyasi tarihine geçen kararların uygulandığı dönemde Türkiye'de siyasi, idari, hukuki ve toplumsal alanlarda değişimler yaşanmıştır. Yaşananlar postmodern darbe olarak da adlandırılmıştır. Verilen kararların ve yaptırımların uygulanıp uygulanmadığını denetlemek için Çevik Bir öncülüğünde Batı Çalışma Grubu kurulmuştur. 28 Şubat Süreci'nde aktif rol alan bazı kişiler daha sonra Balyoz, Ergenekon gibi davalarda yargılanmıştır. 28 Şubat Davası ise 2012 yılında başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Doğru Yol Partisi</span> Türkiyede bir siyasi parti (1983–2007)

Doğru Yol Partisi, Demokrat Parti (DP) ve Adalet Partisi (AP)'nin siyasi mirasçısı olduğu kabul edilen eski siyasal parti. 1983 yılında, 12 Eylül Darbesi'nde kapatılan Adalet Partisi'nin devamı olarak kurulan DYP, 2007 yılında adının değiştirilmesiyle Demokrat Parti adı altında yeniden yapılanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Darbe</span> ani, yasa dışı ve genellikle şiddet kullanarak iktidarı ele geçirmek

Darbe, ordu veya diğer hükümet elitleri tarafından görevdeki lideri görevden almak için yapılan yasa dışı ve açık bir girişimdir. Kendi kendine darbe, yasal yollarla iktidara gelen bir liderin yasa dışı yollarla iktidarda kalmaya çalışmasıdır. Askerî darbe, görevden almanın askerîye tarafından gerçekleştirilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Devrim</span> göreceli olarak kısa süre içinde gerçekleşen güç veya örgütsel yapılardaki geniş kapsamlı niteliksel değişim

Politika biliminde, bir devrim, tipik olarak algılanan bir baskı veya politik yetersizlik nedeniyle halkın hükûmete karşı isyan etmesiyle açığa çıkan politik üstünlük ve organizasyon eşliğinde, nispeten ani gerçekleşen değişiklikler. Aristo, eseri Politika'nın beşinci cildinde iki çeşit devrimden bahsetmiştir: (1) Bir durumdan bir diğerine geçilmesi ve (2) mevcut bir durumun düzeltilmesi.

<span class="mw-page-title-main">1973 Şili Darbesi</span> 29. Şili devlet başkanı Salvador Allendenin devrilmesiyle sonuçlanan askeri bir darbe

1973 Şili Darbesi, 11 Eylül 1973 tarihinde sosyalist Başkan Salvador Allende'nin devrilip, General Pinochet'in iktidara geldiği askerî darbedir. Bu darbeyle dünyanın seçimle başa gelmiş ilk sosyalist hükûmeti devrilmiş ve yerine 17 yıl sürecek bir diktatörlük kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">2006 Tayland darbesi</span>

Eylül 2006 Tayland darbesi Tayland Kraliyet Ordusu tarafından başbakan Thaksin Shinawatra hükûmetine karşı yapılmıştır. Darbe Tayland'daki uzun bir politik krizin arkasından gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ajax Operasyonu</span>

Ajax Operasyonu, Birleşik Krallık ve ABD tarafından, İran'ın demokratik olarak seçilen milliyetçi kabine ve başbakan Muhammed Musaddık'ı devirmek ve Pehlevi ailesini yeniden iktidara getirmek amacıyla düzenlenen örtülü harekâttır. Operasyon ayrıca ABD'nin barış zamanında yabancı bir hükûmeti devirmek için giriştiği ilk gizli eylemdi.

Andıç skandalı, 1998’de yakalanan PKK'nın üst düzey yöneticilerinden Şemdin Sakık'ın soruşturma zabtına, yalan ifadeler eklenerek basına sızdırılmasıdır. Bu ifadeler, 25 Nisan 1998 tarihinde Hürriyet ve Sabah gazetelerinde iki gün boyunca yayımlandı. Sakık'a ait olduğu söylenen itirafların yayımlanmasıyla itiraflarda adı geçen gazeteciler işlerinden çıkarıldılar ve Akın Birdal suikasta uğradı. Daha sonradan çıkartıldığı mahkemede Sakık, böyle bir ifade vermediğini açıkladı. 2000 yılının ekim ayında Nazlı Ilıcak, bütün bunların Genelkurmay istihbaratında hazırlanan bir psikolojik savaş taktiğinin gereği olduğunu gösteren bir belgeyi gazetecilere ulaştırdı ve belgenin yayımlanmasından on gün sonra Genelkurmay, "andıç" adı verilen belgenin varlığını kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu</span>

Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu (CEDEAO/ECOWAS), onbeş Batı Afrika ülkesinin oluşturduğu bölgesel bir gruptur. Lagos Antlaşması'nın imzalanması ile 28 Mayıs 1975 tarihinde kurulan bu kuruluşun misyonu bölgede ekonomik entegrasyonu teşvik etmektir.

Erol Özkasnak, Türk asker. Eski Genelkurmay genel sekreteri.

<span class="mw-page-title-main">Caudillo</span> Siyasi gücü elinde bulunduran kişiselci lider tipi

Caudillo, Latin Amerika ülkelerinde kitleleri peşinden sürükleme yeteneğine sahip, otoriter nitelikli askeri-politik liderlere verilen isim.

Haiti başbakanı, Amerika kıtasına bağlı olan ve Karayip Denizi'nde yer alan Hispanyola adasının batı bölümünde kurulu bulunan Haiti'de 1988 yılında bu yana hükûmetin başında yer alan kişi olarak bu makama getirilen kişiye verilen unvandır.

<span class="mw-page-title-main">1921 İran darbesi</span>

1921 İran darbesi, İran'da 21 Şubat 1921 tarihinde meydana gelen bir hükûmet darbesiydi. Darbe, 1925 yılında Pehlevi Hanedanı'nın kurulmasına yol açan olayların başlangıcıdır.

Tûba Çandar, Türk gazeteci ve yazardır.

Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye Cumhuriyeti'nin 25. Başbakanı ve 12. Cumhurbaşkanıdır. 26 Şubat 1954 tarihinde İstanbul'da doğdu.

<span class="mw-page-title-main">Paul-Henri Sandaogo Damiba</span> Burkinalı asker ve cunta lideri

Paul-Henri Sandaogo Damiba, 31 Ocak 2022'den bir darbeyle görevden alındığı 30 Eylül 2022'ye kadar Burkina Faso'nun geçici cumhurbaşkanı olarak görev yapan Burkinalı subaydır. Damiba, sadece sekiz ay önce, 24 Ocak 2022'de Cumhurbaşkanı Roch Marc Christian Kabore'yi bir darbeyle görevden aldığında iktidara gelmişti.

Darbe Kuşağı, darbelerin yaygınlığının yüksek olduğu ülkelerden oluşan Batı Afrika, Orta Afrika ve Sahel bölgesini tanımlamak için 2020'lerde ortaya çıkan modern bir jeopolitik kavram ve neolojizmdir. 2023 Nijer darbesinden sonra bu ülkeler Afrika'nın doğu kıyılarından batı kıyılarına uzanan bir zincir şeklinde meydana gelmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.