İçeriğe atla

Posta tarihi

Pre-stamp 1628 lettersheet opened up showing folds, address and seal, with letter being written on the obverse

Posta tarihi posta sistemi ve çalışma şeklini açıklamak amacı ile posta sisteminin geçmiş dönemleri ile ilgili posta gönderilerinin toplanması ve bunlar ile ilgili çalışmalar yapılmasıdır. Terimin ilk defa filatelist, pul tüccarı ve müzayedeci olan Robson Lowe tarafından kullanıldığı kabul edilmektedir. 1930'lu yıllarda konu ile organize ilk çalışmaları başlatmış ve filatelistleri "bilim araştırmacıları" posta tarihçilerini ise "insanlık araştırmacıları" olarak tanımlamıştır.[1]

Koleksiyonculara bir uzmanlık alanı

Posta tarihi filatelik koleksiyoncular için kendi başına bir uzmanlık alanı haline gelmiştir. Filateli, pulların üretimi ve dağıtımındaki teknik detaylar dahil pulların kendileri ile ilgilenmektedir. Filatelik posta tarihi; ise pulları aynen damgalar, posta kartları, zarflar, içerdikleri mektuplar gibi tarihi bir doküman olarak değerlendirir. Posta tarihi posta tarifeleri, posta kuralları, posta idareleri, posta sistemi üzerinde politikanın etkileri, postanın denetlenmesi ve politikanın, ticaretin ve kültürün posta sistemlerine etkileri; yani temel olarak postanın toplanması, iletilmesi ve dağıtılması işlemleri ile bağlantılı her şeyi kapsar. Filatelik tarihin uzmanlık alanı olarak posta tarihi ise tarifelerin, iletim yollarının ve özel mektup dağıtımı konusunda çalışmalar olarak görülür. Özel ilgi alanları kesintiler ve savaşlar ve işgaller gibi geçiş dönemleri ve gerçekten uzak bölgelere gönderilen postalar gibi konuları içerir.

Filateli temelli tanım bilim dalının gelişimi sırasında geliştirilmiştir. Filatelik araştırmacılar pulları değerlendirme ve gerçekliğini anlamanın posta yetkililerinin neden belli bir pulu çıkardığını ve nerede, nasıl kullanıldığını anlayabilmelerini sağladığını keşfettiler. Örnek olarak bir pulun daha sonraki bir tarihte ulaştığı bilinen bir yerde damgalandığı görülüyor ise kendi cinsindeki pullardan daha önce kullanılmış gibi görünen bu pulun sahte olduğu ispatlanabilir.

Posta sisteminin çalışması ile ilgili pek çok bilgi halen bilinmemektedir ve geriye kalan milyonlarca eski zarftan oluşan tarihi kalıntılar büyük bir arkeolojik çalışma sahası oluşturmaktadır.[2]

Kaynakça

  1. ^ "1". Posta Tarihine Giriş. Posta Tarihi Topluluğu, Londra. 1988. ss. sf. 5.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ Küskü, Fırat (1 Ocak 2023). "Osmanlı Devleti'nde Posta Çantaları / Mail Bags in the Ottoman Empire". OSMANLI’DAN CUMHURİYET’E POSTA TARİHİ. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pul koleksiyonculuğu</span>

Posta pullarını ve posta pullarıyla ilgili zarfları ve benzeri nesneleri toplama ve biriktirme işlemine pul koleksiyonculuğu böyle koleksiyon yapan kişilere ise pul koleksiyoncusu denir. Dünyada günümüzde yüz milyon civarında pul koleksiyoncusu olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Filateli</span>

Filateli veya pulculuk, posta pullarını konu edinen uğraş alanına verilen isimdir. Posta pulları ile ilgili ilk gün zarfı, özel gün damgası, antiye, posta tarihi ve benzeri maddeler ile de ilgilenir.

<span class="mw-page-title-main">Pul (posta)</span>

Posta pulu, posta gönderilerinde posta ücretinin ödendiğini göstermek amacı ile kullanılan bir tarafı yapışkanlı, diğer tarafı çoğunlukla resimli ve yazılı kâğıt etiket. Posta pulları geçmişte gönderinin posta ücretini ödemenin en çok kullanılan şekliydi. Günümüzde ise gönderiler çoğunlukla damga makinesinden geçirilmekte ve kâğıt pul taşımamaktadır. Ayrıca posta idareleri tarafından hazırlanan antiye zarf ve antiye kart gibi ayrıca ek bir ücret veya pul gerektirmeyen yazı malzemeleri de postada kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Posta</span> Belgelerin ve küçük paketlerin taşımacılığı

Posta, bir yere gelen veya bir yere gönderilen mektup, paket, dosya vb. emanetlerin tümüdür. Bu emanetleri toplayan ve dağıtım işlemini yapan kuruluş ve bu kuruluşun bulunduğu yer için kullanılan isimdir. Türkiye'de bu işlemlerin yıllarca PTT tarafından yapılmasına karşın, daha sonra yapılan yasal düzenlemelerle birlikte yerel ve uluslararası şirketler bu konuda çalışmaktadırlar.

Ali Nusret Pulhan, Türk filatelist ve matbaacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Filateli Federasyonu</span> kuruluş

Uluslararası Filateli Federasyonu, (fr. Fédération Internationale de Philatélie) (FIP), kuruluşu 18 Haziran 1926, Merkezi Zürih, İsviçre olan dünya filateli federasyonu. Asıl hedefleri pul koleksiyonculuğu ve filateliyi yaygınlaştırmak olan FIP seksenden fazla ulusal federasyondan oluşan bir filatelik kuruluştur.

Türkiye Filateli Dernekleri Federasyonu (TFDF), Türkiye'de usulüne uygun olarak kurulmuş olan Filateli Derneklerinin birlik, beraberlik ve uyum içinde çalışarak Filatelinin Türkiye çapında tanıtılmasını ve yayılmasını sağlamak amacı ile kurulmuş olan bir sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Filatelistler Derneği</span>

İstanbul Filatelistler Derneği, filatelistleri bir araya getirmek amacı ile 1948 yılında Filatelist Kulübü adı ile kurulan bir sivil toplum kuruluşudur. 1956 - 1958 yılları arasında Türkiye'de faal olan tek filateli derneği olarak Uluslararası Filateli Federasyonunda Türkiye'yi temsil görevini yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Aerofilateli</span>

Aerofilateli filatelinin hava postası ile ilgili çalışmalar üzerinde uzman olan dalıdır. Filatelistler postanın hava yolu ile taşınması konusuyla başlangıcından itibaren ilgilenmişler ve uzmanları hava postasının her cephesini en geniş şekilde incelemiş ve belgelemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Astrofilateli</span>

Astrofilateli filatelinin, astronomi ve dış uzaya ulaşmak için yapılan insanlı ve insansız çabalar ile bağlantılı olan alanıdır. İlgili konular posta pulları, damgalar ve çeşitli projeler ile bağlantılı zarflardır. Örnekler; 1930 lu yıllardan başlayan roket postası ve Apollo projesinden başlayarak devam ettirilen uzay uçuşlarında taşınan posta. Uzmanları astrofilateli ve uzay konusundaki tematik koleksiyonlar birbirlerinden ayırırlar; astrofilateli resimli olsun veya olmasın uzay uçuşları ile doğrudan bağlantılı malzemeleri kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Antiye</span>

Antiye, Posta idaresi (PTT) tarafından postada pul yapıştırılmadan kullanılmak üzere hazırlanan; üzerinde pul görünümünde resim veya desen bulunan zarf, kart, kâğıt, band, aerogram gibi posta malzemelerine verilen isimdir. Pul görünümündeki resim veya desen (indicium) zarf, kart vb. gönderinin posta tarifesine uygun değer taşır; kartlar için yurt içi ve yurt dışı tarifeye uygun, aerogramlar için değişik uzaklıklara gidebilecek uygun tarifelerde, zarflar için yurt içi veya taahütlü tarifelere uygun vb. Genel olarak antiyeler de postanelerden satın alınabilirler.

<span class="mw-page-title-main">Filatelik yayınlar</span>

Filatelik yayınlar filateli konusu ile ilgili olarak hazırlanan yayınlardır, esas olarak Posta pulları ve Posta tarihi konularında bilgi vermek için çıkartılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Aerogram</span>

Aerogram uçak postası ile yollanmak üzere özel olarak hazırlanmış ince, hafif ve kenarları zamklanmış bir kâğıttır. Aerogramda kâğıt ve zarf aynı kâğıttan oluşur, mektup yazıldıktan sonra katlanarak zarf hâline getirilir ve zamklı yerleri ıslatılarak yapıştırılır. Hava taşımacılığının başladığı dönemde taşınabilen ağırlık kısıtlı olduğu için postanın hafif olması çok önemliydi, aerogramda amaçlanan hafif bir mektup ile indirimli tarife sağlanması olduğundan içine başka şeyler konması yasaklanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti'nin 50. yılı anma pulları Kıbrıs Türk cemaatinin Posta İdaresi tarafından bastırılan ilk gerçek posta pullarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Maksimumkart</span>

Maksimumkart birbirine uyumlu kartpostal, pul ve damga kullanılarak hazırlanan bir filatelik materyaldir, filatelinin maksimumkartlar ile ilgilenen bölümü maksimafili olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Pul kataloğu</span>

Pul kataloğu, çeşitli posta pullarının listelendiği bir kitaptır. Temel olarak pulların resimleri, tanımları ve fiyatları bulunur, ancak pul koleksiyoncuları için nerede ise zorunlu bir araçtır.

<span class="mw-page-title-main">İlk gün zarfı</span>

İlk gün zarfı (İGZ), bir posta pulunun veya posta pulu serisinin satışa sunulduğu ilk gün zarfa yapıştırılarak damgalanması ile hazırlanan zarflara verilen addır.

<span class="mw-page-title-main">Resmî pul</span>

Resmî pul veya Resmî posta pulu resmî kuruluşlar tarafından posta ücretlerinin ödenmesinde kullanılması için posta idaresince bastırılan pulların adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'nin posta tarihi ve posta pulları</span>

Türkiye'nin postacılık tarihi ve posta pulları Türkiye'nin pulculuk mirasının ve onun önceki devleti Osmanlı İmparatorluğu'nun bir yoklamasıdır. Türkiye'nin postacılık tarihi 18. yüzyıllara tarihlenir, bu zamanda Osmanlı İmparatorluğu içindeki yabancı ülkeler habercilik işlerini kendilerinin konsoloslukları ile sürdürüyorlardı. Postacılık servisinin gecikmiş olmasına karşın, 1863 yılında Türkiye Asya'da yapışkan posta pullarını basarak ikinci bağımsız ülke haline geldi. 1875 yılında Genel Posta Birliği'nin kurucu üyesi oldu. Daha sonra Dünya Posta Birliği oldu. Osmanlı Devleti 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti oldu ve onu takip eden yıllarda onun postacılık hizmetleri çok modern ve yeterli hale geldi ve kendi posta pullarını ustaca dizayn edip üretti.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Hakkı Okday</span> Ahmet Tevfik Paşanın oğlu, asker, diplomat

İsmail Hakkı Tevfik Okday, son Osmanlı sadrazamı Ahmet Tevfik Paşa'nın oğlu, son Osmanlı Padişahı Mehmed Vahdettin'in eski damadı, asker, diplomat, filatelist.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.