Yahudilik, Yahudi milletinin kolektif inancını, kültürünü, hukukî kurallarını ve medeniyetini içeren etnik bir dindir. İlk İbrahimî din olmasının yanı sıra insanlık tarihindeki en eski dinler arasında da yer alan Yahudilik, monoteizm temelli dinlerin ilk örneğidir. Yahudilik, riayetkâr Yahudiler tarafından "Avraham'ın YHVH ile yaptıkları sözleşmenin bir ifadesi" olarak yorumlanır. Geniş metinleri ve uygulamaları, çeşitli teolojik pozisyonları ve örgütlenme biçimlerini kapsayan Yahudilik, bir İbrani felsefi görüşü olmakla birlikte aynı zamanda bir dünya görüşüdür. Torah, Tanah'ın bir parçasıdır ve Midraş ile Talmud gibi ikincil metinlerle birlikte temsil edilen tamamlayıcı bir sözlü geleneğin parçasıdır. Dünya çapındaki toplam 14 ila 15 milyon takipçisi ile Yahudilik, en büyük onuncu dindir.
İbranice (עִבְרִית,
Yahudi İspanyolcası veya Ladino, Hint-Avrupa dil ailesinin Latin koluna bağlı Eski İspanyolca kökenli bir dildir. Yahudiler tarafından konuşulduğu için "Judeo- (Yahudi)" öntakısını almış olan dil, bazı filologlarca Standart İspanyolcanın tarihi bir varyantı olarak da değerlendirilmektedir.
Mişnah/Mişna, Yahudilik'in medenî ve ceza hukuku olan Talmud'un ilk bölümüdür. Sözlü kanunlar ilk olarak Haham Yehuda HaNasi tarafından derlenmiş ve Mişna (משנה) adı verilmiştir. Mişna İbranice Şana kökünden gelir bu tekrarlayarak belleme anlamındadır. Mişnalar İbranice kaleme alınmıştır.
Yahudi dilleri, dünya üzerinde Yahudilerin konuştuğu veya bir zamanlar konuşmuş olduğu diller.
Halaha Yahudi yasa sistemini tanımlayan bir kavramdır. Sözlü ve yazılı aktarılan emir ve nehiyleri kapsayan genel bir dinî hukuk kavramıdır.
Yehova/Yehovah, Tanah'ta bahsi geçen Tanrı'nın adının (יְהֹוה) olası bir telaffuz şeklidir. İsmin orijinali İbranice 4 adet sessiz harften oluşur ve orijinal İbranice metinlerde 6 bin 828 defa YHVH kullanımı yer alır.
Hulaula, İran Kürdistanı'nda ortaya çıkmış modern Yahudi Aramicesidir. Bu dile bazen Neo-Aramca ya da Yahudi Aramcası da denir. Hulaulá dilini konuşanların büyük bir kısmı İsrail'de yaşamaktadır. Hulaulánın kelime anlamı Yahudidir. Bu dili konuşanlar kendi dillerine Lişana Noşan ya da Lişana Ahni derler; ikisi de bizim dilimiz demektir. Hulaulá dilini diğer Yahudi Aramicesi dillerinden ayırmak için edatlarındaki ve zamir eklerindeki farklılıklarından dolayı Galiglu (benim-senin) da denir. Bilim insanları ise daha bir teknik isim olan İran Kurdistanı Yahudi Neo-Aramcası demeyi tercih eder.
Yemen İbranicesi geleneksel olarak Yemen Yahudileri tarafından Tora ve ayinlerde kullanılan İbranicenin telaffuz sistemidir. Yahudiler'e karşı saldırılara dönüşen İsrail karşıtı ayaklanmalar yüzünden bölgeden kaçan Yemen Yahudileri dillerini İsrail'e taşımış oldu.
Birit milah, inançlı Yahudi erkek çocuklarına sekiz günlükken Mohel tarafından yapılan sünnet törenidir. Bu törende mohel, bebeğe bir Yahudi adı verildikten sonra bebeğin sünnet derisini alır ve üreme organından kan akıtır.
Haham veya rabbi, Yahudilikte din adamıdır. Haham sözcüğü, Sami bir dil olan İbranicede bilge adam anlamına gelir ve Yahudi yasalarını bilen, Tanah'ı iyice öğrenmiş kişileri tanımlamak için kullanılır.
Yeşiva, geleneksel dinî metinlerin, özellikle Talmud ve Tevrat'ın okutulmasına odaklanan Yahudi müessese. Çalışma genellikle günlük şiurim, çavrutas isimli okuma çiftleri tarafından yapılmaktadır. Çavruta stili öğrenim yeşivalara has özelliklerden biridir.
Modern hukuk sistemleri dünyada genel olarak üç temel sistem veya bu sistemlerin kombinasyonları üzerine oturmaktadır: Anglo-Sakson Hukuku, Kıta Avrupası Hukuk Sistemi ve dinsel hukuk. Bununla birlikte her ülkenin hukuk sistemi kendi tarihi ile şekillendiğinden kendisine özgü farklılıklar içermektedir.
İsrail Yüksek Mahkemesi, İsrail hukuk sistemindeki en yüksek mahkeme. Diğer tüm mahkemeler üzerinde bazı durumlarda asıl yargı yetkisi bakımından nihai temyiz yetkisine sahiptir.
Bar mitzvah, inançlı Yahudi erkek çocukları, bat mitzvah ise inançlı Yahudi kız çocukları için yapılan bir çeşit reşit olma törenidir. Erkekler için yapılan tören isminin çoğulu b’nai mitzvah, kızlar içinse b’not mitzvahdir. Yahudi hukukuna göre, Yahudi erkek çocukları, 13 yaşına geldiğinde yaptıkları eylemlerden sorumlu olurlar ve bar mitzvah ile reşit olurlar.
Zugot, ayrıca Aşkenaz telaffuzunda Zugoth ya da Zugos olarak da adlandırılır, Yahudilerin ruhani liderliğinin beş ardışık din öğretmeni "çiftinin" elinde olduğu İkinci Tapınak zamanında her ikisi de iki yüz yıllık dönemi ve bu çiftlerin her birinin kendisine atıfta bulunur.
Bir Savora, Yahudi hukukunda ve tarihinde Amoraim döneminin sonundan Geonim'in başlangıcına kadar yaşayan önde gelen hahamlardan her birini belirtmek için kullanılan bir terimdir. Bir grup olarak, Rabeinu Sevorai veya Rabanan Saborai olarak da anılırlar ve Talmud'a mevcut yapısını vermede büyük rol oynamış olabilirler. Modern bilim insanları aynı zamanda Gemara'daki atfedilmemiş ifadelerin yazarları için çoğul Stammaim terimini kullanırlar.
Geonim, Abbasi Halifeliği'ndeki Sura ve Pumbedita'daki iki büyük Babil Talmudik Akademilerinin başkanlarıydı ve erken Orta Çağ döneminde, İslam topraklarında Yahudiler üzerinde laik otoriteye sahip olan Resh Galuta'ya (sürgün) karşıt olarak, dünya çapındaki Yahudi cemaatinin genel olarak manevi liderleri olarak kabul edilirdi.
Rishonim, Şulhan Aruh'un yazılmasından önceki ve Geonim'i takip eden çağda, yaklaşık olarak 11. ila 15. yüzyıllar arasında yaşayan önde gelen hahamlar ve poskim'di. Şulhan Aruh'tan sonraki haham bilginleri genellikle acharonim ("ikincisi") olarak bilinir.
Acharonim, Yahudi kukukunda ve tarihinde kabaca 16. yüzyıldan günümüze ve daha spesifik olarak Şulhan Aruh'un yazılmasından bu yana yaşayan önde gelen hahamlar ve poskim'dir.
