İçeriğe atla

Porto Riko

Porto Riko
Estado Libre Asociado de Puerto Rico (İspanyolca)
Porto Riko Topluluğu
Slogan
Latince: Joannes Est Nomen Eius
İspanyolca: Juan es su nombre
İngilizce: John is his name
Porto Riko haritadaki konumu
Başkent
ve
San Juan
Resmî dil(ler)İspanyolca ve İngilizce[1]
Etnik gruplar
Beyaz Irk (çoğunlukla İspanyol) %76,2, Siyahi %6,9, Asyalı %0,3, Kızılderili %0,2, Çok ırklı %4,4, diğer %12. (2007)[2]
DemonimPorto Rikolu
HükûmetCumhuriyet, Üç başlı yönetim
• Devlet Başkanı
Joe Biden
• Vali
Pedro Pierluisi
• Federal Yasama Komitesi
ABD Kongresi
Tarihçe 
10 Aralık 1898
İspanya Krallığı'ndan
• Otonom
25 Kasım 1897[3]
• Su (%)
1.6
Nüfus
• Temmuz 2007 tahminî
3.994.259 (127..)
• 2000 sayımı
3.913.055
GSYİH (SAGP)2007 tahminî
• Toplam
77,4 milyar $ (N/A.)
• Kişi başına
19.600 $ (N/A.)
Gini (2011)53.1
yüksek
İGE (2015)0.845
çok yüksek · 40.
Para birimiAmerikan doları (USD)
Zaman dilimiUTC–4 (AST)
• Yaz (YSU)
UTC–4 (No DST)
Telefon kodu+1 (spec. +1-787 and +1-939)
İnternet alan adı.pr

Porto Riko ya da resmî adıyla Porto Riko Topluluğu (İspanyolca: Estado Libre Asociado de Puerto Rico, İngilizce: The Commonwealth of Puerto Rico), ABD'ye bağlı, içişlerinde bağımsız özerk bölgedir. Karayipler denizinin kuzeydoğusunda Dominik Cumhuriyeti'nin doğusundadır. Adı İspanyolcada zengin liman anlamına gelir.

Porto Riko, Büyük Antiller'in en küçük adası olup, Porto Riko ana adası yanı sıra Mona, Vieques, Culebra gibi adacıklardan oluşur. Mona adası, insanların sürekli kaldığı bir ada değildir. Daha çok Porto Riko doğal kaynaklar kuruluşunun çalışanlarınca ya da özel izinle adaya çıkan doğa gezginlerince kullanılır.

Tarihçe

Askerî tarihi İspanyol istilacıların yerli halk Tainolara saldırdıkları 16. yüzyıla kadar uzanır. Halk, istilacı İngiliz, Fransız ve Almanlara karşı kendilerini savundukları dört yüzyıl boyunca İspanyol İmparatorluğu tarafından yönetildi. Ada İspanyol - Amerikan Savaşı boyunca Amerika Birleşik Devletleri tarafından işgal edildi ve İspanya resmî olarak savaşı sona erdiren 1898 Paris Antlaşması gereği ülkeyi terk etti. Şu an, ülke iç işlerinde bağımsız dış işlerinde Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlıdır. Bu nedenle de, ülkede ABD doları kullanılır, halk ABD pasaportuna sahiptir ve ABD sosyal sigorta kurumuna dâhildir. Bununla birlikte, Porto Riko, ABD başkanlık seçimlerine katılmadığı gibi vergiler iç yönetim tarafından toplanır. Porto Riko'ya gidebilmek için ABD vizesi gereklidir.

Adanın iklimi tropik olup yazları çok sıcak, kışları ise ılımandır. Yaz ve son bahar ayları fırtına mevsimi olarak adlandırılır. Adada El Yunque adı verilen bir yağmur ormanı da mevcuttur. Eski San Juan tarihi, plajları ve adadaki çeşitli ormanlar ise doğal güzellikler olarak görmeye değerdir.

Kültür

Modern Porto Riko kültürü, kültürel öncüllerin bir karışımıdır: Avrupa (ağırlıklı olarak İspanyol, İtalyan, Fransız, Alman ve İrlanda), Afrika ve son zamanlarda bazı Kuzey Amerikalı ve birçok Güney Amerikalı kültürel bir mozaik oluşturdular. Son birkaç yılda çok sayıda Kübalı ve Dominik vatandaşı da adaya yerleşti.

Porto Riko'nun büyük romancıları Piri Thomas, Rosario Ferrer ve Giannina Braschi'dir. Önemli şairler Julia de Burgos, William Carlos Williams ve Giannina Braschi.

İspanyollardan Porto Riko, İspanyol dilini, Katolik dinini ve kültürel ve ahlaki değer ve geleneklerinin büyük çoğunluğunu aldı. Amerika Birleşik Devletleri İngilizce etkisi, üniversite sistemi ve bazı tatil ve uygulamaların benimsenmesini ekledi.

Porto Riko kültürünün çoğu müziğin etkisi üzerine odaklanır ve yerel ve geleneksel ritimlerle bir araya gelen diğer kültürler tarafından şekillendirilir. Porto Riko müziği tarihinin başlarında, İspanyol ve Afrika geleneklerinin etkileri en belirgindir. Karayipler ve Kuzey Amerika'daki kültürel hareketler, Porto Riko'ya ulaşmış olan son müzikal etkilerde hayati bir rol oynamıştır.

Porto Riko'nun resmî sembolleri reinita mora veya Porto Riko spindalis (bir kuş türü), flor de maga (bir çiçek türü) ve ceiba veya kapoktır (bir ağaç türü). resmî olmayan hayvan ve Porto Riko gururunun sembolü küçük bir kurbağa olan coquí'dir. Porto Riko'nun diğer popüler sembolleri jíbaro ("taşralı") ve carite'dir.

Kaynakça

  1. ^ Nancy Morris (1995), Puerto Rico: Culture, Politics, and Identity, Praeger/Greenwood, s. 62, ISBN 0275952282, 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Haziran 2010 
  2. ^ CIA World Factbook 26 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved June 8, 2009.
  3. ^ Puerto Rico's autonomy Retrieved May 20, 2010.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dominik Cumhuriyeti</span> Karayiplerde bir ülke

Dominik Cumhuriyeti, Karayiplerdeki Hispanyola adasında yer alan bir ülkedir. Hispanyola, Porto Riko'nun batısında, Küba ve Jamaika'nın doğusunda yer alır. Venezuela ile deniz sınırı vardır. Adanın batı kısmında ülkenin tek kara komşusu olan Haiti bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Antiller</span> Karayiplerde adalar topluluğu

Büyük Antiller, Karayip denizinde Küçük Antiller ile birlikte Batı Hint Adalarını oluşturan adalar topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Karayipler</span> Karayip Denizini, adalarını ve çevreleyen sahilleri kapsayan bölge

Karayipler, Karayip Denizi'ni, adalarını ve çevreleyen sahilleri kapsayan ve coğrafî olarak Orta Amerika'ya dâhil edilen bölgedir. Bu adalar, Florida'nın güneyinden başlayıp bir kıvrım oluşturarak Güney Amerika'da Venezuela'nın kuzey batısına dek inmektedir. Bölgede 7.000 dolayında ada, adacık ve kayalık bulunur. Burada otuz beş bağımsız ülke ya da bağımlı bölge yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Filiberto Ojeda Rios</span>

Filiberto Ojeda Ríos, yaşamını Porto Riko adasının bağımsızlığına adamış, bu yolda genellikle demokratik olmayan yöntemlerle savaşmış Porto Rikolu müzik sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Virjin Adaları</span> Takımadalar

Virjin Adaları, Atlas Okyanusu ile Karayip Denizi arasında bulunan, Küçük Antiller bölgesine dâhil edilen adalar topluğudur.

<span class="mw-page-title-main">Hispanyola</span> Karayiplerde bir ada

Hispanyola adası, Karayiplerin ikinci büyük adası olup Küba'nın doğusunda bulunur. Kristof Kolomb 5 Aralık 1492'de burayı keşfetmiş ve 1493'teki ikinci seferinde burada İspanya'nın Yeni Dünyadaki ilk sömürgesini kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Dominika</span> Karayipler, Küçük Antillerde yer alan bir ülke

Dominika, resmî adıyla Dominika Topluluğu, Karayipler'de bir ada ülkesidir. Başkenti Roseau adanın batı kıyısındadır. Coğrafi olarak Küçük Antiller'in güneyini oluşturan Rüzgârüstü Adaları'nda bulunur. Kuzeyinde Guadeloupe, güneyinde Martinik bulunur. Dominika'nın yüzölçümü 750 km², en yüksek noktası 1447 m'lik Morne Diablotins'tir. 2011 verilerine göre adada 71.293 kişi yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Porto Riko Bağımsızlık Partisi</span> Siyasi parti

Porto Riko Bağımsızlık Partisi Porto Riko'nun ABD'den bağımsız olmasını savunan Porto Riko'daki bir siyasi partidir. Porto Riko'daki başkıca 3 siyasi partiden biridir ve ikinci en eski yasal partidir.

<span class="mw-page-title-main">Karayipler Futbol Birliği</span>

Karayipler Futbol Birliği, Karayipler ulusal futbol federasyonlarının çek çatı altında toplandığı bir organizasyondur. FIFA tarafından tanınan 25 ve tanınmayan 5 ülkeden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">UTC-04.00</span>

UTC−04:00, UTC'den 4 saat geri zaman dilimi.

Elliott Castro Tirado ,Porto Rikolu spor yorumcusu, spor tarihçisi ve yazardır. Castro, Porto Riko'da spor alanında usta bir yorumcu olduğu kadar Olimpiyatlar, Panamerikan Oyunları ile Orta Amerika Karayip Oyunları gibi spor aktivitelerinde Porto Rikolu sporcularla ilgili geniş bir bilgi yelpazesine sahip kişiydi.

Giannina Braschi , Porto Riko'lu yazar. İlk Spanglish romanı Yo-Yo Boing! (1998), şiir üçlemesi Empire of Dreams ve Latin Amerika göçmenlerinin Amerika Birleşik Devletleri'ndeki deneyimlerinden bahseden felsefe romanı United States of Banana (AmazonCrossing, 2011) ile bilinmektedir. "Onlarca yıldır, Dominik ve Porto Riko yazarları bir dil devrimi gerçekleştirdiler." diye yazan The Boston Globe "ve Giannina Braschi, özellikle de YO-YO BOING! romanında bunu kanıtlamaktadır." şeklinde yazısına devam etti. Çağdaş Latin Amerika edebiyatında etkili ve devrimci bir ses olarak kabul edilmektedir. Çalışmaları "ABD Hispaniklerinin yaşadığı deneyimleri belirleyici bir şekilde dikkate alan sinerjik bir kaynaşma" olarak tanımlanmaktadır. Braschi'nin çalışmaları, İngilizce, Spanglish ve İspanyolca dillerinde yazılmış olup, Birleşik Devletler'deki 50 milyon İspanyol kökenli kişinin kültürel deneyimini yakalamaya ve ayrıca Porto Riko'nun üç siyasi tercihini keşfetmeye çalışmaktadır. Adanın egemenlik eksikliği konusunda Braschi, "Özgürlük bir seçenek değil, bir insan hakkıdır." demektedir.

Porto Riko, 1986 yılından beri Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü dalında Akademi Ödülleri'ne başvurmaktadır. Ödül, Amerika Birleşik Devletleri Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi tarafından İngilizce diyalogları olmayan ve ABD dışındaki ülkelerde üretilen uzun metrajlı filmlere her yıl verilmektedir. Ödül, 1956'daki Akademi Ödülleri'ne kadar yoktu. İngilizce olmayan filmler için oluşturuldu ve her yıl verilmeye başlandı.

<span class="mw-page-title-main">Vieques</span>

Vieques ya da Vieques Adası, Karayipler'de yer alan ve Amerika Birleşik Devletleri'nin ada bölgeleri'nden biri konumunda olan Porto Riko'ya bağlı ada. Vieques, Porto Riko'nun 78 idarî bölgesinden biri konumunda olup, İspanyol Virjin Adaları'nın en büyük idarî yönetimi ve adası durumundadır.

<i>Puerto Rico</i> (masa oyunu)

Puerto Rico, Andreas Seyfarth tarafından tasarlanan 2002 yapımı bir Alman tarzı masa oyunudur. Oyun, Alea tarafından Almanca olarak yayınlanmakta olup diğer yayıncılar tarafından yayınlanan diğer dillerde sürümleri de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hacienda</span>

Hacienda, İspanya'da ve eski İspanyol İmparatorluğu'nda bir Roma latifundium'una benzer bir mülktür.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol Virjin Adaları</span>

İspanyol Virgin Adaları, ya da daha eski ismi olan Geçit Adaları olarak adlandırılan ve Porto Riko Virjin Adaları ya da Batı Virjin Adaları olarak da bilinen ve Culebra ve Vieques adalarından oluşan, günümüzde Karayipler'de yer alan ve Amerika Birleşik Devletleri'nin denizaşırı ada bölgelerinden biri konumunda olan Porto Riko Milletler Topluluğu'na bağlı adalar.

<span class="mw-page-title-main">Mona Adası</span> Porto Rikoya bağlı ada

Mona Adası ya da kısaca Mona, Karayipler'de yer alan ve Amerika Birleşik Devletleri'nin ada bölgeleri'nden biri konumunda olan Porto Riko'ya bağlı ada.

<span class="mw-page-title-main">Agustín Stahl</span> Porto Rikolu tıp doktoru ve bilim insanıdır (1842-1917)

Agustín Stahl, etnoloji, botanik ve zooloji alanlarında çeşitli ilgi alanlarına sahip Porto Rikolu bir tıp doktoru ve bilim insanıdır. Porto Riko'nun İspanya'dan bağımsızlığını savunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Porto Riko arması</span> Ulusal arma

Porto Riko arması Porto Riko devletinin resmî armasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.