Eşcinsel evlilik, hemcins evliliği veya evlilik eşitliği, aynı cinsiyetten bireylerin evlenmesi ve karşı cinsiyetten bireylerin evliliği ile eşit haklara ve statüye sahip olması durumu.
İspanya'da eşcinsel evlilik, 2004'te İspanya'nın yeni seçilen sosyalist hükûmetinin başbakanı José Luis Rodríguez Zapatero önderliğinde, eşcinsel evliliğin ve eşcinsel çiftlerin evlat edinebilmesinin yasallaştırılması için kampanya başlatması sonucunda 2005 yılında yasallaştı. Birçok tartışmadan sonra, 30 Haziran 2005'te İspanya Parlamentosu'nda eşcinsel evliliğine izin veren bir yasa hazırlandı ve 2 Temmuz 2005'te yayımlandı. 3 Temmuz 2005'te eşcinsel evlilik İspanya'da resmîleşti.
20 Temmuz 2005'te, Sivil Evlilik Yasası'nın kabul edilmesi ile, Hollanda, Belçika ve İspanya'dan sonra Kanada, eşcinsel evliliği tüm ülke çapında yasallaştıran dünyanın dördüncü ülkesi idi. 2003 yılında başlayan mahkeme kararları zaten Kanada'nın on tane eyaletin sekiz tanesinde ve üç tane bölgenin bir tanesinde eşcinsel evliliği yasallaştırdı. Yasa'nın kabul edilmesinden önce bu eyaletler ve bölgelerde 3.000 tane eşcinsel çift zaten evlendi. Evliliğe ilişkin olan çoğu yasal haklar 1999'dan beri birlikte yaşayan eşcinsel çiftlere verilmiştir.
Haziran 2008'de Norveç yasama meclisi tarafından onaylanan ve cinsiyet ayrımı içermeyen bir evlilik yasası 1 Ocak 2009'da yürürlüğe girip Norveç'te eşcinsel evliliği yasallaştırdı. Norveç, eşcinsel evliliği yasallaştıran altıncı ülkedir.
İzlanda'da eşcinsel evlilik, 11 Haziran 2010'da İzlanda Althing (Parlamentosu)'inde evliliği iki kişi arasında yasal bir birliktelik olarak tanımlayan bir yasa onaylandı ve bu doğrultuda İzlanda'da eşcinsel evlilik 27 Haziran 2010'dan beri yasal olmuştur.
Temmuz 2010'da Arjantin'de eşcinsel evliliği yasallaştıran bir yasa tasarısı Arjantin Ulusal Kongresi tarafından onaylandı. Yasa, resmî bültende yayımlandığı andan itibaren eşcinsel evlilik geçerli olacaktır. 5 Mayıs 2010'da Temsilciler Meclisi, eşcinsel çiftlere evlenme iznini veren bir yasa tasarısını onayladı. 15 Temmuz 2010'da Arjantin Senatosu yasa tasarısını onayladı; yasayı veto etmeyeceğini belirten Başbakan Cristina Fernandez bunu imzaladıktan sonra yürürlüğe girdi.
Massachusetts'te eşcinsel evlilik, 17 Mayıs 2004 tarihinde Goodridge v. Department of Public Health davasında Massachusetts Yüksek Adli Mahkemesi'nin verdiği kararı sonucunda Massachusetts'te eşcinsel evlilik başladı. Bu mahkeme kararına göre, sadece heteroseksüel çiftlere evlenme hakkını vermek Massachusetts Anayasası'na aykırıdır. Hollanda, Belçika, Ontario, Britanya Kolumbiyası ve Québec'ten sonra Massachusetts, eşcinsel evliliği yasallaştıran dünyanın altıncı yetki alanı olmuştur. Eşcinsel çiftlere evlilik cüzdanlarını veren ilk ABD eyaleti oldu.
Amerika Birleşik Devletleri federal hükûmetinin tanıdığı çeşitli Kızılderili kabilelerine özgü yasalar, Amerika Birleşik Devletleri kabile yetki alanlarında eşcinsel evliliğin sınırlarını tanımlar. Amerikan yerlilerine ait yetki alanlarının çoğunda hemcins çiftler arası evlilik ile ilgili herhangi belirli bir tüzük yoktur. Defense of Marriage Act'ten dolayı federal hükûmetin eşcinsel evlilikleri tanıması yasak; ABD'deki çeşitli eyaletlerin ve federal hükûmetçe tanınan diğer yetki alanların bu tür evlilikleri tanımamaya izni vardır.
Gey dostu; LGBT kültürü içerisinde eşcinseller arasındaki bireysel ilişkileri ifade eden eşcinsel ilişki ve eşcinsel seksi destekleyen, tüm yönelimlere saygılı olan, eşit davranan ve onları yargılamayan bir çevre yaratmak amacıyla eşcinsellere ve LGBT topluluğunun her üyesi dahil olmak üzere; açık ve onları hoş karşılayan, diğer mekanlardaki olabilecek homofobik tavırlara ve yasaklara karşı gey mekanları, politikaları, insanları veya kurumları ifade eder. Gelişmiş batı ülkelerinde ve yine birçok medeni ülkede eşcinsellerin kendilerini rahat hissettikleri, onlara özel; saunalar, sinemalar ve gey dostu konaklama ile diğer LGBT mekanları bulunmaktadır.

Amerika kıtasındaki lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) hakları oldukça karışıktır. Britanya, Fransa, İspanya ve Portekiz'den gelen kolonistler, Amerika'nın birçok yerine Hristiyanlığı getirdiler. Özellikle Roma Katolik Kilisesi ile İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi eşcinsel ilişkilerin yasalaşmasına karşıyken bunu Ortodoks Kilisesi Metodist Kilisesi, ile Amerika Reform Kilisesi Amerikan Baptist Kilisesi gibi Protestan kiliseleri ve Evanjelik Müttefikliği gibi Muhafazakâr Evanjelik organizasyonları izler.

Lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT)'yi etkileyen yasalar ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye çok büyük farklılıklar gösterir. Kimi ülkeler eşcinsel evlilik, medeni birliktelik gibi hakları tanırken kimi ülkeler de ölüm cezası başta olmak üzere çeşitli cezalar uygulamaktadır. LGBT bireyler ile ilgili yasalardan bazıları LGBT evlat edinme, göç hakkı, Cinsel yönelimler ve askerlik hizmeti, ayrımcılık karşıtlığı, bireylere karşı şiddet, nefret suçları, oğlancılık (sodomi) ve adil, eşit olmayan reşit olma yaşı gibi yasalardır.

Yahudilikte eşcinsel evlilik ve eşcinsellik, modern Yahudi mezhepleri içinde tartışma konusu ve bölünmelere sebep olmuştur. Yahudilerin yaygın görüşüne göre eşcinsel ilişki günahtır ve Tevrat'ta kesin olarak yasaklanmıştır. Bu görüş Ortodoks Yahudilik tarafından hâlen benimsenmiş olmasına rağmen aynı durum Yeniden yapılanmacı ve Reformist Yahudilik için geçerli değildir. Muhafazakâr Yahudilik, Aralık 2006'ya kadar Ortodokslar ile yanı görüşü benimsemesine rağmen bu zamandan sonra Yahudi Kanunları ve Standartları Komitesi çoğulculuk felsefesi altında çeşitli fikirler sunmuştur. Örneğin bir görüş Ortodoksların duruşunu benimserken bir başka görüş, bazı cinsel eylemlerde bulunulmadığı sürece daha liberaldir.
Danimarka'da eşcinsel evlilik 15 Haziran 2012 tarihinde yasal oldu. Eşcinsel evliliğin yasallaştırılması için Thorning-Schmidt hükûmetinin öne sürdüğü yasa tasarısı 7 Haziran 2012'de Folketing tarafından onaylandı, 12 Haziran'da da kraliyet onayını aldı. Eşcinsel evliliğe ilişkin yasalar sadece metropol Danimarka'yı ve ne Grönland ne de Faroe Adaları'nı etkiler. Eşcinsel evliliğin yasallaştırılmasından önce Danimarka'da 1989'dan beri hemcins çiftlerine kayıtlı birliktelikler mevcuttu. 15 Haziran'da kayıtlı birliktelikleri tanıyan yasa, cinsiyet ayrımı gözetmeyen yeni evlilik yasasının yürürlüğe girmesi ile birlikte feshedildi. Kayıtlı birlikteliğe zaten girmiş olan çiftlerin statüsü ise "evli"ye değiştirilmiştir.
LGBT'lerin evlat edinmesi, eşcinsel ebeveyn veya diğer cinsel yönelim, kimliğine sahip LGBT'ler tarafından gönüllü evlat edinme hakkını ifade eder. LGBT bireylerin evlat edinme kriterleri serbest olduğu ülkelerde yasa ve kanunlarla şekillendirilmiştir. Günümüzde eşcinsel evliliğin yasal olduğu ülkeler başta olmak üzere birçok ülke LGBT bireylere istekleri doğrultusunda evlat edinme hakkı tanınmaktadır.

Aníbal António Cavaco Silva, Portekiz cumhurbaşkanı olan, merkez sağ siyasetçi.

Estonya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin uğramadığı yasal zorluklarla yüz yüzedir. 1 Ocak 2016 tarihinden beri hemcins çiftler, ilişkilerini bir "birlikte yaşama anlaşması" olarak kaydetme hakkına sahiptir. Bu anlaşma kapsamında hemcins çiftler, karşı cins çiftlere mevcut olan neredeyse tüm yasal korumalara sahiptir. 20 Haziran 2023 tarihinde ise hemcins çiftlere evlenme ve ortak evlat edinme haklarını veren bir eşit evlilik yasası kabul edildi ve bunun 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir. Estonya böylece de hemcins evliliklerini yasallaştırmış ilk eski Sovyet ülkesi olacaktır.

Karadağ'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan bireylerin karşılaşmadığı yasal zorluklara uğrayabilir. Hemcins cinsel ilişkiler Karadağ'da hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır ve Temmuz 2020'den beri sivil birliktelik hakkı hemcins çiftleri için mevcut kılınmıştır, ancak karşı cins evli çiftlere mevcut olan bazı yasal haklar, hemcins çiftlerin başta olduğu hanehalklarına henüz mevcut değildir.

Slovenya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir. Buna rağmen, LGBT haklarına ilişkin mevzuat zaman geçtikçe değişmiştir.

Fransa'da lezbiyen, gey, biseksüel, transseksüel (LGBT) hakları, dünya genelinde LGBT hakları konusunda en ileri düzeyde tanınan ve korunan hakları içermektedir. Aynı cinsten cinsel ilişki, Ancien Régime sırasında genellikle ölüm cezasıyla sonuçlanan büyük bir suç olmasına rağmen, eşcinselliğin suç olmasıyla ilgili tüm yasalar Fransız Devrimi'nin ardından 1791'de yürürlükten kaldırılmıştır.

Tayvan'ın lezbiyen, gey, biseksüel ve trans (LGBT) hakları konusundaki kaydı karışıktır; lezbiyen, gey ve biseksüel haklarında Asya'nın en ilerici ülkelerinden biri olarak algılanırken trans hakları konusunda Pakistan gibi ülkelerden daha muhafazakâr olarak da nitelendirilmiştir. Hem erkekler hem de kadınlar arası hemcins cinsel ilişkileri yasaldır ve Yargı Yuanı'nın Mayıs 2017'de verdiği kararın neticesinde hemcins evlilikleri 24 Mayıs 2019 tarihinde yasal oldu. Hemcins çiftlerinin ortak olarak bir çocuğa evlat edinmelerine henüz izin verilmemesine rağmen bu çiftlerin üvey evlat edinmeleri serbesttir.