İçeriğe atla

Pornografi bağımlılığı

Modern toplumda "medya ve internet" pornografi bağımlılığında bir artış geliştirdi. Çok küçük yaşlardan beri maruz kalınan bu içerikler beyin ödül mekanizması üzerinde toksik etki yapmakta ve derin düşünme, odaklanma gibi faaliyetleri sekteye uğratmaktadır.[1][2]

Özellikle puberte ve puberte öncesi dönemde takıntılar ve mental problemlerin gelişiminde etkilidir.[3][4]

Pornografi beyinde kokain benzeri etki yaparak dopamin salınımını doğal seksten çok daha üst düzeylere çıkartıp tıklama ve yenilik devam ettiği sürece orada tutmaya devam etmektedir. Bu da cebimizde sürekli çöpe atamadığımız bir uyarıcı taşıdığımız anlamına gelmektedir.[5][6][7][8]

Bilim adamları, pornografinin yoğun kullanımının kelimenin tıbbi anlamında bir bağımlılık olup olmadığını hala daha tartışmaktadırlar.[9] Dünya Sağlık Örgütü, 2018 yılında kompulsif cinsel davranışı zihinsel sağlık bozukluğu olarak ekledi.

Kaynakça

  1. ^ Love, Todd; Laier, Christian; Brand, Matthias; Hatch, Linda; Hajela, Raju (18 Eylül 2015). "Neuroscience of Internet Pornography Addiction: A Review and Update". Behavioral Sciences (Basel, Switzerland). 5 (3): 388-433. doi:10.3390/bs5030388. ISSN 2076-328X. PMC 4600144 $2. PMID 26393658. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  2. ^ Lau, Way Kwok-Wai; Ngan, Lionel Ho-Man; Chan, Randolph Chun-Ho; Wu, William Ka-Kei; Lau, Benson Wui-Man (21 Ara 2021). "Impact of COVID-19 on pornography use: Evidence from big data analyses". PLOS ONE (İngilizce). 16 (12): e0260386. doi:10.1371/journal.pone.0260386. ISSN 1932-6203. PMC 8691607 $2. PMID 34932564. 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2022. 
  3. ^ Kohut, Taylor; Štulhofer, Aleksandar (10 Ağustos 2018). "Is pornography use a risk for adolescent well-being? An examination of temporal relationships in two independent panel samples". PLoS ONE. 13 (8): e0202048. doi:10.1371/journal.pone.0202048. ISSN 1932-6203. PMC 6088458 $2. PMID 30096173. 14 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  4. ^ Livingstone, Sonia; Smith, Peter K. (Haziran 2014). "Annual research review: Harms experienced by child users of online and mobile technologies: the nature, prevalence and management of sexual and aggressive risks in the digital age". Journal of Child Psychology and Psychiatry, and Allied Disciplines. 55 (6): 635-654. doi:10.1111/jcpp.12197. ISSN 1469-7610. PMID 24438579. 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  5. ^ Gola, Mateusz; Wordecha, Małgorzata; Sescousse, Guillaume; Lew-Starowicz, Michał; Kossowski, Bartosz; Wypych, Marek; Makeig, Scott; Potenza, Marc N; Marchewka, Artur (Eylül 2017). "Can Pornography be Addictive? An fMRI Study of Men Seeking Treatment for Problematic Pornography Use". Neuropsychopharmacology. 42 (10): 2021-2031. doi:10.1038/npp.2017.78. ISSN 0893-133X. PMC 5561346 $2. PMID 28409565. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  6. ^ Provider, Value (3 Mart 2022). "Pornografi Bağımlılığı ve Çözümü". Medium (İngilizce). 5 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  7. ^ Love, Todd; Laier, Christian; Brand, Matthias; Hatch, Linda; Hajela, Raju (18 Eylül 2015). "Neuroscience of Internet Pornography Addiction: A Review and Update". Behavioral Sciences. 5 (3): 388-433. doi:10.3390/bs5030388. ISSN 2076-328X. PMC 4600144 $2. PMID 26393658. 2 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  8. ^ Hilton, Donald L.; Watts, Clark (21 Şubat 2011). "Pornography addiction: A neuroscience perspective". Surgical Neurology International. 2: 19. doi:10.4103/2152-7806.76977. ISSN 2229-5097. PMC 3050060 $2. PMID 21427788. 20 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2022. 
  9. ^ ARAS, Şenol (27 Temmuz 2022). "Pornografi Bağımlılığı 2022: Ne Yapılmalı?". dusuncekatalogu.com. 10 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dopamin</span> Hem hormon hem de nörotransmitter olarak işlev gören organik kimyasal

Dopamin, hücrelerde ve canlılarda önemli rol oynayan nöromodülatör bir moleküldür. Çoğu hayvanda ve bazı bitkilerde sentezlenir. Katekolamin ve feniletilamin familyasından olan bir organik bileşiktir. Beyin ve böbreklerde sentezlenen L-DOPA molekülünden bir adet karboksil grubunun çıkarılmasıyla sentezlenen bir amindir. Dopamin, merkezi sinir sisteminde nörotransmiter olarak görev yapar. Nörotransmitterler beynin belirli bölgelerinde sentezlenir, ancak sistemsel olarak birçok bölgeyi etkilerler. Beyin, biri ödül sisteminde önemli bir rol oynayan birkaç farklı dopamin yolağı içerir. Hafıza, hareket, motivasyon, ruh hali ve dikkat süresi dahil olmak üzere birçok vücut fonksiyonunda rol oynar. Genellikle yapılması durumunda sonucunda ödül beklenen eylemler ve aktiviteler, beyindeki dopamin seviyesini artırır. Birçok bağımlılık yapan ilaç dopamin seviyelerini arttırarak çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Opioid</span> psikoaktif kimyasal madde

Opioidler, haşhaş bitkisinde bulunan doğal maddelerden türetilen veya onları taklit eden bir ilaç sınıfıdır. Opioidler, ağrı kesici de dahil olmak üzere çeşitli etkiler üretmek için beyinde çalışır. Bir madde sınıfı olarak, morfin benzeri etkiler üretmek için opioid reseptörleri üzerinde etki gösterirler.

<span class="mw-page-title-main">Antidepresan</span> Majör depresif bozukluk ve anksiyete gibi rahatsızlıkları tedavi etmek için kullanılan psikiyatrik ilaçlar

Antidepresanlar, majör depresif bozukluk gibi bazı duygudurum bozukluklarını, bazı anksiyete bozukluklarını ve bazı kronik ağrı durumlarını tedavi etmek için kullanılan ilaçlardır. Antidepresanların yaygın yan etkileri arasında ağız kuruluğu, kilo alımı, baş dönmesi, baş ağrısı, cinsel işlev bozuklukları ve duygusal körelme bulunur. Antidepresanlar, çocuklar, ergenler ve genç yetişkinler tarafından alındığında intihar düşüncesi ve davranışı riskinde artışa neden olabilir. Antidepresanların özellikle ani bir şekilde kesilmeleri sonucunda, antidepresan yoksunluk sendromu ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Earl Wilbur Sutherland</span>

Earl Wilbur Sutherland Jr., Amerikalı farmakolog ve biyokimyacı.

<span class="mw-page-title-main">İnternöron</span>

İnternöron insan vücudunda bulunan geniş bir nöron sınıfıdır. İnternöronlar sinirsel devreleri oluşturur, duyusal ya da motor nöronlar ve merkezi sinir sistemi (MSS) arasındaki iletişimi sağlar. Yetişkin memeli beyinlerinde reflekslerde, nöronal salınımlarda ve nörojenezde işlevi vardır.

Nootropikler veya nootropik ilaçlar, sağlıklı bireylerde dikkat, hafıza, yaratıcılık ve motivasyon gibi zihinsel fonksiyonları artırmaya yönelik kullanılan çeşitli ilaç ve gıda takviyelerine verilen ortak ad. 2018 yılı itibarıyla bu gruba giren pek çok madde hala araştırma aşamasında olup etkileri tam olarak belirlenmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pregabalin</span> Kimyasal bileşik

Lyrica markası altında pazarlanan Pregabalin, epilepsi, nöropatik ağrı, fibromiyalji, huzursuz bacak sendromu, opioid yoksunluğu ve yaygın anksiyete bozukluğunun tedavisi için kullanılan bir ilaçtır. Analjesik ve anksiyolitik etkiye sahiptir. Epilepside parsiyel nöbetler için ek bir tedavi olarak kullanılmaktadır. Ameliyattan önce kullanıldığında ağrıyı azaltır, ancak daha fazla sedasyon ve görme bozukluğuna neden olabilir. Ağız yoluyla alınır.

Bir yiyecek bağımlılığı veya yeme bağımlılığı, lezzetli yiyeceklerin kompulsif tüketimi ile karakterize edilen davranışsal bir bağımlılıktır . Bu yemekler insanlarda ve diğer hayvanlarda ödül sistemini belirgin şekilde olumsuz sonuçlarla etkinleştirir.

<span class="mw-page-title-main">Paraves</span> kuşlarla oviraptorosaurlardan daha yakın akraba olan tüm dinozorlar

Paraves, Geç Jura Devri'nde ortaya çıkan yaygın bir teropod dinozor grubudur. Soyu tükenmiş dromaeosauridler, troodontidler, anchiornithidler ve scansoriopterygidlere ek olarak grup, aralarında on binden fazla canlı kuş türü olan avialanları da içerir. Paraves'in ilkel üyeleri, bazı türlerde yürürken yerden tutulan ayağın ikinci basamağında büyütülmüş bir pençe bulundurmaları ile iyi bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Opisthokont</span>

Opisthokontlar, hem hayvan hem de mantar alemlerini içeren geniş bir ökaryot grubudur. Daha önce "Fungi / Metazoa grubu" olarak adlandırılan opisthokontlar, genellikle bir sınıf olarak tanınır. Opisthokontlar, Apusomonadida ve Breviata ile birlikte daha büyük Obazoa kladını oluşturur.

Oksimorfon şiddetli ağrı tedavisi için kullanılan oldukça güçlü bir opioid analjeziktir. Enjeksiyondan sonra ağrının azalması yaklaşık 5-10 dakika sonra başlar, oral uygulamadan sonra yaklaşık 30 dakika sonra başlar ve hızlı salınımlı tabletler için yaklaşık 3-4 saat ve uzun salınımlı tabletler için 12 saat sürer. Oksimorfonun eliminasyon yarı ömrü intravenöz olarak çok daha hızlıdır ve bu nedenle ilaç en yaygın olarak ağızdan kullanılır. Oksimorfona metabolize olan oksikodon gibi, oksimorfonun kötüye kullanılma potansiyeli yüksektir.

<span class="mw-page-title-main">Cetancodontamorpha</span> memeli kladı

Cetancodontamorpha, Spaulding ve diğerlerine göre "Whippomorpha artı tüm Whippomorpha'nın mevcut üyeleriyle diğer herhangi bir canlı türünden daha yakından ilişkili soyu tükenmiş taksonlar." olarak tanımlanan çift toynaklı kladıdır. Whippomorpha soyunu Cetancodonta olarak yeniden adlandırmak için girişimlerde bulunuldu, ancak eski ismini koruyor.

Ödül sistemi ; teşvik edicilik özelliği, çağrışımsal öğrenme ve pozitif değere sahip duygulardan sorumlu bir grup nöral yapıdır. Ödül, bir uyaranın iştah (yaklaşma) ve tüketme davranışlarına yol açan çekici ve güdüsel özellikleridir. Ödüllendirici bir uyaran şu şekilde tanımlanmaktadır: "Bizi ona yaklaşmaya ve onu tüketmeye yöneltme potansiyeli olan her uyaran, nesne, olay, aktivite veya durum; tanımı gereği bir ödüldür". Edimsel koşullamada ödüllendirici uyaranlar, olumlu pekiştireç olarak işlev görürler fakat bu ifadenin tersi de doğrudur; olumlu pekiştireçler ödüllendiricidir.

Klinik sinirbilim, beyin ve merkezi sinir sistemi hastalıklarının ve bozukluklarının altında yatan temel mekanizmaların bilimsel çalışmalarına odaklanan bir sinirbilim dalıdır. Bu tür bozuklukları tanımlamanın ve teşhis etmenin yeni yollarını ve nihayetinde yeni tedaviler geliştirmeyi amaçlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Psikedelikler</span>

Psikedelikler veya saykodelikler, birincil etkisi olağandışı bilinç durumlarını tetiklemek olan halüsinojenik madde sınıfıdır. Bu maddeler, belirli psikolojik, görsel ve işitsel değişikliklere ve sıklıkla büyük ölçüde değişmiş bir bilinç durumuna neden olur. En büyük bilimsel ve kültürel etkiye sahip olan "klasik" psikedelikler, meskalin, LSD, psilosibin ve DMT'dir.

<span class="mw-page-title-main">Sorunlu akıllı telefon kullanımı</span>

Sorunlu akıllı telefon kullanımının, bazı araştırmacılar tarafından, sosyal medya bağımlılığı veya internet bağımlılığı bozukluğu gibi diğer dijital medyayı aşırı kullanım biçimleriyle yakından ilişkili olan, cep telefonlarına psikolojik veya davranışsal bir bağımlılık biçimi olduğu öne sürülmektedir. Diğer araştırmacılar, akıllı telefon kullanımıyla ilgili davranışsal bağımlılıklarla ilgili terminolojinin, hem araştırma hem de kullanıcıların damgalanmasında sorunlara neden olabileceğini belirterek, terimin sorunlu akıllı telefon kullanımına dönüşmesini önermektedir. Sorunlu kullanım, mobil iletişimle meşgul olmayı, cep telefonlarına aşırı para veya zaman harcanmasını ve cep telefonlarının otomobil kullanmak gibi sosyal veya fiziksel olarak uygun olmayan durumlarda kullanılmasını içerir. Artan kullanım ayrıca ilişkiler, zihinsel veya fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir ve kişilerde cep telefonundan veya yeterli sinyal alanlarından ayrılırsa kaygıya neden olabilir. Okul öncesi çocuklar ve genç yetişkinler, sorunlu akıllı telefon kullanımı için en yüksek risk grubudur.

Nancy M. Petry, bağımlılık bozuklukları, davranışsal farmakoloji, dürtüsellik ve kompulsif kumar için davranışsal tedaviler üzerine yaptığı araştırmalarla tanınmış bir psikolog. Connecticut Üniversitesi Sağlık Merkezi'nde Tıp Profesörüydü. Petry, DSM-5 için Madde Kullanım Bozuklukları üzerine Amerikan Psikiyatri Birliği Çalışma Grubunun bir üyesi olarak görev yaptı ve Madde Dışı Davranışsal Bağımlılıklar Alt Komitesine başkanlık etti. İnternet bağımlılığı bozukluğunu ve kumar problemini alanlarında çalışmalar yaptı. Ayrıca Çocuklar ve Ekranlar Danışma Kurulu: Dijital Medya ve Çocuk Gelişimi Enstitüsü'nde üye olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Flunitrazepam</span> Benzodiazepin türevi bir ilaç

Rohypnol markası adı altında bilinen Flunitrazepam, şiddetli insomniyi tedavi etmek ve anesteziye yardımcı olmak için kullanılan benzodiazepin türevi bir ilaçtır. Diğer benzodiazepinlerde olduğu gibi, flunitrazepamın sadece kısa süreli kullanım için reçete edilmesi tavsiye edilmiştir.

Opioid kullanım bozukluğu, opioidlere karşı aşırı istek duyma, fiziksel ve/veya psikolojik bozulmaya rağmen kullanmaya devam etme, kullanımla artan tolerans ve opioidleri bıraktıktan sonra yoksunluk belirtileri ile karakterize edilen bir madde kullanım bozukluğudur. Opioid yoksunluk belirtileri mide bulantısı, kas ağrıları, ishal, uyku güçlüğü, ajitasyon ve düşük ruh halini içerir. Bağımlılık OKB'nin önemli bileşenleridir.

Kompulsif cinsel davranış bozukluğu, bir dürtü kontrol bozukluğudur. Kişinin cinsel fantezilerle yoğun şekilde meşgul olduğu ve davranışlarının psikolojik strese sebep olmasıyla birlikte önlenemeyen ve kendine veya başkalarına zarar verme riski taşıyan bir davranış örüntüsü olarak ortaya çıkar. Bu bozukluk sosyal, mesleki, kişisel veya diğer önemli işlevler üzerinde kötü etkiye neden olabilir.