İçeriğe atla

Popüler bilim dergisi

Popular Science dergisinin endüstriyel dalgıçlık konusunu işleyen Nisan 1919 sayısının kapağı.

Popüler bilim dergisi, genellikle ilgili bilim alanında uzman olmayan okurlara yönelik oluşturulmuş haber ve araştırma, inceleme ya da bilgilendirme içeriklerinin yer aldığı süreli yayın, popüler bilim yayını.[1][2] Okur kitlesinin alan uzmanları olduğu ve yine araştırma ve inceleme makalelerinin sunulduğu yayınlara ise bilimsel dergi adı verilir. Popüler bilim dergilerinde yer alan içerik, yer yer haberlerde de konu edilir. Ülkelerin gelişmişlik düzeyleri ile popüler bilim yazarlığı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır.[2] Bu dergiler, popüler bilim kavramıyla birlikte ilk kez 19. yüzyılda ortaya çıkmış, bilimin halkça hem maddi yönden hem de içerik bakımından erişilebilir hâle gelmesini mümkün kılmıştır.[3]

Bilimin gelişmesiyle birlikte alt disiplinlerin de çeşitlenerek büyümesi hem bilim insanlarının hem de halkın bu gelişmeleri takip etmelerini zorlaştırmaktadır. Popüler bilim dergileri de bilimsel bilgi ve fikirlerin yayılması bağlamında en önemli medyalardan biri olarak gösterilmektedir.[1][2][3]

Bu yayınlarda yazı yazan kimselere "popüler bilim yazarı" denilmekte, bu kişilerse genellikle bir bilim eğitimi almış olmakla beraber uzmanlara değil, ilgi duyan herkese yönelik olarak güncel bilimsel olay ve konuları ele alan kimseler olarak nitelenmektedir.[1][2] Bilim yazarlığı, kimi ülkelerde lisans ve lisansüstü düzeylerde programı bulunan bir alandır.[2]

The New York Times gazetesinde çalıştığı dönemlerde kaleme aldığı bilim yazılarıyla tanınan ve ilk bilim yazarlarından birisi olarak gösterilen William Laurence;[2][4] bilim yazarlarını Prometheus'a, bilimiyse Olimpos Dağı'nda tanrıların tekelinde bulunan ateşe benzetmiştir. Ona göre bilim yazarları, bilimin Olimpos'u olan laboratuvarlardaki bilimi halk ile buluşturmaktadır.[2]

Popular Science,[3] 1888 yılından beri yayımlanan National Geographic,[1] 1967'den beri TÜBİTAK tarafından aylık olarak yayımlanan Bilim ve Teknik[1] ya da Bilim ve Gelecek veya Bilim ve Ütopya gibi yayınlar,[3] popüler bilim dergilerine örnek olarak gösterilebilir.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Tuncay Özsevgeç; Büşra Eroğlu; Yasemin Öztürk Köroğlu (2017). "Popüler Bilim Dergilerinin Değerlendirilmesi: Bilim ve Teknik ve National Geographic Örneklemi". Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30. ss. 619-630. Erişim tarihi: 24 Mart 2020. 
  2. ^ a b c d e f g Akoğlu, Alp (2005). "Popüler Bilim Yayıncılığı ve Gökyüzü Gözlem Etkinlikleri". Journal of İstanbul Kültür University, 2. ss. 1-4. 12 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2023. 
  3. ^ a b c d Erdal Dağtaş; Mehmet Emir Yıldız (2016). "İktidar ve Bilim: Popüler Bilimin Ekonomi Politiği Üzerine Bir Literatür Değerlendirmesi" (PDF). Global Media Journal TR Edition. 7 (13). ss. 28-48. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mart 2020. 
  4. ^ "William Laurence, Ex‐Science Writer For The Times, Dies". The New York Times. 19 Mart 1977. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Kitap-lık, Yapı Kredi Yayınları (YKY) tarafından 1993 yılından itibaren çıkarılan edebiyat dergisi.

<span class="mw-page-title-main">Bilimsel yöntem</span> Bilimsel Bilginin Basamakları

Doğa bilimlerinde, bilimsel yöntem yeni bir bilgi edinmek için kullanılan deneyci yaklaşıma sahip bir yöntemdir. Bilim insanları bu yöntemle, zaman içinde bilgilerin üst üste binmesiyle evrendeki olayların doğru ve güvenilir bir şekilde betimlemesini amaçlar. Yöntem, 17. yüzyıldan itibaren bilimin gelişmesini şekillendirmiştir.

Bilimkurgu, bilim kurgu ya da bilim-kurgu, yakın ya da uzak gelecek ile ilgili öykülerin bugün olası olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını da kullanarak oluşturulmasıdır. Bilimkurgu bazen geçmişi de kurgulayabilir. Bilimkurgu kitap, sanat eserleri, televizyon, film, bilgisayar oyunları, tiyatro eserleri ve diğer kitle iletişim araçlarında bulunabilir. Yapısal ve pazarlama bağlamında bilimkurgu güncel gerçeklik içinde bulunmayacak kurgusal ögeler içeren yaratıcı çalışmaları tanımlamak için kullanılabilir. Bu tanımlama fantastik, korku ve ilgili türleri de içerir.

<i>Bilim ve Teknik</i> Aylık olarak yayımlanan ve Dünyadaki bilimsel gelişmeleri anlatan bilim dergisi.

Bilim ve Teknik, TÜBİTAK'ın Ekim 1967'den beri yayımlanan aylık popüler bilim ve teknik dergisidir ve Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından lise ve dengi okullara; Genelkurmay Başkanlığı tarafından Silahlı Kuvvetler personeline tavsiye edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sözdebilim</span>

Sözdebilim veya sahte bilim, bilimsel argümanlar kullanılarak ileri sürülen ancak bilimsel çalışmaların gerektirdiği materyal, yöntem, doğrulanabilirlik gibi standartları taşımayan veya yeterli bilimsel araştırma ile desteklenmeyen iddia, inanç, bilgi ve uygulamalar bütününe verilen addır. Sözde bilim genellikle belirsiz, çelişkili, eleştirilere yönelik aşırı tepki ve kişiselleştirmeler, destekleyici verilerin abartılması, sonuçlara yönelik doğrulanması olanaksız abartılı iddialar ile karakterize, kullanıcıları açısından da sosyal, maddi-manevi kazançlar sağladığı düşünülebilecek konular üzerinden yürütülür.

<i>PCnet</i> son kullanıcılara yönelik aylık bilgisayar ve internet dergisi

PCnet, bilgisayar ve internet dünyasını birlikte yansıtan, son kullanıcılara yönelik aylık bilgisayar ve internet dergisidir. 1997 yılında Hürriyet Dergi Grubu bünyesinde yayın hayatına başlayan dergi, bir süre sonra Doğan Burda Dergi Yayıncılık'a geçti. Son sayısı Kasım 2016'da yayımlandı.

İletişim Yayınları, 12 Eylül 1980 darbesi askeri yönetimi yerini sivil partilere bıraktığı süreçte oluşmuş olan bir yayınevidir. Kolektif bir ürün olarak şekillenmiş olsa da kurucusu ve mimarı Murat Belge olarak bilinir. Kuruluş sürecinin de etkileri sonucu, yayınevi muhalif isimler tarafından "demokratikleşme sorunu"na yönelik bir ilgiyle kuruldu. Bu nedenle, gazetecilik eksenli faaliyetlerle yayınevi hayatına başlamış ve bir dergi ekseninde faaliyet yürütmüştür. Daha sonra, 1984 yılında önce onbeşgünlük ardından da haftalık yayımlanan bir dergi olarak faaliyet yürütülmüştür. Yayınevi faaliyeti birçok dergi ile devam ettirildi.

<span class="mw-page-title-main">Dergi</span> yayın türü

Dergi, belirli aralıklarla yayımlanan, genellikle kuşe veya mat kâğıda basılan ya da elektronik olarak dağıtılan süreli yayın. Dergiler genellikle belirli zaman aralıklarıyla piyasaya çıkan sayılar halinde yayımlanır ve her sayı birden fazla içerik barındırır. Reklam alma, satış ve abonelik yöntemleriyle gelir elde ederler.

Göstergebilim, semiyotik veya semiyoloji; göstergelerin yorumlanmasını, üretilmesini veya işaretleri anlama süreçlerini içeren bütün etmenlerin dizgesel bir biçimde incelenmesine dayanan bir bilim dalıdır. Fransızlar semiyoloji terimini kullanmışlardır. Semiyotik disiplinlerarası bir sahadır. Anlam bilimi, dil bilimi, fonetik, mimarlık, sosyoloji, psikanaliz ve daha birçok bilim dalı ve disiplinin oluşturduğu disiplinler arası bir disiplindir. Kültürel kodlar, gelenekler ve metni anlam süreçlerine göre düzenlenmiş işaret sistemleri diye nitelenen her şey semiyotiğin inceleme alanına girmektedir. Semiyoloji, yapısalcılığın modeli olarak düşünülmektedir.

<i>National Geographic Türkiye</i>

National Geographic Türkiye, National Geographic dergisinin Türkçe edisyonu olarak yayımlanan aylık dergi. Dergide; coğrafya, bilim, keşif ve araştırma alanlarında içerikler bulunmaktadır. Haziran 2022 sayısıyla son kez yayımlanarak yayın hayatına veda etmiştir.

<i>Science</i>

Science, Bilimsel Gelişme için Amerikan Birliğinin akademik dergisidir ve dünyanın en prestijli bilimsel dergilerinden biri olarak kabul edilmektedir. İlk kez 1880'de yayımlanan hakemli dergi haftalık olarak yayınlanmakta ve yaklaşık olarak 130.000 abonesi bulunmaktadır. Uluslararası yayımı ve internet üzerinden görüntülenme ile geniş bir kitleye ulaşmakta ve bir milyona yakın okuyucusu olduğu tahmin edilmektedir.

<i>Scientific American</i>

Scientific American, ilk yayım tarihi 28 Ağustos 1845 olan bir popüler bilim dergisidir. Amerika Birleşik Devletleri'nde yayınlanan sürekli yayımlanan en eski tarihli dergi olma özelliğini taşır. Yeni ve yenileşimci araştırmaları amatör ve ilgili okurlara sunar.

<i>Doğan Kardeş</i> Türk çizgi roman/çocuk dergisi

Doğan Kardeş, Türkiye'de 1945-1993 arasında aralıklar ile yayınlanmış popüler çocuk dergisidir. 2008-2011 arasında çizgi roman ve manga dergisi olarak yayınlamıştır.

Edebiyat ve Eleştiri, 1992 yılının Mart - Nisan ayında Ankara'da çıktı. Kuruluş çalışmaları, sahiplik ve ilk sayının parasını ödeme ve yönetme işini Ahmet Yıldız ve Barbara Maria Kuhn birlikte yaptı. Ankara'da Kazım Karabekir Caddesi'nin işhanlarından birinde bir matbaada sabahlayarak dergiyi çıkardılar. Derginin çıkmasına katkıda bulunmak üzere söz verenlere sürpriz yaptılar. Dergi, "Edebiyat Dostları" gibi önemli bir derginin kapanmasından sonra bir ihtiyaç olarak doğdu. En önemlisi de yazar/şair ve aydınlarımız arasında Sovyetler Birliği'nin çöküşünün yarattığı dağılma ve şaşkınlık, derginin çıkmasına neden oldu. Dergi, olup bitenleri anlamak ve biraz da bu şaşkın çevrenin kendini tanıması, suretini görmesini sağlamak için bir arayış olarak çıktı. Bir anlamda da yararlı oldu.

<i>NTV Bilim</i>

NTV Bilim, Doğuş Yayın Grubu'nun aylık olarak hazırladığı Mart 2009 - Mayıs 2011 tarihleri arasında 27 sayısı yayımlanmış popüler bilim dergisidir.

<span class="mw-page-title-main">Akran denetimi</span> Çalışmanın, çalışmayı üretenlerle benzer yetkinliklere sahip bir veya daha fazla kişi tarafından değerlendirilmesi

Akran denetimi ya da hakem denetimi, bir yazarın akademik çalışmasını aynı alanda uzman olan kişilerin incelemesine sunma sürecidir. Akran denetimi olabilmesi için belli bir alanda ki bu çoğu zaman dar bir alandır, tarafsız denetim yapabilecek bir uzmanlar topluluğunun varlığı gerekir. Eğer konu yeterince dar bir sahaya ait değilse veya sahalar arası (interdisipliner) ise, denetimin tarafsızlığını sağlamak zor olabilir. Ayrıca bir fikrin önemi her zaman takdir edilemeyebilir. Akademik kalite için vazgeçilmez sayılsa da, akran denetimi, etkisiz ve yavaş olabilmesi nedeniyle eleştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Popüler bilim</span> toplumun her kesiminin anlayacağı bir dille ve biçimle yapılan bilim

Popüler bilim, toplumun her kesiminin anlayacağı bir dille ve biçimle yapılan bilimdir. Popüler bilim ürünleri genellikle çok geniş alanda, çok çeşitli bilim dallarıyla ilgilenir. Üretenler, ortaya koyanlar; bilim insanları da olabileceği gibi genelde bilime yakın, konusunda bilgili kişilerdir. Popüler bilim birçok biçimde halka sunulabilir. Kitap, dergi, belgesel ve gazete başlıca biçimlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Hagop Baronyan</span>

Hagop Baronyan, Osmanlı gazeteci, oyun ve mizah yazarı.

Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji, Türkiye'de haftalık yayımlanmış bir bilim haberleri ve kültür dergisidir. 1987 yılında, Cumhuriyet gazetesinin köşe yazarı Orhan Bursalı’nın yayın yönetmenliğinde Cumhuriyet Bilim Teknik adı altında, Mustafa Kemal Atatürk’ün “Benim manevi mirasım ilim ve akıldır” sözünün ışığında gazetenin ücretsiz eki olarak Cumartesi günleri yayınlanmaya başlamış, 2006 yılında Cumhuriyet Bilim ve Teknoloji adını almıştır. Yaklaşık 29 yıl kesintisiz hayatını sürdüren derginin, 1501. sayısının yayınlandığı gün gazete yönetimi tarafından yayını durdurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Bilim tarihi yazıcılığı</span> Bilim Tarihi Tarihi

Bilim tarihi yazımı, bilim tarihi olarak bilinen tarih alt disiplininin tarih ve metodolojisinin, disipliner yönleri ve uygulamaları ile kendi tarihsel gelişiminin incelenmesidir.